ءمينيستردىڭ ۇسىنىسىندا ءمان بار ما؟
ءمينيستردىڭ پايىمداۋىنشا، وقۋ-ءبىلىم سالاسىندا مەملەكەتتىك-جەكەمەنشىك سەرىكتەستىكتى دامىتۋ ارقىلى مەملەكەتتىك گرانت قانا ەمەس، زەرتحانالار سالۋ جانە ينفراقۇرىلىمدى دامىتۋ الەمدىك تاجىريبەدە بار ءۇردىس.
بۇل، اسىرەسە، ستۋدەنتتەرىن 100 پايىز تەگىن جوعارى وقۋمەن قامتاماسىز ەتە العان ەلدەردە كەڭىنەن قولدانادى ەكەن. جاپونيادا ەلەكترونيكا، كولىك يندۋسترياسى سالاسى، ال فينليانديادا اقپاراتتى تەحنولوگيا، سەۋلدە مەديتسينا، بيو-نانو تەحنولوگيا، ال قىتايدا جەڭىل ونەركاسىپ جانە عارىش سالاسى ماماندارىن دايىنداۋ جەكە سەكتوردىڭ ينۆەستيتسياسى، قالا بەردى مەتسەناتتاردىڭ قارجىسى ەسەبىنەن قارجىلاندىرۋ ەسەبىنەن جۇزەگە اسىرىلادى. تەك قانا ۇمىتكەر سىناق كەزىندە ءبىلىمىن دالەلدەي السا بولعانى.
بۇل ءۇردىس الداعى ونجىلدىقتاردا ءبىزدىڭ ەلدە دە قولدانىسقا ەنىپ قالۋى ابدەن مۇمكىن. ەگەر، ۇسىنىستى ۇكىمەت قۇپ كورسە، ونى ءبىرىنشى كەزەكتە قاي سالادا قولدانۋ قاجەتتىگى ساراپتالىپ، قۇزىرلى ورىنداردىڭ نازارىنا ۇسىنىلماق.
مينيستر ول قازاقستاندىق ستۋدەنتتەردىڭ تەك 25 پايىزى عانا بيۋدجەت قاراجاتى ەسەبىنەن ءبىلىم الاتىنىن، بۇل جوعارى بىلىمگە قولجەتىمدىلىك ماسەلەسىنە كەرى اسەر ەتەتىنىنە، جوعارى ناتيجەگە قول جەتۋ ءۇشىن مەملەكەتتىك-جەكەمەنشىك سەرىكتەستىكتى دامىتۋمەن عانا شەكتەلىپ قالۋعا بولمايتىنىنا نازار اۋداردى.
- بىزگە مەتسەناتتىق، جۇمىس بەرۋشىلەردىڭ تۇلەكتەرگە قاراجات سالۋ تەتىگىن دامىتۋ قاجەت. بۇل اسا ماڭىزدى ماسەلە. سوندىقتان بۇل شىعىندى شەگەرۋگە جاتقىزاتىنداي سالىقتىق ىنتالاندىرۋلار جاساۋ قاجەت، جالپى giving back مادەنيەتىن دامىتۋ كەرەك، سوندا تۇلەكتەر بولاشاقتا ءوز جوعارى وقۋ ورىندارىنا قولداۋ كورسەتە الادى» دەيدى ۆەدومستۆو باسشىسى.
ماماندار ءمينيستردىڭ ۇسىنىسىن قۇپ كورگەنىمەن، ونى ءىلىپ الىپ كەتۋگە بارلىق سالانىڭ شاماسى كەلە بەرمەيدى دەگەن پىكىردى ايتىپ ۇلگەردى. مىسالى، مەملەكەت ءبىرىنشى كەزەكتە الەۋمەتتىك سالا سەكتورىنىڭ ماماندارى ۇستازداردى جەكە سەكتوردىڭ جاۋاپكەرشىلىگىنە ارتىپ قويۋعا بولمايدى. وقۋ-اعارتۋ سالاسى قىزمەتكەرلەرىن دايىنداۋ تەك بىزدە عانا ەمەس، بۇكىل الەمدە ەڭ قورعالماعان سالا.
- كۇنى بۇگىنگە دەيىن ءبىز مەديتسينا، عارىش سالاسى، بيو-نانو، ينجەنەريا سالاسى قىزمەتكەرلەرىن دە قورعالماعان سالانىڭ قاتارىنا قوسىپ كەلدىك. قازىر جاعداي وزگەردى. مەديتسينا سەكتورى دا، زاڭ سالاسى ءوز مامانىن ءوزى دايىندايتىن كەزگە جەتتى دەپ ويلايمىن. مىسالى، ەلىمىزدە تىركەلگەن ۇلتتىق، ترانسۇلتتىق كومپانيالاردىڭ بارىندە قۇقىق سالاسىمەن اينالىساتىن دەپارتامەنتتەر بار. ءبىز سولاردىڭ ەسەبىنەن جىل سايىن 200-300 ماماندى تەگىن وقىتۋ مۇمكىندىگىنە قول جەتكىزە الامىز.
جەكە سەكتوردىڭ جاۋاپكەرشىلىگىنە بەرەتىن وزگە سالانى ازىرگە كورىپ تۇرعانىم جوق. مەملەكەت يندۋستريالىق ايماقتار ءوز اياعىنا تۇرىپ كەتكەنشە مامان دايىنداۋدى ءوز جاۋاپكەرشىلىگىنە الۋ قاجەت، - دەيدى ەكونوميست مىرزاكەلدى كەمەل.
جەكە سەكتوردىڭ قاناتىنا ىلەسىپ كەتۋگە دايىن تۇرعان سالالار بىزدە بار، ولار ءپىسىپ-جەتىلدى دەۋگە دە بولادى. ول - مۇناي-گاز سەكتورى.
بۇل سالا قازاقستان ەكونوميكاسىنىڭ دامۋىندا ەكى مىندەتتى شەشۋدى قامتاماسىز ەتۋگە ءتيىس، ءبىراق ءبىر قاراعاندا، بۇل ەكى ماقسات ءبىر-بىرىنە قايشى كەلەتىندەي بولىپ كورىنۋى دە مۇمكىن. ءبىر جاعىنان، مۇناي-گاز ونەركاسىبى الداعى ونجىلدىقتا (مۇمكىن الداعى جيىرما جىلدا) ۇلتتىق ەكونوميكانىڭ نەگىزگى وزەگى، ەكونوميكالىق دامۋدىڭ لوكوموتيۆى بولىپ قالا بەرەدى.
سوندىقتان مەملەكەت مۇناي ءوندىرۋدىڭ كولەمىن ارتتىرۋعا، مۇناي-گاز ونەركاسىبىن ەلىمىزدىڭ ەكونوميكاسىندا جەتەكشى پوزيتسيانى يەلەنەتىن جوعارى تەحنولوگيالى سەكتورعا اينالدىرۋعا كۇش-جىگەرىن باعىتتايتىن بولادى.
سوندىقتان ماماندار مەملەكەت پەن جەكە سەكتور اراسىنداعى ارىپتەستىكتى دامىتۋدى ناق وسى سالادان باستاۋ قاجەت دەگەن پىكىردى قولداپ وتىر. بۇل رەتتە سىننان وتكەن تاجىريبە دە بار. الماتىداعى ق ب ت ۋ ءتارىزدى ىرگەلى وقۋ ورىندارى «قازمۇنايگاز» كومپانياسىنىڭ ەنشىلەس بولىگى ەكەنىن، ونى ۇستاپ وتىرۋعا مول قارجى كەتەتىنى بارىمىزگە بەلگىلى.
ول ءۇشىن سەرىكتەس كومپانيالارعا «سىزدەر جاقسى مامان دايىنداۋعا جاعداي جاساساڭىزدار، زەرتحانالىق بازالارىمىزدىڭ مۇمكىندىگىن كۇشەيتسەڭىزدەر، باعدارلامالارىڭىزدى بەرسەڭىزدەر، ستۋدەنتتەرىمىزدى وندىرىستىك تاجىريبەدەن وتۋگە جاعداي جاساساڭىزدار، شەتەلدە وقىپ كەلۋىنە كومەكتەسسەڭىزدەر، سىزدەرگە باراتىن مامانداردىڭ ورەسى مەن بىلىكتىلىگى بيىك بولادى، سىزدەردىڭ بىزگە بولگەن اقشالارىڭىزدىڭ قايتارىمى بولادى» دەپ كوزدەرىن جەتكىزسە بولعانى.
- بۇل ج و و رەكتورلارىنىڭ ىسكەرلىگىنە بايلانىستى. ناقتىراق ايتقاندا، ولار ماماندى پايدالاناتىن وندىرىستەردى ايقىنداپ الىپ، ءوندىرىس ورىندارى باسشىلارىنىڭ كوزىن سوعان جەتكىزۋ قاجەت. وسى ءۇردىستى بارلىق جوعارى وقۋ ورنى باسشىلارى باسشىلىققا الۋ كەرەك دەپ ويلايمىن.
وندىرىسپەن تىعىز بايلانىس ورناتپاعان جوعارى وقۋ ورنى ماماندى كىم ءۇشىن دايىندايدى؟ ەگەر دايىنداعان ماماندارىڭىزدى ۇلتتىق نەمەسە ترانسۇلتتىق كومپانيالار تالاپ الىپ كەتىپ جاتسا، سول وقۋ ورىندارىن ەليتارلى وقۋ ورنى دەپ ايتۋعا بولادى، - دەيدى ديپلومات ءادىل احمەتوۆ.
اۆتور: گۇلبارشىن ايتجانباي
«ايقىن»
