ءتۇس كورۋ قۇپياسى جانە ءتۇس جورۋ

استانا. قازاقپارات- اتامزاماننان بەرى ادام بالاسىن قىزىقتىرىپ كەلگەن، ءالى دە قىزىقتىراتىن، سىرى تولىق اشىلماعان قۇبىلىستىڭ ءبىرى - ءتۇس كورۋ.

ۇيقىداعى ادامنىڭ شىتىرمان وقيعالارعا قاتىسىپ، قورقىنىشتى جاعدايلارعا ۇشىراپ، كەيبىرەۋلەردىڭ ايعايلاپ سويلەۋى، قارا تەرگە مالىنۋى، ءارتۇرلى ارەكەتتەرمەن قيمىلدار جاساۋى ءجيى كەزدەسەتىن جاعداي ەكەندىگى كوپشىلىككە ءمالىم.

ال قازىرگى زامانعى عىلىمي دەرەكتەرگە كەلتىرىلگەن دايەكتەمەلەر مەن بولجامدارعا سۇيەنسەك، ءتۇس كورۋدىڭ سىرى تۋرالى تومەندەگىدەي تۇسىنىكتەمە جاساۋعا بولادى.

عالىمداردىڭ ايتۋىنشا، ميدا ادام بالاسى جارالعالى بەرگى بارلىق اقپاراتتىق حابارلامالار، دەرەكتەر بار كورىنەدى. دەنى ساۋ، اقىل- ويى دۇرىس دامىعان دەگەن ادامنىڭ ءوزى مي قىزمەتىنىڭ 3, ءارى كەتكەندە 4 پايىزىن، ءتىپتى عۇلاما جاننىڭ ءوزى 6 نەمەسە 7 پايىزىن عانا پايدالانا الاتىن كورىنەدى. بىلايشا ايتساق، مي - ادام ەركىندەگى اقىل- وي جانە ادامنىڭ ەركىنەن تىس اقىل- وي ورتالىعى بولىپ ەكىگە بولىنەدى.

ادام ەركىندەگى اقىل- وي ورتالىعى ءوسىپ- جەتىلۋ بارىسىندا، ءومىردى كورىپ، تاجىريبە ارتتىرىپ، وقىپ- ءبىلىم الۋ نەگىزىندە جەتىلىپ تولىقتىرىلاتىن بولسا، ەرىكتەن تىس اقىل- وي ورتالىعى ادام ەركىنەن تىس جالعانعان قۇبىلىستاردان توقتاۋسىز تولىقتىرىلىپ وتىرادى دەيدى عىلىمي بولجامدار.

ادام اعزاسىنداعى ەڭ كۇردەلى، اتقاراتىن قىزمەتى مەن اعزانى باسقارۋداعى تىلسىم سىرى ءالى تولىق اشىلا قويماعان مۇشە - مي. ونىڭ سان قىرلى قاسيەتتەرى مەن قۇپيالارىن تولىق اشارلىق زەرتتەۋ دەڭگەيىنە عىلىم ازىرشە قول جەتكىزە قويعان جوق. دەگەنمەن دە مي قىزمەتىنىڭ ونىڭ اعزامەن ۇندەستىگىنىڭ، اعزاعا قىزمەت ەتەتىن اسەرلىك كۇشىنىڭ ءبىرشاما جايتتەرى ءمالىم بولا باستاعان ءتارىزدى.

ادام ەركىندەگى اقىل- وي دەگەنىمىز بۇل ادامنىڭ كۇندەلىكتى تىرشىلىگىندەگى ءىس- قيمىلىن، وي- تۇيسىگىن، ارمان، ماقساتىن ورىنداۋداعى ارەكەتىن كورۋ، ءبىلۋ، تانۋ سياقتى تالاپ- تىلەكتەرىن ىسكە اسىرۋداعى قيمىلىن ادام قالاۋىنا وراي باسقاراتىن ورتالىق. ال ميدىڭ قالعان 93 پايىزى ادام ەركىنەن تىس، ادامعا باعىنبايتىن ورتالىق بولىپ ەسەپتەلىنەدى.

ءتۇس جورۋ - ادام بالاسىنا داريتىن سيرەك قاسيەت. ءتۇستى مۇمكىندىگىنشە كورگەن- تۇيگەنى مول، اقىل توقتاتقان كىسىگە جورىتقان ءلازىم. ازىلدەسىپ وينايتىن قۇرداستارعا، ويلانباي سويلەيتىن بالا- شاعاعا ايتپاعان ءجون. دەگەنمەن جاقسى تۇسكە دە، جامان تۇسكە دە ساداقا بەرۋ كەرەك.

ەرتەدەگى تايپالار ادام ۇيىقتاعاندا ونىڭ جانى كەۋدەسىنەن شىعىپ كەتەدى دەپ ويلاعان. سوندىقتان شىرت ۇيقىدا جاتقان ادامدى وياتۋعا بولمايدى دەپ ەسەپتەگەن. ويتكەنى، «ساياحاتتاپ» جۇرگەن جان ءوزىنىڭ يەسىنە قايتىپ كەلۋگە ۇلگەرە الماي قالادى- مىس.

ءتۇس كورۋدىڭ بەس ءتۇرلى سەبەبى.

1. ەرەكشە اسەر قالدىرعان، كۇندىز وڭىندە كورگەن جايلاردىڭ، ويلاردىڭ اسەرىنەن ءتۇس كورۋ.

2. كۇندىز ىستەگەن شارۋالارعا، جۇمىستارعا بايلانىستى ءتۇس.

3. اۋىرعان سەبەپتى كورگەن ءتۇس.

4. ايان بەرۋ.

5. جاننىڭ مازاسىزدانۋىنا بايلانىستى ءتۇس كورۋ.

العاشقى ءۇش جاعدايدا كورگەن تۇسكە مازاسىزدانۋدىڭ كوڭىل اۋدارۋدىڭ قاجەتى جوق. ال ايان بەرۋدىڭ ءجونى بولەك. قاسيەتتى ءدىن كىتاپتارىندا مۇنداي ءتۇستى جورۋعا بولمايتىنى ايتىلادى. وسىلاردىڭ ىشىندە ەرتەدەگى ويشىلداردىڭ باستى زەرتتەۋ وبەكتىسى بولعانى - جاننىڭ مازاسىزدانۋىنا بايلانىستى ءتۇس.

سوندىقتان دا، ءتۇستى جورىر الدىندا مىنا جايلاردى انىقتاپ العان ءجون:

1. ءتۇس كورۋشى ادامنىڭ دەنساۋلىعى قالاي ەدى؟ تۇس كورەر الدىندا كوڭىل- كۇيىنە ەرەكشە اسەر ەتكەن جايلاردى باستان وتكەرگەن جوق پا؟

2. ءتۇس كورەر الدىندا نەندەي ىسپەن شۇعىلداندى؟ سول كەزدە ونىڭ كوڭىلىن الاڭداتقان، ەرەكشە نازارىن اۋدارعان جاي بولعان جوق پا؟

3. ءتۇس كورىپ جاتقان كەزدەگى اينالاڭداعى احۋال قانداي ەدى؟ سارتىلداعان تارس- تۇرىس دىبىس، مۋزىكا ءۇنى، وتە سۋىق نەمەسە وتە ىستىق بولمە، تىنىس تارىلتار اۋا ءتۇس كورۋىڭە ىقپال ەتەتىنى ەسىڭىزدە بولسىن.

4. كورگەن ءتۇستىڭ باسىڭنان وتكەن وقيعالاردىڭ قايتالانۋىنا نەمەسە بۇعان دەيىن باستان كەشكەن جايلاردىڭ ءسال- ءپال وزگەرتىلگەن بەينەسىنە ۇقساي ما؟

5. ەگەر تۇس كورۋشى ادامنىڭ دەنساۋلىعى جاقسى بولسا، ەگەر ءتۇس وڭىندە كورگەن جايلاردىڭ اسەرىنەن تۋماسا، ەگەر اينالاڭدا ءتۇس كورۋگە اسەر ەتەرلىك ەرەكشە ءبىر جاعداي بولماسا، ەگەر ءتۇس باستان كەشكەن جايلاردىڭ قايتالانۋى بولماسا، وندا مۇنداي ءتۇستى جان مازاسىزدىعى دەپ ايتۋعا نەگىز بار.

ءتۇس جورىعان كەزدە سونداعى كورگەن وقيعا مازمۇنىنا تۇگەلدەي كوڭىل اۋدارۋ كەرەك.

مىسالى، سەن تۇسىڭدە شارباق كوردىڭ دەلىك. بۇل ءسىز ءۇشىن ەشتەڭە بىلدىرمەيدى. بۇعان بولا مازاسىزدانۋدىڭ، ويلانۋدىڭ قاجەتى جوق. ال ەگەر ول ءسىزدىڭ ۇستىڭىزگە قۇلاسا، وندا بۇل ءتۇستىڭ ماعىناسى بار.

ادام ءوزىنىڭ ويىن سان الۋان ادىسپەن، ءسوز ورنەگىمەن بەرەدى. ءتۇس تە سول سياقتى. ونىڭ ماعىناسى سان الۋان جولدارمەن بەرىلەدى. مۇنىڭ ءبارىن سانامالاپ شىعۋ مۇمكىن ەمەس.

نۇرمانوۆ ابەن الدابەرگەن ۇلى

ە. ع. د. پروفەسسور، قازاقستان جازۋشىلار وداعىنىڭ مۇشەسى، نوسترادامۋس اتىنداعى حالىقارالىق اكادەميانىڭ (فرانسيا) اكادەميگى

ا

ابايلاماي بىرەۋدى قاعىپ كەتسەڭىز - شىعىن بولعالى تۇر؛

اباقتىعا قامالۋ - ىسىڭىزدە ساتتىلىككە تاپ بولاسىز؛

ابجىلان - قاسيەتتىڭ قونۋى؛ ايبات شەگىپ تۇرسا - ءسىزدى جامانشىلىقتان ساقتاندىرۋى؛ بەلىڭىزگە ورالىپ قالسا - تىلسىم سىردىڭ قاسيەتىن بىلەتىن كىسى بولاسىز؛

اعاش اياق ەنسە - ءسىزدىڭ دوستارعا دەگەن سەنىمىڭىزدىڭ جوقتىعىن ايعاقتايدى. اقساقال تاياقتى بەرىپ تۇرسا - يگىلىكتىڭ ەرتە- كەشى جوق؛

اعاش - تابىس، كەسىندىسى - مۇرا؛

اعاش باسىندا سارناپ وتىرعان قارا تورعايدى كورۋ - داۋلەت؛

اعاشتى تاقتاي ەتىپ تىلگەنىن كورسە - ءولىم حابارى؛

اعاش جارۋ - وسەكتەن ازات بولۋ؛

ادام: جاس بالا - قۋانىش، تانىمايتىن - دۇشپان، ەرەسەك ادامدى جاس بالا كەيپىندە - سەنىمسىزدىك، ءوزىڭىز تانىمايتىن جاس جىگىت - بىرەۋدىڭ وكىنىشى، كەلىنشەك - بايلىق، قىزىقشىلىق، اقساقال - توقتىق، جاس جىگىت قارتايسا - كوڭىل كوتەرىلەدى؛

اجالدىڭ اۋزىندا جاتۋ - جاقسى ءبىر ادىمدى رەنجىتكەنىڭىز؛

ازۋ تىستەرىڭدى قۇرت جەسە - قيىندىق؛

ايبات شەگىپ تۇرعان ارىستانعا تاپ كەلۋ - ساتسىزدىك؛

اي ءمۇيىزدى ەشكى كورسەڭ - ەسىكتەن كىرىپ، ءتور مەنىكى دەمە؛

اي - ۇلى، قىزى بار كىسى، قۇدالىققا بارىسار؛

ايدى بۇلت جاپسا - ءولىم تۋرالى حابار؛

اق اتقا مىنگەنىن كورسە - ۇيىرىنە تاپ بولماق ابىرويدىڭ، بايلىقتىڭ؛

اققۋ - سىيلىق، بايلىق، مۇرا؛ ولسە - ساتتىلىك؛

اق كيىمدى اق ساقالدى كورسە - ابروي بەدەلگە كەنەلمەك؛

اكۋلا - تۇسىڭىزدە اكۋلاعا تاپ بولىپ، قورقىپ سۋدان قاشىپ شىقساڭىز، قىزدارمەن قۇمار باسىپ قۋاناسىز؛

ارا - ۇتىس؛

ارا شاقسا - ءوتتى- كەتتى قىزىقتى كۇن؛

ارىستاننىڭ ءولىپ جاتقانىن كورسەڭىز - اسىل مۇراعا تاپ بولاسىز، داڭقىڭىز ارتادى؛

اراپ - ەگەر تۇسىڭىزدە ۇلتى اراپ ادام سويلەسە - جاقسى. بۇل ءتۇس بارلىق كەدەرگىدەن، قيىنشىلىقتان ساقتاپ، ساتتىلىك پەن باقىتقا اپارادى. تۇسىڭىزدە اراپ تەرىس اينالىپ كەتسە - سىزگە كەدەرگى جاساماق ادامدار بولسا، سوندان قۇتىلاسىز ءارى سىزگە ساق، اينالاڭىزعا مەيىرىمدى بولۋدى ەسكەرتەدى؛

ارتيست - كۇتپەگەن جاعداي، ەگەر ساحنادا تۇرساڭىز - وتىرىكتىڭ ورتاسىندا قالاسىز؛

ارتيست كۇلىپ كەلىپ، بار داۋىسىمەن باس سالسا - سەنىمدەگى دوستارىڭىز ءسىزدى الداپ ءجۇر. ابرويىڭىز ايرانداي توگىلىپ، كوپكە مازاق بولاۋىڭىز مۇمكىن، ساق ءجۇرىڭىز؛

اراق - قۇيساڭ - قۋانىش، تويساڭ - ساتسىزدىك، ساتساڭ - ۇرىس- كەرىس، تۇسىڭىزدە اراقتى توگىپ الساڭىز، ۋايىمعا باتىرار؛

ارقان - ەگەردە تۇسىڭىزدە بايلاۋلى ارقاندى شەشىپ الساڭىز، كورگەن- بىلگەنىڭىز بەن تۇيگەنىڭىزدى ايتىپ، ماقتاناسىز.

ارىق - تازا: جاعدايىڭىز جاقسارادى؛ قاتتى اقسا قۋانىش؛ تەرەڭ: دوستاساسىز؛ سۋ الىپ ىشسەڭىز كوڭىلىڭىز توق؛ اعىس: باقىتقا جولىعاسىز؛

ارايلى تاڭدى كورە الساڭىز - ىستەيىن دەپ جۇرگەن ماقساتىڭىز ايقىن، ساتتىلىك تىلەيمىز؛

ارۋاقتى كورسەڭىز - سىزگە ارناۋلى قازىنا بار ەكەنىن ەسكەرتۋدە. وعان ادامگەرشىلىك پەن سابىرلىق ارقىلى يە بولاسىز؛

اسپان - اشىق: ساتتىلىك، بەرەكە، اقشاڭقاي بۇلت: قيىنشىلىقتى جەڭۋ؛

اسپان - تۇسىڭىزدە اسپاندا ۇشىپ جۇرسەڭىز عۇمىرىڭىز ۇزاق بولادى، داۋلەتىڭىز تاسىپ، بايلىققا كەنەلەسىز، قۋاناسىز. ەگەردە اسپاننان تەسىك كورسەڭىز وتباسىڭىزدا ۇرىس- كەرىستىڭ بولۋى مۇمكىن؛

اسپانداعى ايدى تولىق كۇيىندە كورگەن ادام - ءبىر سۇلۋعا كەزىگىپ، ماحابباتى اشىلماق؛

اسپانداعى جارقىراپ تۇرعان جۇلدىزدى كورسە - ۇلكەن باقىتقا كەنەلمەك؛

ات ۇستىندە قۇرىق ۇستاپ كەلە جاتقانىن كورسە - بۇل دا كۇتپەگەن ساتتىلىك بەلگىسى، مالى كوبەيىپ، تۇرمىسى جاقسارادى؛

اتا - تۇسىڭىزدە ەسىگىڭىزدى اشىپ، ۇيىڭىزگە اق ساقالدى اتا كىرىپ تۇرسا، سىزگە باق- داۋلەتتىڭ قونعانى؛

ابىسىن - بايسالدىلىققا، سويلەسە - اۋلەتكە بىرلىكتى شاقىرۋى، كۇلسە - راقىمشىلىقتى تىلەۋ، جىلاسا - قاجىر قايراتى باياۋ، وكپەلەسە - قىمسىنباي ارەكەت ەتۋدى كورسەتىپ تۇر .

الما - كۇدىكتەنۋ؛ جيناۋ - جەڭىس؛

التىن - كورىمدىك الاتىن بولىپسىڭ؛

التىن كورسە - اسقان بايلىققا تاپ بولماق؛

اياق كيىم - ساپار؛ جاڭا - جەڭىس؛ ەسكى - بايلىق، مۇرا؛ جاماۋ - ساتسىزدىك؛ تازا - بەرەكە.

اياعىڭىزعا شۇلىق كيسەڭىز - كوپ اقشاعا تاپ بولماقسىز؛ ساپارعا شىعاسىز؛

ايالدامادا جالعىز تۇرساڭىز - وكىنىش. كوپشىلىكپەن - ءوز ىسىنە وكىنبەۋ؛

ايات وقىساڭىز - مەكەگە باراسىز؛ ايات وقىپ تۇرعاندى ەستىسەڭىز - ءدىني قىزمەتكەر بولاسىز؛

جالعاسى بار

«الاش ايناسى» گازەتى