قئتايدان کةلگةن قازاق دارئگةرئ وتةيبويداقتئث شيپاگةرلئک ادئستةرئن بذگئنگئ مةديسينامةن ذيلةستئرة ةمدةؤدئ جولعا قويئپ وتئر

استانا. 11- قازان. قازاقپارات- اتئراؤدا قئتايدان تاريحي وتانئنا ورالعان قانداستارئمئز ةمشئلئک قئزمةت کورسةتة باستادئ. ولار رؤح پةن ءتاندئ قوسا بئلگةن عاجايئپ قابئلةتتةرئنئث سالدارئن قازاقتئث يبن سيناسئ- وتةيبويداقتئث ةمشئلئک بايانئمةن ذشتاستئرادئ.
None
None

   قاؤئزئ جارئلماعان سذلئعا بؤلاؤ دا- اتادان قالعان ةم

   باتئستئث مةديسيناسئ مةن قازاقتئث ةمئن ءبئر-بئرئمةن استاستئرعان «نذرشيپاجاي»  ورتالئعئنئث اتئراؤدا جذمئس ئستةي باستاعانئنا ءبئر جئل ةندئ تولادئ. ءبئراق ونئ ذيئمداستئرؤشئلار بابالاردان قالعان دارا ءئزدئ باسؤشئلارمئز دةپ کةؤدةسئن سوعئپ تا، وزدةرئن جارنامالاؤعا تئرئسئپ تا جاتقان جوق. تةک بار بولعانئ - دةرتئنة داؤا ئزدةگةندةرگة قول ذشئن بةرؤمةن کةلةدئ. وسئ ؤاقئت ئشئندة ةمدةلگةندةر سانئ دا اؤقئمدئ، کئرةبةرئستةگئ «پئکئر» جؤرنالئنا العئس جاؤدئرعانداردئث ءوزئ جذزدةپ سانالادئ. ورتالئق دارئگةرلةرئنئث سذيةنةتئن ةنسيکلوپةدياسئ - 15- عاسئردا ءومئر سذرگةن قازاقتئث شيپاگةر-عالئمئ وتةيبويداق تئلةؤقابئل ذلئنئث «شيپاگةرلئک بايانئ».

       ورتالئق دارئگةرئ شئنجاث مةديسينالئق ؤنيأةرسيتةتئنئث تذلةگئ فازئلبةک توقان حالئق ةمئ دةگةننةن ات-تونئن الا قاشاتئن قازئرگئ تذسئنئکتئث قابئرعاسئن سوگؤ ءذشئن ءبئرسئپئرا ؤاقئت جذمساعاندارئن ايتادئ.

«ناؤقاستاردئ قابئلداپ ةم جذرگئزبةستةن بذرئن، ولارعا ءوزئمئزدئث ةمدةؤ تاسئلدةرئمئزدئ تذسئندئرؤگة کوپ کذش کةتتئ. ونئث ذستئنة ادامداردئث باسئم کوبئ اؤرؤلارئ اسقئنئپ، شيپا تابا الماعان جاعدايدا کةلئپ جاتادئ. حالئق ةمئن باقسئ-بالگةرلئک، ذشکئرؤ دةپ قارايتئندار دا جةتةرلئک»،- دةيدئ ول بئزبةن اثگئمةسئندة. فازئلبةک وسئ ؤنيأةرسيتةتتئث جالپئ مةديسينا سالاسئ بويئنشا ءذش جئل، سودان سوث حالئق ةمئ تارماعئ بويئنشا ءذش جئل ءبئلئم العان. ول الدئنا کةلگةن اؤرؤعا قاي جةرئث اؤئرادئ دةپ ءدارئ جازا سالؤدئث کوپ قيئندئق تؤدئرمايتئنئن، ءبئراق اؤرؤدئ تذبةگةيلئ ساؤئقتئرؤ مذنئمةن بئتپةيتئنئن ايتادئ.

     ونئث ذعئمئندا ادام دةنةسئن ءبولئپ ةمدةؤگة بولمايدئ، « کةز کةلگةن اؤرؤدئث سةبةبئن جان-جاقتئ ئزدةؤ کةرةک، بذکئل اعزانئ تذتاس الئپ، ونئ قورشاعان ورتامةن، ءتئپتئ عارئشپةن بايلانئستئرا زةرتتةؤ کةرةک».

 «ءبئر ناؤقاسقا دياگنوز قويؤ ءذشئن کةيدة ءبئر کذن کةتئپ جاتادئ. ونئث تامئر سوعئسئ، کوز، بةت-الپةتئنئث سيپاتئ، ءتئلئ، تةرئسئنئث ءتذسئ ءتارئزدئ سئرت بةلگئلةرئنة جةتة ءمان بةرةمئز. ونئث شاشئ دا، تئرناعئ دا ءبارئ - دةنئ ساؤلئعئنئث حابارشئسئ. سودان سوث اؤرؤمةن اثگئمة بارئسئندا ونئث ايتقان شاعئمئنا سذيةنة وتئرئپ، ءوز قورئتئندئمئزدئ جاسايمئز. ارينة، تالداما جاساتؤعا جئبةرةمئز، ئشکئ ورگاندارئن قاراؤدا کادئمگئ ؤلترادئبئستئق زةرتتةؤ، توموگرافتار کومةگئنة سذيةنةمئز. ياعني، باتئس مةديسيناسئنان الشاقتاماعانئمئزبةن، ةمدةؤ جولئمئز باسقا»،- دةپ ءتذسئندئردئ ول.         

   دارئگةردئث ايتؤئنشا، ورتالئققا نةگئزئنةن جذرةک-قان تامئرلارئ اؤرؤلارئ، ينسؤلتتةن کةيئن جذرة الماي قالعان، ارتريت، پوليارتريتتةن بؤئندارئ شور بولئپ قالعاندار کةلةدئ. «ءبئر جئل ئشئندة بايقاعانئمئز، اتئراؤدا تؤبةرکؤلةز، جذيکة     جذيةلةرئ اؤرؤلارئ، قان قئسئمئنئث جوعارئلئعئ مةن تؤا بئتکةن کةمئستئکتةن بالالار اراسئندا زارداپ شةککةندةر کوپ. ةمدةؤ کةزئندة ءشوپ دارئلةر مةن ودان جاسالعان قوسپالاردئ قوسئپ ارنايئ کةدر اعاشئ أاننالارئنا سالئپ بؤلاؤدان وزگة قئتاي مةن تيبةتتئث ءداستذرلئ التئن ينةلةرئن سالؤدئ دا قولدانامئز. ارينة، ؤقالاؤ دا بار. مذنئث ءبارئ اؤرؤدئث ةنةرگةتيکالئق نذکتةلةرئنئث کوزئن اشادئ، قان اينالئسئن جاقسارتئپ، ادامنئث ومئرگة قذشتارلئعئن وياتادئ»،-  دةيدئ ول. مذندا جاسالاتئن ةم-دومنئث کوبئ ةرتةدة قازاقي داستذرلةرمةن قولدانئلعان ةمدةر. ماسةلةن، قاؤئزئ اشئلماعان سذلئنئ ةمدئک شوپتةر ارالاستئرئپ بذقتئرئپ بؤلاؤ دا کةث قولدانئستا.

       ءبئز ورتالئققا باس سذققاندا، ميالئ اؤئلئنان کةلگةن بالعانئم باسشيةأانئ کةزدةستئردئک. «ةکئ اياعئمنان جذرة الماي قالدئم. وسئندا ةم قابئلداي باستاعانئما کوپ ؤاقئت بولماسا دا، دةنةم جةثئلدةپ، اياعئمنئث سئرقئراعانئ قويدئ»،- دةيدئ ول. ءبئزدئث تاثدانئسئمئزدئ بايقاعان ورتالئق ديرةکتورئ قؤانتاي قئلئشبةک ذلئ ونئث تورکئنئ شيپاگةر وتةيبويداق تئلةکقابئل ذلئنئث ذرپاعئنا قالدئرعان شيپاگةرلئک باياندارئ مةن ونئ شةبةر قولدانا بئلؤدة دةپ ءتذسئندئردئ. تةراپةأت-دارئگةر فازئلبةک توقان الداعئ ؤاقئتتا شوپتئک دارئلةردئ پايدالانؤعا دةندةپ کئرئسةتئندةرئن ايتئپ وتئر.

      «قازاقستاندا کوپ اؤرؤلارعا داؤا بولاتئن ةمدئک شوپتةر جةتکئلئکتئ. ءبئراق ول ءشوپتئ جذلئپ اکةلئپ قولدانا بةرؤ دةگةن ءسوز ةمةس. اؤرؤدئث تذرئنة قاراي شوپتةردئث قوسپاسئ دايئندالادئ. ءتذرلئ جاندئکتةر دة دارئلئک ةم رةتئندة پايدالئ. ءبئراق بئزدة سولاردئث باسئن بئرئکتئرئپ جاساپ شئعاراتئن ازئرگة مذمکئندئک جوق. سوندئقتان امالسئزدان شيکئزاتتئ قئتايدان الدئرتئپ وتئرمئز»، - دةيدئ ول.

ازئرگة بذل ورتالئقتا فازئلبةکپةن بئرگة، اراي ساتئبالدئ قئزئ، نذرزات بايداق ءتارئزدئ قئتايدئث ئرگةلئ مةديسينا ؤنيأةرسيتةتتةرئن ءتامامداعان دارئگةرلةر قئزمةت ةتؤدة. مةنئ تاثعالدئرعانئ،   بولمةلةردئث بئرئنة قويئلعان قئتايدئث تذرپان دةگةن ةلدئ مةکةنئنةن اکةلئنگةن توپئراق بولدئ. «بذل توپئراقتئث ادام دةنةسئنة، بؤئن اؤرؤلارئنا، جذيکة جذيةلةرئنة پايدالئ ةکةنئ عئلئمدا دالةدةنگةن. توپئراقتئث استئنا قويئلعان ةلةکتر پةشئ ارقئلئ ول کذندة تاثةرتةث جارتئ ساعاتقا قئزدئرئلادئ. سودان سوث قئزؤئن کةلةسئ کذنگة دةيئن جوعالتپاي ذستاپ تذرادئ»،- دةيدئ ول.

ورتالئقتئث ديرةکتورئ قؤانتاي قئلئشبةک ذلئ ءوز جةتئستئکتةرئن سانامالاؤعا کةلگةندة ساراثداؤ. «حالئق يگئلئگئ ءذشئن، اللانئث قولداؤئمةن ةلگة پايدالئ ءئس ئستةؤگة تئرئسئپ جاتئرمئز»،- دةپ قئسقا قايئردئ. اتئراؤدا مذنداي قئتايدا وقئعان دارئگةرئلةردئث باسئن قوسؤ نةگئزئ - استاناداعئ ءدال وسئنداي قاؤئمداستئقتئ ذيئمداستئرعان ةرلان ءمامئتحان ذلئنئث باستاماسئ.

تؤبةرکؤلةزدئ ةمدةيتئن ءشوپتئ اشقان دا - قازاق

    اتئراؤلئق تاريحي وتانئنا کةلگةن قازاقتارعا باس-کوز بولئپ جذرگةن- قئتايداعئ قازاقتار اراسئنان شئققان مةديسينا عئلئمدارئنئث اکادةميگئ، پروفةسسور مذحامةدجان ءابئش ذلئ. ول کئسئنئث تؤبةرکؤلةزگة ةم بولاتئن دارئلئک ءشوپتئ جاساپ شئعارعانئن بئرةؤ بئلسة، بئرةؤ بئلمةس. ول رةسپؤبليکا بويئنشا تؤبةرکؤلةزبةن کوپ اؤئراتئن اتئراؤلئقتار ءذشئن تاپتئرمايتئن ءدارئ. ءتئپتئ ونئث جاساعان ءدارئسئن وسئ کذنگة دةيئن قئتايدا جاپپاي تاراتپاي، قذپيا ذستايتئن کورئنةدئ.

«مةن سول شوپپةن ةندئ ادام بولمايدئ، وکپةسئ ءبئتتئ دةپ شئعارئپ تاستاعان جاماعايئنئمدئ ةمدةپ جازدئم. ول تاؤدئث بيئک شئثئندا مةکةندةيتئن کوبةلةکتئث جةر استئنا بالالاعان ذرئقتارئنان جاسالادئ. سول ذرئقتار کةيئن ءشوپ بولئپ ءوسئپ  شئعادئ، ونئ قذرت ءشوپ دةپ اتايدئ»، - دةيدئ. قازاقستاندا ول ءشوپ شئعئس قازاقستانداعئ التاي تاؤلارئندا کةزدةسةتئن کورئنةدئ.

 مذحامةدجان ءابئش ذلئ ازئرگة قئتايدان تاسئمالداپ جاتقان شوپتةردئ ساتئپ الؤعا کةز کةلگةننئث قالتاسئ کوتةرة بةرمةيتئنئن ايتادئ. «ءار وبلئستان وسئنداي ورتالئق اشئپ، ول جةردة ءشوپ ءدارئنئ جاساي بئلةتئن دارئگةرلةردئ قئزمةتکة تارتؤ وتة ءتيئمدئ. دياگنوزئ انئقتالعان سوث اؤرؤ وزئنة قاجةت ءشوپ قذرامئن تاؤئپ الئپ کةلسة، دارئلةر تةگئن جاسالئپ بةرئلةدئ. جالپئ، حالئقتئ حيميادان گورئ ءشوپ ئشؤگة ذيرةتکةن دذرئس»، - دةيدئ عالئم.

ونئث ايتؤئنشا، قئتاي وتةيبويداقتئث ءئلئمئن الدةقاشان مويئنداپ، ونئ تاراتؤعا کوپ ذلةس قوسئپ جاتئر. اکادةميکتئث ءسوزئن قؤاتتاعان قؤانتاي قئلئشبةک ذلئ الداعئ ؤاقئتتا جةرگئلئکتئ مةکتةپ تذلةکتةرئنةن جاعدايئ جوق، ءبئراق بئلئمگة قذشتار جةتکئنشةکتةردئ تاثداپ الئپ، قئتايداعئ مةديسينا ؤنيأةرسيتتةرئنة وقؤعا جئبةرمةک ةکةنئن ايتتئ.

«وسئلايشا ءوز ماماندارئمئزدئ تاربيةلةيمئز، ولار ايگئلئ شيپاگةردئث ةثبةکتةرئن ارئ قاراي تاراتاتئن بولادئ»، - دةيدئ ول.

     مئنة، وسئلايشا قئتايلئق قانداستارئمئز يگئلئکتئ ءئستئ باستاپ جاتئر. «اؤئرئپ ةم ئزدةگةنشة، اؤئرمايتئن جولدئ» ءوز تذبئرئمئزدةن، ءوز ذلتئمئزدان ئزدةيئک.

ءسانيا تويكةن، اتئراؤ

 «جاس الاش» گازةتئ

سوڭعى جاڭالىقتار