قازاقستان مەديتسيناسى ساپالى دەڭگەيگە كوتەرىلىپ كەلەدى
وسىعان وراي ق ر پرەزيدەنتى جانىنداعى ورتالىق كوممۋنيكاتسيالار قىزمەتىنە كەلگەن ق ر دەنساۋلىق ساقتاۋ ءمينيسترى ساليدات قايىربەكوۆا اتالعان باعدارلامانىڭ 6 باعىتى بويىنشا قولعا الىنعان شارالار، ولاردىڭ ناتيجەلەرى جايىندا تارقاتا ايتىپ بەردى.
ونىڭ اتاپ وتۋىنشە، باعدارلامانىڭ I باعىتى قوعامداعى دەنساۋلىق ساقتاۋ ماسەلەلەرى بويىنشا ۆەدومستۆوارالىق جانە سەكتورارالىق ءوزارا ءىس-قيمىل تيىمدىلىگىن ارتتىرۋعا باعىتتالعان. «بىزدەردە سالاۋاتتى ءومىر سالتى، دۇرىس تاماقتانۋ، كولىك قاۋىپسىزدىگى بويىنشا ناتيجەلى ءبىرقاتار جەتىستىكتەر بار ەكەندىگىن ايتا الامىن.
دەگەنمەن دە بۇل باعىتتاعى سەكتورارالىق ءوزارا ءىس-قيمىلداردى جاقسارتۋ تالاپ ەتىلەدى»، - دەگەن ول حالىقتىڭ دەنساۋلىق جاعدايىنا قاندايدا ءبىر اسەر ەتەتىن بارلىق مەملەكەتتىك قۇرىلىمدارعا ورتاق جاۋاپكەرشىلىك جۇكتەيتىن 7 سەكتورارالىق باعدارلاما 2011 -جىلدان بەرى جۇزەگە اسىرىلعانىن اتاپ ءوتتى.
Ⅱ باعىت - نەگىزگى الەۋمەتتىك ماڭىزى بار سىرقاتتار مەن جاراقاتتاردى ەمدەۋ، وڭالتۋ، دياگنوستيكالاۋدى جەتىلدىرۋ، سكرينينگىلىك تەكسەرۋلەر، پروفيلاكتيكالىق ءىس-شارالاردى كۇشەيتۋ.
ءمينيستردىڭ سوزىنە قاراعاندا، بۇل باعىتتا قازاقستان حالقىنىڭ 30 پايىزى سكرينينگتىك باعدارلامامەن قامتىلعان. ناتيجەسىندە مينيسترلىك 25 ميلليون زەرتتەۋ جۇرگىزىپ، ازاماتتاردان شامامەن 5 ميلليون اۋرۋ ءتۇرىن انىقتاعان. ولاردىڭ بارلىعى دا ارنايى ەسەپكە الىنىپ، بۇگىندە ساۋىقتىرىلۋدا. «اۋرۋدى ەرتە انىقتاۋ، ەڭ بىرىنشىدەن، ءومىردىڭ ساپاسىن ساقتاۋعا مۇمكىندىك بەرەدى. ەكىنشىدەن، مينيستر رەتىندە ۇنەمدى ەكەندىگىن دە اتاپ وتكىم كەلەدى. ماسەلەن، 1-2 ساتىداعى ءسۇت بەزى وبىرىن ەمدەۋ مەملەكەتكە 780 مىڭ تەڭگەگە تۇسسە، 3-4-ساتىداعى ءتۇرىن ەمدەۋ 26,5 ميلليون تەڭگەگە شىعادى»، - دەدى س. قايىربەكوۆا.
قازىرگى ۋاقىتتا ەلىمىزدە اۋرۋدى ەرتە كەزەڭدە انىقتاۋ جانە دياگنوستيكالاۋ مەن ەمدەۋدىڭ جوعارعى تەحنولوگيالىق ادىستەرىن قولدانۋدى كەڭەيتۋ ارقىلى قان اينالىمى جۇيەسى اۋرۋىنان بولاتىن ءولىم-ءجىتىم 2 ەسەگە تومەندەدى.
تەك وتكەن جىلدىڭ ىشىندە رەسپۋبليكا بويىنشا 60 مىڭنان استام كارديوحيرۋرگيالىق وپەراتسيا جاسالدى، بۇل 2010 - جىلعى دەڭگەيدەن 38 مىڭ وتاعا ارتىق. بۇدان بولەك قاتەرلى ىسىك اۋرۋلارىنان بولاتىن ءولىم-ءجىتىم 11 پايىزعا تومەندەدى. ياعني، 2012-2016 - جىلدارعا ارنالعان ونكولوگيالىق كومەك كورسەتۋدى دامىتۋ باعدارلاماسى اياسىندا قابىلدانعان شارالاردىڭ بارلىعى ءوز ناتيجەلەرىن بەرۋدە دەسەك تە بولادى. «بىزدەرگە اۋرۋدى ەرتە انىقتاپ، سكالپەلمەن از جۇمىس ىستەپ، شەتەلدەگىدەي جوعارى دالدىكتى وتالار جاساۋ قاجەت»، - دەپ قوستى مينيستر.
س. قايىربەكوۆانىڭ اتاپ وتۋىنشە، سانيتارلىق-ەپيدەميولوگيالىق قىزمەتتى جەتىلدىرۋ باعىتىندا دا از جۇمىس اتقارىلعان جوق. سونىڭ ناتيجەسىندە رەسپۋبليكاداعى ينفەكتسيالىق اۋرۋلاردى ەپيدەميولوگيالىق قاداعالاۋ جۇيەسىنىڭ تيىمدىلىگىن دۇنيەجۇزىلىك دەنساۋلىق ساقتاۋ ۇيىمى قۋاتتاپ، قازاقستاندى پوليوميەليتتەن جانە بەزگەكتەن ەركىن ەل دەپ تانىدى. جالپى، ەلىمىزدە جىل سايىن مەملەكەتتىك بيۋدجەت قاراجاتى ەسەبىنەن تۇرعىنداردى بارلىعى 21 ينفەكتسيالىق اۋرۋعا قارسى ەگۋ جۇزەگە اسىرىلادى. جىل سايىن 5 ميلليون جۋىق ادام ەگىلەدى. قازاقستاندا ۆيرۋستى گەپاتيتتىڭ بارلىق تۇرلەرى رەسپۋبليكالىق بيۋدجەت قاراجاتى ەسەبىنەن ەمدەلەدى.
قازىرگى ۋاقىتتا پنيەۆموكوكك ينفەكتسياسىنا قارسى رەسپۋبليكانىڭ 10 وڭىرىندە يممۋنداۋ جۇرگىزىلەدى، 2015 - جىلى ۆاكتسيناتسيالاۋ رەسپۋبليكانىڭ بارلىق وڭىرىندە جۇرگىزىلەتىن بولادى. جىل سايىن ەنزووتيكالىق ايماقتا تۇراتىن 118 مىڭنان اسا ادام وباعا قارسى ەگىلەدى.
ال ءبىرىڭعاي ۇلتتىق دەنساۋلىق ساقتاۋ جۇيەسىندەگى مەديتسينالىق كومەكتى قارجىلاندىرۋ جانە باسقارۋ، ۇيىمداردى جەتىلدىرۋ باعىتىندا ستاتسيونار الماستىرۋشى جانە جوعارعى تەحنولوگيالار كولەمىن ارتتىرۋ ەسەبىنەن ستاتسيونارلىق كومەككە قولجەتىمدىلىك قامتاماسىز ەتىلدى. تەك 2013 - جىلدىڭ وزىندە 3,2 ميلليون ادام ستاتسيونارلىق جانە ستاتسيونار الماستىرۋشى كومەك الدى.
«بىزدە جوعارى تەحنولوگيالاردى ەنگىزە باستاۋدىڭ ارقاسىندا ادامدارىمىزدى شەتەلگە ەمدەۋگە از جىبەرە باستادىق. ايتالىق، بۇيرەك الماستىرۋ شەتەلدە 4,5 ميلليون تەڭگەنى قۇرايدى. ال بۇگىندە قازاقستاندا ءبىز مۇنداي وپەراتسيانى ءوزىمىزدىڭ كلينيكالاردا جاساپ، 2,1 ميلليون تەڭگە تولەيمىز. ياعني، ەشقايدا بارۋدىڭ قاجەتى جوق. ءبىر ادامدى شەتەلگە جىبەرىپ ەمدەتكەننەن، قازاقستاندا بىرنەشە ادام ەمدەۋگە بولادى»، - دەدى مينيستر.
ونىڭ اتاپ وتۋىنشە، ۆەدومستۆو جۇمىسىنا جاڭا ادىستەر ەنگىزىلۋدە. سونىڭ ناتيجەسىندە اعىمداعى جىلى بيۋدجەت قاراجاتى ايتارلىقتاي ۇنەمدەلىپ وتىر. «بۇرىندارى بىزدەردە كوپ قارجى ستاتسيونارلارعا، قىمبات ەمدەۋ شارالارىنا جۇمسالاتىن. بۇگىندەرى ءبىز ستاتسيونارلاردىڭ اقشا پايدالانۋ دەڭگەيىن تومەندەتە الدىق»، - دەگەن س. قايىربەكوۆا كۇندىزگى ستاتسيونارلار قىزمەتىن كەڭەيتۋدىڭ ارقاسىندا 76 ميلليارد تەڭگە ۇنەمدەلگەنىن باسا ايتتى.
ساپالى مەديتسينالىق كومەك، ءبىرىنشى كەزەكتە مەديتسينالىق كادرلاردىڭ جوعارى بىلىكتىلىگىنە بايلانىستى. سوندىقتان دا باعدارلامانىڭ V باعىتىندا كادرلاردىڭ مەديتسينالىق، فارماتسيەۆتيكالىق ءبىلىمىن جەتىلدىرۋگە، مەديتسينادا يننوۆاتسيالىق تەحنولوگيالاردى دامىتۋ جانە ەنگىزۋگە باسا نازار اۋدارىلعان. قازىرگى ۋاقىتتا دەنساۋلىق ساقتاۋ جۇيەسىنىڭ بىلىكتى ماماندارىن كاسىبي تۇردە دايارلاۋدى 6 مەملەكەتتىك، 1 مەملەكەتتىك ەمەس جوعارى وقۋ ورىندارى جانە كوپبەيىندى ۋنيۆەرسيتەتتەردىڭ 3 مەديتسينالىق فاكۋلتەتى باكالاۆريات، ينتەرناتۋرا، رەزيدەنتۋرا، ماگيستراتۋرا، PhD-دوكتورانتۋرانىڭ بارلىق دەڭگەيدەگى جوعارى ءبىلىم جۇيەسىن جۇزەگە اسىرادى. بۇگىندە ەلىمىزدىڭ مەديتسينالىق ج و و-لاردا 29,5 مىڭ ستۋدەنت مەملەكەتتىك تاپسىرىس ەسەبىنەن ءبىلىم الۋدا.
ورتاشا العاندا جىل سايىن 3 مىڭ تۇلەك وقۋىن ءبىتىرىپ شىعادى. قىزمەتكەرلەردىڭ بىلىكتىلىگىن ارتتىرۋ جانە كادرلاردى قايتا دايارلاۋ باعىتىندا رەسپۋبليكالىق بيۋدجەت قاراجاتى ەسەبىنەن سوڭعى 3 - جىلدا رەسپۋبليكا ىشىندە 87 مىڭ جوعارعى مەن ورتا مەديتسينالىق جانە فارماتسيەۆتيكالىق ءبىلىمى بار مامان بىلىكتىلىگىن ارتتىردى. 618 قازاقستاندىق مامان شەتەلدەردىڭ جەتەكشى مەديتسينالىق ورتالىقتارىنا بارىپ وقىپ قايتتى. وتاندىق ۇيىمداردىڭ بازاسىندا دا 331 جەتەكشى شەتەلدىك مامان شاقىرىلىپ، شەبەرلىك-ساباقتارىن وتكىزدى.
VI باعىت - مەديتسينالىق ۇيىمداردى مەديتسينالىق تەحنيكامەن جابدىقتاۋدى جاقسارتۋ، حالىق ءۇشىن دارىلىك زاتتاردىڭ ساپاسىن جانە قولجەتىمدىلىگىن ارتتىرۋ. بۇل باعىتتا مينيسترلىك مەملەكەتتىك باعدارلاما اياسىندا دارىلىك زاتتاردىڭ ساپاسىن جانە قول جەتىمدىلىگىن ارتتىرۋ ماقساتىندا بارلىق دەڭگەيدە دارىلىك زاتتارمەن قامتاماسىز ەتۋدى جەتىلدىرۋ بويىنشا جۇمىستى ۇزدىكسىز جۇرگىزۋدە. تەگىن دارىلىك زاتتارمەن قامتاماسىز ەتۋ ءۇشىن ستاتسيونارلىق جانە امبۋلاتورلىق دەڭگەيدە ساباقتاستىرىلعان تەراپيانى ەسكەرە وتىرىپ، دارىلىك زاتتاردىڭ ءتىزىمى وڭتايلاندىرعان. 2013 - جىلى رەسپۋبليكانىڭ بارلىق ايماعىندا اۆتوماتتاندىرىلعان دارىلىك زاتتارمەن قامتاماسىز ەتۋدىڭ اقپاراتتىق جۇيەسى ەنگىزىلدى.
بۇل مەملەكەتتىڭ كەپىلدەندىرىلگەن كولەمىندە الىنعان دارىلىك زاتتارعا مونيتورينگ جۇرگىزۋگە جانە شىنايى ۋاقىتتا باقىلاۋعا مۇمكىنشىلىك بەرەدى. اۋىل تۇرعىندارى ءۇشىن ءدارىنىڭ قولجەتىمدىلىگىن قامتاماسىز ەتۋ ءۇشىن ءدارىحانالارى جوق 3 مىڭنان اسا اۋىلدىق پۋنكتتەر مساك وبەكتىلەرى ارقىلى دارىلىك زاتتاردى الۋ ۇيىمداستىرىلدى.
قورىتا ايتقاندا، «سالاماتتى قازاقستان» باعدارلاماسىنىڭ العاشقى ناتيجەلەرى جامان ەمەس. دەنساۋلىق ساقتاۋ سالاسىنىڭ بارلىق سالاسىندا ىلگەرىلەۋشىلىك باسىم ەكەندىگى بايقالادى.
اۆتور: مارلان جيەمباي
