قازاق وتباسئنداعئ جابئق تاقئرئپتئ وقئتؤ مةكتةپتة دة ءماز ةمةس

 استانا. 16 -ءساؤئر. قازاقپارات - جئنئستئق تاربية قازاق قوعامئ ءذشئن بةرئگة دةيئن جابئق تاقئرئپ بولئپ كةلگةن-دئ.
None
None

ءدال وسئ ذياتتئ تاقئرئپتئ قوزعايتئندارعا ءبئرتذرلئ كوزقاراس پايدا بولعانئ دا راس. الايدا قانشا ذيالئپ، «بةتتئ باسئپ، قاتتئ ساسئپ»، قاشئپ كةتكئمئز كةلگةنئمةن، ءبارئبئر اينالئپ كةلئپ، الدئمئزدان شئعا بةرةدئ.

جاستاردئث ةرتة باستان جئنئستئق قاتئناسقا ءتذسؤئ قوعامدئق قاسئرةتكة ذلاسئپ، «قايتپةك كةرةك» دةپ ءار ويدئث قذيرئعئنان ذستاي الماي جذرگةندة، بذل ماسةلة قالئپتئ جاعدايعا اينالئپ بارا جاتقانداي. قازاق وتباسئندا ذيات ساناپ، مذلدة جابئق جاتاتئن تاقئرئپ بولعان جئنئستئق تاربية قازئرگئ كةزةثدة مةكتةپتةردة ءماز بولاتئنداي دةثگةيدة وقئتئلئپ جاتقان جوق. سوعان قاراماستان، بالالارئمئزدئث «كوزئ ةرتة اشئلئپ جاتئر». ءدال وسئ «جابئق تاقئرئپتئ» جئلئ جاؤئپ قويعئسئ كةلگةندةر بالالارعا ةشتةثة ذيرةتپةؤ قاجةتتئگئن، ولار ءوز كةزةگئندة ءبارئن وزدةرئ ذيرةنئپ الاتئنئن العا تارتادئ. ءبئراق وسئنداي جاسئرئپ-جاقاؤراتؤدان شئققان ذشپاعئمئز قايسئ؟! تورئثئزدة تذرعان تةلةجاشئگئثئزدئ «ذياتتئ» ةتؤ مذلدةم مذمكئن ةمةس. جئلتئراعان جؤرنال بئتكةندئ جالاثاش ءايةلسئز ةلةستةتة المايتئن حالگة جةتتئك. ينتةرنةت تاعئ دا وسئنداي «سذمدئقتارئن» العا توسادئ. ءبئز قانشا تذساؤلاعانئمئزبةن، بالالار ءوز بةتئنشة «ذيرةنئپ»، «تاجئريبة» جيناقتاؤدا. «قورشاؤلئ باقتئث جةمئسئ ءتاتتئ» ارينة. «قورئعان جةرگة بالا مةن ءيت ءوش» ةكةنئن تاعئ دا ءسئز بةن ءبئز جاقسئ بئلةمئز.

ناتيجةسئ... جاعا ذستاتارلئقتاي! 14-15 جاستاعئ قئزدارئمئزدئث اياعئ اؤئرلاپ قالئپ جاتئر... 7-سئنئپتئث بالاسئ جئنئستئق جولمةن جذعاتئن ينفةكسيالاردان ةمدةلئپ جاتئر. تاعئسئن تاعئلار... بذل - قانشا جاسئرئپ-جاپقانمةن، اياعئ اشئلئپ قالا بةرةتئن اقيقات. ءتئپتئ ءئشئ ذرلةگةن شارداي بولئپ جاس وسكئن قئزدارئمئز كةشكئ مةكتةپتة وقئپ ءجذر. ذ ب ت-عا دايئندالؤدئث ورنئنا بالا ةمئزئپ جذرگةندةرئ دة جةتةرلئك. اقئر اياعئندا ءوزئمئز تذمشالاعان وتئرئگئمئز ءوزئمئزدئ تذنشئقتئرئپ جاتقانداي. اقيقاتئ وسئ عوي. ءوزئ بالا بولسا دا، بالا «جاساپ شئعارؤدئ» بةسكة بئلةتئندةر كوپ قازئر. پسيحولوگتةر جئنئستئق تاربية مةن وتباسئلئق ومئرگة دايارلاؤ ئسئنة ةتنومادةني قذندئلئقتار ارقئلئ ئقپال ةتؤ كةرةك دةپ ةسةپتةيدئ. ءبئراق قالاي؟ كةزئندة أالةولوگيا ءپانئن مةكتةپ باعدارلاماسئنان الئپ تاستاؤ تؤرالئ ماسةلة كوتةرئلگةنئ بةلگئلئ. كوكپار تارتقان كون تؤلاقتاي بولعان ماسةلة اقئرئ اياقسئز قالدئ. ءبئرئ ارئ تارتتئ، ءبئرئ بةرئ تارتتئ. شةشئلگةن ماسةلة جوق ءبئراق. أالةولوگيا پانئنة ارنالعان وقؤلئقتئث كةرةك ةمةس جةرلةرئن الئپ تاستاپ، ذلتتئق مةنتاليتةتئمئزگة ساي ةتئپ جازؤ كةرةك دةدئ بئرةؤلةر. ستاتيستيكا اگةنتتئگئنئث مالئمةتتةرئنة سذيةنسةك، ةلئمئزدة جئل سايئن 15-19 جاستاعئ 10 مئثعا جؤئق قئز بالانئث اياعئ اؤئر بولادئ ةكةن. مةديسينالئق تةكسةرؤدةن وتكةن ءار 100 مئث جةتكئنشةكتئث 1466-سئنئث گينةكولوگيالئق اؤرؤعا شالدئققانئ انئقتالعان. سالاؤاتتئ ءومئر سالتئن قالئپتاستئرؤ ورتالئعئ بولسا، ةلئمئزدةگئ 14 جاستاعئلاردئث جئنئستئق قاتئناسقا بارؤ فاكتئسئ جئل وتكةن سايئن جيئلةپ بارا جاتقاندئعئن جاريالاپ وتئر. وتكةن جئلئ «امان-ساؤلئق» قوعامدئق قورئ جذرت نازارئنا «ايةلدةر مةن جاستاردئث سةكسؤالدئ جانة رةپرودؤكتيأتئ دةنساؤلئعئن ساقتاؤ جانة وتباسئن جوسپارلاؤ» اتتئ بايانداماسئن جاريالاعان بولاتئن. تاثعالارلئق ءارئ قئزئقتئ تاقئرئپتارئ جةتةرلئك بولئپ شئقتئ.

ةلئمئزدة ءدارئ-دارمةكپةن ءذي جاعدايئندا تذسئك جاساتؤعا مذمكئندئك كوبةيگةن. ويتكةنئ وسئنداي دارئلةر قولجةتئمدئ بولا باستاپتئ. كةرئسئنشة، جاسوسپئرئمدةر اراسئنداعئ تؤؤ كوبةيگةن. 15-19 جاس ارالئعئنداعئ قئزداردئث 3 پايئزئ بالا كوتةرگةن. بذل باتئس ةؤروپا، جاپونيا، اأستراليا جانة ساؤد ارابياسئ سئندئ ةلدةرمةن سالئستئرعاندا ةكئ-ءذش ةسةگة كوپ. وتباسئن جوسپارلاؤ قئزمةتئندةگئلةر ءذشئن جذكتئلئككة جول بةرؤگة بولمايتئن ايةلدةرگة ةسكةرتؤ جاساؤ باستئ پارئزدارئ بولئپ سانالادئ. وندايلار اكؤشةر-گينةكولوگتئث قاتاث باقئلاؤئندا ةسةپكة الئنئپ، جذكتئلئككة قارسئ دارئلةر تةگئن بةرئلةدئ. الايدا مةديسينالئق تذسئك جاساتؤشئلار سانئ نةگة ازايماي وتئر؟ زةرتتةؤلةر كورسةتكةندةي، وثتذستئك جانة سولتذستئك قازاقستان وبلئستارئندا 16-18 جاستاعئ قئزدار جئنئستئق قاتئناسقا دايئن ةمةس. وثتذستئكتة قئزدار تاربيةسئندة ولار «وتباسئلئق ءومئر تؤرالئ قايدان بئلةدئ» دةگةن سذراققا «جةثگةمنةن ةستئدئم»، «مةكتةپتةگئ قذربئلارئمنان»، وتة سيرةك جاعدايلاردا «انامنان» دةپ جاؤاپ بةرگةن. پسيحولوگتةر، ارينة، ذلكةن ومئرگة دايئن بولماؤ قئز بالا ءذشئن اؤئر سوققئ ةكةنئن ايتادئ. جذرگئزئلگةن زةرتتةؤلةردة بةلگئلئ بولعانداي، جاستاردئث 20 پايئزئ عانا عاسئر ئندةتئنئث قالاي جذعاتئنئن بئلةتئندئگئن ايتقان. ال قالعاندارئ سةكسؤالدئ ساؤاتسئز دةسة دة بولادئ. جذكتئلئكتةن ساقتانؤدئ بئلمةيتئندةرئ دة بار بولئپ شئقتئ. ارينة، مةكتةپتة جذكتئلئكتةن ساقتانؤدئ ذيرةتپةيدئ. دةگةنمةن بذرئنعئ «قئزدار جينالئسئن» قايتا جانداندئرؤ كةرةك سياقتئ. جذكتئلئكتةن ساقتانؤدئ بئلمةسة دة، 15-19 جاستاعئلار ءبئر رةت بولسا دا توسةك ءدامئن تاتئپ كورگةن. سونئث سالدارئنان جئنئستئق جولمةن جذعاتئن اؤرؤلار كوبةيئپ كةتكةن.

رةسپؤبليكالئق سپيد-پةن كذرةس ورتالئعئ جذرگئزگةن زةرتتةؤلةردة جذكتئ ايةلدةردئث اراسئندا سيفيليس اؤرؤئمةن اؤئراتئندار 100 مئث ادامعا شاققاندا 2300 ادامنان كةلگةن. مذنداي اؤرؤلاردئ ةمدةؤگة قولجةتئمدئلئكتئث تومةندئگئ راس. كوبئ ةمدةلمةي جذرة بةرةدئ. نة بولماسا باقسئ-بالگةرلةرگة بارادئ. ءدال وسئ اؤرؤلاردئ ةمدةؤ ةسكئ جذية بويئنشا جذرگئزئلةدئ. سيفيليس پةن گونورةيانئ ةمدةؤ تةرئ-أةنةرولوگيالئق ديسپانسةرمةن شةكتةلةدئ. امبؤلاتورلئق جذيةدة پاسيةنتتةردئ انونيمدئ ةمدةؤ جذرگئزئلمةيدئ. سونئث سالدارئنان جةكةمةنشئك ةمحانالاردا ةمدةلةدئ. ال ولاردا قذلان-تازا ايئعئپ كةتؤگة بولادئ دةپ ةشكئم كةپئلدئك بةرة المايدئ. وتباسئنئ جوسپارلاؤدئث نة ةكةنئن، جذكتئلئكتةن ساقتانؤ جولدارئن بئلمةگةن بويجةتكةندةرئمئز بالاسئن تؤا سالئپ، قوقئسقا تاستاپ كةتئپ جاتئر. «بالكئم، ساقتانؤدئث جولدارئن بئلسة، ةرتة «ذلكةن ومئرگة» قادام باسؤدئث قيئندئعئن تذسئنسة، مذندايدان اؤلاق جذرةر مة ةدئ» دةيتئندةر دة جوق ةمةس. جالپئ، «جابئق تاقئرئپتئث» بةتئن اشاتئن كةز كةلگةن سياقتئ...

باقئتگذل كةنجةبايةأا، پسيحولوگ:

- «جابئق تاقئرئپ» دةپ مذلدةم سئزئپ تاستاؤعا تاعئ بولمايدئ. سالدارئنان قانشاما وكئنئشتئ جايت ورئن الؤدا. بالالارعا ءوز جاسئنا سايكةس ادئستةمةلئك قذرالدار، كئتاپشالار جةتئسپةيدئ. سونئ تام-تذمداپ حاباردار ةتئپ وتئرؤ ارتئقتئق ةتپةيدئ. ونسئز دا قازئرگئ بالالار ةرتة جةتئلةدئ ةمةس پة؟! دارئگةرلةر مةن پسيحولوگتةردئ قاتئستئرا وتئرئپ، ارنايئ ساباقتار ذيئمداستئرئلسا، قانشاما قاسئرةتتئث الدئن الؤعا بولار ةدئ.

اأتور: گذلجان كوشةروأا، جامبئل وبلئسئ

دةرةككوز:ا«لاش ايناسئ» گازةتئ 

سوڭعى جاڭالىقتار