ءبىر تۇندە قارتايعان ادام

زاۋىتتان ەڭ كەش شىعاتىن دا سول. بۇل زاۋىتتىڭ نانى باسقالارعا قاراعاندا ارزانداۋ ءارى ءدامدى بولعاندىقتان، ەل نەگىزىنەن وسى زاۋىتتىڭ نانىن ساتىپ الۋعا قۇمار. زاۋىتتاعى نان سالاتىن ۇلكەن پەشتىڭ ءىشى ارا- كىدىك تازالانىپ تۇرۋشى ەدى. ونى دا كوبىنە بەيسەن اتقاراتىن.
ايت مەرەكەسىنىڭ سوڭعى كۇنى. ەرتەسى كۇنى نان شىعارىلۋى كەرەك. بەيسەن تازالىق جاساپ قايتۋ ءۇشىن زاۋىتقا باردى. ىشكە كىرىپ، سىرتقى ەسىكتى جاپتى. جارىقتى قوستى دا، پەشتىڭ قاقپاعىن اشىپ، ىشكە كىردى. كەرەكتى تازالىعىن جاساپ، ۇيگە قايتپاق. ادەت بويىنشا تاڭعى تورتكە جاقىن ءبىردى- ەكىلى جۇمىسشىلار دا كەلە باستايتىن، كەلە سالا توقپەن ىستەيتىن پەشتىڭ تۇيمەلەرىن باساتىن، ءسويتىپ، ولار قامىردى يلەپ ازىرلەگەنشە، پەش تە قىزىپ داپ- دايىن تۇرۋشى ەدى.
بەيسەن تازالىققا بەرىلىپ كەتتى. ءبىر جاعىنان، ءوزى ۇناتاتىن ءاندى دە ىڭىلداپ ايتۋمەن بولدى. ءدال سول كەزدە زاۋىتتىڭ جاس جۇمىسشىلارىنىڭ ءبىرى شىڭعىس زاۋىتقا قايتا سوقتى. ول كىرلەگەن جۇمىس كيىمىن الىپ كەتۋگە كەلگەن ەدى. كىر كيىمىن ۇيگە الا كەتىپ، جۋعىزىپ، ەرتەسى كۇنى تازا كۇيىندە كيمەك بولعان. سىرتقى ەسىكتى اشقاندا، تاڭعالدى. «وي، سۇمدىق، ىشتەگى جارىقتى ءسوندىرۋدى بىرەۋ ۇمىتىپ كەتكەن- اۋ شاماسى» دەپ ويلاعان ول بارىپ، كىر كيىمىن الدى. پەشتىڭ الدىنان ءوتىپ بارا جاتىپ، اشىق تۇرعان پەشتىڭ ەسىگىن قولىمەن ءسال يتەرە سالدى. شىعىپ بارا جاتىپ، جارىقتى ءسوندىرىپ كەتۋدى دە ۇمىتقان جوق.
جارىق سونگەندە، بەيسەن بىردەن پەشتىڭ ەسىگىنە ۇمتىلدى. ءبىراق قايدان! پەشتىڭ قاقپاعى سىرتتان كىلتتەنىپ قالعان بولاتىن. بار كۇشىن سالا ايعايعا باستى. پەشتىڭ ەسىگىن ۇرعىلادى. ءبىراق، قانشا تەپكىلەپ، توقپاقتاعانىمەن داۋسىنىڭ سىرتقا ەستىلۋى مۇمكىن ەمەس ەدى. سىرتتان دا تىرس ەتكەن پەندە بولمادى. توبە شاشى تىك تۇردى. جۇرەگى اۋزىنا تىعىلىپ، الاسۇرا باستادى.
ءبىرشاما ۋاقىت ءوز- وزىنە كەلە المادى. دەمى ازداپ باسىلعاندا، ساعاتىنا قارادى. ساعات تۇنگى 11 دەن بەس مينۋت كەتىپتى. شامامەن پەشتى قىزدىرۋعا بەس ساعاتتاي ۋاقىت قالىپتى. جاعى قۋسىرىلىپ، ءبىر دەمدە- اق ولىممەن بەتپە- بەت كەلگەندەي بولدى.
قاتتى ۇرەيگە بەرىلگەنى سونشا، كوز الدىنا قورقىنىشتى ەلەستەر كەلدى. بۇدان ءارى نە بولاتىنىن قازىردەن- اق سەزگەندەي ەدى. الدىمەن دەنەسىن تەر باسادى، ارتىنشا قينالىپ، دەمى جيىلەي بەرەدى، پەش قىزۋىمەن قوسا دەنە قىزۋى دا بىرتە- بىرتە ارتا تۇسكەن سايىن ارتا تۇسەدى، دەنەسىندەگى مايلاردىڭ بارلىعى اعىپ، ەتتەرى دە تۇرعان بويى قىزارا باستاماق.. .
مۇمكىن، بۇلاردىڭ ءبارى باستالماي جاتىپ- اق جۇرەگى توقتاپ قالار، مۇمكىن، سول ساتتە جىندانىپ كەتەر، جىندانىپ تۇرىپ ەسى كەتە ايعايلاپ كۇلەتىن شىعار.. .
ءاي، كىم بىلەدى، مۇمكىن، سونىڭ ءوزى دە ءتاۋىر شىعار! جىندانىپ كەتسە، مىناداي جانىن جەگەن ازاپتى ويلاردان بىردەن ارىلار ەدى- اۋ.
ويىنا پەشتەن كۇندەلىكتى ءپىسىپ شىعاتىن ىپ- ىستىق ناندار ورالدى. سونداعى ىستىقتى ايتسايشى؟ ! ىستىق وتپەي جاتىپ، قولىن تارتىپ الا قوياتىن. وسى جولى سول نانداردىڭ ورنىندا ەندى ءوزى پىسەتىن بولدى.
بىرنەشە كۇن بۇرىن جۇمىسشىلاردىڭ قارنى اشىپ، كىشكەنە عانا قازانعا تاماق جاساعان ەدى. ءبىر ۋاقىتتا بايقاماي، الگى قازاننىڭ قىپ- قىزىل تۇبىنە جالاڭ قولىنىڭ ءتيىپ كەتپەسى بار ما؟ ! قاراقوشقىلدانىپ، بىردەن ءىسىپ، ىشىنە سۋ تولىپ شىعا كەلگەنى. سوندا بار بولعانى ەكى- اق ساۋساعى كۇيىپتى. سونىڭ وزىنە شىداي الماي، ويبايلاعان كۇيى قولىن سۋىق سۋعا مالىپ ەدى. ال، ەندى شە؟ ..
ەندى ەكى ساۋساعى عانا ەمەس، بۇكىل دەنەسى تىرىسىپ- بىرىسىپ، كۇيىپ- جانباق. كوز الدىنا كينولارداعى جانعان ادامدار ەلەستەدى. ءوز جايى ولاردان دا قيىن- دى. ويتكەنى، بۇل بىردەن جانىپ كەتۋ ەمەس. بىرتە- بىرتە، سەزىنە- سەزىنە.. . تەرلەپ- تەپشىپ، جىندانا ايعايلاپ.. .
پەشتىڭ ءىشى ىسي باستاعانداي دەگبىرى قاشتى. قۇيقا تامىرى شىمىرلاپ كەتتى. جوق، الدە ەسىكتى جاپقان كىسى پەشتى دە قوسىپ كەتتى مە ەكەن؟ !..
مىنا ىستىقتىڭ بارا- بارا ارتقانى نەسى؟ .. وي، توبا! كۇتكەن ءسات قالاي تەز كەلدى. ساعاتىنا قارادى. ساعات تۇنگى 1.00. وي، سۇمدىق، ەكى ساعات قالاي تەز ءوتتى؟ ! ۋاقىت تۋرا سۋ سەكىلدى. ءومىرىڭ دە ءبىر سۋ ەكەن عوي دەدى ىشتەي. قولىمەن قابىرعالاردى ۇستاپ كوردى. ج و- عا، دەنەسىنىڭ ىسىعانى بولماسا، پەش ءالى سۋىق ەكەن.
ءبىراز ەس جيدى. ءۇيىن ويلادى. ايەلى ەسىنە ءتۇستى. ايەلى مەن بالاسى ەلەگىزىپ، ۋايىمداي باستاعان بولۋى كەرەك. ۇيدەن شىعىپ بارا جاتىپ، نەگە عانا شەكە- باسى تىرىسىپ ايەلىنە ۇرىستى ەكەن؟ ! ومىرلىك جولداسىن سىيلاپ، كىشكەنە سىپايىلاۋ بوپ جۇرسە قايتەر ەدى؟ ! بالاسى شە؟ ونى دا ۇرعانى ءجون بولمادى.. . و دۇنيەگە بارعاندا، ولار ءۇشىن دە اللاھ الدىندا ءوزى جاۋاپ بەرەدى ەمەس پە؟ ! شىركىن، انا ءبىر جىلدارى ايەلىنىڭ ايتقانىن تىڭداي سالۋى كەرەك ەدى. ايەلى وعان: «كەلسەيشى، ەكەۋمىز بىرگە ناماز باستايىق» دەگەن ەدى. بەيسەن وعان: ء«بىراز قارتايايىق تا» دەپ قيقارلانا جۇرە جاۋاپ قاتقان. كەيىن بۇكىل ءبىر ءومىردىڭ ەمەس، قارتتىقتىڭ عانا ەسەبىن بەرەتىندەي.
پەش تازالاۋعا كەلە جاتىپ نەگە عانا مەشىتكە باس سۇقپادى؟ ! ازانشى جۇرەك تۇكپىرىنەن شىققان اۋەزدى داۋسىمەن جۇرتتى تۇنگى نامازعا شاقىرىپ، اللاھ تاعالانىڭ ۇلىلىعىنا باس يۋگە، سونىڭ الدىندا قۇلشىلىق ەتۋگە شاقىرىپ جاتپاپ پا ەدى؟ ! ءتىپتى بولماعاندا، ولەر الدىنداعى سوڭعى نامازىن وقىپ كەتەر ەدى. مۇمكىن، سول سوڭعى نامازىن اللاھ قابىل الىپ، باسقا نامازدارىنىڭ ەسەبىن كەشەر مە ەدى؟ ! «قاپ، قاپ، اقىماق باسىم- اي!» دەپ باسىن تومپەشتەدى.
ايتپەسە، ناماز وقىعان ادام قانداي جاقسى دەسەيشى؟ ! قاي نامازىن وقىسا دا، ونىڭ سوڭعى وقىعان نامازى بولىپ ەسەپتەلمەي مە؟ قۇدايدىڭ الدىنا ماڭدايى ساجدەگە ءتيىپ بارادى عوي؟ ! نەگىزى، ءوزى دە ىشتەي قاتتى قالاۋشى ەدى. ءبىراق، قانشا قالاعانمەن، ءبىر بىتپەيتىن كۇيبەڭ تىرشىلىك وعان جار بەرمەگەن- ءدى. ال، بالاسى شە؟
بالاسى جەتى جاستا. بالاسىنىڭ تاماعى مەن كيىمىنە قانشا ءمان بەرىپ، شاڭ جۋىتپاعانىمەن، ونىڭ تەلەديداردان نەبىر سويقاندار مەن ارسىزدىقتاردى كورگەنىنە ەش تىيىم سالىپ كورمەپتى. ودان دا وعان اللاھ پەن پايعامباردىڭ كىم ەكەنىن ۇيرەتسە ءشى؟ !
ويىنا بىردەن ءوز بالالىق شاعى ورالدى. ءار كۇنى كوز الدىنا ەلەستەپ وتكەندەي بولدى. ءبىراق، ءقايسىبىرىن ەسكە الماسىن، ول كۇندەردەن قاتتى وكىنەتىن كۇنالار مەن جيىركەنىشتى قىلىقتار عانا قالىپتى. بار ىستەگەن كۇنالارى بۇگە- شىگەسىنە دەيىن ەسىنە ءتۇستى. دەمەك، وسىنىڭ ءبارى ءۇشىن اللاھ الدىندا جاۋاپقا تارتىلاتىنى ءسوزسىز ەدى. وسى ءسات ەسىنە ءبىر نارسە ساپ ەتە قالدى. اتاسى دارەت الاتىن سۋ جوقتا تازا توپىراققا ءتاياممۋم سوعىپ، ناماز وقۋعا بولادى دەۋشى ەدى. بۇل دا ءسويتتى. پەش ىشىندەگى تازا توزاڭمەن دارەتىن الىپ، ءتاياممۇم سوعىپ، نامازعا تۇردى. ءبارى ابدەن شەگىنە جەتىپ ۇزىلەر شاقتا باسقا كىمگە جالبارىنسىن؟ ! نەگىزى، بار نامازدا ءوزىن وسىلاي سەزىنۋى كەرەك ەدى. ءوزىن ومىرىندە تۇڭعىش رەت جاراتۋشىمەن تىلدەسىپ تۇرعانداي سەزىندى. بۇكىل الەم اتاۋلىنىڭ جاراتۋشىسىنا شىن كوڭىلمەن شۇكىرشىلىك ايتۋدى، ءبىر عانا سودان جاردەم تىلەپ، ءبىر عانا سوعان ارقا سۇيەۋ كەرەكتىگىن، دۇرىس ادام بولۋدى بار جان- تانىمەن سەزىندى. شىن ىنتا- ىقىلاسىمەن ساجدەگە باس قويدى. ءتۇپتىڭ تۇبىندە ءبارىبىر سول قۇداي جاققا باراتىندىعىن ەستەن شىعارماۋى كەرەك ەدى. شارشاعان سايىن وتىرىپ ءتاۋبا قىلدى. قۇدىرەتى شەكسىز اللاھ تاعالادان كەشىرىم تىلەدى. تاعدىردىڭ تالايىمەن تاپ- تار جەرگە قالاي تاڭىلىپ قالدى دەسەيشى؟ ! پەش ىشىندە وتىرعاندىعى ەسىنە تۇسكەن سايىن دەنەسىن تەر جۋىپ ءوتتى.. .
.. .شىڭعىس ۇيىنە كەلە سالا جاستىققا باس قويدى. ءتۇن ورتاسى شوشىپ وياندى. ساعاتقا قارادى. ساعات - 3.15. ءتۇس كورىپتى. نە دەگەن قورقىنىشتى ءتۇس دەسەيشى؟ ! تۇسىندە بەيسەندى لاۋلاعان وت قۇشاعىندا كوردى. مۇمكىن ەمەس! پەشتىڭ ەسىگىن جاپقان كەزدە ىشىندە بەيسەن قالىپ قويعان جوق پا؟ ! كيىنە سالا، دەرەۋ كوشەگە جۇگىرە شىقتى. ەكى وكپەسىن قولىنا الا توقتاماستان جانۇشىرا جەتتى. تۇنگى جۇمىسشىلار ءالى كەلە قويماعان كەز. ەسىكتى اشتى. جارىقتى قوستى. بىردەن پەشتىڭ ەسىگىنە جارماسىپ، ىشكە داۋىستادى: - بەيسەن!!!
ىشتەن ەشقانداي داۋىس ەستىلەر ەمەس. بىرنەشە رەت تاعى دا ايعايلادى.
بەيسەن بولسا، جىلاي- جىلاي ەكى كوزى بۇلاۋداي بولىپ، ناماز وقىپ جاتىر. نامازعا بەرىلىپ، تۇڭعيىقتاپ كەتكەنى سونشا، توسىننان اتى اتالعان كەزدە سەلك ەتە قالدى. مۇمكىن ەمەس! قۇلاعى شالىس ەستىگەن بولۋ كەرەك. ءسىرا، وي- قيالدىڭ اسەرى شىعار. ءبىراق داۋىس تاعى دا ەستىلدى. بىرەۋ «بەيسەن!» دەپ شاقىرۋىن قويار ەمەس. پەشتىڭ ىشىندەگى جارىق تا ىسكە قوسىلدى. نامازىن اياقتاپ، سالەم بەرگەن سوڭ، پەشتىڭ ەسىگىنە قاراي ءجۇردى. پەشتىڭ ەسىگىنەن ءۇڭىلىپ تۇرعان شىڭعىستى كوردى. ىشتەن شىقتى.
ءوز كوزىنە ءوزى سەنبەگەن شىڭعىس تۇرعان ورنىندا قاتتى دا قالدى. ءالى سىلەيىپ تۇر. قاتتى قورىققان شىڭعىستىڭ ءتىلى: «سەن كىمسىڭ؟ » دەۋگە عانا كەلدى.
بەيسەننىڭ شىڭعىستى قۇشاقتاماق بولعان قولدارى اۋا قارماپ بوس قالدى. بەيسەن ءالى ەڭىرەپ تۇر. داۋسىندا وكسىك باسىم: «كىمسىڭ دەگەنى نەسى؟ .. كورمەي تۇرسىڭ با، بەيسەنمىن عوي.. . كەشە كەشكىسىن پەشتى تازالاماق بولىپ ىشكە كىرگەن ەدىم.. .. بىرەۋ سىرتىمنان پەشتىڭ ەسىگىن جاۋىپ كەتتى» ، - دەدى.
شىڭعىس بولسا: «مۇمكىن ەمەس!» ، - دەدى بەيسەننەن كوز الماعان كۇيى. «سەن بەيسەن ەمەسسىڭ!»
بەيسەن العاشىندا شىڭعىستىڭ بۇل قىلىعىنا نە دەرىن بىلمەدى. كۇندە بىرگە جۇمىس ىستەيتىن دوسىنىڭ ءوزىن تانىماعانى نەسى؟ ەسىنە الدەنە ءتۇستى. جۇگىرىپ بارىپ ايناعا قارادى. ج و- جوق! مىناداي ءتۇر مەن مىناداي شاشتى وزىنىكى دەپ قالاي ايتا الادى؟ ! ءبۇرىسىپ قالعان قولدارىن سولىپ كەتكەن ءجۇزى مەن اپپاق بولىپ قۋارىپ كەتكەن شاشتارىنا اپارا بەردى. ءبىر تۇندە- اق قالاي قارتايىپ كەتكەن! وكىرگەن كۇيى بەتىن باستى.. . ايناعا قايتىپ قاراۋعا جۇرەگى داۋالامادى.. . ويتكەنى، ءتۇرى كىسى شوشىرلىق ەدى.
وي، جالعان دەسەيشى! وتقا كۇيۋدىڭ نە ەكەنىن شىنداپ سەزىنگەندە، ماعان ۇقساپ ءبىر- اق تۇندە قانشا ادام قارتايىپ كەتەر ەدى؟ !
الدىمىزدان توسار اقىرەتتى ويلاماي، ءبىر كۇنگى قۋ تىرشىلىككە ءماز بولىپ جۇرە بەرۋ قانشالىقتى اقىماقتىق دەسەيشى؟ !
ءبىر مەزەتتە بەيسەننىڭ كوكەيىن وسىنداي وتكىر ويلار وسىپ ءوتتى.
ويتكەنى، اقىرەتتەگى لاۋلاعان توزاق وتىندا ماڭگىلىك جانباۋ ءۇشىن دە بۇ دۇنيەدە يمان ەتىپ، كۇنالاردان ارىلۋدىڭ قاجەتىن ول جاڭا عانا شىنداپ تۇسىنگەن بولاتىن.. .
ماقالا assalam.kz سايتىنان الىنعان