قازاقستاندا ينۆەستيتسيالاردىڭ جاڭا تولقىنى كۇتىلۋدە
ويتكەنى شەتەلدىك كومپانيالاردىڭ قازاقستانداعى جوبالارعا دەگەن ىقىلاسى ايرىقشا، دەپ حابارلايدى ق ر ەكونوميكا جانە بيۋدجەتتىك جوسپارلاۋ مينيسترلىگىنىڭ باسپا ءسوز قىزمەتىنەن.
استانادا وتكەن «ازيا دامۋ بانكى» (ا د ب) باسقارۋشىلار كەڭەسىنىڭ 47 - ءماجىلىسى قازاقستاندى شەتەلدىك ينۆەستيتسيا ءۇشىن تارتىمدى مەملەكەت رەتىندە كورسەتۋدىڭ زور مۇمكىندىگىنە اينالدى. ءماجىلىس اياسىندا ۇيىمداستىرىلعان حالىقارالىق ينۆەستيتسيالىق كونفەرەنتسيا ەكونوميكانىڭ ءتۇرلى سەكتورىندا جۇمىس جاسايتىن ءارتۇرلى كومپانيالاردىڭ قازاقستانداعى جوبالارعا دەگەن ەرەكشە قىزىعۋشىلىعىن تۋعىزدى. ول زاڭدى دا، سەبەبى ەلىمىزدە ينۆەستورلار ءۇشىن بارىنشا قولايلى جاعدايلار جاسالۋدا.
ايتا كەتۋ كەرەك، بۇگىنگى كۇنى مەملەكەت ەكونوميكاسى الەمدىك داعدارىسقا قاراماستان، تۇراقتى ءوسىپ كەلەدى. ايتالىق، سوڭعى 12 جىلدا قازاقستاننىڭ ناقتى ءج ى ءو ورتا ەسەپپەن 8 پايىزعا ءوستى، جالپى ينۆەستيتسيا 2005 - جىلدان باستاپ 180 ميلليارد دوللاردان استى. ازيا ەلدەرىنىڭ قازاقستان ەكونوميكاسىنا باعىتتالعان تىكەلەي ينۆەستيتسيا اعىمى سوڭعى 8 جىلدا 23 ميلليارد دوللاردان استام قارجىنى قۇرادى (جاپونيا - 4,2 ميلليارد، كورەيا - 3 ميلليارد، ءباا - 1,8 م ميلليارد، تۇركيا - 1,5 ميلليارد) .
ال ازيا ەلدەرىنە قاتىستى ساۋدا قارىم- قاتىناسىنا كەلەتىن بولساق، 2013 - جىلى تاۋار اينالىمى 37,7 ميلليارد دوللاردى ( 2012 -جىلى - 36,5 ميلليارد دوللار) قۇرادى. جالپى قۇنى 12,3 ملرد. دوللاردى قۇرايتىن 40 جوبا جۇزەگە اسىرىلدى، تاعى دا قۇنى 28,4 ميلليارد بولاتىن 45 جوبا قولعا الىنۋدا جانە 25,8 ميلليارد دوللارعا تەڭ 39 جوبانى جۇزەگە اسىرۋ جوسپارلانىپ وتىر.
وسى رەتتە قازاقستان ينۆەستيتسيالىق احۋالدى تۇبەگەيلى جاقسارتۋ ماقساتىندا جاڭا تالپىنىستار جاساۋعا نيەتتى. قازىرگى ۋاقىتتا ينۆەستورلار ءۇشىن كەدەرگىلەردى جويۋعا، جاڭا ينۆەستيتسيالىق تەتىكتەر قۇرۋعا، قولداۋعا باعىتتالعان ىنتالاندىرۋ جولدارى ەنگىزىلۋدە. ولار - «جاسىل ءدالىز» ۇستانىمى بويىنشا ۆيزالىق رەجيمدى جەڭىلدەتۋ (ەڭ دامىعان ەلدەر ازاماتتارى ءۇشىن 90 كۇنگە دەيىن)، ينۆەستيتسيالىق جوبالاردى جۇزەگە اسىرۋ ءۇشىن شەتەلدىك جۇمىس كۇشىن تارتۋ ءۇردىسىن جەڭىلدەتۋ، سالىقتىق جەڭىلدىكتەر مەن ارتىقشىلىقتار ەنگىزۋ.
سونداي- اق قوسىمشا ىنتالاندىرۋ رەتىندە نىسان پايداعا بەرىلگەننەن كەيىن مەملەكەت تاراپىنان (ينۆەستيتسيالىق سۋبسيديا) كاپيتالدى شىعىننىڭ 30 پايىزىنا دەيىن كومپەنساتسيا تولەۋ، 10 جىلعا ۇ ك س تولەمىنەن بوساتۋ، مەملەكەتتىك مەكەمەلەر، ۇلتتىق كومپانيالار مەن ۇلتتىق حولدينگتەر تاراپىنان ينۆەستورلار قىزمەتى مەن تاۋارىنا كەپىلدەندىرىلگەن ۇزاقمەرزىمدى تاپسىرىس بەرۋ كوزدەلۋدە.
قازاقستاننىڭ ينۆەستيتسيا ءۇشىن ەڭ تارتىمدى مەملەكەت ەكەنىنە حالىقارالىق ساراپشىلار دا سەنىمدى. «ازيا دامۋ بانكى» پرەزيدەنتى تاكەحيكو ناكاو بۇگىنگى كۇنى ءبىزدىڭ ەلىمىزدىڭ عالامدىق نارىقتا عالامدىق دەڭگەيدە سالماقتى ورىنعا يە ەكەنىن ايتتى.
«سىزدەر گەوگرافيالىق ورنالاسۋلارىڭىزعا قاراي ازيا مەن ەۋروپا اراسىنداعى كوپىر بولا الاسىزدار. سوندىقتان بىزدە وسى ماقساتتى جۇزەگە اسىرۋعا مۇمكىندىك بەرەتىن ينفراقۇرىلىم، لوگيستيكالىق باسىمدىقتارعا جول اشاتىن ارنايى باعدارلاما بار» ، - دەدى ول.
بيزنەس- قاۋىمداستىق وكىلدەرى دە وزدەرىنىڭ قازاقستانعا دەگەن قىزىعۋشىلىقتارىن جاسىرىپ قالمادى. «Toyota Tsusho Corporation» قازاقستانداعى وكىلدىگىنىڭ باسشىسى تاكۋيا يچيحاشي بيزنەستەگى ارىپتەستەرىن «Toyota» سالعان جولمەن قازاقستانعا ينۆەستيتسيا سالۋعا شاقىردى.
«ءبىزدىڭ بولاشاق مۇمكىندىكتەرىمىز زور. قازاقستان ەۋرازيا كىندىگىندە ورنالاسقان. ونىڭ اينالاسىندا مىقتى ءوسۋ الەۋەتىنە يە قانشاما مەملەكەتتەر بار. سوندىقتان ءبىز قازاقستانعا ينۆەستيتسيا سالۋ ارقىلى تۇراقتى دامۋدى قامتاماسىز ەتەتىنىمىزگە تولىق سەنەمىز» ، - دەدى ول.
ال، «Toyota Tsusho Corporation» كومپانياسى ەلىمىزدىڭ اگروونەركاسىپتىك كەشەنىن ينۆەستيتسيالاۋ ارقىلى قازاقستاندا ۇزاق ۋاقىت جۇمىس جاساۋعا دايىن.
باسقا دا شەتەلدىك كومپانيالار ءوز نيەتتەرىن اشىق ءبىلدىردى. وعان ينۆەستيتسيالىق جوبالار كورمەسىندە كەلىسسوزدەر تولقىنىنىڭ ءبىر ساعاتقا دا تولاستاماۋى دالەل بولا الادى. شەتەلدىك ينۆەستورلاردىڭ قىزىعۋشىلىعى تاۋ- كەن، مەتاللۋرگيالىق كەشەننەن مۇناي- گاز سالاسىنا جانە اگرارلىق سەكتورعا دەيىنگى كەڭىستىكتى قامتىدى.
ينۆەستورلار قازاقستاندىق نارىققا شىعىپ، بىرلەسكەن كاسىپورىنداردى دامىتۋعا، ءوز مۇمكىندىكتەرىن كەڭەيتۋگە دايىن ەكەندىكتەرىن جەتكىزدى.
