شاحانوۆ، قازاق ءتىلى مەن قىرىم تاتارلارى

استانا. قازاقپارات - تاريحتىڭ ءتۇرلى شەشۋشى كەزەڭدەرىندە ماڭدايىنا ماڭىزدى رول ويناۋ جازىلعان تۇلعالار ورتاعا شىعادى.

ولاردىڭ ۋاقىت وتە كەلە كوپشىلىككە جاريا بولعان ساياساتقا، دىنگە نەمەسە تاريحقا قاتىستى جەكە كوزقاراستارى الگى ءبىر شەشۋشى كەزدە ارەكەت ەتكەن باتىلدىعى مەن ەڭبەگىن جوققا شىعارماسا كەرەك.

وركەنيەتتى ازاماتتىق قوعام ونداي سيمۆولدىق ءمانى بار تاريحي ۋاقيعالاردى ۇمىتپاسا كەرەك. ءدال 25 جىل بۇرىن، 1989-جىلعى ماۋسىمنىڭ 6-كۇنى س س س ر-دىڭ جوعارعى كەڭەسىندە قاز س س ر-دەن سايلانعان دەپۋتات، قوعام بەلسەندىسى، اقىن مۇحتار شاحانوۆ الماتىداعى «جەلتوقسان» وقيعاسىنا قاتىسقان دەمونسترانتتارعا جاسالعان زورلىق-زومبىلىقتى تەكسەرۋگە شاقىرىپ ءسوز سويلەدى.

«جەلتوقسانشىلاردى» اقتاپ الۋ ءۇشىن «قازاقتىڭ ءبارى ۇلتشىل ەمەس» دەگەن ءوز زامانىنا ساي تاكتيكالىق ءادىس قولداندى (قازىر كەرىسىنشە بار قازاقتىڭ ۇلتشىل بولىپ شىققانىنا مۇددەلى ). ءدال وسى بايانداماسىندا سوۆەت ەلىنىڭ ءار تۇسىندا تۇتانا باستاعان ەتنيكالىق قاقتىعىستاردىڭ الدىن الۋ ءۇشىن ۇلتتىق جانە اۆتونوميالىق رەسپۋبليكالارداعى بايىرعى حالىقتاردىڭ تىلىنە مەملەكەتتىك مارتەبە بەرۋ تۋرالى تالاپ-تىلەك ايتتى.

ءبىر اۋىز سوزبەن بولسىن قىرىم تاتارلارىنىڭ دا ايانىشتى حالىن سيپاتتاي كەتتى. ماۋسىمنىڭ 6 سىنا دەيىن ءالى ەكى اپتاداي ۋاقىت بار بولسا دا، وسىنداعى قالام ۇستاعان قاۋىمدى، جۋرناليست ارىپتەستەرىمدى ەرتەرەك قۇلاقتاندىرىپ قويعىم كەلدى. «قازاق ءتىلىنىڭ مارتەبەسى مەن قىرىم تاتارلارىنىڭ احۋالى «شاحانوۆ بايانداماسىنان» كەيىنگى 25 جىلدا وزگەردى مە، الدە ساياسي پوپۋليزم مەن گەوساياسي ويىن قۇربانىنا اينالدى ما» دەپ ءبىر ىزدەنىپ كورسىن.

مىنا ءبىر سۋرەتتە مۇحتار شاحانوۆ اعامىزبەن «مەملەكەتتىك ءتىل» قوزعالىسىنىڭ 2005-جىلى الماتىدا وتكەن العاشقى قۇرىلتايىندا وتىرمىز.

عالىم بوقاش