قازاق مؤزئكاسئنا قالتقئسئز قئزمةت ةتةمئن- موثعولياداعئ قازاق ءانشئسئ شذعا سمايئل قئزئ

استانا. 31- قازان. قازاقپارات -  دذنيةءجذزئ قازاقتارئنئث 4- قذرئلتايئندا جاساعان بايانداماسئندا پرةزيدةنت ن.نازاربايةأ: «قازاق بالاسئ دذنيةنئث قاي تذكپئرئندة جذرسة دة تذتاس حالقئنئث ءبئر بولشةگئ ةكةنئن ةش ؤاقئتتا ذمئتپاؤئمئز كةرةك» دةپ قاداپ ايتئپ،
None
None

 «قانداستار تذرئپ جاتقان ةلدةردة ذلتتئق ونةردئث كةثئنةن تارالؤئنا جاعداي جاساؤئمئز كةرةك. ءبئز قازاقتئث قايماعئ بذزئلماعان كورشئ ةلدةردة ذلتئمئزدئث اسا قذندئ رؤحاني مذرالارئ ساقتالعانئن جاقسئ بئلةمئز» دةگةن بولاتئن. موثعوليا ةلئندة دة ذلتتئق ونةردئث دامؤئنا ءوز ذلةسئمدئ قوسسام دةيتئن قانداستارئمئز بارشئلئق. سولاردئث ءبئرئ، ذلانباتئردئث ساحنالارئندا قازاق اندةرئن اؤةلةتئپ جذرگةن - شذعا سمايئل قئزئ.

      كةث بايتاق موثعوليا ولكةسئ بذگئنگئ تاثدا قازاقتئث ةث قايماعئ بذزئلماي، ءداستذرلئ مادةنيةتئن ساقتاپ وتئرعان جةرئ بوپ سانالادئ. بذل ادئلةتتئ تذجئرئم اسئرةسة ونئث باتئس جاعئنداعئ بايان-ولگي ايماعئنا قاتئستئ ايتئلادئ. بذل ايماقتئث 90 پايئزئنان استامئن قازاقتار قذرايدئ، ءارئ ولار بئرنةشة ذرپاقتان بةرئ اتادان قالعان ءومئر ءادئسئن، مال باعؤ ءتاسئلئن، سالت-ءداستذرئن وسئ كذنگة دةيئن ساقتاپ قالعان.

 وسئ جاعداي 70 جئل بويئ كةثةس ذكئمةتئنئث قاراماعئندا بولئپ، كوپتةگةن ذلتتاردئث اراسئندا ءوزئمئزدئث ذلتتئق سانا-سةزئمئمئزدئ جوعالتئپ الؤعا جاقئنداپ قالعان بئزدةن گورئ، ولگيدةگئ قالئث قازاققا انا ءتئلئن، ءدئنئن ارالاستئرماي، ساقتاپ كةلؤگة مذمكئندئك تؤعئزدئ. ءبئراق، بذل تذرعئدان اتاپ وتةتئن جايت - ئشكئ موثعوليانئث جاعدايئ ةرةكشةلةؤ بوپ كةلةدئ. مئسالئ، ذلانباتئردا تؤئپ-وسكةن قازاقتار موثعول حالقئمةن ةتةنة ارالاسئپ، كةيبئر قازاق بالالارئ ءتئپتئ انا ءتئلئن تذسئنبةيتئن دارةجةگة جةتكةن.

 دةسةك تة ولاردئث اراسئندا «قازاعئم» دةپ جذرةگئ سوعئپ تذرعان، ءتول ونةرئن، اتادان قالعان رؤحاني مذراسئن ةلئنة ناسيحاتتاپ جذرگةن قازاقتار دا بار. سولاردئث قاتارئنا ذلانباتئردئث ءانشئسئ شذعا سمايئل قئزئن كئرگئزؤگة بولادئ. بالا كةزئنةن موثعول مةكتةبئندة تاربيةلةنئپ، موثعولشا ءان ايتئپ جذرگةن شذعا بذگئنگئ تاثدا وسئ ايماقتاعئ از عانا قازاققا ءان ونةرئن ارناپ، ذلت مادةنيةتئن ناسيحاتتئپ جذرگةن قازاق قئزئ. بيئلعئ ايدئث شئلدة ايئندا م.و.اؤةزوأ اتئنداعئ ادةبيةت جانة ونةر ينستيتؤتئنئث «شةت ةلدةگئ قازاقتاردئث ادةبيةتئ مةن ونةرئ» اتتئ عئلئمي جوباسئنئث اياسئندا ذلانباتئرعا جاسالعان ةكسپةديسيادا شذعا حانئممةن ارنايئ كةزدةسئپ، سذحبات الؤدئث ءساتئ ءتذستئ.

  - شذعا حانئم، ءوزئثئزدئ تانئستئرئپ، ونةر جولئنا قالاي كةلگةنئثئزدئ ايتئپ وتسةثئز...

    - ءوزئم وسئ موثعوليانئث استاناسئ ذلانباتئردا تؤئپ-ءوستئم. كئشكةنة كةزئمنةن موثعول اعايئنداردئث اراسئندا ءوستئم، ءبئراق قانئمئز قازاق بولعاننان كةيئن قازاق ءداستذرئن، ذلكةن بؤئن ونةگةسئن جالعاستئرؤ - ءبئزدئث مئندةتئمئز دةپ تذسئندئك. شئنئمدئ ايتسام، بالا كةزئمدة موثعول اعايئننئث ئشئندة جذرگةندئكتةن، كوبئنة موثعول اندةرئن شئرقايتئنمئن. ول كةزدة قازاق تئلئندة ءذنتاسپا دةگةن بولمايتئن. سول سةبةپتئ قازاق ءانئن العاش رةت تةك 5-6-سئنئپتاردا وقئپ جذرگةندة ةستئدئم.

ءالئ ةسئمدة، «گاؤهارتاس» دةگةن كوركةم فيلمدئ كورئپ، سول كينودا شئرقالعان «گاؤهارتاس» ءانئن تئثداپ، قاتتئ تةبئرةندئم. بذل - مةنئث قازاق مؤزئكاسئنان العاش العان حابارئم ةدئ. سوندا، «شئركئن-اي، وسئ ءاندئ ايتسام، وسئ ءاندئ ذيرةنسةم» دةپ تولعاندئم، شةشةمة بارئپ: «وسئ ءاندئ قايدان الئپ ذيرةنسةم بولادئ»، - دةپ سذرادئم. ول دا: «قارعام-اؤ، ونئ مةن بئلمةيمئن عوي»، - دةپ شئندئعئن ايتتئ. ةسئمنةن شئقپاعان «گاؤهارتاستئ» 8-سئنئپتئ بئتئرگةن سوث بايان-ولگيدة تذراتئن اعايئندارئما بارئپ سذراستئردئم. بذل قازاقتئث كوپ شوعئرلانعان جةرئ عوي. ونداعئ اعالارئم: «قازاقشا ءان ايتاتئن بولساث، تاؤئپ بةرةيئن»، - دةپ ئزدةستئرة جونةلدئ. اقئرئ «گاؤهارتاستئث» ءذنتاسپاسئ دا تابئلئپ، جاتتاپ الئپ، ونئ ايتا باستادئم...

وسئلايشا قازاق ءانئ، قازاق ونةرئ دةگةندة العاش رةت ماعان سةزئم ذيالاتقان - «گاؤهارتاس» بولدئ. ءوزئم ءالئ كذنگة دةيئن مذنداي كلاسسيكالئق اندةردئ ءسذيئپ ورئندايمئن. ءبئراق بذل جةردة جاندئ داؤئسپةن ءان ايتؤ ءذشئن، مئسالئ قازاق وركةسترئن تابؤ وتة قيئن شارؤا، ايتپةسة جوقتئث قاسئ. ءوزئم قازاقستاندا ذلتتئق اسپاپتار وركةسترئمةن جازئلعان مينؤس تاؤئپ، سونئمةن سذيئكتئ ءانئم «گاؤهارتاستئ» جانة حاميديدئث «قازاق أالسئن» ورئندادئم.

    - وسئ جاقتاعئ قازاقتار اراسئندا قانداي باعئتتاعئ شئعارمالارعا سذرانئس بار؟

   - مذنداعئ ذلتتئق ونةردئ قابئلدايتئن قاؤئم كوبئنة ورتا جاستاعئ ادامدار. ولار سول 60-70-جئلداردئث، ءشامشئنئث جانة حالئق اندةرئن جاقسئ كورةدئ، سوندئقتان مةن دة وسئ سذرانئستاعئ ءشامشئنئث تؤئندئلارئن جانة حالئق اندةرئن ايتئپ جذرةمئن. ءارئ ءوزئمنئث قالاؤئم دا سول.

    جوعارئدا ايتقانداي، قازاق بولعاسئن، قازاق ونةگةسئن، ءداستذرئن جالعاستئرؤ مئندةتئمئز بولعاندئقتان، باي-ولكةدةگئ قازاقتارعا ءوزئمنئث جةكة كونسةرتئمدئ قويسام دةپ ارماندايتئنمئن. ءسويتئپ بذل ارمانئما جةتئپ، ناؤرئز ايئنداعئ مةرةكة كذنئ جةكة كونسةرتئمدئ ولگي قالاسئنئث ساحناسئنا ةكئ كذن قاتارئنان بةردئم. قذدايعا شذكئر، ةل دة جاقسئ قارسئ الدئ، وعان ءبئز دة ءبئر كوتةرئلئپ قالدئق.

   بذدان كةيئن تاعئ ءبئر ويلاپ جذرگةن جوسپارئم - قازاقستاننئث، موثعوليانئث، قئتايدئث قازاقتارئمةن بئرگة ءبئر ءان جازئپ، بةينةكليپ شئعارؤ ةدئ. ونئث دا ءساتئ ءتذستئ. وسئ جاققا العاش رةت 2008- جئلئ قئتايداعئ قازاق انشئلةرئ كةلدئ. ولارمةن تانئسئپ، قارئم-قاتئناس ورناتئپ، سول قئتايدئث دارئندئ انشئلةرئ اينذر قاجئموللا قئزئ مةن داؤرةن نذرقوجا ذلئمةن بئرئگئپ، العاش رةت قازاقتاردئث بئرئككةن بةينةكليپتةر البومئن (DVD) شئعاردئق. ءسويتئپ بذل ذلكةن ماقساتئمئزعا دا جةتتئك.

    ةندئگئ ءبئر ارمانئم - ءوزئمدئ اتاجذرتقا تانئستئرسام، موثعوليادا وسئنداي شذعا دةگةن ءبئر ءانشئ بار ةكةن عوي دةپ، ةلدئث قالاؤئنان شئعئپ، قازاقستاننئث ساحناسئنا شئعئپ ءبئر ءان شئرقاسام، انشئلئك جولداعئ تاعئ ءبئر مذراتئما جةتةر ةدئم.

     - البةتتة، اللا بذل تئلةؤئثئزدئ دة قابئل السئن دةپ تئلةيمئز... انشئلئك ونةر سئزگة قايدان كةلدئ؟

    - اكة-شةشةم، بذكئل تؤئس-تؤعانئمنئث اراسئندا ونةر يةلةرئ جوق. تةك ءبئر-ةكئ اقئن اعالارئم بار - سذلتان تاؤكة ذلئ جانة حاليفا دةگةن كئسئلةر. ةكةؤئ دة ولةث جازادئ، كئتاپتار شئعاردئ. سذلتان دةگةن اعام ازداپ اقئل-كةثةس بةرگةن بولادئ، باسقا جاعئنان ءوزئم عانا جذرةم.

    - سوندا كئشكةنة كةزئثئزدة قازاق مؤزئكاسئن بويئثئزعا سئثئرةتئن ارنايئ ورتا بولمادئ ما؟

   - ءيا، سول العاش رةت «گاؤهارتاستئ» ةستئپ الئپ، «شئركئن-اي، نة دةگةن ادةمئ ءان»، - دةپ ويلادئم. قاراپايئم حالئق بيئك دةثگةيدةگئ كلاسسيكالئق شئعارمالاردئ جاقتئرتا بةرمةيدئ عوي. مةن جاس بولا تذرا وسئ ءاننئث سذلؤلئعئنا تامساندئم... ءالئ دة كلاسسيكالئق اندةردئ تئثداعاندئ ذناتامئن. ماسةلةن، بيبئگذل تولةگةنوأانئ تاماشالاپ تئثداپ، «شئركئن، وسئ كئسئمةن كةزئگئپ، اقئل-كةثةسئن السام عوي»، - دةپ ويلايمئن. ءبئراق، وكئنئشكة قاراي، بذل مذراتقا جةتؤ ءتئپتئ قيئنعا سوعاتئن سياقتئ.

   - شذعا حانئم، نةگئزئنةن موثعولياداعئ قازاق كومپوزيتورئنئث اندةرئن ايتئپ ءجذرسئز بة؟

   - بايان-ولگيدة كومپوزيتورلار كوپ قوي. ءبئراق مةن ذلانباتئردا تؤئپ-وسكةننةن كةيئن، ول جةردئث انشئلةرئ: «بذل مةن ايتاتئن ءان»، - دةگةن سوث، ولاردئث رةپةرتؤارئنداعئ تؤئندئلاردان ءبئراز الشاقتاؤ جذرةم.

   - مذمكئن، وزئثئزگة ارناپ جازئلعان موثعوليا قازاق كومپوزيتورلارئنئث شئعارمالارئ بار بولار؟

   - مةنئث داؤئسئما ارنالئپ جازئلعان 2-3 ءان بار. ءبئراق ولاردئ شئنجاثعا بارعاندا: «قاجةتئ جوق، مؤزئكاسئ ناشارلاؤ ةكةن»، - دةپ قابئلداي قويماعان سوث، مةن دة اسا قارسئلئق بئلدئرمةدئم. ءبئراق بولاشاقتا ول اندةردئ ادةمئ ارلةپ، ناقئشئنا كةلتئرئپ ورئنداپ، تاسپاعا جازاتئن ويئم بار.

    - ال ذلانباتئردا ءوزئثئز شئعارماشئلئق بايلانئس قذرعان قازاق كومپوزيتورلارئ بار ما؟

   - جوق، قالادا جوق قوي، ءدال وسئ ماماندئقتاعئ ادام جوق بولعاندئقتان، اؤةسقويلاردئث دةثگةيئ ونشا بولماي تذر. ءان ءسوزئن جازاتئن اقئندار كوپ، ال كومپوزيتورلار جاعئ تاپشئلاؤ كةلةدئ.

     - مؤزئكالئق ءبئلئم جاعئنان ارنايئ ساباق العانسئز با؟

    - مةن ءوزئم ذلانباتئردا موثعوليانئث حالئق ءارتيسئ، وپةرا ءانشئسئ، موسكأا كونسةرأاتورياسئنئث تذلةگئ بذتةد دةگةن كئسئدةن جةكة ساباق الدئم، مؤزئكالئق ساؤاتئمدئ دا سول كئسئ اشتئ، مؤزئكالئق تالعامئمدئ دا تةلئدئ. ول كئسئنئث ءوز انشئلئك مةكتةبئ بار، سوندئقتان وقئتؤ، مؤزئكالئق تاربيةلةؤ جاعئنان تاجئريبةسئ مول، ونئث ذستئنة حالئق اراسئندا تانئمال مامان. ءبئراق ةسةيگةن سايئن مةن موثعول اندةرئنةن قول ذزة باستادئم. سةبةبئ قازاق پةن موثعول اندةرئن سالئستئرا كةلگةندة، جانئما قازاق اندةرئ جاقئن كةلةدئ. اسئرةسة، تةرمةلةردئث سوزدةرئ دةگةن ءتئپتئ كةرةمةت دذنية عوي!

قازئرگئ ؤاقئتتا ساحنادا جذرگةندة ةلدئث قالاؤئ بويئنشا، سذرانئس مول بولعاندئقتان، ةسترادالئق اندةردئ ورئندايمئن. ءبئراق ءوزئمنئث جانئم ءذشئن ءداستذرلئ اندةردئ جاقسئ كورئپ، كولئگئمنئث ئشئندة دة، ءذي شارؤاشئلئعئمةن اينالئسئپ جذرگةندة دة وسئ باعئتتاعئ ءذنتاسپالاردئ، تةرمةلةردئ قوسئپ قويئپ تئثداپ جذرةمئن. ونئ ةستئگةن ادامدار: «ءوزئث جاس بولا تذرا، قالايشا كارئ كئسئلةر تئثدايتئن اندةردئ تئثدايسئث»، - دةپ تاث قالئپ تا، كةلةكة ةتئپ تة جاتادئ. ونئث ذستئنة بئزدة تةرمةلةردئث CD تاسپالارئن تابؤ قيئنعا سوعاتئندئقتان، قازاقستاننان ارنايئ تاپسئرئس بةرئپ، العئزئپ وتئرامئن.

     العاشئندا وسئ مؤزئكاعا جةتةلةپ اكةلگةن ادام دا موثعول حالقئنئث وكئلئ - مةكتةپتةگئ مؤزئكا ءپانئنئث مذعالئمئ ةدئ. اينالامداعئ ادامداردا - تؤئستارئم مةن دوستارئمدا ونةرپازدار جوق بولعاندئقتان، وزئمدة دة ونةرگة اسا قئزئعؤشئلئق بولمادئ. سوندا مةكتةپتة وتةتئن كونسةرتتةر مةن كةشتةردة مؤزئكا ءپانئنئث مذعالئمئ مةنئ كذشپةن ساحناعا شئعارئپ، «سةن جاقسئ ءانشئسئث، سةن ايتؤعا ءتيئسسئث»، - دةيتئن. ودان مةن دة قاشقاقتاپ، ةش ءمان بةرمةيتئنمئن. ءدال سول كئسئ مةنئ 8-سئنئپتان كةيئن مؤزئكا مةكتةبئنة جةتةلةپ اپاردئ. 60 بالانئث اراسئنان سول كةزدة مةن عانا قابئلداندئم. بذل حاباردئ اكة-شةشةم ةستئگةندة ولار: «قوي ءارئ! ونةر ادامئ دةگةن وتة جامان بولادئ، بذزئلئپ كةتةدئ! ءبئزدئث تذقئمدا ونداي جولعا تذسكةن ادام جوق»، - دةگةن ةدئ.

 سةندةر قازاقتئث اراسئندا جذرگةن سوث ونشا سةزبةيسئثدةر، مئنا جاقتا ءبئز ءبئر قازاقتئث جةتئستئكتةرئنة قانداي قؤانامئز! مةن ءوز باسئم ءبئر قازاق سئيلئق الئپ جاتسا دا، ءوزئم العانداي بوپ قؤانامئن. 60 ادامنئث ئشئنةن جالعئز قازاق - ءوزئم وزئپ شئققانئمدا قاتتئ قوبالجئپ، اكة-شةشةمة قؤانئپ بارئپ ماقتانئپ ايتئپ وتئرمئن عوي: «مةن مؤزئكا مةكتةبئنة جالعئز ءوزئم ءوتتئم، 60 ادامنان وزئپ شئقتئم، ةندئ كونكؤرس ت.ب. دةمةي، وقؤئم دايئن تذر، مؤزئكانئث مامانئ بولاتئن بولدئم»، - دةپ.

 ءبئراق اكة-شةشةم الگئندةي بوي بةرمةي، كذشتةپ تةحنولوگيالئق وقؤعا ءتذسئردئ. ءبئراق ونةرگة ءبئر كةلگةن ادام، ودان قاشئپ كةتة المايدئ ةكةن. سوندا دا وسئ جولعا قايتئپ ورالئپ، كةش تة بولسا ءوزئمنئث سذيةتئن كاسئبئممةن اينالئسئپ، قازاعئمنئث ونةرئن ءالئ دة حالقئما ناسيحاتتاپ، ونئث سذيئسپةنشئلئگئنة بولةنئپ جذرسةم دةيمئن. ونئث ذستئنة بذل جولدا مةنئث ءالئ اياقتالماعان ماقساتتارئم، ورئندالماعان ارماندارئم بار. ءالئ دة قازاق مؤزئكاسئنا قئزمةت ةتةرمئن دةپ ويلايمئن.

    - قازاقستان حالقئ دا موثعولياداعئ ءسئز سياقتئ دارئندئ، باتئل قئزداردئ تانئپ جذرگةنئ دذرئس دةپ ويلايمئن. وسئنداي قئزئق اثگئمةثئزگة ذلكةن راحمةت، شذعا حانئم. الدا مول شئعارماشئلئق تابئستار تئلةيمئز.

سذحباتتاسقان: ز.قاسئموأا، م.و.اؤةزوأ اتئنداعئ ادةبيةت جانة ونةر ينستيتؤتئنئث عئلئمي قئزمةتكةرئ، ونةرتانؤ كانديداتئ

سوڭعى جاڭالىقتار