ةركةكتةرگة ارنالعان ماقالا
مذنئ مويئنداؤ كةرةك. ايةل مةن ةردئث كةيدة ءبئر-ءبئرئن تذسئنبةي قالاتئن كةزدةرئ بولادئ. كةيدة دةيمئز-اؤ... «سةنسئز تئرشئلئكتئث ءسانئ جوق» دةپ ءبئر-ءبئرئن ءسذيئپ قوسئلعانداردئث بذگئندة جذبئ جاراسپاي، سذيئسپةنشئلئكتةرئنة سئزات تذسؤئنة نة سةبةپ؟
ذيلةنگةننةن كةيئن ءبارئمئزدئ ءبئر-اق سذراق مازالايدئ: «نةگة وسئ؟..». ءبارئ «نةگة وسئدان» باستالادئ... «تويعا دةيئن - ماحاببات، تويدان كةيئن - سئناق»، - دةپ ازئلدةگةن ءبئر تانئسئمنئث سوزئندة ءزئل بار. «مذسئلمان وتباسئنئث تويدان كةيئنگئ ءومئرئ بئرةؤلةر ايتئپ جذرگةندةي، «بال ايلئق ةمةس، ومئرلئك بولؤ كةرةك»، - دةپ مةشئتتة ؤاعئز ايتقان يمامنئث سوزئندة جان بار. سونئمةن، شاثئراقتئث شايقالؤئنا نةندةي سةبةپتةر اسةر ةتةدئ؟ بذل سذراققا ةر مةن ايةلدئث ءاؤ باستاعئ جاراتئلئسئنداعئ ةرةكشةلئكتةردئ (ةسكةرئثئز: كةمشئلئكتةردئ ةمةس، ةرةكشةلئگئ دةپ قابئلدايئق) پسيحولوگيالئق ءارئ عئلئمي تذرعئدان تالداپ، تذسئندئرؤگة تئرئسئپ كورةلئك.
ءبئرئنشئدةن، ادام تذيسئگئن زةرتتةؤشئ عالئم-پروفةسسور دجةننيفةر گرةيأستئث پئكئرئنشة، ايةلدةر ناقتئلئقتئ ذناتادئ. ال ةركةكتةر ابستراكتئلئ ويلاؤعا بةيئم. وقيعانئ، ءسوزدئ قابئلداؤئ دا باسقاشا. ايةلدةردئث: «ءسئز وسئ مةنئث ءسوزئمدئ تئثداپ وتئرسئز با؟ نةگة مةن ايتقان نارسةلةردئ تةز ذمئتاسئز؟» - دةگةن ساؤالداردئ ءجيئ قويؤئ سوندئقتان.
ايةلدةر كذنئنة 20 مئث ءسوز سويلةيدئ
ةكئنشئدةن، نازئك جاندئلاردا تذيسئك پةن سوزدئك ينتةللةكت جاقسئ دامئعان. ايةلدةر اثگئمةلةسؤ ارقئلئ سةرگئپ قالادئ. عئلئمي زةرتتةؤلةرگة قاراعاندا، ولار كذنئنة 20 مئث سوزگة دةيئن سويلةي الادئ. اللا تاعالا سولاي جاراتسا نة ئستةيسئز؟ ال ةركةك بايعذستئث ءبئر كذندئك «سوزدئك قورئ» اسئرئپ ايتقاندا، 7 مئثنان اسپايدئ ةكةن. بارلئق ةركةكتةن ءسوزؤار شةشةن شئعا قويادئ دةؤ قيئنداؤ. ايةل زاتئنئث اؤزئ «تئنباؤ» سةبةبئن تذسئنؤگة بولادئ. زةرتتةؤ ناتيجةسئ وسئلاي دةيدئ. الگئندة ايتقانداي، جذمئستان شارشاپ كةلئپ، كوزئثئز جذمئلئپ، توسةكتة تالئقسئپ جاتساثئز دا جارئثئز جاعدايئثئزعا قاراماستان: «ءسئز نةگة اثگئمة ايتپايسئز؟» - دةپ، «جاؤ جاعادان العاندا، ءبورئ ةتةكتةن الؤئ» - زاثدئلئق دةر ةدئك. سوندئقتان وسئ نارسةنئ ةسكةرة كةلة: «سةنئث وسئ سويلةؤدةن نةگة اؤزئث اؤئرمايدئ. اثگئمة ايتؤدان شارشاعان جوقسئث با؟ قذداي ءذشئن تئنئشتئق بةرشئ، ذيئقتايئقشئ»، - دةپ زةكي كورمةثئز. تاعئ قايتالاپ ايتامئز، ةستةن شئعارماعانئثئز ءجون: ايةلدةر سويلةؤ ارقئلئ جانئ جاي تابادئ.
«ايةل ميئندا ادامدئ سابئرعا شاقئرئپ، ساباسئنا تذسئرةتئن زات - سةروتونين كوبئرةك. ال ةركةك ميئندا ول ازداؤ، سول سةبةپتئ دة بورئكتئلةر شارشاؤ باسئپ، سةرگئگئسئ كةلگةندة ةموسيا مةن ءسوز اتاؤلئدان قاشادئ. ولاردئث كةشكة جذمئستان كةلگةن سوث، نة تةلةديدار قاراپ، نة گازةتكة ءذثئلئپ، ايتةؤئر ذزاق اثگئمةدةن قاشقاقتاي باستايتئنئ دا سول»، - دةپ جازئپتئ جؤئردا بةلگئلئ قالامگةر ساكةن سئبانباي «الماتئ اقشامئ» گازةتئندة.
كوزئ ذيقئعا كةتسة دة تذيسئگئ وياؤ
ذشئنشئدةن، ايةلئثئز: «ءسئز نةگة بالاعا مةن سةكئلدئ قارامايسئز؟» - دةگةن سذراقتئ سئزگة ءجيئ قويا ما؟ «جوق» دةيتئن ةركةكتئث ءوزئ جوق شئعار-اؤ... بذل دا ءسئزدئ «مازالايتئن» ماسةلة ةكةنئن مويئنداماي كورئثئز. بالاثئزدئث تذندة استئ ءبذلئنئپ نةمةسة قارنئ اشئپ جئلاسا، بئلق ةتپةي، «اتتئث باسئن جئبةرئپ»، ذيقئنئ «سويئپ» جاتا بةرةتئن ءسئز بةن بئزگة ايةلدةرئمئزدئث رةنجيتئنئن تذسئنؤگة بولادئ. «تذنئمةن جئلاپ شئقتئ ما نة؟ مةن تذك سةزبةي، قاتتئ ذيئقتاپ قالئپپئن عوي. جذمئستان شارشاعام عوي»، - دةپ اقتالا كةتةمئز. سولاي سويلةسةك جاقسئ عوي. كةيدة: «تذنئمةن ذيقئ بةرمةدئثدةر عوي»، - دةپ وزدةرئنة بالة بولاتئنئمئزدئ قايتةسئز؟! وسئ ادئلدئك پة؟ ال انا بايعذس بالانئث ءار اؤناپ تذسكةنئن سةزئپ جاتادئ.
مذنئث سئرئ مئنادا ةكةن: «مةنئث كوزئم ذيقئعا كةتسة دة، تذيسئگئم وياؤ جاتادئ»، - دةيدئ بالالارئمئزدئث اناسئ. سئزدئثشة، ةركةكتةردئث سةزئمئ ياكي تذيسئگئ جوق تاسجذرةك پة؟ ولاي دةي كورمةثئز. اللا تاعالا و باستا انالارئمئزدئ وتباسئنئث تئنئشتئعئن ساقتاؤعا، بةرةكةسئ مةن مةرةكةسئن ارتتئرؤعا بةيئم ةتئپ جاراتقان. ال ةرلةردئث ميئندا وتباسئن اسئراؤ، ءناپاقا تابؤ سةكئلدئ جاؤاپكةرشئلئك سةزئم باسئم. ذيئقتاعان كةزدة ونئث ميئ دا دةمالادئ. ءسابيدئث قئثق-سئثق ةتكةن داؤئسئن سةزبةي، «قورئلئن» جالعاستئرا بةرةتئنئ سودان.
تورتئنشئدةن، مويئنداثئزشئ، كوپ جاعدايدا ءسئز بةن ءبئز تاناؤئمئزدئث استئنداعئن تابا الماي جاتامئز. وتئرئك دةپ كورئثئز ةندةشة. ءبئزدئث ئزدةگةن نارسةمئزدئ تابؤداعئ بار اركةتئمئز: «بايپاعئم قايدا، كويلةگئمدئ قايدا جئبةرگةنسئث، تةلةفونئمدئ قايدا تاستادئم؟» - دةپ، ءوزئمئز قويعان زاتئمئزدئ ايةلئمئزدةن سذراؤدان ارئ اسپايمئز. «ءسئزدئث ءبئر نارسة ئزدةؤئثئز «قايدا، قايدا» دةگةننةن باستالادئ»، - دةپ ازئلدةگةن ايةلدئث ءسوزئن جوققا شئعارؤعا ارةكةتتةنبةي-اق قويئثئز.
عالئمدار بورئكتئلةردة «تؤننةلدئك اثعارئمپازدئق» سةزئم دامئعانئن، دةمةك، الئستاعئ، ءئرئ نارسةنئ جاقسئ كورة بئلةتئنئن ايتادئ. ةركةكتةردئث ذساق-تذيةك زاتتارعا كوزئ تذسة بةرمةيتئنئنئث سةبةبئ وسئ ةكةن. كةرئسئنشة، كةلئنشةكتةردئث ميئ ءاربئر شاعئن دةتالدئ دا اثعارؤعا قابئلةتتئ. ايةلئثئز كةيدة شاشئن قئسقارتادئ، جاثا سئرعا تاعادئ، جاثا كويلةك ساتئپ العانئن سئزگة كورسةتكئسئ كةلةدئ. ءبئز ونئث باسقا ءيئسسؤ سةپكةنئن دة بايقاماؤئمئز مذمكئن. اقئرئ ءوزئ ايتقان سوث عانا «قذتتئ بولسئن، كةرةمةت ةكةن، تاماشا عوي» دةگةن سوزگة كوشةمئز. ال نازئك جاندئلار موينئثئزعا ءبئر اسئلعاندا قايدا بارعانئثئزدئ، اؤزئثئزدان شئققان يئستةن نة جةگةنئثئزگة دةيئن سةزئپ قويادئ. ذساق-تذيةك دةگةننةن شئعادئ، ءبئز اينالاداعئ شاشئلعان زاتتارعا، ئبئرسئعان نارسةلةرگة ءمان بةرمةيمئز. سالاقتئعئمئزدان دةؤگة اؤزئمئز بارمايدئ... جاراتؤشئنئث سولاي جاراتؤئنان. سويتةمئز دة قابئرعامئزدان قئبئر-سئبئر سوزدةردئ ةستئپ جذرةمئز: «ءسئزدئث نةگة زاتتارئثئز شاشئلئپ جاتئر؟» ءيا، ءدال سولاي دةپ قويئثئز.
وسئ دذرئس پا؟
بةسئنشئدةن، اللانئث مئنا ءبئر قذدئرةتئنة تاثداي قاقپاؤعا شارامئز جوق. جاراتؤشئ يةمئز ةر مةن ايةلدئ ءبئر-بئرئنةن ةرةكشة ةتئپ جاراتقان عوي. ءبئر عانا مئسال، وتاعاسئ كةشكة جاثالئق كورگةندة نةمةسة كئتاپ، گازةت-جؤرنال وقئعاندا، قئسقاسئ ءبئر شارؤامةن اينالئسقاندا، وعان ءتئرئ جان يةسئ «كةدةرگئ» كةلتئرمةؤ كةرةك ةكةن. جاثالئق كورسةك، ايةلئمئز ءبئر نارسة سذراي قويايئن دةسة «ءاي، قويا تذرشئ، نة دةپ جاتقانئن تذسئنبةي قالامئن»، بالامئز ةركةلةي كةلسة، «ءاي، بالام، انا بولمةگة ويناي تذرشئ» دةپ كوكئرةگئنةن يتةرة سالامئز. ةندئ ويلاپ كورئثئز، كذنئ بويئ، مذمكئن بئرنةشة كذن كذتكةن ايةل مةن بالا-شاعامئزعا بذل ءبئزدئث بةرگةن جاؤابئمئز... وسئ دذرئس پا؟
ةركةكتةر ءبئر مةزةتتة ءبئر عانا شارؤامةن اينالئسا الادئ. ال ايةلدةر ولاي ةمةس. ءبئر ساتتة بئرنةشة جذمئستئث باسئن قايئرئپ جاتادئ: قازاندا شئج-بئج، اؤزئ، قذلاعئ، ويئ تةلةفوندا، بوس ةمةس، ةكئ قولئ قامئر يلةؤمةن قاربالاس، بالا جئلاسا، اراسئندا ونئ ةمئزة سالئپ، كوز قيئعئن تةلةسةريالعا دا سالا ءجذرئپ، اراسئندا تئرناعئن ةگةپ، جذمئستان شارشاپ كةلگةن «ذلكةن بالاسئنئث»، ياعني كذيةؤئنئث كوثئلئن كوتةرئپ، اثگئمة دة ايتئپ ذلگةرةدئ. ةنةسئنئث كوثئلئن دة تابؤعا ؤاقئت تابادئ. وسئنئث ءبارئ ءبئر مةزةتتة، ءبئر بولمةدة جذزةگة اسئپ جاتادئ. ال ءبئز ديأانعا كةپ، سئلق ةتة قالامئز: شارشادئم بئلةم، جانتايا كةتكئم كةلةدئ. بئزگة سول كةزدةگئ اسا قاجةتتئ نارسة بذل.
تذيسئكتئ «تذتقئنداؤ»
التئنشئدان، ايةلدةر ءذيدئث كذيبةث تئرشئلئگئنة، كوزگة كورئنبةيتئن شارؤلارئنا مويئماي، تذزدة جذرگةن جولداسئنا ارا-كئدئك حابارلاسئپ، اينالاداعئ ارؤلارعا «الاثداعان» كذيةؤئنئث (ةكئ-ءذش بالاسئ بار وتاعاسئنئث) نازارئن وزئنة اؤدارتئپ قويادئ. ستيلئن ءجيئ وزگةرتئپ، ءوزئن جاثادان ذيلةنگةن «قئز» قالپئنا كةلتئرئپ، ءارئ-بةرئ سان ساققا جذگئرگةن ادامنئث ارام ساناسئن ساپ تئيئپ، تذيسئگئ تذسكئردئ «تذتقئنداپ»، وزئنة مويئن بذرعئزئپ قوياتئنئ اسقان جئگةرلئك، اقئلدئلئق ةمةس پة؟ وعان ةركةكتةر بالاشا قؤانئپ: «ءوز ايةلئمنةن ارتئق كئم بار دةيسئث»، - دةپ (ارينة، ونئ ئشتةي، ةستئرتپةي ايتئپ) ايةلئن جاثا كورگةندةي، قذشئرلانا قذشاقتاي كةتةدئ. ايةل - وتباسئنئث كوركئ، بةرةكةسئ مةن مةرةكةسئن كةلتئرؤشئ جان دةپ وتئرعانئمئز وسئ عوي. ذيدة ئدئس-اياق سئلدئرلاي كةتسة، ايةلئنة رةنجئپ قالسا، وعان ءجيئ نارازئلئق سةزئمئ ويانسا، ةركةكتئث ويئ بذزئلدئ دةي بةرئثئز... اجئراسؤمةن نةمةسة جذپ اؤئستئرؤمةن ماسةلة شةشئمئن تابارداي، ءسئرا...
مومئن ةركةكتةن باتئر شئعارؤ - ايةل ءئسئ
جةتئنشئ، ايةلدةر ءبئر نارسةگة قاپالانسا نةمةسة قاتتئ رةنجئسة سئزگة نةمةسة ءوزئنئث اناسئنا (ةگةر اناسئ بولسا...) ئشتةگئ شةرئن شئعارئپ، ةموسياسئن ءبئلدئرئپ، جةثئلدةپ الادئ. وسئ كةزدة ءسئز ءسال سابئر ةتسةثئز بولعانئ. ونئ تئثداؤعا تئرئسئثئز. ارينة، قيئن. ءبئراق ئستةؤگة بولادئ. باسقا امال جوق. اشؤئثئزدئ جذتئپ جئبةرسةثئز ماسةلة شةشئلدئ دةي بةرئثئز. سالدةن سوث اشؤدئث باسئ قايتئپ، ايةلئثئز سئزگة جالپاقتاي، وزئنةن كئنا ئزدةي باستايدئ: «وزئمنةن دة بار عوي. ذندةمةي-اق قويسام بولاتئن ةدئ. كةشئرة سالسام نةم كةتةدئ وسئ؟» ويتكةنئ، بذل تاجئريبةدة انئقتالعان نارسة.
كوپشئلئك ايةلدةردئث سئنئققا «ساثق» ةتة قالاتئنئن، ولاردئث پسيحولوگياسئن، تةز اشؤلانئپ، تةز قؤانا كةتةتئنئن ءاربئر ةركةك ءبئلؤئ ءتيئس. ايةلدئ قؤاندئرؤ دا تةز، شامئنا ءتيؤ دة وثاي. بولماشئ نارسةگة كوثئلئ كوتةرئلئپ، كةرئسئنشة، ذساق-تذيةككة دة رةنجي سالادئ. بذل - ونئث كةمشئلئگئنةن ةمةس، ةرةكشةلئگئنةن، جاراتؤشئنئث سولاي نازئك ةتئپ جاراتؤئنان.
بذل رةتتة ةردئث تابيعاتئ وزگةشةلةؤ: بار ؤايئمدئ ئشكة جذتادئ، سئرتقا شئعارمايدئ. «ءسئز نةگة ءوز ؤايئمدارئثئزبةن بولئسپةيسئز؟» - دةپ بذرئمدئلاردئث بؤئنسئز جةردةن پئشاق ذرؤئنئث سةبةبئ وسئ. ةگةر ةكةؤئ دة شةر تارقاتقئش بولئپ شئقسا نة بولار ةدئ؟ شاثئراق ءبئر كذندة شايقالار ةدئ. اللانئث ةر مةن ايةلدئ ةكئ ءتذرلئ ةتئپ جاراتؤئندا ذلكةن دانالئق بار.
سةگئزئنشئ، ةر ءوز ايةلئنئث الدئندا وزگةلةرگة قابئلةتتئ بولئپ كورئنگئسئ كةلةدئ. اقئلدئ ايةلدةر ءاردايئم كذيةؤئن كوتةرمةلةپ، ونئ ماقتان تذتئپ جذرةدئ. وسئنداي اسقاق ارمان، ئزگئ قذرمةت ءتذپتئث تذبئندة ةردئث نامئسئن قايراپ، مومئننان باتئر شئعارعان انالاردئ كورئپ تة ءجذرمئز عوي. بذل - ايةلدئث تةك بالا-شاعانئ عانا ةمةس، وتاعاسئن دا تاربيةلةؤگة قابئلةتتئ ةكةنئنئث دالةلئ.
نةگة وتباسئندا وتاعاسئنئث ابئرويئ جوق؟
پسيحولوگ نذرعالي اسانوأتئث ايتؤئنشا، بورئكتئلةردئث بويئنداعئ ازاماتتئق قاسيةتتةردئث ازايئپ بارا جاتقانئنا پسيحولوگيالئق سةبةپتةر دة كئنالئ، كوپ نارسة وتباسئندا العان تاربيةگة تئكةلةي بايلانئستئ. قازئر شاثئراقتاردئث كوبئندة ةرلةردئث ذستةمدئگئ باسةث، كةي ذيلةردة ءتئپتئ وتاعاسئعا دةگةن قذرمةت تة جوق. مذنئث سةبةپتةرئ سان قيلئ: ةركةك نة جذمئسسئز بولؤئ مذمكئن، نة تابئسئ ماردئمسئز، نة مئنةزئ تئم جذمساق، نة، كةرئسئنشة... «قالاي بولعاندا دا، وتباسئنداعئ تئزگئنگة ية بولا الماي جذرگةن ةر-ازاماتتار بار. ال ذيدة وسئنداي «تاربية» كورئپ وسكةن، اكةسئن ادام سانامايتئن، شةشةسئنئث ايتقانئنا عانا قذلاق اساتئن ذلدان ةرتةث جئگةرلئ جئگئت، ايبئندئ ازامات شئعادئ دةگةنگة قالاي سةنةسئز؟ دةمةك، بئزدة وتباسئلئق ينستيتؤت نةگئزئنئث ءوزئ شايقالعان. مذنئ قايتا قالپئنا كةلتئرؤئمئز، اؤلةتتةگئ اكة رولئن، ةر-ازامات باعاسئن ورنئقتئرؤئمئز قاجةت»، - دةيدئ پسيحولوگ.
اللا تاعالا قاسيةتتئ قذراندا: «ةركةكتةر ايةلدةردئ بيلةؤشئ. ويتكةنئ اللا، ءبئرئن-بئرئنةن ارتئق قئلدئ»، - دةسة (نيسا سذرةسئ، 34-ايات)، تاعئ ءبئر اياتتا: «ةركةكتةر ايةلدةرگة پانا، قامقورشئ، جاؤاپكةر، قورعان، باسقارؤشئ»، - دةگةن. ةر مةن ايةلدئث ةلةث ةتكئزةر ةرةكشةلئكتةرئ - ولاردئث ارتئقشئلئعئ. جاراتؤشئ ية قذراندا سولاي دةگةن.
شاثئراعئمئز شايقالماسئن!
اعابةك قونارباي ذلئ،
ق م د ب-نئث باسپاءسوز حاتشئسئ