قازاق ةلئ ةندئ دذنيةجذزئنة جذك ماشينالارئن، كرانداردئ، مةديسينالئق بذيئمدارئن جانة باسقا دا كوپتةگةن ونئمدةرئن وتكئزة باستايدئ

استانا. 23- تامئز. قازاقپارات- پرينستون ؤنيأةرسيتةتئنئث پروفةسسورئ، نوبةل سئيلئعئنئث لاؤرةاتئ ةريك ماسكين تاياؤدا جاهاندئق داعدارئستئث جاثا تولقئنئ تؤرالئ بولجامئن جاريا ةتتئ.
None
None

 ونئث ايتؤئنشا، ةؤروپاداعئ ةكونوميكالئق قذلدئراؤ ون جئلعا سوزئلئپ كةتؤئ مذمكئن جانة بذكئل الةمدئ بذلتارتپاي، داعدارئستئث جاثا تولقئنئنا اپارئپ سوقتئرادئ، ال رةسةي ءبئر جئل ذدةرئندة رةسةسسياعا ذشئراؤ الدئندا تذر. بذل بايلاممةن ةكونوميست-عالئم، رةسةي ةكونوميكالئق مةكتةبئنئث باسشئسئ سةرگةي گؤريةأ كةلئسةدئ، ول پروبلةمالاردئث وراسان زورلئعئ سونشا، بذل جةردة «دةفولتتاردئث كاتاستروفالئق قاؤپئ» تؤرالئ سوز بولئپ وتئرعاندئعئن نئقتايدئ.

بذل رةتتة بئلگئرلةردئث قازاق ةلئنئث كةلةشةگئنة قاتئستئ تذجئرئمدارئنا قذلاق تذرگةن قئزئقتئ. سول س.گؤريةأ بئلاي دةيدئ: «مذنايلئ كةز كةلگةن ةل سياقتئ قازاقستان دا سالماقتئ تاؤةكةلدةر بار. ءبئراق قازاقستاننئث رةزةرأتئك قورئ ذلكةن جانة بيلئگئ سانالئ. سوندئقتان دا بذل داعدارئستان بارئنةن كوپ زارداپ شةگةتئن ةل ةمةس!»  ال قازاقستاندئق بيلئكتئث تةك سانالئلئعئن عانا ةمةس، سونداي-اق پاراساتتئلئعئن، حالئقتئث پئكئرئنة قذلاق قويعئش ةلگةزةكتئگئن، ةل قامئ ءذشئن تةر توگةر ةثبةكقورلئعئن قازاقستان كوشباسشئسئنئث «20 قادامئ» ودان ءارئ ارتتئرؤعا ءتيئس. وسئعان وراي بذگئندة ن.نازاربايةأتئث «قازاقستاننئث الةؤمةتتئك جاثعئرتئلؤئ: جالپئعا ورتاق ةثبةك قوعامئنا قاراي 20 قادام» باعدارلامالئق ماقالاسئن بارلئق مينيسترلئكتةر مةن أةدومستأولار ءوز ذجئمدارئندا تالقئلاؤدا.

 يندؤستريا جانة جاثا تةحنولوگيالار مينيسترلئگئ دة ءوزئنئث القا ماجئلئسئندة ةلباسئنئث بيئلعئ حالئققا جولداؤئن جانة «20 تاپسئرماسئن» ئسكة اسئرؤ بارئسئن تالقئعا سالا وتئرئپ، І جارتئجئلدئقتئث قورئتئندئسئن شئعاردئ. ايتقانداي، قازاقستاننئث الةم الدئندا ايبئنئن اسئرئپ، مةرةيئن تاسئتار وث كورسةتكئشتةردئ قالئپتاستئرؤدا وسئ مينيسترلئككة ذلكةن جاؤاپكةرشئلئك ارتئلادئ.  القا جذمئسئن اشقان يندؤستريا جانة جاثا تةحنولوگيالار ءمينيسترئ اسةت يسةكةشةأ بيئلعئ جئلدئث ءبئرئنشئ جارتئسئنئث قورئتئندئسئ بويئنشا وتاندئق ونةركاسئپتئث دامؤئندا وث سةرپئن بايقالعانئن حابارلادئ.

 ماسةلةن، تاؤ-كةن ءوندئرؤ ونةركاسئبئنئث ءوسئمئ 100،7 پايئزدئ قذرادئ. بذل رةتتة، ءتذستئ مةتالدار رؤداسئن ءوندئرؤ 103،4 پايئزعا، تابيعي  گاز ءوندئرئسئ 103 پايئزعا، كومئر مةن ليگنيتتئ ءوندئرؤ 100،4 پايئزعا ذلعايدئ. وثدةؤشئ ونةركاسئپتة ءوندئرئس 2،1 پايئزعا ارتئپ وتئر. بذل سالادا ازئق-تذلئك ونئمدةرئ مةن سؤسئنداردئث، جةثئل جانة حيميا ونةركاسئبئ ءونئمئنئث، ماشينا جاساؤ جانة مذناي وثدةؤ ونئمدةرئنئث ءوندئرئسئ ءوسئپتئ.

 تاعئ ءبئر قؤانتارلئعئ، مةتاللؤرگيا سالاسئندا جوعارئ تةحنولوگيالئ ءونئم ءوندئرئسئنئث كولةمئ ارتقان! مذنداي ونئمدةردئث كولةمئ 20 ميلليون 747،9 مئث توننادان 21 ميلليون 310،9 مئث تونناعا دةيئن ذلعايئپتئ، ال بذل جئلدئق جوسپارلئق كورسةتكئشتئث 50 پايئزئ! جةثئل ونةركاسئپتة 20 ميلليارد 666 ميلليون تةثگةنئث ءونئمئ شئعارئلعان، ءوسئم - 111،8 پايئز. ةگةر تاراتا ايتار بولساق، ةلئمئزدة 10 ميلليارد 264 ميلليون تةثگةگة كيئم تئگئلگةن (119%)، 8 ميلليارد 782 ميلليون تةثگةگة توقئما بذيئمدارئ شئعارئلعان (109،7%)، 1 621 ميلليون تةثگةگة تةرئ ونئمدةرئ جانة وعان جاتاتئن ونئمدةر (79،4%) جاسالعان.

 ماشينا جاساؤ سالاسئنئث دامؤئ، ةل باسشئلئعئنئث قولداؤئ ارقاسئندا، بذرئن-سوثدئ بولماعان قؤاتتئ قارقئن الؤدا. بذل سالادا تةك بيئلعئ جارتئجئلدئقتا عانا 282 ميلليارد تةثگةنئث ءونئمئ شئعارئلئپتئ. ءمينيستردئث ايتؤئنشا، بذل اقشالاي كورئنئستة وتكةن جئلعئ كورسةتكئشتةن 35 پايئزعا كوپ! ةثبةك ونئمدئلئگئ ءبئر ادامعا شاققاندا 8،5 مئث ا ق ش دوللارئنا جةتكةن، وسئلايشا، وتكةن جئلدئث ءتيئستئ كةزةثئنة قاراعاندا، ءوسؤ 105،5 پايئزدئ قذرادئ، ال ةگةر 2008 - جئلدئث دةثگةيئمةن سالئستئرساق، ءوسئم - 163،1 پايئز. «وث سةرپئن، 2011 - جئلدئث ءتيئستئ كةزةثئمةن سالئستئرعاندا، كومپيؤتةرلةردئث، ةلةكتروندئق جانة وپتيكالئق ءونئم ءوندئرئسئنئث كولةمئ - 20،4 پايئزعا، ةلةكتر جابدئعئنئث 38،8 پايئزعا، باسقا ساناتتارعا ةنگئزئلمةگةن ماشينالار مةن جابدئقتار ءوندئرئسئنئث 12،4 پايئزعا، اأتوكولئك قذرالدارئنئث، ترةيلةردئث جانة جارتئلاي تئركةمةلةردئث - 2 ةسةگة، ماشينالار مةن جابدئقتاردئ جوندةؤ مةن ورناتؤدئث 14،7 پايئزعا وسؤئنة بايلانئستئ» دةدئ ءا.يسةكةشةأ.

 قازاقستاندا جئل باسئنان بةرئ وتاندئق فارماسةأتيكا ونةركاسئبئ 13 ميلليارد 249 ميلليون تةثگةنئث دارئلئك پرةپاراتتارئن وندئرگةن (104،8 پايئز). بذل رةتتة قازاقستاندئق فارماسةأتيكالئق ونئمدةر شةتةلدئك نارئقتئ جاؤلاؤدا: وسئ كةزةثدة قازاقستان شةتةلگة 1 ميلليون 767 مئث دوللارعا ءدارئ-دارمةك ساتقان. ايتكةنمةن، الةمنةن 98 ميلليون 837 مئث دوللارعا فارماسةأتيكالئق ونئمدةر ساتئپ الئنئپتئ.

 «زاتتاي كورئنئستة قازاقستاندئق قامتؤ ذلةسئ 68 پايئز نةمةسة 321 ميلليون بئرلئكتئ قذرادئ» دةدئ مينيستر. قازاقستان كوشباسشئسئنئث نازار اؤدارؤئ ارقاسئندا ءئسئ ئلگةرئ باسئپ، بؤئرقانا دامي باستاعان جاثا سالا - حيميا ونةركاسئبئ جئل باسئنان بةرئ ءوز ءوندئرئسئن 3،1 پايئزعا وسئرگةن. اتاپ ايتقاندا، كذكئرت قئشقئلئنئث ءوندئرئسئ 8، سؤتةگئنئث فتوريدئ - 9،6، فوسفور تئثايتقئشتارئ - 13،5، تذرمئستئق تازارتؤ زاتتارئن شئعارؤ 5،1 پايئزعا ذلعايدئ. 2012 - جئلدئث قاثتار-ماؤسئمئ ايلارئندا ةلئمئز شةتةلگة ةكسپورتتايتئن وثدةؤدئث جوعارعئ ساتئسئنداعئ حيميا ونئمدةرئن اؤقئمئن 600 ميلليون تةثگةدةن اسئرا الئپتئ.

  ةلةكتر ةنةرگةتيكاسئ سالاسئنا توقتالساق، قازاقستاندا جئل باسئنان بةرگئ كةزةثدة 46 ميلليارد ك أ ت/ساعات ةلةكتر قؤاتئ تذتئنئلعان كورئنةدئ. ياعني وتكةن جئلدئث وسئنداي كةزةثئنة قاراعاندا تذتئنؤ كولةمئ 104،4 پايئزعا ارتئپ وتئر. ءدال وسئ مةرزئمدة ةلئمئزدة 45،5 ملرد ك أ ت/ساعات ةلةكتر ةنةرگياسئ وندئرئلگةن (وتكةن جئلدئث وسئنداي كةزةثئنة قاراعاندا ءوسؤ 104,3%). ياعني ةلدة قؤات تاپشئلئعئ انئق بايقالادئ.  ةل باسشئلئعئ بذل ولقئلئقتئث ورنئن تولتئرؤعا باعئتتالعان ساياسات ذستانؤدا. ةنةرگيا ذنةمدةؤگة يتةرمةلةيتئن شارالاردئث سئرتئندا، جاثا قؤاتتئلئقتاردئ ئسكة قوسؤ باعئتئندا جذمئس جذرگئزئلؤدة. اعئمداعئ جئلئ قؤاتئ 300 م أ ت بولاتئن مويناق گ ة س-ئ جانة قؤاتئ 87 م أ ت-تئ قذرايتئن اقشابذلاق كةن ورنئنداعئ گ ت ة س قذرئلئسئ اياقتالدئ. «يندؤستريالاندئرؤ كذنئ» شةثبةرئندة ةكئباستذز 1-گ ر ة س-تة 500 م أ ت-تئق №8 ةنةرگوبلوگئن ئسكة قوسؤ جذزةگة اسئرئلدئ. قاراعاندئ 3-ج ة و-دا قؤاتئ 120 م أ ت تؤربينا پايدالانؤعا بةرئلدئ. - قؤاتئ 1320 م أ ت بولاتئن بالقاش ج ة و 1-مودؤلئنئث، قؤاتئ 630 م أ ت-تئق ةكئباستذز 2-گرةس-تةگئ 3-ةنةرگوبلوگئن، مويناق گ ة س-ئنئث قؤاتئن بةرؤ، الما 500 ك أ كئشئ ستانساسئن سالؤدئث جوبالارئن ئسكة اسئرؤ جالعاسؤدا، - دةدئ مينيستر ءا.يسةكةشةأ.

 بذل جةردة ةلدئث بويئنا قؤات بةرئپ، قئزدئراتئن باستئ شيكئزات كومئر وندئرئسئنة توقتالماي كةتؤگة بولمايدئ. بيئلعئ جارتئ جئل ئشئندة قازاقستاندا 52،5 ميلليون توننا كومئر وندئرئلگةن. ونئث 36،2 ميلليون تونناسئ ئشكئ نارئققا جةتكئزئلئپتئ، ال 16 ميلليون تونناسئ شةتةلدئك نارئقتا وتكئزئلگةن. «وتكةن 2011-2012 - جئلعئ جئلئتؤ ماؤسئمئندا بارلئق ةلةكتر ستانسالارئندا، ولاردئث توقتاؤسئز جذمئس ئستةؤئنة مذمكئندئك بةرةتئن قورلار جيناقتالدئ، كوممؤنالدئق-تذرمئستئق كاسئپورئندار، بيؤدجةتتئك ذيئمدار مةن ةل حالقئ كومئرمةن تولئق قامتاماسئز ةتئلدئ» دةدئ مينيستر.

 ال الداعئ جئلئتؤ ماؤسئمئنا دايئندئق ماسةلةسئنة الدا ةل ذكئمةتئ ءوز وتئرئسئن ارنايدئ دةپ كذتئلؤدة.  ءوز سوزئندة يندؤستريا جانة جاثا تةحنولوگيالار ءمينيسترئ ةلباسئنئث جاثا يندؤستريالاندئرؤ ساياساتئنئث جذزةگة اسؤئ بارئسئنا دا توقتالدئ. ونئث بيئلعئ جئلعئ جارتئجئلدئقتاعئ قورئتئندئلارئ قازاقستان كوشباسشئسئ قاتئسقان «يندؤستريالئق فورؤمدا» شئعارئلعان بولاتئن. «يندؤستريالاندئرؤ كارتاسئندا 707 جوبا بار، - دةدئ ءا.يسةكةشةأ. - ولاردئث ئشئندة، وتكةن 2،5 جئل ئشئندة جالپئ سوماسئ 1،8 تريلليون تةثگةنئث 443 جوباسئ پايدالانؤعا بةرئلدئ، 46 مئثنان استام تذراقتئ جذمئس ورئندارئ قذرئلدئ. ونئث ئشئندة، 2012- جئلدئث ءبئرئنشئ جارتئجئلدئعئندا 4 مئث تذراقتئ جذمئس ورنئن قذرا وتئرئپ، قذنئ 31 ميلليارد تةثگة تذراتئن 54 جوبا پايدالانؤعا بةرئلدئ».

 بولاشاعئ بذلئثعئر، كةلةشةگئ كذثگئرت ةلگة ينأةستورلار اقشا سالمايدئ. بذل رةتتة ةلئمئزدئث جاعدايئ شذكئرشئلئك ةتةر دارةجةدة: 2012- جئلدئث تةك І توقسانئندا عانا قازاقستان ةكونوميكاسئنا شامامةن 5،9 ميلليارد ا ق ش دوللار اؤقئمئندا تئكةلةي شةتةلدئك ينأةستيسيا تارتئلعان. بذل 2011 - جئلدئث وسئنداي كةزةثئنةن 11 پايئزعا كوپ. جئل باسئنان بةرئ شةتةلدئك كومپانيالاردئ قئزئقتئرؤ جانة قازاقستاننئث ينأةستيسيالئق مذمكئندئكتةرئن ءپاش ةتؤ ماقساتئندا، 529 وتاندئق كومپانيانئث قاتئسؤئمةن 9 ينأةستيسيالئق ءئس-شارا (ونئث ذشةؤئ - شةتةلدة، التاؤئ - ةلئمئزدة) ذيئمداستئرئلعان ةكةن.

 ولاردئث قورئتئندئسئندا 11 ميلليارد دوللار سوماسئندا 91 مةموراندؤمعا قول قويئلعان. ةل ذكئمةتئ ةكسپورتتئ قولداؤ باعئتئندا بةلسةندئ جذمئس جاساؤدا. ناتيجةسئندة، 2012- جئلدئث ءبئرئنشئ توقسانئندا عانا قازاقستان وثدةلگةن ءونئم ةكسپورتئنان 5،5 ميلليارد دوللار پايدا تاپقان. مذنئث سئرتئندا جارتئ جئل ئشئندة وتاندئق كاسئپورئندار تاعئ 80 ميلليون دوللارعا ءونئم جةتكئزؤگة ةكسپورتتئق كةلئسئمشارتتار بةكئتئپتئ. ولارعا سايكةس، قازاق ةلئ ةندئ دذنيةجذزئنة جذك ماشينالارئن، كرانداردئ، اككؤمؤلياتورلاردئ، دانةكةرلةؤ جابدئقتارئن، موتور مايلارئن، اممياك سةليتراسئن، تازارتؤ زاتتارئن، مةديسينالئق بذيئمدارئن جانة باسقا دا كوپتةگةن ونئمدةرئن وتكئزة باستايدئ. بذل - الةم الدئنداعئ بةدةل، ابئروي. ونئث ذستئنة شةتةلگة شئققاندا، قازاقستاندئقتار الدئنان، دذكةن سورةلةرئنةن «قازاقستاندا جاسالعان» دةگةن تاثبالئ ونئمدةر جئلئ ذشئراي كةزدةسسة، رؤح كوتةرئلئپ، ةل ءذشئن ماقتانئش سةزئمئ كوكئرةكتئ كةرنةرئ ءسوزسئز.

ايحان ءشارئپ

سوڭعى جاڭالىقتار