الەمدىك اۋقىمداعى ستراتەگ
وعان ەتنيكالىق جانە كونفەسسيالىق الۋان تۇرلىلىك جاعدايىنداعى تابىستى مەملەكەتتىك قۇرىلىس، قازاقستاننىڭ الەمنىڭ باسەكەگە بارىنشا قابىلەتتى 50 ەلىنىڭ قاتارىنا قوسىلۋى، وڭىردەگى ينتەگراتسيالىق پروتسەستەردەگى كوشباسشىلىق سىندى جايتتار ايقىن دالەل بولا الادى.
شەتەلدىك ساراپشىلار پوستكەڭەستىك مەملەكەتتىلىكتىڭ بارىنشا جەمىستى جارقىن ۇلگىسىنە اينالعان ساياسي دامۋدىڭ قازاقستاندىق مودەلىن «قازاقستان فەنومەنى» رەتىندە ءجيى ايتاتىن بولدى، دەپ جازادى «قازاقپارات» حالىقارالىق اقپاراتتىق اگەنتتىگىنە ارنايى دايىندالعان ماقالاسىندا ءال-فارابي اتىنداعى قازاق ۇلتتىق ۋنيۆەرسيتەتىنىڭ رەكتورى عالىم مۇتانوۆ.
- قازاقستان فەنومەنى ەلدىڭ ونداعان جىلعا العا قاراي تۇراقتى دامۋىنىڭ تراەكتورياسىن كورەگەندىكپەن بەلگىلەپ بەرگەن الەمدىك اۋقىمداعى ساياساتكەر «نۇرسۇلتان نازاربايەۆ فاكتورىمەن» ۇزدىكسىز بايلانىستا ەكەندىگى داۋ تۋدىرماسا كەرەك.
قازاقستاننىڭ ەرەكشە جولى بولدى دەسەك ارتىق ايتقاندىق ەمەس. ويتكەنى، تاۋەلسىزدىكتىڭ ەلەڭ-الاڭىنان باستاپ جاس مەملەكەتكە تالانتتى كوشباسشى، كورنەكتى رەفورماتور ءارى جاسامپاز، ءبىزدىڭ زامانىمىزدىڭ ەڭ جارقىن ساياساتكەرلەرىنىڭ ءبىرى نۇرسۇلتان نازاربايەۆ باسشىلىق جاساپ كەلەدى. ءبىزدىڭ ەلىمىز ءوزىنىڭ العاشقى قادامىن بۇرىنعى كەڭەستىك رەسپۋبليكالار سياقتى قيراندى شارۋاشىلىعى بار جانە ەكونوميكالىق قۇلدىراۋ جاعدايىنداعى قۇردىمعا كەتكەن يمپەريانىڭ بولشەگى رەتىندە باستاعان بولاتىن.
ەلباسىمىزدىڭ كورەگەندىك سىندى ەرەكشە قاسيەتى مەن ستراتەگيالىق قابىلەتى ماڭىزدى ەكونوميكالىق، الەۋمەتتىك جانە ساياسي رەفورمالار جۇرگىزىپ قانا قويماي، باسقا تۇسكەن قيىن-قىستاۋ كەزەڭنەن وتۋىمىزگە ارتىق شىعىنسىز ءارى الەۋمەتتىك كۇيزەلىسسىز مۇمكىندىك بەردى. ال وسى ارالىقتا ت م د-نىڭ باسقا ەلدەرى وزدەرىنىڭ مەملەكەت بولىپ قالىپتاسۋىندا زور قيىندىقتاردى باستان كەشىرگەن ەدى.
قازاقستان ەرەكشە قارقىنمەن دامىپ قانا قويماي، ءوزىنىڭ بىرەگەيلىگىن ۇيلەسىمدى ساقتاي وتىرىپ مەملەكەت بولىپ قالىپتاسۋداعى تاريحي جولىنىڭ العاشقى بولىگىن تاماشا ەڭسەردى. «كۇشتى، قۋاتتى مەملەكەتتەر عانا ۇزاقمەرزىمدىك جوسپارلاۋمەن، تۇراقتى ەكونوميكالىق وسۋمەن اينالىساتىندىعىن» اتاپ وتكەن مەملەكەت باسشىسى قازاقستاننىڭ الەمنىڭ دامىعان وتىز ەلىنىڭ قاتارىنا قوسىلۋى تۋراسىندا باستاما كوتەردى.
ەلباسى 2050 - جىلعا دەيىن ارنالعان ستراتەگياسىندا قۋاتتى مەملەكەت نەگىزىندە باقۋاتتى قوعام قۇرۋ جاڭا ماقساتىن ۇسىنا وتىرىپ، قازاقستاندى تاريحي دامۋدىڭ وسىنداي بيىك وربيتاسىنا شىعارۋ سىندى جوعارى مىندەتتى جۇكتەيدى.
بۇل وتانىمىزدى تاريحي قايتالانباس مەملەكەتتىك تابىسقا جەتەلەيدى. «الەمدەگى ەڭ تانىمال ۇلتتاردىڭ قاتارىندا ماڭگىلىك بولۋ ءۇشىن بەرىلگەن تاريحي ۇلى مۇمكىنشىلىكتى» ومىردە شىنايى جۇزەگە اسىرۋ ءۇشىن مەملەكەت باسشىسى بولاشاعىمىزعا باعدار ەتەتىن، ۇلتتى ۇيىستىرىپ، ۇلى ماقساتتارعا جەتەلەيتىن «ماڭگىلىك ەل» يدەياسىن قالىپتاستىردى.
اتا-بابالارىمىز سان عاسىر بويى ارمان قىلعان تاۋەلسىزدىگىمىزدى كوزدىڭ قاراشىعىنداي ساقتاۋ، تاۋەلسىز، گۇلدەنگەن مەملەكەت رەتىندە الەمنىڭ ساياسي كارتاسىندا قازاقستاننىڭ ماڭگىلىككە ورىن الۋى - بارشا قازاقستاندىقتاردىڭ بىرەگەي تاريحي ميسسياسىنىڭ باستى ماقساتى. پرەزيدەنتتىڭ قازاق حالقىنىڭ باقىتتى ءومىرى تۋرالى يدەياسى شىعىستىڭ ۇلى ويشىلى ءال-فارابيدىڭ ءادىل ءارى ىزگى قوعام تۋرالى يدەيالارىمەن بارىنشا ۇندەس بولىپ كەلەدى. ادامزات بالاسىنا ۇندەۋ جولداعان ءابۋ ناسىر ءال-فارابي ادامدار بىرلەسىپ، بىرىگىپ قانا باقىتقا قول جەتكىزەتىندىگىن، ءبىر-بىرىنە كومەك قولىن سوزاتىن كوپتەگەن ادامداردىڭ بىرىگۋى ارقىلى ءوزىنىڭ تابيعاتىنا ءتان كەمەلىنە كەلەتىندىگىن اتاپ وتكەن-دى.
نۇرسۇلتان نازاربايەۆ ءوزىنىڭ ءسوز سويلەۋلەرىندە الەم جاھاندىق داعدارىستان قالتىراعان ساتتە بىزدەرگە جاھاندىق ورتاق كۇش-جىگەر قاجەتتىگى تۋرالى ويدى تاباندىلىقپەن ءجيى اتاپ وتەدى. ياعني، بىزدەرگە توزىمدىلىك، سۇحباتتاستىق جانە ءوزارا تۇسىنىستىكتى بولجامدايتىن مۇمكىنشىلىكتەر مەن بىرلەسكەن كەلىسىمدى ءىس- قيمىلدار شارتتارىن ايقىنداپ، بىرىگۋ قاجەت.
بۇل رەتتە پرەزيدەنتتىڭ جاھاندىق ۋاقىتتاعى سىن-قاتەرلەرگە تەك قانا نازار اۋدارىپ قانا قويماي، ءوزى دە كوپتەگەن زاماناۋي ساياسي ديسكۋرستاردى دا قالىپتاستىراتىندىعىن اتاپ وتكەن ماڭىزدى. الەمدىك جانە ءداستۇرلى ءدىن باسشىلارىنىڭ سەزى، «G-Global»، «جاسىل كوپىر»، الەمدىك ەكونوميكانىڭ جاڭا مودەلى، جالپىعا ورتاق ەڭبەك قوعامىنىڭ بىرەگەي تۇجىرىمداماسى - پرەزيدەنتتىڭ بۇل باستامالارى نۇرسۇلتان نازاربايەۆتىڭ پىكىرى مەن ستراتەگيالىق ءىس-قيمىلى تەك ءبىر ەلدىڭ بولاشاعىنا عانا قاتىستى ەمەس، داعدارىستان كەيىنگى كەزەڭدى قالىپتاستىرعان بارشا الەمدىك ارحيتەكتۋرانىڭ بولاشاعى مويىنسۇناتىن ساياساتكەرگە اينالعاندىعىن دالەلدەي تۇسەدى.
قازاقستاننىڭ تۇڭعىش پرەزيدەنتىنىڭ ساياسي ەرىك-جىگەرى مەن پاسسيونارلىق ەنەرگياسىنىڭ ارقاسىندا تاريحي ولشەممەن الىپ قاراعاندا، قىسقا مەرزىم ىشىندە ەۋرازيالىق ەكونوميكالىق وداقتىڭ قۇرىلۋى سىندى بۇگىنگى زاماننىڭ جاھاندىق جوباسى ىسكە اسىرىلدى.
حالقى 170 ميلليون ادامدى قۇرايتىن ورتاق نارىقتىڭ قۇرىلۋى قازاقستاننىڭ ودان ءارى قارقىندى دامۋىنا زور مۇمكىنشىكتەر اشادى. قازاقستان ەكونوميكاسىنا قارجى قۇياتىن ينۆەستورلار ءۇشىن تەڭدەسسىز سالىقتىق جەڭىلدىكتەر بەرۋ تۋرالى زاڭنىڭ قابىلدانۋى - ءبىزدىڭ ەلىمىز ءۇشىن الەمدىك شارۋاشىلىق بايلانىستاردا شاحمات تاقتاسىنداعى ءتيىمدى ۇستانىمدى قامتۋداعى كەزەكتى ستراتەگيالىق قادام. مۇنداي جايلى ينۆەستيتسيالىق احۋال كەز كەلگەن مەملەكەتتە كەزدەسە بەرمەيدى. سوندىقتان دا قازاقستان ە ا ە و-عا قاتىسۋشى ەلدەردىڭ عانا اراسىندا ەمەس، الەمنىڭ باسقا ەلدەرى ءۇشىن دە بيزنەس جۇرگىزۋگە وڭتايلى وڭىرگە اينالدى.
ءوز ەلىنىڭ عانا ەمەس، سونىمەن بىرگە بۇكىل ەۋرازيانىڭ بولاشاق تاعدىرىنا قاتىستى جاۋاپكەرشىلىگىن ايقىن سەزىنگەن الەمدىك دەڭگەيدەگى ستراتەگتىڭ ساياسي كورەگەندىلىگى ارقاسىندا رۋحى، تاريحى مەن مادەنيەتى ەتەنە مەملەكەتتەردىڭ باسى قوسىلىپ، ەكونوميكالىق كەڭىستىكتىڭ جاڭا كونفيگۋراسىنىڭ ىرگەسى قالاندى جانە قازاقستان ونىڭ كىندىگىنە اينالدى.
اۆتور: مارلان جيەمباي
