ادام ءوزئنئث باعئ جانعان ءساتئن سةزبةي دة قالادئ ةكةن- بيبئگذل تولةگةنوأا

None
None
 استانا. 25 - شئلدة. قازاقپارات - قازاقتا اتاق-داثقئ ءبئر باسئنا جةتةرلئك، حالقئنئث قذرمةت-قوشامةتئنة بولةنگةن جاننئث ءبئرئ - بيبئگذل تولةگةنوأا.

ك س ر و جانة قازاقستاننئث حالئق ءارتيسئ بيبئگذل اپامئزدئث سئثعئرلاعان بذلبذل ءذنئن راديوقابئلداعئشتئث وزئنةن جازباي تانؤعا بولادئ. سةكسةننئث تورتةؤئنة كةلسة دة جاندئ داؤئستا ءان سالئپ، ساحنانئث ءسانئن كةلتئرئپ ءجذر. ءبئز اپامئزبةن وتكةن ءومئر جولدارئ جايلئ سئر شةرتئسئپ قايتقان ةدئك.

اكة-شةشةمدئ تابئستئرعان ءان ةكةن

- سةمةي قالاسئندا 1929 - جئلدئث 16 - جةلتوقسانئندا تؤئپپئن. العاشئندا اؤئل تئرلئگئنةن كوپ حابارئم بولعان جوق، - دةپ باستادئ بيبئگذل اپا اثگئمةسئن. - شئن مانئندة، ءبئزدئث تةگئمئز تولةگةنوأا ةمةس، بايقونئسوأا بولؤئ كةرةك. اكةم مذحامةداحمةت جاستايئنان جةتئم قالئپ، ءئنئسئ مذحامةدكارئم ةكةؤئ اشارشئلئق جئلدارئ پانا ئزدةپ، سةمةيگة تؤئستارئنا كةلگةندة «اينالايئن، ءوزئمئز دة اشتان قئرئلئپ جاتئرمئز. ناعاشئلارئثا بارئثدار» دةپ جةثگةسئ قايتارئپ جئبةرةدئ.

اكةم 8-9، ال ءئنئسئ 5-6 جاستا بولؤئ كةرةك. اتامئز ةرتةرةك دذنيةدةن وزعان، اجةمئز اشارشئلئق جئلدارئ قيئندئقتئ كورئپ ءجذرئپ قايتئس بولعان. سودان مؤسين ديئرمةنئندة ئستةيتئن ناعاشئسئ ءنابيدئ ئزدةپ بارادئ. ول جيةندةرئمةن جئلاپ كورئسةدئ. ايةلئ باشقذرت حالقئنئث قئزئ ةكةن، ول دا جئلئ قابئلدايدئ. بالالار بايلاردئث شايئن قايناتئپ، قوراسئن سئپئرئپ جذرةدئ. ءسال وسكةن سوث ناعاشئسئ ءوزئنئث قاسئنا كومةكشئ-جذكشئ ةتئپ الادئ. قولئندا ةشقانداي قذجاتئ جوق اكةمدئ جذمئسقا قابئلداعاندا ناعاشئسئ «تولةگةنوأ» دةپ جازا سالئثئز» دةپ ءوزئنئث تةگئن ايتادئ دا، سول بويئنشا جازئلئپ كةتةدئ.

احمةت اكةي جاراتئلئسئنان تالاپتئ ادام بولسا كةرةك. ءورت ءسوندئرؤشئ، بئرتة-بئرتة جذمئسئ كوتةرئلئپ، ءورت سوندئرؤشئلةردئث باستئعئ بولادئ. جةتئم قالئپ، قيئنشئلئقتئ كورة ءجذرئپ جةتئلگةن. بايدئث باتئراعئ بولئپ جذرگةندة قوجايئنئ ريزاشئلئعئن ءبئلدئرئپ، وعان سكريپكا سئيلايدئ. ول ءوز بةتئنشة سكريپكادا ويناؤدئ ذيرةنئپ الادئ. قازاقتئث دومبئراسئن تارتئپ، گارمون، بالالايكا، ماندولين، گيتارادا دا جاقسئ ويناعان. ال اناسئ ماينذر مئرزاجان دةگةن تاتار مولدانئث قئزئ بولعان. ءالئپبيدئ، توتة جازؤدئ تانؤئنئث سئرئ سول. اناسئنئث داؤئسئ كةرةمةت بولاتئن. قازاق، تاتار اندةرئن تامئلجئتئپ ايتاتئن.

- نةگئزئ، اكةم مةن انامدئ تابئستئرعان ءان ةكةن. اكةم بئردة سةمةيدئث كوشةسئن بويلاپ كةلة جاتسا، اؤلادان ءان ةستئلةدئ. جاس قئزدئث تامئلجئتا شئرقاعان ءانئن تئثداپ ءبئراز تذرادئ. اقئرئ ةسئكتئ اشئپ، اؤلاعا كئرئپ، قئزبةن تانئسادئ. انئنة عاشئق بولؤدان باستالعان تانئستئقتئث سوثئ 15 جاسار انامدئ اكةمنئث الئپ قاشؤئمةن تئنادئ. «كامةلةتكة تولماعان قئزدئ الئپ قاشتئ» دةپ ناعاشئ اجةم اكةمدئ سوتقا بةرئپ، انام «ءوز قالاؤئممةن كةلدئم» دةگةنئنئث ارقاسئندا عانا امان قالئپتئ. ءبئراق اكةم مةن اجةم كةيئن وتة جاقسئ سئيلاستئقتا بولئپتئ، - دةيدئ بيبئگذل اپا.

ويتامئزئق

- 1955-1959 - جئلدار ارالئعئندا ةكئ قئزئم سةمةيدة اناممةن بئرگة بولدئ. بذل - ناعئز يادرولئق سئناق ءجذرئپ جاتقان ؤاقئت. سول كةزدةردئ ةسكة العان قئزدارئم «بئردةن قاتتئ، كوزگة تذرتسة كورگئسئز بوران بولئپ، داؤئل تذرادئ. ءبئز سونئث اراسئندا ويناپ جذرةتئنبئز. ئستئق بؤ سةزئلةدئ. جاپئراقتار سارعايئپ، جةرگة تذسةدئ. ءبئز جاپئراقتاردئ جيناپ، جةرگة جاتا قالئپ، ءوزئمئزدئ-ءوزئمئز كومئپ وينايمئز» دةيتئن. «وي، بالاپاندارئم-اي، قالاي عانا ءتئرئ قالعانسئثدار» دةيمئن. كئم بئلةدئ، ماريامگذلئم سودان دا اؤرؤ تاپقان شئعار؟..

بالالئقپةن ةرتة قوشتاسؤ

- اكةم اؤئلدئق كةثةستئث باستئعئ بولادئ. 1935 - جئلئ الماتئدا ماركسيزم-لةنينيزم ؤنيأةرسيتةتئندة وقئعان سوث قاتونقاراعايعا اؤپارتكومنئث ةكئنشئ حاتشئسئ ةتئپ جئبةرةدئ. انامئز ءبئزدئ الئپ، اؤدانعا اكةمئزدةن بذرئن باردئ. سول كةزدةر 5-6 جاستاعئ مةنئث الئ ةسئمدة. كةمةمةن بارعانئمئز، بؤفةتئنةن ةتةگئمة كامپيت تولتئرئپ الئپ كةلةتئنئم. ءئشئنئث ءبارئ كئلةم. قازئر ويلاپ قاراسام، ليؤكس-كايؤتا بولعان-اؤ، شاماسئ. كاتونقاراعايدا اؤداننئث ءبئرئنشئ حاتشئسئنئث ذيئنة ءتذسئپ، اكةمئز كةلگةنشة ءبئر اپتاداي سوندا تذردئق. ةسكئ ءذيدئث ةكئنشئ قاباتئنان بئزگة دة ةكئ-ءذش بولمةلئ پاتةر ءتيدئ. اكةمئز 1937 - جئلعا دةيئن اسا بةلسةندئ جذمئس جاسادئ.

جةرگئلئكتئ تذرعئندار ونئث ةسئمئن وسئ كذندةرئ دة قذرمةتپةن ةسكة الادئ. 1937 - جئلئ ول قؤعئن-سذرگئنگة ذشئراپ، 1938 - جئلدئث 11 - ناؤرئزئندا اتئلئپ كةتتئ، - دةپ از-كةم ءذنسئز قالعان بيبئگذل اپا اثگئمةسئن ودان ءارئ ساباقتادئ. - انام ماينذر 25 جاسئندا التئ بالا قولئندا، جةتئنشئسئ قذرساعئندا جةسئر قالدئ. اكةمدئ ذستاپ الئپ كةتكةن كذنئ ءبئزدئث بالالئق شاعئمئز ءبئتتئ. تايراثداپ ويناپ، اسئر سالئپ جذرةتئن كةز كةلمةسكة كةتتئ. ءذي-جايئمئزدئث ءبارئن ءتئنتئپ، جارارئن الئپ كةتئپ، قالعانئن قيراتئپ، ابدةن بذلدئرگةن. انام ءوزئ تذرمئسقا شئققاندا اجةمئزدئث جاساؤئمةن قوسئپ بةرگةن «زينگةر» تئگئن ماشيناسئن قايدا جذرسة دة تاستامايتئن. قولئمئزدا سول ماشينادان باسقا دذنية جوق. وسئ ماشيناعا قاتئستئ تاعئ ءبئر جايت ةسئمة ءتذسئپ وتئر. ذلكةن اپايئم ءبيبئنذر اجةمئزدئث قولئندا ءوستئ. انامئز قالعان شيةتتةي ءتورت قئزدئ الئپ، تاقتاي تيةلگةن جذك ماشيناسئمةن سةمةيگة جول تارتتئ. بولشةنارئمنان «سةمگا» دةگةن كةمةگة وتئردئق. كةمةگة مئنة بةرگةندة الگئ «زينگةر» ماشيناسئ سؤعا ءتذسئپ كةتئپ، ءبئر جئگئتتةر وزةنگة سذثگئپ ءتذسئپ، ونئ الئپ بةرگةنئ دة ةسئمدة.

قازاقتا «قذداي ءبئر اينالدئرعاندئ شئر اينالدئرادئ» دةگةن ءسوز بار. سةمةيگة يتشئلةپ ارةث جةتكةنئمئزدة، اكةمنئث جالعئز ءئنئسئ مذحامةدكارئم قايتئس بولئپ، سونئ جةرلةپ جاتقانئنئث ذستئنةن تذستئك. قايعئ بئرئنةن سوث ءبئرئ قاتار كةلدئ. باراكتئث ءبئر بولمةسئندة تذرامئز. اكةمنئث ءئنئسئ مةنئث مامامنئث اپةكةسئن العان. ولار اكةم ةكةؤئ ءارئ تؤئس، ءارئ باجا بولئپ كةلةدئ. اعا-اپامئزدئث بالالارئ بولماعان. ءبئز سولارمةن بئرگة تذردئق. مذحامةدكارئم اعام كاسئپوداق ذيئمئنئث ءتوراعاسئ بولعان. وعان جاثا سالئنئپ جاتقان ذيدةن پاتةر بةرئلةتئن بولئپ، تئزئمدة تذرعان ةكةن. 1939 - جئلئ بئزگة سول پاتةردئ بةردئ. قذرقئلتايدئث ذياسئنداي ةكئ بولمةلئ شاعئن پاتةردة ءذش وتباسئ - جةتئ ةرةسةك، توعئز بالا تذراتئنبئز.

اعايئندئ جةتةؤ ةدئك، تورتةؤ قالدئق...

قانشا قيئنشئلئق بولسا دا، بالالئق شاقتئث كةيبئر جارقئن ساتتةرئ بيبئگذل اپانئث جادئندا. اكةسئنئث ارقاسئنا وتئرعئزئپ الئپ، ةرتئستئث ارعئ بةتئنة دةيئن قذلاشتاپ جذزةتئنئ كوز الدئندا. موينئنان تاستاي قئلئپ قذشاقتاپ جابئسئپ الاتئن. اكةسئ ءبئر دامئلداماي ءجذزئپ، ارعئ جاعالاؤدان ءبئر-اق شئعاتئن... ونةرلئ وتباسئندا تؤعان ونئث كئشكةنتايئنان ءان ايتپاؤئ مذمكئن ةمةس. اناسئ «سةن ءتئلئث دذرئس شئقپاي جاتئپ ءان ايتاتئنسئث» دةپ وتئراتئن. اكةسئ اناسئنا «ماينا! مةنئث وسئ قئزئم ءانشئ بولادئ. ءالئ-اق كورةسئث!» دةيدئ ةكةن. ءبئراق اكةمة قئزئنئث ءانشئ بولعانئن كورؤ باقئتئ بذيئرماپتئ. اناسئ 2003 - جئلئ 91 جاسئندا دذنيةدةن وزدئ. ولاردئث قيئنشئلئعئ مةن قئزئعئن كورئپ، نةمةرة-شوبةرة ءسذيدئ.

بذل وتباسئ قيئندئقتئث تاؤقئمةتئن كوپ تارتتئ. جةتةؤ ةدئ، تورتةؤئ عانا امان قالدئ. ناننئث كةزةگئندة تذرعاندا «فاشيستسكوة وترودة» دةپ تالاي رةت كةزةكتةن يتةرئپ شئعارئپ جئبةرگةندةر بولدئ.

- انام اؤةلئ بئرةؤدئث ءذيئن اقتاپ، ةسئك-تةرةزةسئن، كئرئن جؤئپ بةرئپ ءجذردئ. وعان قولئمئزدان كةلگةنشة كومةكتةسةمئز. ءبئز پةيئشتةن تامذققا ءبئر-اق تذسكةندةي كذي كةشتئك، - دةيدئ بيبئگذل احمةت قئزئ. - انامنئث ءبئراز ؤاقئت قذجاتئ بولعان جوق.

«حالئق جاؤئنئث» ايةلئ دةپ ذنةمئ تةكسةرؤ-تةرگةؤدة بولدئ. ذيگة جئلاپ، كوكالا قويداي بولئپ كةلةدئ. شاماسئ، تةرگةپ قينايدئ، سذراقتئث استئنا الادئ. ءبئر كذنئ سةمةيدئث ةت كومبيناتئنا مال سويؤ سةحئنا جذمئسقا كئردئ. سةحتئث ءئشئ سؤ، سؤئق. اناممةن بئرگة اپاسئ مةن سئثلئلةرئ دة سوندا جذمئس جاسادئ. ولار بةس اپةكةلئ-ءسئثلئلئ بولعان. ءبئراق جالعئز مةنئث انامدا عانا بالا بولدئ. بئرئنة-ءبئرئ كومةكتةسئپ ءجذرئپ كذندةرئن كوردئ. سوعئس كةزئندة انام قاتتئ سئرقاتتانئپ قالدئ دا، مةنئث جذمئسقا كئرؤئمة تؤرا كةلدئ. 13 جاسئمنان سةمةيدئث ةت كومبيناتئندا قارا جذمئس ئستةدئم. كةشكئ مةكتةپتة وقؤئمدئ جالعاستئرئپ، 7-سئنئپتئ ءبئتئرئپ شئقتئم. جذمئستان كةلةسئث، شارشاپ وتئرعانئثدئ مذعالئمدةر دة بئلةدئ، ايايدئ، بئردةثة سذراعان بولادئ. وسئلاي وقئدئق. ودان كةيئن كينوبؤدكاعا اپارئپ، كينومةحانيكتئث كومةكشئسئ ةتتئ.

جولئن اشقان جازؤشئ  

ةت كومبيناتئنئث كونسةرأئلةؤ سةحئندا جذمئس جاساپ جذرگةندة، كوركةمونةرپازدار ذيئرمةسئنة قاتئسئپ، سول جةردة ونئث انشئلئك جولئ باستالدئ. جالپئ، بذل وتباسئنداعئلاردئث ءبارئنئث داؤئسئ جاقسئ بولعان. ذيدة جذمئس جاساسا دا اندةتئپ جذرةدئ. كورشئلةرئ انالارئنا: «ماينذر، سةن مئنا قئزدارئثدئ وقئتؤئث كةرةك. اسئرةسة، مئنا قارا قئزئثنئث داؤئسئ كةرئم جاقسئ ةكةن» دةيتئن. اناسئ ءانشئنئث وقؤئ بارئن قايدان ءبئلسئن، «انشئلئكتئ دة وقؤ كةرةك پة؟ ول ماماندئق پا ةكةن؟ ودان دا جذمئس جاساي بةرسئن» دةيتئن. 1948 - جئلئ كوركةمونةرپازدار ذيئرمةسئنة قاتئسئپ، بايقاؤدا ءادئلقازئلار القاسئنئث مذشةسئ بولئپ وتئرعان جازؤشئ گالينا سةرةبريكوأانئث كوزئنة ءتذستئ. سول ءبئر ءساتتئ بيبئگذل اپا تةبئرةنئسپةن ةسكة الدئ:

- ادام ءوزئنئث باعئ جانعان ءساتئن سةزبةي دة قالادئ ةكةن. گالينا يوسيفوأنا ماعان:

- اينالايئن، سةنئث داؤئسئث جاقسئ ةكةن. يتاليانئث ايگئلئ ءانشئسئ گاللي- كؤرچيدئث تةمبرئنة ذقسايدئ. سةن كونسةرأاتورياعا ءتذسئپ وقؤئث كةرةك، - دةپ قامقورلئق تانئتسا:

- مةن ونسئز دا كونسةرأئ زاؤئتئندا جذمئس جاسايمئن، - دةپپئن.

- جوق، كونسةرأئ زاؤئتئ كونسةرأئ جاسايتئن جةر، ال كونسةرأاتوريا انشئلةردئ دايئندايتئن وقؤ ورنئ. مةن سةنئ ءبئراز دايئنداپ، ماسكةؤگة وقؤعا جئبةرةمئز، - دةپ ماعان ءتذسئندئردئ. گالينا يوسيفوأنانئ تاعدئر ماعان جولئقتئردئ. ونئث ءبئرئنشئ جولداسئ يتاليا، انگليادا ةلشئ بولعان. ءوزئ أوكالمةن اينالئسقان. كةيئننةن ماكسيم گوركيمةن تانئسادئ دا، سول كئسئنئث اقئلئمةن كارل ماركس تؤرالئ تاريحي كئتاپ جازادئ. أوكالدان مول حابارئ بار ودان ةكئ-ءذش اي ساباق الئپ، تامئز ايئندا الماتئعا كةلدئم. وقؤعا تالاپكةرلةر وتة كوپ. بئرئنةن سوث ءبئرئ شئعئپ ءان ايتئپ جاتئر. مةن ءان سالعاندا: «بذل قايدان شئققان؟» دةپ ءبارئنئث ةسئ شئعئپ كةتتئ. ول كةزدة تةك ورئسشا سويلةيمئن. قازاقشا اندةردئ ايتقانئم بولماسا نة ايتئپ تذرعانئمدئ ءوزئم ونشا تذسئنبةيمئن. وقؤعا قابئلداؤشئلاردئث ئشئندة عازيزا جذبانوأا دا بولعان ةكةن. كةيئننةن عازيزا «بيبئگذل، 1948 - جئلئ سةن وقؤعا كةلگةندة، «بذل - ءبئزدئث بولاشاق جذلدئزئمئز» دةگةنئم ةسئثدة مة؟» دةيدئ. ول كةزدة جاسپئن، ونئث ذستئنة ونداي ورتادا ءان سالئپ كورمةگةنمئن، عازيزانئث ءسوزئ ةسئمدة جوق. نة كةرةك، وسئلايشا الماتئ كونسةرأاتورياسئنئث دايئندئق كؤرسئنا وقؤعا قابئلداندئم.

ويتامئزئق

- جاستارعا ايتارئم - اقئلعا كةلؤ كةرةك. وزدةرئن بالامئز، جاسپئز دةپ ارقانئ كةثگة سالؤعا بولمايدئ. بالا - ءبئزدئث بولاشاعئمئز. سوندئقتان ءبئز كئشكةنتاي بالانئث وزئنة بولاشاعئمئز دةپ ءمان بةرئپ قاراؤعا ءتيئسپئز. جةتئ جاسقا دةيئن ةشقانداي قيئندئق كورگةن جوقپئن. ذيئمئزدة كذتؤشئ دة، اسپاز دا، كئر جؤؤشئ دا، ءبارئ بولدئ. ال اكةمئز «حالئق جاؤئ» دةپ جالا جابئلئپ، ذستالئپ كةتكةن سوث بئرةؤدئث كئرئن جؤئپ، بئرةؤدئث پةشئن جاعئپ، كذلئن شئعاردئق، جةر قازئپ، كارتوپ سالدئق. «باسقا تذسسة، باسپاقشئل»، ءبارئن جاساؤعا تؤرا كةلدئ. ءبئراق ءبئز ةثبةك ةتكةننةن جامان بولعان جوقپئز. بالالاردئ جاستايئنان ةثبةككة باؤلؤعا ءتيئسپئز. تةك وقؤ ةمةس، ءوزئن-ءوزئ كذتؤدئ ذيرةتئپ، ومئرگة بةيئم ةتؤئمئز كةرةك. بالالاردئ اقساؤساق ةتئپ، بةتئنة قاراپ وتئرؤعا بولمايدئ. بئلگةننئث، ذيرةنگةننئث ارتئقتئعئ جوق. اللاعا شذكئر، 83 تةن 84 كة اياق باستئم. ءوزئمدئ-ءوزئم كذتة الامئن. قازئردئث وزئندة ؤاقئتئم وتة تئعئز. كومةك، اقئل-كةثةس سذراپ كةلةتئندةر كوپ. وسئ كذنگة دةيئن جاستارعا ءان ايتؤدئ ذيرةتئپ كةلةمئن.

سامئشينانئث ساؤاپتئ ءئسئ

- سول جئلدارئ شةشةمنئث دةنساؤلئعئ ناشارلاپ كةتتئ. جذمئستان شئعئپ قالدئ. ءذش ءسئثلئم قايتئس بولدئ. شئندئعئنا كةلگةندة، انام مةنئث قالاعا بارئپ وقؤعا تذسكةنئمدئ قالامادئ. ويتكةنئ باس كوتةرئپ جذمئس ئستةپ، وتباسئن اسئرايتئن ادام بولمادئ. ءبيبئنذر اپام تةحنيكؤمدا وقيتئن. دايئندئق كؤرسئندا وقئپ جذرگةندة ءبئر-ةكئ ايدان سوث سةمةيدةگئ جئگئتئم ارتئمنان ئزدةپ كةلئپ، 19 جاسئمدا كذيةؤگة شئعئپ الدئم. پاتةردة تذرامئز. ونئث ارتئنان شةشةسئ كةلدئ. ءبئز وتباسئ بولدئق. 1950 - 1952 - جئلدارئ قئزدارئم گذزةل مةن ماريامگذل بئرئنةن كةيئن ءبئرئ تؤئلدئ. 1955 - جئلئ كونسةرأاتوريانئ ءبئتئرئپ، تةاترعا جذمئسقا كئردئم. كذيةؤئم ئشكئلئككة جاقئن بولدئ. وتباسئنئث بةرةكةسئ كةتئپ بولعان سوث، ءبئز ايئرئلئستئق. سول كةزدةر مةنئث ومئرئمدة وتة ءبئر قيئن ساتتةر بولدئ. قئزدارئم جاس، ولاردئ قاراؤ، تاماعئن تاؤئپ، باعؤ كةرةك. داؤئسئما كذش تذسة باستاعان. قانشا دةگةنمةن انانئث اتئ انا عوي، مةنئث قاتتئ جذدةپ-جاداعانئمدئ كورئپ انام ايادئ. ةكئ قئزئمدئ وزئمةن بئرگة سةمةيگة الئپ كةتتئ. كونسةرأاتوريادا قازاقستاننئث حالئق ارتيسئ نادةجدا سامئشينا ساباق بةردئ. تةاتردان زةينةتكةرلئككة شئعئپ، كونسةرأاتورياعا ساباق بةرؤگة كةلگةن ةكةن. مةن سونئث كلاسئندا وقئدئم. اتئ-ءجونئمدئ وقئعاندا-اق «بذل قئزدئ جاقسئ بئلةمئن» دةپ قؤانئپ قالدئ. داؤئسئمدئ تئثداپ كورگةن سوث تاثعالئپ:

- ويباي، قئزئم، ساعان نة بولعان؟ - دةدئ.

- ةكئ جئلداي بولدئ داؤئسئم جوعالئپ بارادئ، - دةدئم. نادةجدا نيكولايةأنا:

- تذرمئسقا شئققانسئث با؟

- ءيا.

- بالاث بار ما؟

- التئ ايلئق قئزئم بار.

- سةن ذزدئكسئز ءان ايتئپ جذرسئث بة؟ 

- ءيا.

سويتسةم اياعئم اؤئر كةزئندة جانة جاثا بوسانعاندا ءان سالؤئما بولمايدئ ةكةن. ونئ ماعان ةشكئم ايتپاعان، ءوزئم دة بئلمةگةنمئن. ءبئز ءوزئ اشقذرساق بولئپ جذرگةن ادامبئز. راديودا جذمئس جاسايمئن. بئزگة أوكالدان ساباق بةرگةن كارينسكيدئث وقئتؤ ءتاسئلئ ءتئپتئ دذرئس ةمةس ةكةن. سوپرانونئث يتاليان مةكتةبئنة كةلتئرةمئن دةپ داؤئسئمئزدئ تةجةي بةرگةن. ول ساباق بةرگةن التئ شاكئرتئنئث ئشئندة مةنئث عانا داؤئسئمدئ ساقتاپ قالؤدئث ءساتئ ءتذستئ. وسئ جةردة كونسةرأاتوريا ديرةكتورئ (رةكتور) احمةت جذبانوأتئث جاقسئلئعئن ايتپاي كةتؤگة بولماس.

احمةت قؤان ذلئ كذندة تذستة مةنئ ساباقتان سذراپ الئپ، اسحاناعا جئبةرةتئن. ماعان بةرةتئنئ - ءبئر ءذزئم نان، قانت قوسئلعان ءبئر كةسة شاي. ناندئ شايئما باتئرئپ سؤلاپ، جةپ الامئن... نة كةرةك، مةنئث داؤئسئمدئ قالپئنا كةلتئرگةن - نادةجدا سامئشينا. ول كئسئ ةكئ جئل بويئ مةنئ اؤرؤ ادامنئث رةجيمئنة سالئپ، جاق اشتئرمادئ. سول جئلدارئ قاتتئ قينالدئق، ونئث ةسةسئنة كونسةرأاتوريانئ بئتئرة سالئسئمةن وپةرا جانة بالةت تةاترئنا جذمئسقا قابئلداندئم! نادةجدا نيكولايةأنا 99 جاسقا دةيئن ءومئر ءسذردئ. ومئردةن وزعانشا مةن ول كئسئنئ «مويا أوكالنايا ماما» دةپ ارداقتاؤمةن بولدئم، - دةپ وتكةنگة ءبئر شةگئنئس جاسادئ بيبئگذل اپا.

انامئز وتكئر كئسئ بولاتئن

- 1956 جئلعا دةيئن وپةرا جانة بالةت تةاترئندا جذمئس جاسادئم. قارا جذمئسشئنئث اراسئنان شئققاننان كةيئن العاشئندا ءتئلئم تئكتةؤ بولدئ دا، ءبئر-ةكئ جةردة قاتتئراق كةتئپ، مةنئ تةاتردان فيلارمونياعا جئبةردئ. قذرمانعازئ وركةسترئمةن گاسترولگة باردئم. ؤاقئتشا كةتئپ بارا جاتئرمئن دةسةم، مةنئ ءبئرجولاتا اؤئستئرئپ جئبةرگةن ةكةن، - دةيدئ بيبئگذل احمةت قئزئ. - 1958 - جئلئ ماسكةؤگة قازاقستاننئث ونكذندئگئنة بارئپ، كوزگة ءتذسئپ، سودان كةيئن عانا مةنئث جولئم اشئلدئ. قازاقستاننئث حالئق ءارتيسئ اتاعئ، ةثبةك قئزئل تؤ وردةنئ بةرئلدئ. ةنشئمئزگة جاقسئ پاتةر ءتيدئ. اكةمنئث «حالئق جاؤئ» اتانؤئ مةنئث ومئرئمة كةرئ اسةرئن تيگئزبةي قويعان جوق. 1958 - جئلئ وعان جاعئلعان قارا كذيةدةن ارئلئپ، اقتالعانئ جايلئ قذجاتتئ قولئمئزعا الدئق. بذل سوزبةن ايتئپ جةتكئزة المايتئن ذلكةن قؤانئشتئ ءسات ةدئ. ءبئز ءذشئن ادئلةتتئث اق تاثئ اتقان شاق - وسئ.

1961 - جئلئ مةنئ ءانساپارعا جئبةردئ. ءذش اي بويئ بذكئل كةثةستةر وداعئن ارالاپ شئقتئم. ول كةزدةرئ انام بئزبةن بئرگة تذراتئن، بالالارعا سول كئسئ قاراستئ. ايتقانداي، راديودان ءان سالا باستاعاندا «بيبئگذل تولةگةنوأا ءان شئرقايدئ» دةپ حابارلايدئ. مةنئ ورئستار گاليا دةيتئن. كورشئلةرئمئز اناما «ماينذر، بيبئگذل تولةگةنوأا دةيتئن سةنئث گالياث ةمةس پة؟» دةپ سذرايدئ ةكةن. سونئ ةستئپ، ءاؤ باستا مةنئث ءانشئ بولعانئما قارسئ بولعان شةشةمنئث بةتئ بةرئ قارادئ. وعان الماتئدان الما، كامپيت جئبةرةتئنمئن. ءوزئ جةمةي، «قئزئمنان كةلگةن سالةمدةمة» دةپ بذكئل كورشئلةرگة تاراتادئ ةكةن.

 مةنئث قئزدارئمدئ الئپ كةتئپ، تاربيةلةدئ. ذنةمئ نةمةرةلةرئنئث كئشكةنتاي كةزدةگئ قئزئقتارئن ايتئپ وتئراتئن. بئردة گذزةل ءبئرئنشئ سئنئپتئ ذزدئك بئتئرسة دة ماقتاؤ قاعازئن بةرمةي قويادئ. نةمةرةسئنئث ذيگة جئلاپ كةلگةنئن كورئپ انامئز مةكتةپكة بارئپ، شؤ شئعارادئ. ماقتاؤ قاعازئن جازئپ، قولئنا ذستاتسا، انامئز: «جوق، بذكئل مذعالئمدةر مةن وقؤشئلاردئ جيناپ تاپسئراسئثدار. ةگةر ونئث اتاسئ «حالئق جاؤئ» بولسا، بذل قئز اتاسئ ءذشئن جاؤاپ بةرمةيدئ» دةيدئ. ول وتكئر كئسئ بولاتئن. اناما مئث دا ءبئر راقمةت. بالالاردئ قاراؤعا كوپ كومةگئن تيگئزدئ. اكةمئز اقتالعان سوث، ونئث وزئنة الماتئدان ءبئر بولمةلئ پاتةر ءتيئپ، نةمةرةلةرئنئث قئزئعئن كورئپ، باقئتتئ ءومئر ءسذردئ.

ةكئنشئ رةت تذرمئسقا شئعئپ، ذلئم تولةگةن تؤئلدئ.

ومئرئمدة ءذش رةت تذرمئس قذردئم. وكئنئشكة قاراي، ذشةؤئ دة بايانسئز بولدئ. دةگةنمةن حالئقتئث ئستئق ئقئلاسئ مةنئ ذنةمئ قاناتتاندئرئپ، شابئتئمدئ وياتتئ. مةن حالئقتئث ئشئنةن شئقتئم، وسئ كذنگة دةيئن حالقئمنئث بةل ورتاسئندا جذرگةندئ قالايمئن. ءوز بالالارئمدئ ةركةلةتةتئندةي مذمكئندئك مةندة بولعان جوق. ال نةمةرةنئث ءجونئ بولةك. تولةگةنئمنئث قئزئ ماليكا وسئ كذنگة دةيئن «اجةم كئشكةنتايئمدا مةنئ ذنةمئ ارقالاپ جذرةتئن» دةپ وتئرادئ. ءتئپتئ سول نةمةرةم بةرتئنگة دةيئن قوينئمدا جاتاتئن. قوبئزشئ فاتيما بالعايةأامةن جاقسئ سئيلاستئقتا بولدئق. وعان قانداي سئرئثدئ ايتساث دا سئرتقا شاشپايتئن. گذلفايرؤز يسمايلوأامةن ارئپتةس رةتئندة سئيلاسئپ، سئرلاستئق، كورشئ تذردئق. مةنئث سؤرةتتةرئمدئ سالدئ. ءبئر كةسة شايدئ بئرگة ءئشئپ، سئرلاساتئنبئز. ءانشئ شابال بةيسةكوأا دا اپةكة رةتئندة ذنةمئ اقئل-كةثةسئن ايتئپ وتئراتئن.

ويتامئزئق

- قازئرگئ انشئلةردئث كوبئ جئلاثقئ اندةردئ ورئندايتئن بولدئ. ذستئندةگئ كيئمئ، استئنداعئ ماشيناسئ، باسئنداعئ ذيئنة قاراپ، جئلاپ ايتقان انئنة سةنگئث كةلمةيدئ. ءبارئ جئلانئپ ءان ايتقاندئ ادةتكة اينالدئردئ. قازئر ةلدئث رؤحئن كوتةرةتئن اندةر كةرةك. ةثبةكتةنگةن ادام قاي كةزدة دة جامان بولعان ةمةس. داستارقانئنا قاراساث، تولئپ تذر، ءبئراق «جوق» دةپ جئلاپ وتئراتئندئ شئعاردئ. ادام بالاسئ قاناعاتشئل بولؤئ كةرةك. ءومئردئث ءوزئ - كذرةس، جةثئل ةمةس. قازئرگئ كةزدة ادامدار ونسئز دا قاربالاسئپ، جانتالاسئپ تئرشئلئك جاساپ جاتقان جايئ بار. سول ءذشئن ادةمئ ئرعاققا نةگئزدةلگةن، ادامنئث كوثئل كذيئن كوتةرةتئن ءندةردئ كوبئرةك شئرقاؤئمئز كةرةك...

تاؤةلسئزدئكتئث قادئرئن تذسئنؤگة ءتيئسپئز

1970 - جئلئ مادةنيةت ءمينيسترئ ءئلياس وماروأ بيبئگذل احمةت قئزئن شاقئرئپ الئپ «ماسكةؤگة بار، ساعان سةنةمئز. ديماش احمةت ذلئ دا قولداپ وتئر» دةيدئ. جالپئ، لةنيندئك سئيلئقتئث ئرئكتةؤ سئندارئنئث بارئنةن ول جاقسئ ءوتتئ. كونسةرأاتوريانئث شاعئن زالئندا كونسةرت بةردئ. كوپشئلئكتئث قذرمةت-قوشامةتئنةن كونسةرت جينالعان جذرتشئلئققا دا، كوميتةت مذشةلةرئنة دة قاتتئ ذناعانئ انئق سةزئلدئ. شئنئندا دا، كوميسسيا وعان بةس بالدئق جذيةمةن «بةس» قويئپتئ. رةسةيلئك ليؤدميلا زئكينانئث كونسةرتئنة «ءذش» قويئلئپتئ. بيبئگذل اپا «جارايدئ» دةپ، قالعانئن ءبئر قذدايعا تاپسئرئپ، الماتئعا كةلةدئ. د.ا.قونايةأ قابئلدادئ. ءجذزئ قاشانداعئداي جئلئ، ءبئراق ءسوزئ سالقئن ةستئلدئ. «قئزئم، جاقسئ ايتئپسئث، ةستئدئم. كةلةسئ لةنيندئك سئيلئق سةنئكئ بولادئ» دةدئ. تاثدانئپ، اثئرايئپ قاراپ قالسا كةرةك، «سةيچاس تئ ةزديلا دليا پروتوكولا» دةيدئ دئنمذحامةد احمةت ذلئ ورئسشالاپ.

 ول ديماش اعانئث الدئنان تذككة تذسئنبةي، دال بولئپ شئقتئ. سويتسة، ليؤدميلا زئكينا مينيستر ةكاتةرينا فؤرسةأانئث جاقئن قذربئسئنئث ءبئرئ ةكةن. سئيلئققا ذسئنؤ قورئتئندئسئ شئققاندا، وعان انئق كوزئ جةتتئ. ةكاتةرينا الةكسةيةأنا كوميتةت مذشةلةرئنئث ءبارئن جيناپ، «تولةگةنوأانئث تاماشا ءانشئ ةكةندئگئنة ةشكئم داؤ ايتا المايدئ. ول بذل سئيلئقتئ ءتذبئ الادئ. ال لةنيننئث 100 جئلدئعئندا لةنيندئك سئيلئقتئ ورئس ءانشئسئ الؤئ كةرةك» دةپ اشئقتان-اشئق تاپسئرئپتئ. مذنئ كوپ جئلداردان كةيئن بيبئگذل اپاعا شئثعئس ايتماتوأ ايتادئ. ول كةزدة ءتارتئپ سولاي، رةسةي نة دةسة، سول بولادئ...

- قازئر مةن تاؤةلسئز ةل بولعانئمئزعا قؤاناتئنئم - ماسةلةنئث ءبارئن ةشكئمگة قاراماي-اق ءوزئمئز شةشةمئز، - دةيدئ بيبئگذل اپا شئن ئقئلاسئمةن. - كةزئندة يتالياعا وقؤعا سذرانعانئمدا ك س ر و مادةنيةت ءمينيسترئ ة.فؤرسةأا «تولةگةنوأا ونسئز دا ءانئن ايتئپ ءجذر ةمةس پة؟ سولاي ايتئپ جذرة بةرسئن. يتاليانئ قايتةدئ؟» دةپتئ. قازئر ءبئزدئث جاستارئمئز شةتةلدةرگة بئرنةشة رةتتةن بارئپ جاتئر. بار دا وقئ، ذيرةن دة كةلئپ حالقئثا قئزمةت قئل.

اكةم اقتالعانشا مةنئ «حالئق جاؤئنئث قئزئ» دةپ كاپيتاليستئك رةسپؤبليكالارعا شئعارمايتئن. تةك دةموكراتيالئق رةسپؤبليكالار بولئپ سانالاتئن قئتاي، گ د ر، أةتنام، موثعوليا سياقتئ ةلدةرگة جئبةرةتئن. مةنئث كوزئمنئث اشئلعانئ 1967 - جئلدارئ عانا. ةث ءبئرئنشئ مذحامةدجان قاراتايةأپةن دةلةگاسيانئث قذرامئندا ةگيپةتكة باردئق. سودان كةيئن مونرةالعا كورمةگة قاتئستئق. قازاق اتامئز «ةلؤ جئلدا - ةل جاثا» دةپ بةكةرگة ايتپاعان ةكةن. 2017 - جئلئ استانادا ةكسپو وتكةلئ جاتئر. ارادا تؤرا 50 جئل ءوتتئ. 50 جئل بذرئن جةر بةتئندة قازاق دةگةن حالئق بارئن بئرةؤ بئلسة، بئرةؤ بئلمةيتئن. ةندئ مئنة، ةلئمئزدة ةكسپو-نئث ءوتؤئ الةمنئث ءبئزدئ مويئنداعانئ ةمةس پة؟..

بيبئگذل اپانئث قازئر ةكئ قئز، ءبئر ذلئنان ءذش نةمةرة، ةكئ شوبةرةسئ بار. «ؤاقئتئمنئث تئعئزداؤ ةكةنئن ايتتئم، ةث بولماعاندا مةنئث قولئمنان شاي ءئشئپ كةت» دةپ اس بولمةگة شاقئردئ. ءجذرئس-تذرئسئنان سونشالئق بةكزادالئق، مادةنيةتتئث ءيئسئ اثقئپ تذرسا دا، اپامئز تؤمئسئنان بويئنا بئتكةن قاراپايئمدئلئعئنان اينئماعان. داستارقان باسئندا دا سئپايئ عانا ءجون سذراستئ. «نةمةرة-شوبةرةلةرئم مةنئ «اجة» دةيدئ» دةپ، قؤانا ولاردئ دا اثگئمةگة قوسئپ قويئپ جاتتئ. بيبئگذل اپاعا قاراپ وتئرئپ مةيئرئمدئ قازاق اجةلةرئنئث سوم بةينةسئن كورگةندةي بولدئم...

گذلنار جذماباي قئزئ

«ايقئن» گازةتئ 

سوڭعى جاڭالىقتار
telegram