دۋا جاساۋ دەگەنگە سەنەسىز بە؟

استانا.قازاقپارات - «دۋا جاساپ اۋرۋ ەتىپ تاستاپتى، دۇعاسىن الدىرىپ اۋرۋىنان ايىعىپتى، دۋالاپ بىرەۋدىڭ كۇيەۋىن وزىنە قاراتىپ الىپتى، دۋالاپ جولىن جاۋىپ تاستاپتى» دەگەن سياقتى اڭگىمەنى ەستىمەگەن ادام جوق شىعار ءسىرا.

ءتىپتى كوپشىلىگىمىز تۋىسىمىزدىڭ، تانىسىمىزدىڭ ساۋەگەيلەرگە جۇگىنگەنىنىڭ كۋاسى دا بولىپ ءجۇرمىز. جالپى «ادامدى دۋالاۋ نە بولماسا، دۋاسىن قايتارۋ» دەگەنگە سەنۋگە بولا ما؟

 مەن ءوزىم اتەيستىك قوعامدا تۋىپ، سول يدەولوگيامەن سۋسىنداپ وسكەن سوڭ با، جوق الدە كوزقاراسىمنان با ايتەۋىر دۋا، بالگەر، باقسى، كورىپكەل دەگەندەرگە سەنە بەرمەيمىن. الايدا ومىرىمدە ءوزىم كۋا بولعان ءۇش جاعدايعا قالاي تۇسىنىك بەرۋدى بىلمەيمىن. كەيدە ول تەك سايكەستىك پە ەكەن دەپ تە ويلايمىن. ءبىراق ءۇش بىردەي سايكەستىك دەگەنگە سەنۋ دە قيىنداۋ ەكەن. سوندا بۇل نە، دۋا جاساۋدىڭ راسىمەن دە بولعانى ما؟

دۇعانىڭ كۇشىمەن پەرزەنت ءسۇيۋ

1983 - جىلى ۇيلەنگەن ءبىر دوسىم بەس جىل پەرزەنت سۇيە الماي ءجۇردى. سول ۋاقىت ارالىعىندا ايەلى ءۇش رەت بالا كوتەرگەنمەن، 5 ايلىق بولعاندا تۇسىك تاستاي بەردى. ءبىرىنشى تۇسىكتەن كەيىن ايەلى ەكىنشى، ءۇشىنشى كوتەرگەندە الدىن الا ساقتانىپ، اۋرۋحانادا جاتتى. الايدا دارىگەرلەر كومەكتەسە المادى. جۇبايلار اراسىندا ءبىرىن- ءبىرى ايىپتاعان كەلەڭسىزدىكتەر قىلاڭ بەرە باستادى. سونان سوڭ ولار ساۋەگەيگە قارالۋعا شەشىم قابىلدادى. بالگەر دوسىمنىڭ ايەلىنە بىرەۋدىڭ دۋا جاساعانىن، 40 كۇن قاري مولداعا وقىتۋ كەرەكتىگىن ايتادى. بالگەردىڭ ايتقانىن ورىنداپ، ايەلىن 40 كۇن كورشى اۋىلداعى مولداعا اپارىپ وقىتىپ وتىردى. 40 كۇن وقىعان سوڭ قاري «ايەلىڭ جۇكتى بولعاندا ماعان اكەل، تۇسىك تاستامايتىن ەتىپ بايلاپ بەرەم، سوسىن پەرزەنتىڭ امان- ەسەن دۇنيەگە كەلەدى» دەپ ايتىپتى. ارادان كوپ وتپەي دوسىمنىڭ ايەلى تاعى دا جۇكتى بولدى. قاريدىڭ ايتۋى بويىنشا قايتا بارىپ، بايلاتىپ قايتتى. سودان امان- ەسەن بالپاقتاي ۇل دۇنيەگە كەلدى. سوندا بۇل قاريدىڭ قۇدىرەتى مە، جوق الدە سايكەستىك پە؟

بالگەر قىز پەرزەنتى بولمايتىنىن ايتقان

تاعى ءبىر دوسىمىزدىڭ ايەلى ءبىر ۇلدان كەيىن ەكى قىز تاپتى. ءبىراق ەكى قىزى دا ءبىر- ەكى ايدان سوڭ شەتىنەپ كەتتى. سودان ءبىر باقسىعا بارىپ، وقىتادى. سوندا باقسى، «جەتى قۇرساق كوتەرەسىڭ - ءۇش ۇل ءتورت قىز، ءبىراق قىز پەرزەنتتەرىڭ تۇرمايدى، ويتكەنى وتە مىقتى دۋا جاساعان، ونى قايتارۋ مۇمكىن ەمەس» دەپتى. «وي، ايتا بەرەدى، الدا نە بولارىن ءبىر اللا بىلەدى» دەپ كورىپكەلدىڭ ايتقانىنا سەنگەن ادام بولعان جوق. ءبىراق ۋاقىت بالگەردىڭ ءدال ايتقانىن كورسەتتى. راسىمەن دە دوسىمنىڭ ايەلى شەتىنەگەن ەكى قىزدان كەيىن ۇل تاپتى. ول ۇلدان كەيىن تاعى ەكى قىز تاپقانمەن ول ەكەۋى دە شەتىنەدى. سونان سوڭ اراعا ءتورت- بەس جىل سالىپ، تاعى ءبىر ۇل تاپتى. بالگەر ايتقانداي، دوسىمنىڭ ايەلى جەتى قۇرساق كوتەردى. ءۇش ۇلى امان- ەسەن ەر جەتتى، وكىنىشكە قاراي ءتورت قىزى جاسقا تولماي شەتىنەدى. ساندىراققا بالايىن دەسەڭ، ايتقانى كەلىپ تۇر. سوندا بۇل نە؟

دۋانىڭ كۇشىمەن وتباسىن ساقتاپ قالدى

 وتكەن عاسىردىڭ 70- جىلدارىنىڭ ورتاسىندا اكەمنىڭ قول استىندا جۇمىس ىستەۋگە اعايىندى ءۇش وزبەك جىگىتى كەلدى. ۇلكەنى وتباسىلى، ال قالعان ەكەۋى بويداق ەكەن. اعايىندىلاردىڭ ورتانشىسى 31 گە كەلسە دە ۇيلەنبەگەن، ويتكەنى قۇلاعى ەستىمەيدى، وعان قوسا ساقاۋ. ءسوزىن ۇعۋ قيىن. ارادان ەكى جىل وتكەندە سول جىگىت ۇيلەندى. وزبەكتەردىڭ سالتى بويىنشا قىز بەن جىگىت ءبىر- ءبىرىن كورمەي، جاقىن تۋىستارىنا ۇيلەنە بەرەدى. تاڭ قالعانىمىز، قىز 19 جاستا، دەنى ساپ- ساۋ. ءتۇر الپەتىنە دە تاعار ءمىن جوق. ءۇيلى بولعان سوڭ، اكەم ءۇيدىڭ ءبىر بولمەسىن سولارعا بوساتىپ، بولەك ەسىك اشىپ بەردى. ارادان ءبىر جىل وتكەندە پەرزەنتتى بولدى. ءبىراق وتباسىنىڭ جاراسۋى قيىنداي باستادى. كۇيەۋىنە كوڭىلى تولماعان جاس كەلىنشەك اجىراسامىن دەپ جانجال شىعارۋدى كوبەيتتى. نە ىستەرگە بىلمەگەن الگى جىگىت اكە- شەشەمە كەلىپ، مۇڭىن شاعىپ، «ول كەتسە كۇنىم نە بولادى» دەپ جىلايتىن.

 ءبىر كۇنى انام اكەمە «ايەل مەن ەركەكتى ءبىر بىرىنە ىسىتىپ، جاقسى كورسەتىپ قوياتىن مولدا بار ەكەن سوعان دۋا جاساتساق قايتەدى. مىنالاردىڭ وتباسى بۇزىلىپ كەتەتىن ءتۇرى بار؟ !» دەدى. اكەم ماقۇلدادى. سودان انام مولداعا بارىپ، شايگە دۋا سالدىرىپ كەلدى. مولدانىڭ ايتۋى بويىنشا، كەلىنشەككە سول ءشايدى 10 كۇن ۇزبەي ىشكىزۋ كەرەك ەكەن. مولدانىڭ ايتقانى ورىندالدى. قۇدايدىڭ قۇدىرەتى، ارادان ەكى- ءۇش كۇن وتكەندە كورشى جىگىت ۇيگە كەلىپ، اكە- شەشەمە ايەلىنىڭ وزىنە دەگەن كوڭىلىنىڭ وزگەرگەنىن ايتىپ، العىس ءبىلدىرىپ كەتتى. ودان كەيىن دە بىزبەن كورشى بولىپ تاعى ءتورت جىل وتىردى. سول ءتورت جىلدا تاعى ەكى پەرزەنت ءسۇيدى. ءبىز اۋىلدان كوشەردە، الگى وزبەك جىگىتىنىڭ ۇلكەن قىزى مەكتەپكە دە بارعان ەدى.

وسىنداي ءۇش جاعدايعا كۋا بولسام دا، ءالى كۇنگە دۋاعا سەنە المايمىن. ويتكەنى ونى تۇسىنە المايمىن، ءتۇسىندىرىپ بەرەتىن ادامدى دا كەزىكتىرگەن ەمەسپىن. سوندا مۇنداي قۇبىلىستارعا قانداي باعا بەرۋگە بولادى؟ جوق الدە شىنىمەن دە دۋا دەگەن بار ما؟ ءسىز قالاي ويلايسىز؟

 

اۆتور: قالدار كومەكبايەۆ

«الاش ايناسى»