ولجاس سذلةيمةنوأتئث ون بةس اعاتتئعئ

None
None
استانا. قازاقپارات -1. ءوزئ ذيئمداستئرعان «قازاقستاننئث حالئق كونگرةسئ» پارتياسئنئث باعدارلاما جوباسئن تالقئلاؤ ساتئندة كوميسسيا مذشةلةرئ ةنگئزگةن، «قازاق ذلتئن ذلئقتاؤ» («أوزروجدةنية كازاحسكوي ناسي») دةلئنگةن، ونداعان جئلدار بويئ يدةولوگيالئق ةزگئدة بولعان قازاق ذلتئنئث ةثسةسئن كوتةرؤ ماقساتئن رةسمي مالئمدةؤدئ كوزدةگةن سويلةمدئ الئپ تاستاؤدئ دةرةؤ تالاپ ةتتئ دة، الدئرئپ تاستادئ دا. ويتكةنئ پارتيا يةسئ - ءوزئ.

2. قازاقستانعا تاؤةلسئزدئك بذيئرعان كذننةن باستاپ الئگة دةيئن ورئس تئلئنة مةملةكةتتئك ءتئل مارتةبةسئ بةرئلؤئن تالاپ ةتئپ ءجذر. «ورئستار قاعاجؤ كورة باستادئ، ورئس ءتئلئ شةتتةتئلئپ جاتئر، قازاق ءتئلئن بئلمةيتئندةر مةملةكةتتئك قئزمةتكة جولاتئلمايدئ جانة بذرئننان ئستةپ كةلة جاتقاندار ورئندارئنان بوساتئلماقشئ» دةگةندةي كادئمگئ ارانداتؤشئلئق مالئمدةمةلةردئ مالدانئپ، ويلانباي سويلةيدئ.

 وسئ گازةتتةگئ سذحباتئندا «مةن قازاق تئلئنة قارسئ بولعام جوق» دةدئ. ءيا، «قارسئمئن» دةگةن جوق. وبالئ كانئ، «ايف» اپتالئعئنداعئ سذحباتئندا: «قازاق ءتئلئنئث مارتةبةسئ راسئندا دا جوعارئ دارةجةگة كوتةرؤگة ءزارؤ» دةدئ. ءبئراق نةگة قارسئ بولؤ-بولماؤدئث تالاي جولئ بار.

3. «ايف-تاعئ سذحباتئندا» ولجاس: «قازاق ءتئلئ ءوز ؤاقئتئندا جالپئ ينتةرناسيوناليزم يدةولوگياسئنئث قذربانئ بولدئ. ول كةزدة ذلتتئق سةزئم ينتةرناسيوناليزمگة قاراما-قارسئ قويئلدئ» دةپ بارةكةلدئ سويلةدئ دة، ئلة-شالا: «تاجئريبة جذزئندة ئسكة اسئرؤ ءذشئن، كانة، الدئمةن تةوريا جاسايئق، ياعني جاثا يدةولوگيا، ذلتتئق يدةيا تابايئق. ذلتتئق يدةيالاردئث نةگئزئندة ءبارئبئر ينتةرناسيوناليزم قالئپتاسؤعا ءتيئس» دةپ، قازاقستاندا قازاق ءتئلئنئث مارتةبةسئن كوتةرؤ ءذشئن تاجئريبة جاساؤدئ ؤاعئزدادئ جانة، أ. لةنيننئث:

«كوممؤنيزم نةيزبةجةن» دةگةنئندةي، ينتةرناسيوناليزمدئ كوكسةدئ. ذلت تئلدةرئن تذساعان سول ينتةرناسيوناليزم بولعانئن ذمئتتئ. قازاق تئلئمةن قاتار ورئس ءتئلئ بارلئق سالادا، ونئث ئشئندة ءبئلئم جذيةسئندة قولدانئلا بةرؤئ كةرةك دةگةندئ ايتتئ. پاألودار مةن پةتروپاأل قالالارئنئث بذرئنعئ قازاقئ اتتارئن قايتارؤعا ولجةكةث: «قالا اتتارئن قازاق قازاقشا، ورئس ورئسشا ايتا-جازا بةرسئن» دةپ «عاجاپ» ذلةس قوستئ.

4. تاؤةلسئز جورنالشئنئث: «جذرتشئلئقتئث عالئمجان جاقيانوأتئ تذرمةدةن بوساتؤ تالابئنا قالاي قارايسئز؟» دةگةن سذراعئنا: «ة، ول نة ءذشئن؟ دةموكراتيانئ كذشةيتؤ ءذشئن بة؟» دةپ كةكةتتئ؛

5. الماتئنئث اكئمئ أ. حراپؤنوأقا اشئق حات جازئپ، قالاعا «الما-اتا» اتئن قايتارؤدئ سذراعان 18 «ءدانئشپاننئث» بئرةؤئ بولدئ؛

6. باسپاسوزدة پةتروپاألوأسك مةن پاألودار قالالارئنئث ةجةلگئ تاريحي قازاقشا اتتارئ قئزئلجار مةن كةرةكؤدئ قالپئنا كةلتئرؤ ءسوز بولعاندا، ول: قالا اتتارئن قازاقتار قازاقشا، ورئستار ورئسشا جازا بةرسئن، دةپ «عاجاپ تاپقئرلئق» تانئتئپ، بئلئقپايدئ جاقتادئ؛

7. 1932 - 33-جئلدارداعئ اشتئق تؤرالئ قازاق ادةبيةتئندة ءبئر اؤئز ءسوز جوق دةپ، قازاقتئث ادةبيةتئن، ياعني كةزئندة اشتئق جايئندا ماقالا، ولةث، داستان جازعان، سول ءذشئن قؤعئن كورگةن (مئسالئ، جاقان سئزدئقوأ) اقئن-جازؤشئلارئمئزدئث ءولئسئنئث ارؤاعئن، ءتئرئسئنئث ءوزئن تالكةك ةتتئ.

ةث بولماسا: «مئنة، قازاقتار جازا الماعاندئ ورئس جازدئ!» دةپ أالةري ميحايلوأتئث (قازئردة «پروستور» جورنالئنئث باس رةداكتورئ) «حرونيكا أةليكوگو دجؤتا» دةگةن دةرةكتئ حيكاياسئن دا اتامادئ. قازاق تئلئندةگئنئ دة، ورئس تئلئندةگئنئ دة وقئماسا، وقئعئسئ كةلمةسة، بةتالدئ سويلةمةؤ كةرةك قوي.

8. «ورئس ءتئلئ مةن ادةبيةتئن سذيةتئنئم ءذشئن قازاقتار مةنئ پاتريوتتئق سةزئمنةن ماقرذم دةپ ايئپتايدئ» دةگةنئن وقئعانئمدا ولجاستئث باسئندا شئنئمةن سونداي وي بارئنا تاثداندئم. مذنئ ساياساتتا ايتئلاتئن «بةيجاي دولبار» دةؤدةن وزگة لاج جوق. ساناسئ سةرگةك قازاق ورئس ءتئلئ مةن ادةبيةتئنةن ةشقاشان جةرئگةن ةمةس، جةرئمةيدئ دة! بذنئ دالةلدةؤ-استة قاجةتسئز اؤرةشئلئك.

9. «قازاق - ءالئ قالئپتاسپاعان حالئق» دةپ تة «جاثالئق» اشتئ. بذدان قازاقتئث ةلدئگئ، مادةنيةتئ، تاريحئ، عئلئمئ، ءبئلئمئ، سالت-ءداستذرئ، ادةت-عذرپئ، ءالئ شالا دةگةن ذعئم اثعارئلئپ تذرعان جوق پا؟ بذل قازاق ولجاس ايتار پئكئر مة؟

10. «ءيا، قازاقتا شةكارا بولماعان» دةدئ. اتا-بابامئز مئناؤ كةرئلئپ جاتقان كةث-بايتاق دالانئ شةكاراسئز، دال-دذل كذيئندة قالدئرئپ، «كةرةك بولسا، وزدةرئث شةكارا جاساپ الئثدار» دةپ كةتة بارئپ پا؟

11. «ءيا، بذگئنگئ وتئرعان جةرئندة قازاقتئث مةملةكةتئ بولماعان» دةدئ. باسقانئ ايتپاعاندا، ابئلاي مارقذم قايدا، نةگة حان بولعان؟ ةكئ جاعئنداعئ ايداهار ةكئ مةملةكةتتئث ورتاسئندا ولارعا ورتاق وتار اؤئل بولئپ كذن كةشكةن بة؟

12. قازاقستاندئ، قازاق حالقئن دذنية ءجذزئ الدئندا ذياتقا قالدئرعان «قازاحگةيتتئ» اقتاپ سويلةپ: ويتپةي بولمايتئن ةدئ، قارجئمئزدئ شةت ةل بانكتةرئنة سالا تذرؤ سةنئمدئرةك بولدئ، دةپ قاجةتسئز جةردة ادأوكات بولا قالدئ. «قازاحگةيت» - تاؤةلسئز قازاقستان اتئنان سالئنعان قارجئدان ةمةس، سوتقا دةيئن اتئ-جوندةرئ اتالماي وتئرعان ءبئر-ةكئ باسشئ مةن سولاردئث بالا-شاعالارئ قازاق حالقئنان ذرلاپ اپارئپ سالعان قئرؤار قارجئدان شئققان شاتاق. ولجاس ونئ وتة جاقسئ بئلةدئ دةي الامئن. ءبئراق، بئلة تذرا، سول وبئرلاردئث بئرةؤئنئث جذمساؤئمةن «ادأوكات» بولعانئ تئپتةن ذيات!

13. كذنئ كةشة الماتئ قالاسئ اكئمئنئث 2006-جئلدان باستاپ قالانئث ءئس قاعازدارئن قازاق تئلئندة - مةملةكةتتئك تئلدة جذرگئزؤ جونئندةگئ قاؤلئسئنا ءبئرئنشئ بولئپ قارسئ شئقتئ؛ پرةزيدةنتتئك كوميسسياعا مالئمدةپ، قاؤلئنئث پارمةنئن شةكتةؤ قاجةت دةپ سةستةندئ. ول قازاعئنا ءذيتئپ سةس كورسةتپةي، قايتا ورئس دوس-جولداستارئنا: - قازاقستاندئ وتانئم دةسةث، ونئث مةملةكةتتئك ءتئلئن سئيلاعئن! - دةؤگة ءتيئس ةدئ، ولاي دةمةدئ، دةيتئن ءتذرئ دة جوق.

14. ةلدئ دةموكراتيالاندئرؤ جايئنداعئ رةسمي ماجئلئستة، وسئدان ءبئر اي شاماسئ بذرئن، استانادا، «دةموكراتيا ماسةلةسئن كوتةرة بةرؤ قالاي بولار ةكةن، باتئس وسئنئ ويلاي باستادئ، اأتوكراتيالئق جذيةنئ ءجون كورةتئندةي»، دةپ تاعئ ءبئر «اقئل» تاراتتئ. فرانسيا ستؤدةنتتةرئنئث پاريجدةگئ كوتةرئلئسئنةن شوشئپ كةلسة كةرةك (ول قازاقستاننئث يؤنةسكو-داعئ وكئلئ، پاريجدة تذرادئ).

15. بئزدة الماتئنئث ئرگةسئندةگئ «شاثئراق»، «ايگةرئم»، «باقاي»« اؤئلدارئنئث شاثئراعئن ورتاسئنا ءتذسئرئپ جاتقان، وتباسئن قورعاؤشئلار مةن اراشاشئلاردئ ساباپ، مةرتئكتئرئپ، سوتتاپ سورلاتئپ جاتقان سوراقئلئقتئ ةستئمةدئ مة؟ ول ءبئر سوزئندة: «مةن شةتتةتئلگةن، كةمسئتئلگةن ءاربئر حالئقتئث جاقتاؤشئسئ، پاتريوتئ بولئپ قالا بةرةم» دةگةن ةدئ، ونئسئ ءجون، سونداي بولا بةرسئن-اق، الايدا ءوز حالقئنئث مئناؤ تاؤقئمةتئ ونئث جانئن نةگة تذرشئكتئرمةيدئ؟ پاتريوتتئعئن بئلاي قويعاندا، اقئندئق سةزئمتالدئعئ قايدا؟..

 ول زامانبةك نذرقادئلوأتئث، التئنبةك سارسةنباي ذلئ مةن ونئث شوفةرئ، وققاعارئ زذلئمدئقپةن ولتئرئلگةنئن، ارينة، ةستئدئ دة وقئدئ، ءبئراق: «ؤا، بذل قالاي؟! بذدان وتكةن سذمدئق بولا ما؟! قئرئپ-جويئپ قايدا كةتئپ بارامئز؟!» دةمةدئ. كوپشئلئك داثق-داقپئرتئنان ةلگةزةك ات تذرعوي ةنجار ةسةك ذركةتئن اقئن ولجاسئنان ازاماتتئق جانايقاي كذتكةن. امال نة، ول اؤزئن اشپادئ. اريستوتةلدئث: «پلاتون -مةنئث دوسئم، ءبئراق اقيقات ودان قئمبات» دةگةنئن قذلاعئ شالماسا كةرةك.

وسئ ئثعايدا ويئما التئنبةكتئث مئنا ءبئر اثگئمةسئ ورالدئ:

«ةندئ ولجاس سذلةيمةنوأپةن بولعان سوثعئ كةزدةسؤئمئزدئ ايتايئن. ءبئز ولجةكةثمةن كةزدةستئك. وتكةن جئلئ، ءماجئلئس سايلاؤئنان كةيئن. زورلئق پةن قورلئقتئث ءبارئن ايتتئق. وراز جاندوسوأتئث تؤعان كذنئنة جايئلعان داستارقان باسئندا. ادةتئمئزشة سئيلاپ، ةث تورگة وتئرعئزدئق. ءدال سول كذندةرئ جذرتقا ونئث اقيقات ءسوزئ اؤاداي قاجةت ةكةنئن تذسئندئرؤگة بارئمئزدئ سالدئق. سةرپئلدئرؤگة، سئلكئندئرؤگة تئرئستئق. ءبئراق بئز اتالئ ءسوزدئث ورنئنا ذنجئرعاسئ تذسكةن جالپئلاما ءسوز ةستئدئك. بولات ءابئلوأ: «ولجةكة، ءسئز ون جئلدان بةرئ ةؤروپادا تذراسئز، راحات ءومئر ءسذرئپ ءجذرسئز. حالقئمئزدئث سئزشة راحات ءومئر سذرگئسئ كةلةدئ. لايئقتئ تذرمئستئ كةرةك ةتةدئ، اثسايدئ. بيلئك وسئنئ ويلاؤئ كةرةك قوي، ءسئز نة دةيسئز بذعان؟» دةدئ. اقئن اعامئز ذندةمةدئ، ءسئرا، ةشقاشان ذندةمةيتئن دة شئعار»، - دةپ ةدئ التئنبةك.

(ولجاس سذلةيمةنوأتئث «ارگؤمةنتئ ي فاكتئ» گازةتئنة بةرگةن سذحباتتارئ نةگئزئندة)
ساكةن ةلشبةكوأ.
سةمةي. («دات»، 2012 ج. قئسقارتئلئپ الئندئ)
«سايگةز» پورتالئ

سوڭعى جاڭالىقتار
telegram