ادام اعزاسئنئث كذردةلئ جذيةسئن ذعئنا بةرمةيمئز
ةندةشة، ءوز دةنةمئزگة، تذلا بويئمئزعا تاعئ ءبئر زةر سالئپ قارايئقشئ...
مي
ميدئث سالماعئ قانشا؟ ورتاشا ةسةپپةن العاندا ميدئث سالماعئ 1،4 كةلئنئ قذرايدئ ةكةن جانة ول باستئث جوعارعئ جاعئن الئپ جاتادئ. «ايةلدئث شاشئ ذزئن، اقئلئ قئسقا». قازاق ماقالئنئث ميعا قانداي قاتئسئ بار؟ دةسةك تة، «ةرلةردئث ميئ ايةلدةرگة قاراعاندا كوبئرةك، ويتكةنئ ةرلةر ايةلدةردةن ئرئلةؤ بولئپ كةلةدئ. دةگةنمةن دةنة مولشةرئمةن سالئستئرعاندا، ايةلدئث ميئ ةرلةرگة قاراعاندا ءسال ارتئعئراق» دةيدئ بئلةتئندةر.
باس سذيةكتةگئ ميدئ ءذش جذقا جارعاقشا - مي قابئقتارئ قورشاعان. ولار جذلئن سذيئقتئعئن قامتيدئ.
مي ءوزئن سوققئ مةن شايقالؤدان ساقتايتئن سذيئقتئقتا قالقئپ جذرةدئ. ارينة، ميدئث شايقالؤئنان قذداي ساقتاسئن؟
ءبئراق نةأروپاتولوگتار مئنا ءبئر نارسةنئ العا تارتادئ، ةث ءتيئمدئسئ كذلئپ، كوثئلدئ جذرگةن دذرئس ةكةن. ادام كذلگةن كةزدة ميدئث بةس بولئگئ قوزعالاتئن كورئنةدئ. دةمةك، كذلئپ جذرگةن جاقسئ. دةگةنمةن ادام ءومئر بويئ كذلئمسئرةپ جذرمةيدئ عوي. پةندةنئث ايؤاننان ارتئقشئلئعئ، اللا تاعالا وعان اقئل بةرگةن. ايئرماشئلئعئ دا -وسئندا. ادامعا بئرةر ساتتة كةلةتئن ويلاردئث ورتاشا سانئ 70 مئثدئ قذرايدئ ةكةن. دةمةك، ميدئث قذدئرةتتئلئگئ دة وسئ. ءبئراق ميعا سالماق تذسئرة بةرؤگة دة بولمايدئ.
عالئمدار مي وتتةگئسئز 4-6 مينؤت ءومئر سذرة الادئ، سودان كةيئن ولة باستايدئ دةگةن دةرةك كةلتئرةدئ. ةگةر ميعا وتتةگئ 10 مينؤت جةتئسپةگةن جاعدايدا، مي اؤئر كذيزةلئسكة ذشئراپ، زاقئمدالادئ ةكةن. دةگةنمةن دة، مي ادام مذشةسئنئث ةث مايلئ جةرئ، مذشةنئث 60 پايئزئن ماي قذرايدئ. ءبئز ويلاي بئلسةك تة، جذيكة تالشئقتارئنئث قالاي قئزمةت ةتةتئنئن بئلة بةرمةيمئز. مئسالئ، جذيكة يمپؤلسئ ساعاتئنا 270 شاقئرئمدئق جئلدامدئقپةن قوزعالادئ ةكةن.
جالپئ، ادامنئث ميئن اقئل مةن يدةيالار قويماسئ دةسةك ارتئق ايتقاندئق ةمةس. ويتكةنئ ادامنئث ميئ كةز كةلگةن ةنسيكلوپةديادان بةس ةسة ارتئق اقپاراتتئ وزئندة ساقتاي الادئ. عالئمداردئث دالةلدةؤئنة قاراعاندا، مي كذندئزگة قاراعاندا، تذندة بةلسةندئ جذمئس ئستةيتئن كورئنةدئ. ءبئراق تذندة جذمئس ئستةگةندئ دذرئس كورئپ، ميعا سالماق تذسئرة بةرؤگة بولمايدئ.
ادامنئث ميئنئث 80 پايئزئ سؤدان تذرادئ. سؤدا قالقئپ جذرةتئن «اقئل-ويئثئزدئث» الايدا ءبئر ارتئقشئلئعئ بار: مي ةشقاشان اؤئرسئنؤدئ بئلمةيدئ. قئزئق. «دةگةنمةن ميعا ءارتذرلئ نةيروندار ارقئلئ جةتةتئن اقپاراتتاردئث جئلدامدئعئ دا ءارتذرلئ بولادئ» دةيدئ جذيكة جذيةسئن زةرتتةؤشئلةر.
شاش
شاشقا قاتئستئ قئزعئلئقتئ دةرةك كوپ. قازاقتا شاشقا بايلانئستئ ئرئم-تئيئمدار دا جةتكئلئكتئ. مئسالئ، اياعئ اؤئر ايةلدةر شاشئن كةسپةيدئ. «ةگةر شاشئن قئسقارتسا، باسئنان باق تايادئ، ئشتةگئ بالا كةمتار بولئپ تؤئلادئ» دةگةن نانئم-سةنئم، تئيئم بار. بالا كةزئمئزدة اكةمئز شاشئمئزدئ تئقئرلاپ العاندا، ادام اياعئ باسپايتئن جةرگة الئنعان شاشتئ تئعئپ قويئپ جذردئك. راسئندا دا سولاي. تذندة دة تئرناق پةن شاشتئ المايدئ. سةبةبئ ادامنئث جانئ تذندة تئرناققا ءئلئنئپ تذرادئ. ال تذندة شاش الؤ باس الؤمةن بئردةي دةپ جورئلادئ.
قازاقتا بالاعا كةكئل قوياتئن ئرئم بار. كةكئل بالانئ ءتئل-كوزدةن، پالة-جالادان قاعادئ. نانئم-سةنئمنئث بولعانئ دا دذرئس شئعار. ءبئراق شاشقا قاتئستئ اقپاراتتئث ءبارئ شئنايئ دةؤگة بولماس. مئسالئ، قارا شاشتئ ايةلدةر ءبئربةتكةي مئنةزدئ، جذرت نازارئن وزئنة اؤدارعاندئ قالايتئن كورئنةدئ. قوثئر شاشتئ ايةلدةر اشئق مئنةزدئ، كةز كةلگةن اداممةن ءتئل تابئسا الاتئن قاسيةتكة ية. جاساندئ قئلئعئ جوق. جيرةن شاشتئ ايةلدةر وتة سيرةك. ولار تالانتتئ، ءبئر جاعئنان قاتال دا. سارئ شاشتئ ايةلدةردئث مئنةزئ بايسالدئ ءارئ جذمساق. ولار سذيگةن ادامئنا جان سذلؤلئعئن سئيلاي الاتئن كورئنةدئ.
ارينة، بذل بولجامداردئث ءبارئ شئندئققا ساي كةلة بةرمةؤئ دة مذمكئن. ءبئراق شاشقا قاراپ، ادامنئث مئنةزئن تولئققاندئ تانؤعا دا بولماس. دةسةك تة، شاشقا قاتئستئ كةيبئر قئزعئلئقتئ دةرةكتةردئ بئلة بةرمةؤئمئز دة مذمكئن.
مئسالئ، دةنةنئث قالعان جةرئنة قاراعاندا، بةتتةگئ تذك وتة تةز وسةدئ. كذن سايئن ادامزات بالاسئنئث 60 پةن 100 گة جؤئق شاشئ تذسةدئ ةكةن. ال باستاعئ ءبئر تال شاش قانشا سالماقتئ كوتةرة الادئ؟ مئسالعا جذگئنةر بولساق، ءبئر تال شاش 100 گرامدئ عانا كوتةرةدئ. ال ادامنئث شاشئنئث ءومئر سذرؤ ذزاقتئعئ 5-7 جئلدئ قذرايدئ ةكةن. ورتاشا ةسةپپةن العاندا، ادامنئث باسئندا 000 100- نان 000 120-عا دةيئن شاش بولسا، ال ادامنئث بذكئل دةنةسئن-دة 20 ميلليونعا دةيئن جةتةتئن تذكتةر بولادئ ةكةن. زةرتتةؤشئلةردئث ايتؤئنا قاراعاندا، ادامنئث كوزئندةگئ ءاربئر كئرپئك 1-2 ايدان كةيئن ءتذسئپ قالادئ دا، ورنئنا جاثا كئرپئك ءوسئپ شئعادئ.
سةزئم جانة ئشكئ ورگاندار
«سةزئم - ادامداردئث ءبئر-بئرئمةن قاتئناس جاساؤ قاجةتتئگئنةن تؤئندايتئن جانة بئرتئندةپ دامئپ، قالئپتاسئپ وتئراتئن جان قؤاتئ. ماسةلةن، دوستئق، ادالدئق سةزئمدةرئ ادامدا بئردةن قالئپتاسا قويمايتئن بةلگئلةرئ. ال ةموسيا بولسا، ادامنئث ءتذرلئ ورگانيكالئق قاجةتتئلئكتةرئنة بايلانئستئ وقتئن-وقتئن تؤئپ وتئراتئن، كةيدة شاعئن، كةيدة كذردةلئ، سيتؤاسيالئ كورئنئستةرئ. ماسةلةن، ادام قؤانعاننان نةمةسة قامئققاننان كوزئنة جاس الادئ، نة بولماسا ءبئر نارسةگة ءماز بولئپ ئشةك سئلةسئ قاتقانشا كذلةدئ، ارينة، مذنداي جاعدايدئث ذزاققا سوزئلمايتئنئ بةلگئلئ. بذل سةزئم مةن ةموسيانئث ءبئرئنشئ ةرةكشةلئگئ.
سةزئمدة مانةرلئ قوزعالئستار (ميميكا، پانتوميميكا) ءجوندئ بايقالمايدئ، تذراقتئ تةرةث اسةرلئ سةزئم ادام پسيحولوگياسئنداعئ باستئ بةلگئلةردئث ءبئرئ، ال ةموسيا بولسا مانةرلئ قوزعالئستارعا باي كةلةدئ، مذندا ادام ءوزئن تةك ورگانيزم تذرعئسئنان كورسةتة الادئ. ادامنئث جوعارئ سةزئمدةرئ - يماندئلئق، ينتةللةكتئلئك، ةستةتيكالئق. جوعارئ سةزئمدةردئث قالئپتاسؤئنا، ادامنئث وسكةن ورتاسئ، وتباسئ، ذجئمئ ةلةؤلئ اسةر ةتةدئ». بذل «ؤيكيپةديا» - اشئق ةنسيكلوپةدياسئنان الئنعان مالئمةتتةر.
دةسةك تة، ءبئز ئشكئ قذرئلئسئمئز جايلئ تولئق اقپاراتقا قانئق ةمةسپئز. مئسالئ، ادام دةنةسئندةگئ ذلكةندئ-كئشئلئ قان تامئرلارئنئث بارلئعئن قوسقاندا ول 96 مئث شاقئرئمدئ قذرايدئ. ال ايةلدةردئث جذرةگئ ةركةكتةرگة قاراعاندا تةزئرةك سوعادئ ةكةن. عالئمدار باؤئردئث 500 فؤنكسياسئ بارئن ايتادئ. سونئمةن قاتار سول جاق وكپة وث جاقتاعئعا قاراعاندا كولةمئ جاعئنان كئشئرةك بولادئ ةكةن.
ادام قئس پةن كذز مةزگئلئندة سؤئق ءتيئپ اؤئرماي تذرمايدئ، اسئرةسة، تذماؤ تيگةندة قيئن. عالئمدار وسئعان قاتئستئ ءبئر دةرةكتئ زةرتتةپ شئعارعان كورئنةدئ. ادام تذشكئرگةندة ونئث جئلدامدئعئ ساعاتئنا 160 شاقئرئمدئ كورسةتةدئ ةكةن. بذل بذل ما، جوتةلدئكئ ءتئپتئ جوعارئ. ةگةر قاتتئ جوتةلسةثئز، بذل كورسةتكئش ساعاتئنا 900 شاقئرئم جئلدامدئقپةن اؤاعا تارايدئ. سوندئقتان نة دة بولسا، اؤئزدئ جاؤئپ بارئپ جوتةلگةنئثئز دذرئسئراق بولاتئن سياقتئ.
راسئندا، ادامنئث تابيعاتئ قئزئق. ءسابيدئث ءبارئ قئزئل شاقا بولئپ دذنيةگة كةلةدئ عوي. ءبئراق ءومئر ةسئگئن اشقان بالانئث ءبارئ كوك كوزدئ بولئپ تؤئلاتئن كورئنةدئ. وسة كةلة بالانئث كوزئ قارايادئ. ال بالانئث التئ ايلئقتان باستاپ ءتئسئ شئعا باستايدئ. ول ارينة، بةسةنةدةن بةلگئلئ. الايدا كةز كةلگةن ادامنئث وزئنة ءتان ءيئسئ بولادئ. ءبئراق كةز كةلگةن پةندة ءيئستئ سةزبةيدئ. دةگةنمةن ادامنئث مذرنئ 50 مئثنان اسا ءيئستئ اجئراتا الادئ ةكةن.
مذرئنعا قاتئستئ قئزئقتئ تاعئ ءبئر مالئمةت، ادامنئث كوزئ ءومئر بويئ العاشقئ ولشةمئن ساقتاپ قالادئ، ال قذلاق پةن مذرئن عانا وسةدئ ةكةن. ءبئر قئزئعئ، 60 جاسقا كةلگةندة، ةرلةردئث 60 پايئزئ، ايةلدةردئث 40 پايئزئ قورئلعا باساتئن كورئنةدئ.
ارينة، كارئلئك قؤانئش ةمةس. ويتكةنئ قارتتئق ادام اعزاسئ مةن پسيحيكاسئنئث دامئپ جةتئلؤئنئث سوثعئ شاعئ. «ادامنئث جةكة باسئنئث دامؤ كةزةثدةرئنئث ئشئندة كارئلئك شاق - ونئث ءومئر تاجئريبةسئنئث بارئنشا مولايئپ، كوزقاراسئنئث ابدةن قالئپتاسئپ، بويئنداعئ بار قابئلةتئ مةن كذش-جئگةرئن ةثبةكتة، عئلئمدا، ونةردة، تةحنيكادا، تاعئ باسقادا سارقا پايدالانئپ، ءوزئنئث باسئنان كةشئرگةن، جذزةگة اسئرعان ءئس-ارةكةتئنة كوز جئبةرةتئن كةزئ.
ءبئراق كارئلئك شاقتئث وزئنة ءتان ءالسئز جاقتارئ بار. اسئرةسة، كارئلئك كةزدة دةنة وزگةرئسئمةن بئرگة، پسيحيكالئق قذبئلئستار دا، اتاپ ايتقاندا، ذمئتشاقتئققا بوي ذرئپ، زةيئن قويؤ جاعئ جاس كةزدةگئدةي بولمايدئ. ءبئراق مذنداي جاعداي كارئ ادامداردئث بارئنة بئردةي ءتان ةمةس. جاسئنان سالاؤاتتئ ءومئر ءسذرئپ، ءبئرقالئپتئ قئزمةت ئستةپ، دذرئس دةم الئپ، ءوزئن-ءوزئ ساقتاي بئلگةن ادامدار قارتايعان شاعئندا دا كوثئل كذيئ قوش، قئزمةتكة قابئلةتتئ بولادئ» دةيدئ «ؤيكيپةديالئق» ينتةرنةتتئك مالئمةتتةر.
ال ادام اعزاسئنئث ةث ذزئن سذيةگئ قايسئ؟ دةرةكتةرگة نازار اؤدارساق، ةث ذزئن سذيةك - بذكئل دةنةنئث تورتتةن ءبئر بولئگئن قذرايتئن سان سذيةگئ، ةث جالپاعئ - جامباس سذيةك كورئنةدئ.
جالپئ، ادام اعزاسئنا قاتئستئ مئثداعان مئسالدار كةلتئرؤگة بولار. ءبئراق تذلا بويئمئزعا ءبئر قاراپ، سالاؤاتتئ ءومئر سالتئن ذستاپ، دةننئث ساؤلئعئنا نة جةتسئن!؟
بةرئك بةيسةن ذلئ
«ايقئن»