قازاقتئث جولئ الاشتئقتاردئث يدةياسئمةن استاسئپ جاتؤئ ءتيئس

None
None
  استانا. 15 - تامئز. قازاقپارات - قاي حالئق بولسئن، «قوي ذستئندة بوزتورعاي جذمئرتقالاعان» زاماندئ اثسايدئ. ول اثساؤ ءوز وتانئث مةن ءوز ذلتئثدئ رؤحاني تذرعئدا ازات ةتكةندة عانا ورئندالادئ. اتئنئث تذياعئمةن تورتكذل دذنيةنئ دذبئرلةتكةن الاش بالاسئ سول ارماننئث جولئندا سان عاسئردان بةرئ كذرةسئپ كةلةدئ.

بذل جولدا مئثداعان وعلانئمئزدئ قذربان ةتتئك. ءبئراق وزگةلةرمةن تةرةزةسئ تةث مةملةكةت بولساق دةگةن اثسار ءبئر ساتكة دة سايابئرسئعان ةمةس. نةگة؟ ويتكةنئ سان عاسئر بذرئن ءبئزدئث مةملةكةتتئك سانامئز بةن ذلتتئق جادئمئز قالئپتاسئپ قويعان... ماسةلةن، وتكةن عاسئرلاردا ذلتتئق سانامئز بةن تذسئنئگئمئزدئث كةمةل كورئنئسئ بولئپ «الاشوردا» يدةياسئ ساياسي ساحناعا شئقتئ. ءبئراق ءبئز بذل يدةياعا ءالئ كذنگة تةرةثئرةك ذثئلة الماي ءجذرمئز... نةگة؟ ونئث جاؤابئن وزئمئزشة ئزدةپ كورسةك...

Абай ОМАРОВ (коллаж)
بذلاقتئث باستاؤئ
...

الاشقا دةيئن دة ءار قازاقتئث جذرةك تذكپئرئندة ازاتتئققا قول جةتكئزؤ، دةربةس ةل بولؤ يدةياسئ دوثبةكشئپ جاتتئ. ابئلايدئث زامانئن الئثئز، حان كةنةنئث جورئقتارئنا كوز جئبةرئثئز، ذلئ ارمان كةرؤةنئنئث كورئنئسئ كوز الدئثئزدا كولبةثدةپ كورئنگةندةي بولادئ. ةگةراكي، سول ارمان كةرؤةنئ ءبئر ساتكة ذزئلسة، ذلت جوعالار ةدئ. سول ذلتتئ جوعالتپاؤ ءذشئن ابايلار جئر جازدئ، ماحامبةتتةر اتقا قوندئ. ونان كةيئن ابايدئ رؤحاني ذستاز تذتقان ءاليحاندار لةگئ ءار قازاقتئث قذلاعئندا: «جاؤسئن وق، اقسئن قان، شئقسئن جان، قورقؤ جوق. الاشتئث جولئندا جان قيماق - نيةتئمئز» دةگةن رؤحتئ اؤةندئ قذيئپ، اتوي سالدئ. ارينة، قذر سوزبةن قامال سالؤ وثاي... ءبئراق الاش يدةياسئنئث تامئرئ تئم تةرةثدة جاتقانئ - تاريحي شئندئق.

ونئ دالةلدةؤ ءذشئن بئرنةشة مئسالداردئ كةلتئرؤگة بولادئ.

بئرئنشئدةن، الاشوردا ذكئمةتئ قذرئلماي تذرئپ، 1905 - جئلئ ءاليحان بوكةيحاننئث قارقارالئدا پاتشا وكئمةتئنئث وتارشئلدئق ساياساتئنا قارسئ وتكةن قوزعالئسقا قاتئسئپ، 500 14 ادام قول قويعان قارقارالئ پةتيسياسئن دايئنداؤئ ءبئراز جايتتئ اثعارتسا كةرةك...

ول قذجاتتا: دئني سةنئمدةردئ اتقارؤدا، وقؤ-اعارتؤ جذيةسئن ذيئمداستئرؤدا جةرگئلئكتئ حالئقتئث ةركئنة قايشئ كةلةتئن شةكتةؤلةردئ جويؤ، قازاق حالقئنئث مذث-مذقتاجئن تالقئلاؤعا قاجةت قذرال - سةنزؤراسئز گازةت شئعارؤعا جانة باسپاحانا اشؤعا رذقسات بةرؤ؛ جاپپاي قونئستانؤ قارقئنئنئث كذشةيئپ، قذنارلئ جةرلةردئث قونئستانؤشئلارعا وتؤئنة بايلانئستئ قازاقتار ورنالاسقان جةرلةردئ ولاردئث زاثدئ مةنشئگئ ةكةندئگئن مويئنداؤ؛ مةملةكةتتئك اپپاراتتا، سوت ورئندارئندا ءئس قاعازدارئن قازاق تئلئندة دة جذرگئزؤ، ولاردئث جذمئسئندا قوس تئلدئلئكتئ جولعا قويؤ ت.س.س. تالاپتار بار. بذل تالاپتار ماثگئلئك ةل بولؤ يدةياسئنا قوسئلار ءبئر بذلاقتئث باستاؤئ بولاتئن.

وسئدان 109 جئل بذرئن بةكئتكةن قذجاتتاعئ ماسةلةلةر ءالئ دة كذن تارتئبئنةن تذسة قويعان جوق. نةگة؟ ونئث سةبةبئن ءبئز ءالئ كذنگة ذلتتئق يدةيانئ الاشتئقتارمةن بايلانئستئرا الماؤئمئزدان ئزدةؤ كةرةك.

بذل ءبئر... ءسوزدئ ءاليحاننان باستادئق، اليحانمةن جالعادئق. ءاليحان ةكئنشئدةن الاشوردا قذرئلعانعا دةيئن «نارودنايا سأوبودا» (حالئق بوستاندئعئ) پارتياسئنئث قاتارئنا ءوتئپ، وسئ پارتيانئث قازاق زيالئلارئ قذرالعان شاعئن توبئن ذيئمداستئرؤئ، ءذشئنشئدةن، 1905 - جئلدان باستاپ رةسةي كونستيتؤسيالئق-دةموكراتيالئق پارتياسئنئث (كادةتتةر) مذشةسئ بولئپ، ونئث جانئنان دا قازاق بولئمشةسئن قذرؤدئ ماقسات ةتؤئ، تورتئنشئدةن، 1905 - جئلئ سةمةي وبلئسئ قازاقتارئنئث اتئنان 1- مةملةكةتتئك دؤماعا دةپؤتات بولئپ سايلانؤئ، (ءبئراق ول 1- مةملةكةتتئك دؤما جذمئسئنا قاتئسا المادئ.) بةسئنشئدةن، 1906 - جئلئ ومبئدان شئعاتئن كادةتتئك «گولوس ستةپي»، «وميچ» جانة «يرتئش» گازةتتةرئندة، 1908 - جئلئ سانكت-پةتةربوردا جارئق كورگةن مةنشةأيكتئك «توأاريشش»، كادةتتئك «رةچ»، «سلوأو» گازةتتةرئندة رةداكتورلئق قئزمةت ةتؤئ، ءبارئ دة الاشوردا ذكئمةتئنئث قذرئلؤئنا باستاما بولعانئن ايتا كةتؤئمئز كةرةك. التئنشئدان، الاش پارتياسئنئث يدةياسئن ءناسيحاتتاعان «قازاق» گازةتئنئث ءوزئ 1917 - جئلعا دةيئن جارئق كورئپ قويعانئن ايتا كةتكةن ءجون. مذنئث سئرتئندا احمةت بايتذرسئنوأتئث «قازاقتئث باس اقئنئ» دةپ اباي حاقئندا ماقالا جازؤئ مةن ءاليحاننئث ابايدئث تذثعئش جيناعئن شئعارئپ جانة دة ةرتة زامانداعئ اقئن-جئراؤلاردئث شئعارمالارئنا وزةك بولعان ذلتتئق تؤئندئلاردئ حالئققا جةتكئزؤ ماقساتئندا جذمئس جاساؤئ استارئنان دا الاشتئق يدةيانئث ساباقتاستئعئ تئم تةرةثدة جاتقانئن اثعارؤعا بولادئ.

ياعني بذل يدةيا اسپاننان قالئقتاپ تذسة قالدئ دةگةن ءسوز ةمةس. دةربةس ةل بولؤ ارمانئ سان عاسئردان بةرئ قازاقتئث كوثئل تذكپئرئندة جاتتئ. اباي شئعارمالارئ سول تذكپئردةگئ شةردئ تولقئتئپ، الاشوردا ونئ ارئ قاراي ءئلئپ اكةتة الدئ.

الاش «الاش» بولعاندا...

تاريحشئلار ХХ عاسئر باستالعان تذستا قازاق دالاسئندا ةكئ ساياسي اعئم پايدا بولعانئن ايتادئ. ولاردئ ءبئرئ بذقار مةن تذركئستان ولكةسئنة بةت بذرعان ءداستذرشئل، پانيسلامشئل، ةكئنشئسئ باتئس وركةنيةتئن ذلگئ تذتقان جاثاشئل، پانتذركئشئل اعئم دةپ بولةدئ. الاشتئقتار وسئ ةكئنشئ اعئمدئ تاثداپ، رةسةي يمپةرياسئنا قارسئ اشئق كذرةسكة شئقپاي، الدئمةن حالئقتئث سانا-سةزئمئن وياتؤ قاجةت دةپ ءتذسئندئ.

وسئ تذسئنئك قازاق ذلتئنئث مةملةكةتتئلئگئن ساقتاپ قالدئ. نةگة؟ سول تذستا اشئق قارسئلئققا شئققان ءبئر عانا زاكي ؤاليدوأتئث مئسالئن ةسكة الئثئز. ءبئزدئث الاشوردا دةر كةزئندة جةثئسكة جةتپةگةنئمةن، قازاقتئث شةكاراسئن بةلگئلةپ بةرؤگة، ءتئلئنئث، ادةبيةتئنئث، مادةنيةتئنئث ساقتالئپ قالؤئنا قاؤقارئ بولدئ. وسئ سةبةپتةر نةگئزئندة تاؤةلسئز ةلدئث شاثئراعئ كوتةرئلدئ. ال باشقذرتتار ءالئ كذنگة تاؤةلسئزدئككة قول جةتكئزگةن جوق.

سول جاسئرئن كذرةس الاش ارئستارئن اعارتؤشئلئق باعئتقا اكةلئپ، ءار قازاق بالاسئنئث ذلتتئق باعئتتا وقؤئنا مذمكئندئك تؤعئزدئ. اعارتؤشئلارئمئزدئث اتئ اتالماعانئمةن، ولاردئث ةثبةگئ جةمئس اعاشئ سةكئلدئ ءار قازاقتئث وتباسئندا گذلدةپ تذردئ.

1917 - جئلئ مامئر ايئندا كادةتتةر پارتياسئنئث سيةزئنة قاتئسقان ءاليحان ؤاقئتشا وكئمةتتئ ذستاپ وتئرعان كادةتتةردئث بذراتانا حالئقتارعا دةربةستئك بةرمةيتئنئن ءتذسئنئپ، دةربةس مةملةكةت قذرؤعا قئزمةت ةتؤئ ءتيئس الاش پارتياسئن قذرؤدئ باستايدئ. بذل جاي عانا كةزةكتئ ساياسي ويئن ةمةس ةدئ. وسئلايشا، وسئدان ءبئر عاسئر بذرئن الاشوردا پارلامةنتتئك رةسپؤبليكا دةپ جاريالاندئ. دةسة دة، ءبئز ءئس جذزئندة بذل جولعا، بذل ارمانئمئزعا ءبئر عاسئردان كةيئن عانا قول جةتكئزدئك.

الاشتئقتاردئث كورةگةندئگئ سول ءجذز جئل بذرئن بيلئكتئ سايلاؤمةن جاساقتاؤ، ءدئندئ مةملةكةتتةن بولةكتةپ، زايئرلئ جولعا ءتذسؤ، ءبئلئم بةرؤ سالاسئن دةربةس نارئقتئق نةگئزدة جذمئس ئستةتؤ، ءبئر يدةولوگيانئث ذستةمدئگئنة، شةنةؤنئكتةر ديكتاتؤراسئنا جول بةرمةؤ، سوتتاردئ تاؤةلسئزدةندئرؤ قاجةتتئلئگئن ايتقانئنان-اق اثعارؤعا بولادئ. ءبئزدئث تاؤةلسئز قازاق ةلئ بذگئن انئق وسئ جولعا ءتذستئ... مذنئث ءوزئن الاش ارمانئنئث ورئندالعانئ دةپ بئلؤگة ءتيئسپئز.

سان-ايعاق

13500 - بذل بوكةي، ورال، تورعاي، اقمولا، سةمةي جانة جةتئسؤ وبلئستارئندا جاساقتالؤعا ءتيئس بولعان الاش ميليسياسئنئث سانئ.

000 15- «اشتارعا كومةك» كوميسسياسئ 2-3 ايدئث ئشئندة 15 مئث ئرئ قارا جيناپ، ولار از ؤاقئتتئث ئشئندة اشتئققا ذشئراعان اؤداندارعا جةتكئزئلئپ، حالئققا بولئنگةن.

25 - جالپئ الاشوردا ذكئمةتئ مذشةلةرئنئث سانئ. ونئث 10 ئ قازاق اراسئندا تذراتئن وزگة ذلت وكئلدةرئنة بةرئلگةن. دةسةك تة، ءا.بوكةيحان باستاعان 15 ذكئمةت مذشةسئنئث بئرةؤئ قئرعئز ذلتئنئث وكئلئ ةكةنئن ةسكةرسةك، باسقا ذلت ءذشئن بةرئلگةن ورئن 11 بولئپ شئعادئ.

40 - الاشوردا ذكئمةتئنئث ءتوراعالئعئنا بولعان سايلاؤدا ءاليحان بوكةيحاننئث جيناعان داؤسئ. بذل سايلاؤعا كانديداتؤرالارئ ذسئنئلعان ايدارحان تذرلئبايةأ 20، باقتئگةرةي قذلمانوأ 19 داؤئس جيناعان.

1،5 ميلليون - كذنباتئس الاشوردا حالقئنئث جالپئ سانئ.

10 - «الاش» پارتياسئ باعدارلاماسئنئث جوباسئ 10 بولئمنةن تذردئ. ولار: مةملةكةت قالپئ، جةرگئلئكتئ بوستاندئق، نةگئزگئ قذقئق، ءدئن ءئسئ، بيلئك ءهام سوت، ةل قورعاؤ، سالئق، جذمئسشئلار، عئلئم-ءبئلئم ذيرةتؤ، جةر ماسةلةسئ.

52 - «قازاقفيلم» كينوستؤدياسئ دايئنداعان «الاشوردا» اتتئ دةرةكتئ فيلمنئث ذزاقتئعئ. فيلم رةجيسسةرئ قاليلا وماروأ. سةناري اأتورئ - بولات مذرسالئم.

 ءتذيئن

ءبئز - الاش زيالئلارئ سالعان سارا جولعا اراعا ءبئر عاسئرعا جؤئق ؤاقئت سالئپ قايتادان تذستئك. ءبئز الاش زيالئلارئ جازعان وقؤلئقتاردان ءبئلئم الئپ، سولاردئث عئلئمي ةثبةكتةرئمةن سؤسئندادئق. ءبئز الاش ارئستارئن تذپكئلئكتئ زةرتتةؤ ذستئندةمئز. ويتكةنئ ذلتتئق يدةيامئزدئث ئرگةتاسئن سولار قالاپ بةرگةن بولاتئن.

 الاش ارئستارئنئث اماناتئن ورئنداؤ ءذشئن نة ئستةؤئمئز كةرةك؟

 بذل سذراقتئ فةيسبؤك ءلةؤمةتتئك جةلئسئندة تالقئلاعان ةدئك. ايتارئ بار پئكئرلةردئ نازارلارئثئزعا ذسئنئپ وتئرمئز.

ايسذلتان جاقئپوأ:

- ءار قازاق الاش زيالئلارئنئث كئم ةكةنئن بئلؤئ كةرةك.

اؤئت مذقيبةك:

- ةث الدئمةن، شةتتةگئ قازاقتاردئ كةدةرگئسئز كوشئرئپ الؤدئث داثعئل جولئن جاساؤئمئز كةرةك! بذل - قازئرگئ كةزةثدةگئ كةزةك كذتتئرمةيتئن شارؤا. قازئر ول قازاقتار قذرؤدئث، جويئلؤدئث از-اق الدئندا تذر. ةندئ وسئ بةتئ جذرة بةرسةك، كةشئگةمئز. شةتتةگئ 000 000 5 قازاقتئث ماسةلةسئ شةشئلمةي تذرئپ ئستةگةن بارلئق جةتئستئگئثنئث قذنئ كوك تيئن.

ةرعالي باقاش:

- رؤشئلدئقتان، جةرشئلدئكتةن ساقتانئپ، مةملةكةتتئث يةسئ رةتئندة تاؤةلسئزدئك ءذشئن جاندارئن قيعان الاش كوسةمدةرئنئث اماناتئنا ادال بولئپ، ولاردئث ةثبةكتةرئن مةكتةپ وقؤلئقتارئنا ةنگئزئپ، ذلتئمئزدئث ابئرويئن اسقاقتاتؤئمئز كةرةك.

احمةتبةك نذرسيلا:

- احمةت بايتذرسئن بابامئز نة ئستةؤ كةرةك ةكةنئن ايتئپ كةتكةن. ءبئلئم جيناؤ كةرةك، ول ءذشئن ءوز سالاثنان عئلئمي كئتاپتاردئ كوپ وقؤ كةرةك.

قذرمةتوللا مذحامةتحان ذلئ:

- ذلتتئق نامئستئ، ذلتتئق رؤحتئ، قازاقئ ءداستذردئ، سالت-سانانئ كذشةيتؤئمئز كةرةك. وزگةلةردئث قاثسئعئنا تاثعالؤدئ دوعارئپ، ذلتتئق قذندئلئقتئ ءناسيحاتتاؤ كةرةك. ةلدئث ةلدئگئن، ةردئث ةرلئگئن اسقاقتاتؤ ابزال. اسئرةسة، ءدئن ءدئل، ءتئل ماسةلةسئن 100 پايئزعا كوتةرؤ قاجةت. سونئمةن قاتار ذلتتئق كذش - حالئق سانئ. مئنة، وسئلاردئث بارلئعئ ورئندالعاندا عانا الاش زيالئلارئنئث ارمانئ ورئندالادئ. الاشتئث اردا ازاماتتارئ ةل بولساق، ذلت بولساق ءهام ذلاعاتتئ بولساق دةپ ارمانداعان.

ازامات بيتان:

- تذرسئن جذرتبايدئث الاشورداشئلار تؤرالئ ةثبةكتةرئن مةكتةپ باعدارلاماسئنا مئندةتتئ ءپان رةتئندة ةنگئزؤ كةرةك.

نذرلئبةك دوسئمبةتوأ:

- الاش زيالئلارئ كوتةرگةن ماسةلةلةر تاؤةلسئز ةل بولعان تاثدا دا وزةكتئلئگئن جوعالتقان جوق. ةث الدئمةن، الاش مذراسئن تةرةثئنةن زةرتتةيتئن عئلئمي ينستيتؤت قذرؤ كةرةك. سوندا عانا زةرتتةؤ ناتيجةسئن قولدانئسقا ةنگئزئپ ءناسيحاتتاؤعا جول اشئلادئ.

«الاش ايناسئ» 

سوڭعى جاڭالىقتار
telegram