شەتتەگى قانداستارعا قامقورلىق كەرەك

استانا. قازاقپارات - «الاش ايناسىنىڭ» سايتىنا ماسكەۋ قالاسىنداعى قازاق دياسپوراسىنىڭ اتىنان جارقىن ۋتەشوۆادان حات كەلىپ تۇسكەن ەدى.

ءبىز بۇگىن وسى حاتتىڭ تولىق نۇسقاسىن وقىرمان قاۋىمنىڭ نازارىنا ۇسىنىپ وتىرمىز.

«2013 - جىل سوڭىندا قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ پرەزيدەنتى - ەلباسى نۇرسۇلتان نازاربايەۆ «قازاقستان-2050» ستراتەگياسى - قالىپتاسقان مەملەكەتتىڭ جاڭا ساياسي باعىتى» اتتى قازاقستان حالقىنا جولداۋىن جاريالادى.

جولداۋدىڭ ماقساتى - 2050 - جىلى قازاقستاننىڭ الەمدەگى مىقتى 30 مەملەكەتتىڭ قاتارىندا بولۋى. بۇل ەلدەگى ، شەتتەگى قازاق جۇرتى ءۇشىن ۇلكەن ابىروي، ماقتانىش. جەر بەتىنىڭ قاي نۇكتەسىندە جۇرسەدە ءار قازاق ءوز وتانىن ويلايدى، انا سۇتىمەن سۇيەككە سىڭگەن قاسيەت قازاقتى ءوز توپىراعىنا الىپ كەلەرى ءسوزسىز.

ستراتەگيادا ەلدەگى- سىرتتاعى ۇلتتىق مادەنيەتىمىزدى دامىتۋ، ۇلتتىق ينتەلليگەنسيانىڭ نەگىزىن نىعايتۋ، ءتىلىمىزدى ساقتاۋ ماسەلەسى كوتەرىلگەن، 40 تان اسا مەملەكەتتەردە تۇراتىن قازاق دياسپورالارىنىڭ سانالى ازاماتتارىنىڭ بۇل جولداۋعا نازار اۋدارماي قالماعانى جوق.

الەمدەگى بار ۇلت وكىلدەرى سەكىلدى قازاقتار دا ءوزىنىڭ ۇلتتىق مادەنيەتىن وزدەرىمەن بىرگە الىپ جۇرەرى، ۇرپاعىنا امانات ەتىپ قالدىراتىنى ايان. ۇلت مادەنيەتىنە ەشقانداي شەكارا كەدەرگى بولا المايدى. سىرتتاعى 5 ميلليون قازاقتىڭ بۇل جولداۋدان كۇتەر ءۇمىتى وراسان زور!

تاۋەلسىزدىك العان العاشقى جىلداردا-اق، ەلباسى نۇرسۇلتان نازاربايەۆ وزگە ەلدە ەتنيكالىق ازشىلىق بولىپ تابىلاتىن شەتەلدەگى قازاقتاردىڭ سالت-ساناسىن، ءتىلىن، ءداستۇرىن ساقتاۋ، قورعاۋ، دامىتۋ ءىسىن ۇنەمى باستى نازاردا ۇستاپ كەلەدى. «شەتەلدە تۇراتىن وتانداستاردى قولداۋ تۋرالى» جارلىققا قول قويىلىپ، ۇكىمەت قاۋلى قابىلدادى.

2004 - جىلدان بەرى وسى قاۋلى نەگىزىندە قازاقستان رەسپۋبليكاسى ءبىلىم جانە عىلىم مينيسترلىگى «دارىن» رەسپۋبليكالىق عىلىمي-پراكتيكالىق ورتالىعى شەت مەملەكەتتەردە تۇراتىن وتانداستاردى قولداۋ تۋرالى مەملەكەتتىك باعدارلاماسىن جۇزەگە اسىرۋ ماقساتىندا «قازاقستان - اتا جۇرتىم، قاسيەتىم - انا ءتىلىم» اتتى قازاق ءتىلى مەن ادەبيەتى پانىنەن حالىقارالىق وليمپيادا وتكىزۋدە.

قازاقستاننىڭ جۇرەگى - استانا قالاسىنان باستالعان وليمپيادا مىندەتتەرى، قازاق دياسپوراسىنىڭ دارىندى بالالارىن انىقتاپ، قازاق حالقىنىڭ تىلىنە، ادەبيەتىنە، تاريحىنا، مادەنيەتىنە ولاردىڭ تانىمدىق قىزىعۋشىلىعىن ارتتىرۋ. ەلىمىزدىڭ الدىڭعى قاتارلى جوعارى وقۋ ورىندارىنا تارتۋ.

ون جىل ىشىندە جۇزدەگەن مەكتەپ وقۋشىلارى ەلوردادان باستاپ، قاسيەتتى قازاق جەرىنىڭ ون وڭىرىندە بولىپ، وليمپيادا جۇلدەگەرى جوعارى وقۋ ورىندارىندا ءبىلىم الىپ، اتاجۇرتىنىڭ دامۋىنا ءوز ۇلەستەرىن قوسۋدا. بۇل وليمپياداعا ماسكەۋ قازاق بالالارى دا ءبىرىنشى كۇننەن ءوز قاراجاتىمەن قاتىسىپ كەلەدى.

قازاق دياسپوراسىنىڭ بالالارىن وسى وليمپياداعا دايىنداۋ بارىسىندا وقۋعا دايىندالۋ ورىنى، پايدالاناتىن وقۋلىقتار تابۋ قيىندىقتارىنا كەزدەسىپ جاتادى. جول قاراجاتى دا كوپ بالالى، كۇنكورىس جاعدايلارى تومەن جانۇيالارعا قيىندىق تۋعىزىپ، ءوز تاراپتارىنان قينالسا دا كومەك جاسالادى. ەلىمىزگە ءتىلىمىزدى كوتەرۋگە بارامىز دەپ، جەرگىلىكتى ۇكىمەتكە، ەلشىلىككە شاعىم ءتۇسىرىپ كورگەن جوق. ءار قازاققا انا ءتىلى ءوزى ءۇشىن كەرەك ونى ولار جاقسى تۇسىنەدى. «ءبورى ارىعىن بىلدىرمەس، سىرتقا ءجۇنىن قامپيتار»، دەگەن بابالارىمىز. بيىل اقتاۋ قالاسىندا وتەتىن وليمپياداعادا بارۋعا جينالۋدا.

ۇرپاعىمىزدىڭ بويىنداعى ۇلتتىق ءداستۇر جالعاسىن تابىپ، ءوشىپ قالماس ءۇشىن شەتەلدەردەگى قازاق مادەني ورتالىقتارىنا قامقورلىق قاجەت. وركەنيەتتى ەلدەر شەتەلدەگى ۇلتتىق مادەني ورتالىقتارىنا بيۋدجەتتەن قارجى ءبولىپ، تۇراقتى قولداۋ جاسايدى. بۇگىندە شەتتەگى قازاق دياسپورالارىنا بۇنداي قامقورلىق تازا اۋاداي قاجەت بولىپ وتىر.

قازاق دياسپوراسىنىڭ قايماعى شوعىرلانعان رەسەي ورتالىعى ماسكەۋدە قازاقتاردىڭ باس بىرىكتىرەر شاڭىراعى جوق.

جىلدا وتكىزەتىن «ناۋرىز» مەرەكەسى كەزىندە مەرەكەگە دايىندالۋ، ونى وتكىزۋ ءار جىل سايىنعى نارىق باعاسىنىڭ ءوسۋى، باسپانا قاجەتتىگىن راستاي تۇسكەندەي. قولدان كەلگەنشە وبلىس باسشىلارىمەن كەلىسسوزدەر جۇرگىزىپ، كەيدە مەرەكەنى تويلايدى. قازاقستاننىڭ 14 وبلىسى وسى ماسەلەنى قولعا السا، 14  جىلدا ءبىر اينالىپ كەلەر كورنەكتى جۇمىس بولارى ءسوزسىز.

رەسەيدىڭ ناحابينو ەلدى مەكەنىندەگى ەڭ الدىڭعى قاتارلى گولف-كلۋبىندا كەزىندە قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ ەلباسىسى سىيلاعان كيىز ءۇيى بولدى. ەكى جىل قاتارىنان وسى كلۋبتاعى كيىز ۇيدە، ماسكەۋدەگى «حالىقتار دوستىعى مەن ۇلتتىق مادەنيەتتەردىڭ دامۋىن قولداۋ «استانا» قورى «ناۋرىز» مەرەكەسىن جوعارى دارەجەدە وتكىزىپ، وسى كلۋبقا كەلەتىن، ماسكەۋدە ورنالاسقان بارلىق مەملەكەتتەردىڭ ەلشىلىك وكىلدەرىنە حالقىمىزدىڭ تاماشا ءداستۇرى مەن ۇلتتىق مادەنيەتىنىڭ اسەم ناقىشتارىن پاش ەتتى.

بۇل كيىز ءۇيدى ساقتاپ قالۋ تۋرالى كەزىندە باسپا ءسوز بەتىندە بىرنەشە رەت، ماقالالار جازىلدى. ەلدەگى ءتيىستى ورىنداردان قولداۋ بولسا بۇل ورىندى الىدە قالپىنا كەلتىرۋگە بولادى. ماسكەۋ قازاق دياسپوراسىنىڭ زيالى وكىلدەرى ەل جاقتان جەتكەن ءار جاڭالىقتى جانعا جايلى سامال جەلدەي قابىلداي وتىرىپ، «ماسكەۋ كوز جاسىنا سەنبەيدى» دەپ، قولدا بار مۇمكىندىگىمەن ءتىلىن، ءدىلىن، مادەنيەتىن ساقتاپ قالۋعا جۇمىلۋدا. ەكى ەل اراسىنداعى دوستىق قارىم-قاتىناستا دياسپورا وكىلدەرىنىڭدە ءرولى وراسان زور، ولار ءوز مىندەتتەرىن جاقسى تۇسىنەدى. سىرتتاعى ءار قازاق ءوز ەلىنىڭ ەلشىسى!

سوڭعى كەزدە شەتەلدەردە تۇراتىن قانداستارىنا ەرەكشە كوڭىل اۋدارىپ وتىرعان مەملەكەتتەر كوبەيىپ كەلەدى، الىسقا بارماي-اق كوپ ۇلتتى وتانىمىز قازاقستاندا تۇراتىن ۇلتتار وكىلدەرىنە ءوز مەملەكەتتەرىنىڭ جاساپ وتىرعان قامقورلىقتارىنا نازار اۋدارالىق.

رەسەي، يزرايل، وڭتۇستىك كورەيا، قىتاي حالىق رەسپۋبليكاسى ءوز ۇلت وكىلدەرى ءۇشىن ورتالىقتار، ءدىني ورىندار، مەكتەپتەر سالىپ، تەگىن وقۋلىقتار بەرىپ، تىلدەرىن تەگىن وقىتادى. ءتىل ماماندارىن جىبەرىپ، ءمۇعالىمنىڭ باسپاناسىن، ايلىق قاراجاتىن، جول اقىسىن تۇگەل مەملەكەت ءوز مويىنىنا العان.

بۇل جاعدايلاردى قولعا الۋ ءۇشىن، ەلباسىنىڭ 2014 - جىلدىڭ 21 - قاڭتارىنداعى № 741-جارلىعىمەن بەكىتىلگەن «قازاقستان رەسپۋبليكاسى سىرتقى ساياساتىنىڭ 2014 - 2020 -جىلدارعا ارنالعان تۇجىرىمداماسىندا» ايتىلعان، «قازاقستان رەسپۋبليكاسى سىرتقى ساياساتىنىڭ ماقساتتارى» بولىمىندە: «شەت ەلدەردەگى قازاق دياسپوراسىنا جانە قازاق تىلىنە قولداۋ كورسەتۋ» جانە قازاقستان «شەت ەلدەردەگى قازاق قاۋىمداستىقتارى شوعىرلانا تۇرىپ جاتقان جەرلەردە قازاق ءتىلى مەن مادەنيەتىن، ولاردىڭ تاريحي وتانىمەن بايلانىسىن دامىتۋدى قولدايتىن بولادى» دەپ، انىق جازىلعان ناقتى تاپسىرماسىن سىرتقى ىستەر مينيسترلىگى، مادەنيەت جانە اقپارات مينيسترلىگى جانە «قازاقستان» تەلەراديوكورپوراتسياسى، ءبىلىم جانە عىلىم مينيسترلىگى ەسكەرىپ، تۋعان تىلىندە ءبىلىم الۋدان قول ءۇزۋ شەگىندە تۇرعان، ۇلتتىق مادەنيەتتەن الىستاپ بارا جاتقان شەتەلدەگى قانداستاردى قولداپ ءوز جوسپارلارىنا ەنگىزەدى دەگەن جولدارى شەتتەگى دياسپورا وكىلدەرىنىڭ ءۇمىت شامىن جارقىراتا تۇسكەندەي.

سونىمەن قاتار، «ۇشتىك» وداق مۇشەلەرى قازاقستان، بەلارۋس، رەسەي مەملەكەتتەرىنىڭ سىرتقى، ىشكى ساياساتى تۋرالى بىرىگىپ قابىلداعان شەشىمدەرى، وسى مەملەكەتتەردە تۇراتىن دياسپورا وكىلدەرى ومىرلەرىنە ءبىراز جاڭالىقتار اكەلەتىنى ءسوزسىز. اسىرەسە، «ە ا ە و قۇرىلعاننان كەيىن قاندايدا ءبىر ازامات وسى ءۇش مەملەكەتتىڭ بىرىنە، بالاسىنا بارسا، نەمەسە تۇراتىن بولسا، زەينەتاقىسى ساقتالىپ قالادى، ءوزى بۇرىنعى تۇرعان مەملەكەتتەگى زەينەتاقىسىن الادى. رەسەي، بەلارۋس نەمەسە قازاقستان تاراپىنان ەشقانداي كەدەرگى، شەكتەۋ بولمايدى» دەگەن شەشىم دە دياسپورا وكىلدەرىنە جاعىمدى حابار بولىپ تۇر.

قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ پرەزيدەنتى - ەلباسى نۇرسۇلتان نازاربايەۆتىڭ «قازاقستان-2050» ستراتەگياسى - قالىپتاسقان مەملەكەتتىڭ جاڭا ساياسي باعىتى» اتتى قازاقستان حالقىنا جولداۋى، جەر بەتىندەگى بارلىق قازاققا جولدانعان جولداۋ!»

اۆتور: جارقىن ۋتەشوۆا، ماسكەۋ قالاسى.