قايىرشىمەن بولعان اڭگىمە

استانا. قازاقپارات - سوڭعى كەزدەرى شاھار كوشەلەرىندە قول جايىپ، قايىر تىلەپ وتىرعان ازاماتتار قاتارى كوبەيىپ بارادى.

اراسىندا ون ەكى مۇشەسى ءبۇتىنى دە، سالى دا، كارىسى مەن جاسى دا بار.

بۇرىن وسىلاي «جۇمىس» ىستەپ، ءناپاقاسىن تاباتىندار ادام شوعىرى كوپ جەرلەردى، ماسەلەن، بازارلار مەن ۆوكزالداردى پانالاپ، قاس قارايعانعا دەيىن جۇرەتىنىن كورەتىنبىز.

ال قازىر ەرتەڭگىلىكتەن كەش قارايعانعا دەيىن دۇكەندەر مەن كافەلەر الدىنا كەلىپ ءبىرى الاقان جايىپ، تيىن-تەبەن سۇراسا، ەندى بىرەۋلەرى كوشەنىڭ قاق ورتاسىنا شىعىپ كولىكتەگىلەردەن قايىر سۇرايتىندى شىعاردى.

ەڭ باستىسى قايىرشىلاردىڭ كوبى جاس جىگىتتەر ەكەنى كوڭىلىمىزگە كىربىڭ تۇسىرەدى. كەي كەزدەرى ولاردىڭ وسىنداي ارەكەتكە بارۋىنىڭ سەبەبىن تاپپاي دال بولامىز. «بۇل جۇرت جوقشىلىقتان قايىر سۇراي ما، الدە وسىنى كاسىپ ەتىپ العان با؟» - دەپ تە قىنجىلامىز ىشىمىزدەن.

بەلەڭ الىپ بارا جاتقان وسى كەسەل بىزگە مازا بەرمەدى. «الاش ايناسى» وسى ءبىر قوعامدا كوپتىڭ كوكەيىندە جۇرگەن ماسەلەگە زەرتتەۋ جۇرگىزىپ كورگەن ەدى.

ەندى نەگىزگى اڭگىمەگە كوشەيىك. جۇمىس بارىسىمەن قالا ارالاپ ءجۇرىپ، بىرنەشە وقيعالاردىڭ كۋاسى بولدىم. ماسەلەن، بىردە تۇسكى اسقا جۇمىسقا قارسى تۇرعان كافەگە باردىم. ۇستەلگە وتىرعانىم سول ەدى، قاسىما تەپسە تەمىر ۇزەتىن جاس جىگىت كەلىپ: «مەن سويلەي المايمىن. مارحابات، مىنا قالامدى ساتىپ الىڭىزشى. باعاسى - 150 تەڭگە» (ءماتىن ورىس تىلىندە) دەپ جازىلعان قاعازدى ۇسىنىپ، الگى ارزان قالامىن جانىمىزعا قويىپ كەتتى. بىرەر مينۋتتان كەيىن قايتا ورالدى. كوكەيدە ءبىر وي پايدا بولدى. بۇل جىگىت شىن مانىندە مىلقاۋ ما، الدە ادامدار اياسىن دەپ ادەيى ىستەگەنى مە؟ كىم ءبىلسىن دەگەن ويمەن بۇل جول ۇندەمەي شىعارىپ سالدىم ونى.

ءبىزدىڭ جۇمىس الدىندا نە كوپ، كافە كوپ. سونىڭ ءبىرى «حيۆا» كافەسىنىڭ الدىندا تاكسيلەر تولىپ تۇرادى. جاقىندا وسى جەردە ءبىر تاكسيشىمەن اڭگىمەلەستىم. تاكسيشى جىگىت ءوزىمىزدىڭ قازاقتىڭ قارا دومالاق بالاسى ەكەن.

ول بىلاي دەيدى: «وسى جەردە جاسامىس قازاق ازاماتىن ۇنەمى كورەمىن. الگى ادامنىڭ ءبىر اياعى تىزەسىنەن ءسال جوعارى كەسىلگەن. ياعني، مۇگەدەك، بالداق ارقىلى جۇرەدى. سول كىسى قاشان كورسەڭ دە كەلگەن-كەتكەن كولىكتەرگە ءتونىپ الىپ، ونداعى جولاۋشىلاردان قايىر تىلەپ تۇرعانى. ايايسىڭ. ءبىراق سول ادام كۇندەلىكتى تاپقان تايانعان نەسىبەسىن ءوزى ەمەس، وزگەلەرمەن ءبولىسىپ، تاماققا ەمەس اراققا جۇمسايدى ەكەن. ءتۇس قايتا كەلسەم الگى جىگىت ماس كۇيىندە تەرەكتىڭ تۇبىندە ۇيىقتاپ جاتادى».

تاكسيستتىڭ اڭگىمەسىنەن كەيىن الگى جىگىتتى ىزدەي باستادىم. ەكى-ءۇش كۇن بويى تەرەزەدەن قاراۋمەن بولدىم. اقىرى جۇزدەسۋدىڭ ءساتى ءتۇستى. كافەنىڭ ءبىز جاق بەتىندەگى ۇياداي تەرەزەدەن بىرنارسە الىپ جاتىر ەكەن. قاسىنا بارىپ از-كەم تۇرعاننان كەيىن: «باۋىرىم، تانىسىپ قويالىق، ەسىمىم پالەنشە بولادى دەپ»، - قولىمدى ۇسىندىم. ول بەتىمە باجىرايىپ قارادى دا، «سەن كىمسىڭ، اڭگىمەلەسۋگە زاۋقىم جوق، ونسىز دا باسىم سىنىپ بارادى. ودان دا ءبىر «چەكۋشكا» الىپ بەرشى»، - دەدى قولىن بەرمەي. اڭگىمەمىز جاراسپايتىنىن سەزىپ، ساتۋشىدان ءبىر شولمەك «تەنتەك سۋ» بەرۋىن ءوتىندىم. «دوسىم» بىردەن سىرا ىشەتىن جارتى ليترلىك پلاستماسسا ستاكانعا «اقاڭدى» قۇيىپ، سالىپ جىبەردى. سودان كەيىن عانا اڭگىمەمىز جاراستى. ەسىمىم «م» (اتى-ءجونىن ايتپاۋدى ءوتىندى)، بەس جىلداي بولدى قالاعا كەلگەنىمە. اۋىلدا تۋىپ -ءوسىپ، جۇمىس جاسادىم. اياعىمنان ايىرىلعانىما ءۇش جىل بولدى. ونىڭ قالاي بولعانىن ايتسام ۇزاققا كەتەدى. سەنىڭ كوكەيىڭدەگى ساۋال: «مۇنداي كۇيگە قالاي كەلدىڭ عوي»، سولاي ما؟ شىنىن ايتسام، باستاپقىدا جۇمىس ىستەمەگەسىن، قايىر سۇراپ، جيناعان ازدى-كوپتى اقشاعا تاماق ساتىپ الىپ، ءومىر ءسۇردىم. كەيىن ىشىمدىككە اۋەس بولا باستادىم. اقىرى كۇندە ىشپەسەم، تۇرا المايتىن كۇيگە جەتتىم. بۇرىندارى بازارعا بارىپ تۇراتىنمىن. ۇيگە جاقىن مىنا كافەلەر اشىلعاسىن وسى جەردىڭ «يەسى» بولىپ الدىم. بۇل جەردە تەك مەنىڭ «دوستارىم» عانا تۇرادى. باسقالارىن تۇرعىزبايمىز. قازىر بارلىق دۇكەن، بازار، كافە الدىنىڭ ءبىز سياقتى «يەلەرى» بار» - دەدى ول.

- دوستارىڭ كىم؟

- ءاي، دوس دەگەنىم مەنىمەن بىرگە قايىر سۇرايتىن بوتەلكەلەستەرىم عوي. انە بىرەۋى كەلە جاتىر.

قاسىمىزعا بەت-اۋزى ىسكەن، كۇنگە توتىعىپ قاپ-قارا بولعان جىگىت اعاسى كەلدى. ۇستىنەن تەر ءيىسى بۇرقىرايدى.

سونىمەن نە كەرەك، اراقتىڭ قالعانىن جاڭاعى كەلگەن جىگىت قىلعىتىپ جىبەردى. ول دا جۇمىسسىز، پاناسىز ەكەن. تەپسە تەمىر ۇزەتىن جىگىتتىڭ تاعدىرى دا ءبىرىنشى «دوسىما» ۇقساس بولىپ شىقتى.

 وسىدان ءتورت-بەس كۇن وتكەندە «ستارىي پريستان» كافەسى الدىندا تيىن-تەبەن سۇراپ تۇرعان ايەل اداممەن تىلدەستىم. ءوزىنىڭ اتى-ءجونىن ايتۋدان باس تارتتى. قارا كوزىلدىرىك كيىپ الىپ، بەت-ءجۇزىن كورسەتكىسى كەلمەيدى. ءبىراق ازىن-شوعىن تيىن بەرىپ، جىلى سويلەگەسىن، اڭگىمەسىن اعىتتى. تاعدىرى وتە قيىن ەكەن. «زەينەت جاسىنا جەتە الماي ءجۇرمىن. جوعارى ءبىلىمىم بار، كوپ جىلدار وسى قالاداعى ءبىر بانكتە ەكونوميست بولدىم. ەرىم قايتىس بولدى. سول كەزدەگى باستىعىم مەنى 200 مىڭ دوللارعا وتىرعىزىپ، ءوزى قۇتىلىپ كەتتى دە، جازىقسىز مەن تۇتىلدىم. ءسويتىپ پاتەرىمدى، بۇكىل دۇنيە-مۇلكىمدى ساتىپ، قۇتىلعانداي بولدىم. بالالارىم جوق. قازىر تۇراتىن ءۇيىم جوق»، - دەپ مۇڭايىپ، ءجۇزىن تايدىرىپ جىبەردى. ايانىشتى جاعدايدا قوشتاستىم. ايتقانى شىن بولار دەگەن ويدامىن.

بىلاي ويلاپ قاراساق، بۇل ولاردىڭ جەكە ءومىرى عوي، ەشكىم دە ارالاسا المايدى. كەيدە ءبىز كەزدەسىپ جاتقان بار كىنانى قوعامعا، زامانعا جابۋعا قۇشتارلىعىمىز تارتىپ تۇرادى. اندا-ساندا قالا كوشەلەرىنەن «زامانىم-اي، ماعان نە جازدىڭ؟»، - دەپ مۇڭ مەن شەردى جانىنا جولداس قىلعان وسىنداي كىسىلەردى كورىپ ءتۇڭىلىپ كەتەتىنىمىز بار. سوڭىنان، ول جاعدايعا جەتكىزىپ، پەندەلەردىڭ ساعىن سىندىرعان قوعام، ءومىر ەمەس، وزدەرى ەكەنىن بىلەسىڭ.

قايىرشىلاردىڭ تەك قالادا ەمەس اۋىلدا دا كەزدەسەتىنى جاسىرىن ەمەس. كەزىندە، جەكەشەلەندىرۋ باستالعاندا ءپايعا ءبىر وتار قوي، ونشاقتى ءىرى قارا العان ءبىر اتاقتى شوپاننىڭ بالاسى اكەسى قايتىس بولعان سوڭ، بىرەر جىل ىشىندە بارلىق مالدى سپيرتكە ساتىپ، اقىرى ءۇي-ءۇيدى ارالاپ، ساداقا سۇراپ كەتكەنى ءالى ەسىمدە.

 

اياق-قولى بالعاداي جاستاردى كورگەندە، «قۇداي-اۋ باسقا «كاسىپ» قۇرىپ قالعان با؟» دەپ تە ناليمىز. دەگەنمەن، كوپكە توپىراق شاشۋدان اۋلاقپىز. ولاردىڭ اراسىندا تاعدىر تالكەگىنە نەمەسە بىرەۋدىڭ ارباۋىنا ۇشىراپ، وسىنداي جاعدايعا دۋشار بولۋىنىڭ وزىندىك سەبەبى بار شىعار. كىم ءبىلسىن...

 

اۆتور: توقتار كەنجەعاليەۆ، ورال