ساؤاتسئز شةنةؤنئكتةر ةل بةدةلئنة داق ءتذسئردئ

استانا. 24- ءساؤئر. قازاقپارات. كوپتةگةن زاثداردئث قازاقشا ماتئندةرئ ةش سئن كوتةرمةيدئ. ول ول ما، ذلتتئق زاثنامادان جوعارئ تذراتئندئقتان، ةكئ ةسة ارتئق كوثئل ءبولؤدئ تالاپ ةتةتئن حالئقارالئق قذجاتتاردئث مةملةكةتتئك تئلدةگئ نذسقاسئندا قاتةلةر ءورئپ ءجذر، سونئث كةسئرئنةن قازاق ةلئنئث بةدةلئنة داق تذسؤدة!
None
None

 كةشة «ذكئمةت ساعاتئ» اياسئندا پارلامةنت الدئندا سئرتقئ ئستةر ءمينيسترئ ةرجان قازئحانوأ ةسةپ بةرگةن بولاتئن. وسئ جيئندا ءماجئلئس اتئنان قوسئمشا بايانداما جاساعان ماؤلةن اشئمبايةأ حالئقارالئق ئستةگئ قازاق تئلئنة قاتئستئ سوراقئلئقتاردئث بئرنةشة مئسالئن كةلتئردئ. ونئث ايتقانئنا سذيةنسةك، ساؤاتسئز شةنةؤنئكتةر قازاقستاننئث بةدةلئنة حالئقارالئق دةثگةيدة نذقسان كةلتئرؤدة.

تومةنگئ پالاتانئث حالئقارالئق ئستةر، قورعانئس جانة قاؤئپسئزدئك كوميتةتئنئث ءتوراعاسئ ماؤلةن اشئمبايةأ حالئقارالئق كةلئسئمدةردئ قازاق تئلئندة ازئرلةؤ ساپاسئ، دالئرةك ايتساق، ولاردئث ساپاسئز جازئلاتئندئعئ كوكةيكةستئ ماسةلة بولئپ قالئپ وتئرعاندئعئن اشئق ايتتئ. «قازاق تئلئندةگئ ماتئندةر، كوبئنةسة، سئن كوتةرمةيدئ، - دةپ شارت ءتذيدئ ول، - وسئنئث كةسئرئنةن حالئقارالئق كةلئسئمدةردئث مةملةكةتتئك جانة ورئس تئلدةرئندةگئ ماتئندةرئنئث اؤتةنتتئلئگئنة قاتئستئ ءجيئ پروبلةما تؤئندايدئ. بذل سول كةلئسئمدئ راتيفيكاسيالاؤ ءئسئنئث ذزاپ كةتؤئنة سوقتئرادئ».

وسئ تذستا «حالئقارالئق زاثداردئث» قازاقشا ماتئندةرئنة بايلانئستئ پروبلةمالاردئث ولاردئ «كةلئسؤلةردةن وتكئزؤدئث بارلئق ساتئلارئندا» باس كوتةرةتئندئگئ جةتكئزئلدئ. ياعني حالئقارالئق قذجاتتئث مةملةكةتتئك تئلدةگئ نذسقاسئنئث ساؤاتسئزدئعئ ماسةلةسئمةن «ذكئمةتتةگئلةر دة، ماجئلئستةگئلةر دة، سةناتتاعئلار دا ذشئراسادئ» ةكةن! وسئدان-اق قازاقشا ماتئندةگئ قاتةلةر اؤقئمئن باعامداي بةرئثئز. ماؤلةن ساعاتحان ذلئ وسئ ماسقارانئث كةسئرئنةن، كذشئنة ةنبةگةن حالئقارالئق كةلئسئمدةردئث سانئ ارتئپ جاتقاندئعئن ءبئلدئردئ. ويتكةنئ حالئقارالئق قذجاتتئث ماتئنئنة، ءتئپتئ ءذتئر-نذكتة بولسا دا، كةز كةلگةن وزگةرئس ةنگئزؤ ءذشئن «ؤاعدالاساتئن ةلمةن نوتا الماسئپ، كةلئسؤ قاجةت». ايتپةسة، كةلئسئمدئ راتيفيكاسيالاؤعا بولمايدئ. سودان ءبئزدئث شةنةؤنئكتةردئث مةملةكةتتئك ءتئلدئ جةتئك بئلمةؤئ «ارقاسئندا» ماثئزدئ حالئقارالئق قذجات ومئرگة جولداما الا الماي، قازاقستان ارئپتةسئ الدئندا كذلكئگة ذشئراپ، ءارئ ونئث نارازئلئعئن تؤعئزئپ جاتادئ.

 ماؤلةن اشئمبايةأ «قازاقستان رةسپؤبليكاسئ مةن كورةيا رةسپؤبليكاسئ اراسئنداعئ قئلمئستئق ئستةر بويئنشا ءوزارا قذقئقتئق كومةك تؤرالئ» كةلئسئمدئ، سونداي-اق وسئ ةكئ ةل اراسئنداعئ قئلمئسكةرلةردئ ذستاپ بةرؤ تؤرالئ كةلئسئمدئ مئسالعا كةلتئردئ، قوس قذجاتقا سالتاناتتئ جاعدايدا، رةسمي تذردة 2003 - جئلدئث 13 - قاراشاسئندا قول قويئلئپتئ. الايدا كةيئن قازاق تئلئندةگئ ماتئنئنةن الدةنةشة رةت قاتةلةر تابئلعان، ناتيجةسئندة قازاقستان تاراپئ كورةيادان ولاردئ تذزةتؤگة كةلئسئم سذراپ، 6 رةت نوتا جئبةرئپتئ! «اقئر سوثئندا ولاردئ راتيفيكاسيالاؤ تؤرالئ زاثدار تةك 2011 جانة 2012 - جئلدارئ عانا قابئلداندئ» دةدئ م.اشئمبايةأ.

 ياعني «تاث سامال ةلئمةن» اراداعئ اسا ماثئزدئ كةلئسئمدةردئ بةكئتؤگة («ولارداعئ «قازاقشا» قاتةلةردئ تذزةتؤگة» دةپ وقئثئز!) باقانداي 8 جانة 9 جئل كةتكةن. - كوپ مارتة نوتالار الماسا بةرؤ قازاقستاننئث ساياسي بةدةل-يميدجئنة سالماقتئ نذقسان كةلتئرةدئ، - دةدئ كوميتةت ءتوراعاسئ ماؤلةن اشئمبايةأ. - ءبئز مذنئ ةستةن شئعارماؤعا ءتيئسپئز! سوندئقتان بارلئق مةملةكةتتئك ورگانداردئث، مينيسترلئكتةر مةن أةدومستأولاردئث جاؤاپكةرشئلئگئن ارتتئرؤ قاجةت.

 ماؤلةن ساعاتحان ذلئ بذل پروبلةمانئ سئرتقئ ئستةر مينيسترلئگئ دة، دةپؤتاتتار دا تالاي رةت كوتةرگةندةرئن اتاپ ءوتتئ. اسئرةسة، سوثعئ كةزدة بذل ئسكة جاثا سايلانعان پارلامةنت سونئ سةرپئن بةردئ. «ءماجئلئس ءتوراعاسئ ن.نئعماتؤليننئث باستاماسئ بويئنشا جانة تاپسئرماسئمةن، بذگئندة اتالعان ماسةلة  ءوز شةشئمئن تابؤدا» دةدئ پالاتا كوميتةتئنئث ءتوراعاسئ. «وسئ جذمئستئ جاقسارتؤعا باعئتتالعان ءبئرقاتار ذسئنئستار ءتذزئلئپتئ». جاؤاپتئ مةملةكةتتئك ورگاندار وكئلدةرئنئث قاتئسؤئمةن باسقوسؤلار مةن كةثةسؤلةر وتكئزئلگةندئگئ بةلگئلئ بولدئ.

 ءبئر قؤانئشتئ جاثالئق: كةشة، سةنات ءتوراعاسئ ق.ءمامي مةن ءماجئلئس باسشئسئ ن.نئعماتؤليننئث پرةمةر اتئنا جازعان حاتئنئث ئزئمةن، حالئقارالئق قذجاتتاردئث مةملةكةتتئك تئلدةگئ ءماتئنئنئث دذرئس بولؤئن قاداعالايتئن ارنايئ جذمئس توبئنئث ةندئگئ قذرئلعاندئعئ جاريالاندئ. «ءماجئلئس، سةنات اپپاراتتارئ مةن پرةمةر-مينيستر كةثسةسئنئث وكئلدةرئنةن قذرالعان بذل توپ حالئقارالئق كةلئسئمدةردئث بارلئعئنئث ماتئندةرئن، ولاردئث اؤتةنتتئ بولؤئ تذرعئسئنان قارايدئ» دةدئ م.اشئمبايةأ. ول ذكئمةت باسشئسئ كةثسةسئنئث «مةمورگانداردئث حالئقارالئق كةلئسئمدةردئث قازاق تئلئندةگئ جوبالارئن ازئرلةؤئ دةثگةيئن ارتتئرؤعا باعئتتالعان جذمئستئ باستاعاندئعئن» حابارلادئ. وسئ سةبةپتئ دة قالاؤلئلار بذل سالاداعئ تذيتكئلدئ ماسةلةلةر ارئ قاراي شيةلةنئسة بةرمةي، ةندئ كةزةث-كةزةثمةن جانة ءبئر ءئزدئ تذردة شةشئلةتئندئگئنةن ءذمئتتئ. ءماجئلئس بذل پروبلةمانئ دةپؤتاتتاردئث نازاردا ذستايتئندئعئن جةتكئزدئ.

وسئنئث الدئندا عانا قازاقستان كوشباسشئسئ س ءئ م-نئث كةثةيتئلگةن القاسئنا قاتئسئپ، حالئقارالئق ساياسات سالاسئنداعئ نةگئزگئ ماسةلةلةردئ اشئپ كورسةتكةنئ، باسئمدئقتئ مئندةتتةردئ بةلگئلةپ بةرگةنئ ءمالئم. سوندا قالاؤلئلاردئث كوكةيئندةگئسئنئث كوبئ كوتةرئلئپتئ. وسئ ورايدا دةپؤتات م.تئنئكةيةأ جذماداعئ جيئننان كةيئن «سئرتقئ ئستةر ءمينيسترئن شاقئرئپ، وسئ «ذكئمةت ساعاتئن» وتكئزؤدئث دة قاجةتئ جوق ةدئ» دةپ سانايدئ ةكةن. ايتكةنمةن، ونئث دا سذرارئ بار بولئپ شئقتئ: «مذمكئندئكتئ پايدالانا وتئرئپ، سذراپ قالايئن. مذندا ذكئمةتتئث پارلامةنتتةگئ وكئلئ دة وتئر. بئزدة كةيبئر مينيسترلةردئث قابئلداؤئنا كئرمةك تذگئل، ايلاپ تةلةفونمةن سويلةسة المايسئث! سوندئقتان ذكئمةت وكئلئ ارقئلئ نارازئلئق نوتاسئن جولداعئم كةلةدئ» دةدئ ول.

 دةگةنمةن كوپتةگةن قالاؤلئلار قارا باسئنئث ةمةس، بذقارا حالئقتئث وكئلدةرئنة قاتئستئ ماسةلةلةرگة الاثداؤلئ. ماسةلةن، دةپؤتات قؤانئش سذلتانوأ قازاق ةلئنئث ديپلوماتتارئ جوق جات جةرلةردة قازاقستاندئقتاردئث قالاي قورعالاتئندئعئن سذرادئ. ارينة،  ونداي جاعدايلاردا رةسةيلئك ديپلوماتتارعا كذنئ قارايدئ. ايتسة دة، سئرتقئ ساياسي أةدومستأومئز بذل تاؤةلدئلئكتةن قذتئلئپ، ءتول وكئلدئكتةرئمئزدئ اشؤعا ذمتئلؤدا ةكةن. «شةتةلگة شئعاتئن قازاقستاندئقتار سانئ جئل ساناپ ارتئپ كةلةدئ، - دةدئ سئرتقئ ئستةر ءمينيسترئ ةرجان قازئحانوأ، - وكئنئشكة قاراي، ولارعا قاتئستئ توتةنشة وقيعالار دا ءوسئپ جاتئر. تةك 2011 - جئلئ شةتةلدةرگة قازاقستاننان 7 ميلليون ادام شئقتئ. وسئعان وراي ءبئزدئث شةتةلدةگئ ةلشئلئكتةر، ديپلوماتيالئق وكئلدئكتةر تالاي رةت كومةك كورسةتؤگة تارتئلدئ».

 ةرجان حوزة ذلئ ديپلوماتيالئق ميسسيا وكئلدةرئنئث، ءتئپتئ كةيدة ادأوكات رةتئندة جذرؤلةرئنة تؤرا كةلةتئندئگئن ايتتئ. «بئلتئر ليأيادا، مئسئردا، جاپونيادا جذزدةگةن ازاماتتارئمئزدئ شذعئل ةلگة قايتارؤعا جاردةم كورسةتتئك. سونداي-اق بئرنةشة ونداعان ازاماتتارعا قارجئلئق، ماتةريالدئق كومةكپةن قول ذشئن بةردئك. وسئ ورايدا ءبئز قازاقستان ازاماتتارئن ءوز قاؤئپسئزدئگئنة كوبئرةك كوثئل بولؤگة شاقئرامئز!» دةدئ س ءئ م باسشئسئ.

  ول وزدةرئنئث بيئل وش، حودجةنت، برةست جانة قازاندا باس كونسؤلدئق مةكةمةلةرئن اشقالئ وتئرعاندارئن ءمالئم ةتئ. ال جاثا ةلشئلئكتةرئمئز يندونةزيادا، برازيليادا، فينليانديادا تذثلئگئن جاثادان تذرمةك. «ءبئز ةلئمئزدئث وكئلدئكتةرئنئث جاعرافياسئن كةثةيتةمئز» دةدئ ة.قازئحانوأ.  سئرتقئ ئستةر ءمينيسترئ «20 جئل ئشئندة قازاقستان ةكونوميكاسئنا 120 ميلليارد دوللاردان استام شةتةلدئك ينأةستيسيالار تارتئلعاندئعئنان» قذلاعدار ةتتئ. بئلؤئمئزشة، قازاقستاندئق ءاربئر ةلشئگة ءبئر جئلدا سول ةلدةن قانشا ميلليارد دوللار ينأةستيسيا تارتؤئ قاجةتتئگئ بةلگئلةنئپ، مئندةت قويئلئپتئ. ونئث جذمئسئ سونشا ينأةستيسيانئ تارتا العان-الماعاندئعئنا قاراي باعالانادئ دةسةدئ.

  «الةم باستان كةشئرگةن جاهاندئق قارجئلئق-ةكونوميكالئق داعدارئسقا وراي ةلباسئمئز بئزگة «ةكونوميكالئق ديپلوماتيانئ» كذشةيتؤگة تاپسئرما بةردئ،-دةدئ ةرجان قازئحانوأ. - مينيسترلئك جانة شةتةلدةردةگئ مةكةمةلةرئمئز شةتةلدئك ينأةستيسيالار مةن جوعارئ تةحنولوگيالار تارتؤ جذمئسئن جانداندئرؤعا، ةلدة باسئمدئقتئ جوبالاردئ ئسكة اسئرؤعا جاردةمدةسؤگة ناقتئ باعئت ذستاپ وتئر».  كةشة ةلةث ةتكئزگةن جاثالئق جاريا ةتئلدئ: ةل باسشئلئعئ س ءئ م الدئنا «الماتئنئ كوپ تاراپتئ ديپلوماتيانئث سؤب وثئرلئك حاب ورتالئعئنا اينالدئرؤ جانة الماتئدا ب ذ ذ حاتشئلئعئنئث ءئرئ وفيسئن اشؤ مئندةتئن» قويئپتئ.

 ايحان ءشارئپ       

 دةرةككوز: «ايقئن» گازةتئ

سوڭعى جاڭالىقتار