سؤ ءذشئن بولعان سوعئس

  استانا. 13- قاثتار. قازاقپارات. وتكةن جئلدئث ةرتة كوكتةمئندة «اراب كوكتةمئ» دةگةن اتقا ية بولعان اراب ةلدةرئندةگئ كوتةرئلئستةر تالاي بيلةؤشئنئ تاقتان تايدئردئ، باسئن جذتتئ. وعان ةل كؤا، الةم كؤا. ءبئراق حالئق تولقؤئ ءبئرقاتار اراب ةلدةرئندة ءالئ باسئلا قويعان جوق. ءبئر بئقسئپ، ءبئر ءسونئپ، قولامتالانئپ جاتئر.
None
None

  كئم ءبئلسئن، تاعئ قاي تيراننئث سورئ قايناپ تذرعانئن؟ قالاي ايتساق تا، توثكةرئس وتئ شارپئعان اراب ةلدةرئندةگئ ليأيانئث جونئ الابوتةن ةدئ. اقيقاتئن ايتار بولساق، جذرت باس كوتةرئپ، جاقسئلئق جاساپ وتئرعان باسشئسئنئث جاعاسئنان الئپ، يتشة تةپكئلةپ، قيناپ، زورلاپ، اتئپ تاستايتئنداي - ليأيا كةدةي-كةپشئكتئث ةلئ ةمةس ةدئ.

كةرئسئنشة، ينفراقذرئلئمئ جاقسئ دامئعان، ةكونوميكاسئ قارقئندئ، الةؤمةتتئك ماسةلةلةرئ وثدئ شةشئم تاپقان اراب ةلدةرئندةگئ تذرمئسئ جوعارئ مةملةكةتتئث قاتارئندا-تذعئن. سولاي بولا تذرسا دا، حالئق نةگة كوتةرئلدئ، ةشقانداي تيران قولئنان كةلمةگةن جاقسئلئق جاساعان باسشئنئ نةگة ساتتئ؟ نةگة ءولتئردئ؟ سةبةبئ نة؟ ءيا نةگة؟ مؤاممار كاددافيدئث تذبئنة جةتكةن حالئق پا، الدة سئرتقئ كذشتةر مة؟ جاؤاپ ءارتذرلئ. ءبئرئ كاددافي اتالاس تايپالارعا وث قارادئ، ال وزگةلةرئنة تئزة باتئردئ، توثكةرئستئث ءتذپ-تامئرئ وسئ دةسةدئ. باز ءبئرئ سئرتقئ كذشتةر دةگةندئ ايتادئ. بذل جةردة ليأيانئث مول مذنايئ مةن گازئن العا تارتاتئندار كوپ. تارتئس سول ءذشئن بولدئ، مذناي كاددافيدئث تذبئنة جةتتئ دةسةدئ.

 بالكئم، بذل بولجام دذرئس تا بولار، بذرئس تا بولار... ناقتئ سةبةبئن ةشكئم ءدوپ باسئپ ايتا المايدئ. دةسةك تة، ءدال وسئ تذستا ةشكئمنئث ويئنا كةلمةگةن، كاددافيدئث باسئن جذتقان وتة ماثئزدئ ءبئر ماسةلةنئ جذرت ذمئتئپ كةتةتئن سةكئلدئ. ول نة؟ ةندئ سونئ وزئمئزشة تارقاتئپ كورةلئك. 2010- جئلدئث قئركذيةگئندة 2008- جئلئ «گيننةستئث رةكوردتار كئتابئنا» ةنگةن ليأياداعئ قولدان جاسالعان وزةننئث نةگئزگئ بولئگئنئث اشئلؤئ بولدئ. «عاسئر قذرئلئسئ» تؤرالئ الةم اقپارات قذرالدارئ كوپ جازا قويماعانئ دا تذسئنئكسئز. بالكئم، بذل جةردة باتئستئث پاسئق ساياساتئنئث سالقئنئ جاتقان بولار... ايتپةسة بذل جوبا تولئق اياقتالسا، كذنگة كذيئپ، ةرنئ كةزةرئپ جاتقان افريكا قذرلئعئ لاتئن امةريكاسئ سياقتئ گذلجازيرا وازيسكة اينالار ةدئ. امال قانشا، باسئ ءساتتئ باستالعان عاسئر قذرئلئسئ ورتا جولدا توقتادئ (دذرئسئ توقتاتتئ)، قيراتئلدئ. بذنئث كاددافيگة نة قاتئسئ بار دةؤئثئز مذمكئن.

ءيا، بذل قولدان جاسالعان ءوزةننئث ليأيا ارئستانئ كاددافيگة تئكةلةي بايلانئسئ بار. بذل جوبا سونئكئ ةدئ. ةندئ از-ماز وتكةن جئلداردئث بةدةرئنة كوز سالساق، 1953- جئلئ ليأيا جةرئنةن مذناي كوزدةرئن ئزدةپ جذرگةندةر، جةراستئنان 35 مئث تةكشة مةتر ارتيزان سؤئنئث قورئن تاپقان. ارادا جئلدار وتة كةلة ليأيالئقتار سؤدئث مذنايدان دا قئمبات ةكةنئن ءتذسئندئ. ءبئراق ونئ قالاي پايدالانؤدئث جولئن تاپپادئ. ةگةر الگئ مول سؤدئ جايئپ جئبةرسة، 350 مئث شارشئ شاقئرئمدئ الئپ جاتقان جةرئ بار گةرمانيا سؤدئث استئندا قالار ةدئ. ةگةر جذزمةترلئك تةرةثدة جاتقان سؤدئ جةر بةتئنة شئعارسا، بذكئل قارا قذرلئق جاسئل جةلةككة اينالئپ شئعا كةلةر ةدئ...

سول تذستا ليأيانئث باعئنا وراي مؤاممار كاددافي بيلئككة كةلة قالدئ. حالقئنئث قامئن ويلايتئن باسشئ بئردةن سؤدئ ةل مذددةسئنة پايدالانؤدئث جولئن قاراستئردئ. تاپتئ دا. ليأيانئث اسا قذرعاق ايماقتارئنا ءئرئ قذبئرلار ارقئلئ سؤ اپارؤدئث جوباسئن جاسادئ. ارنايئ بوگةت جاساؤدئ قولعا الدئ. وسئ ماقساتتا وثتذستئك كورةيادان ماماندار شاقئرئلدئ. ءال بؤراي قالاسئندا سؤ وتكئزةتئن ءئرئ تةمئر-بةتون قذبئرلار زاؤئتئ سالئندئ. 1984- جئلئ العاشقئ قذبئرلار توسةؤ قذرئلئسئن كاددافيدئث ءوزئ اشتئ. ارينة، «گيننةسس كئتابئنا» بذل قولدان جاسالعان وزةن تةكتةن-تةك ةنگةن جوق. بذل الةمدةگئ ةث ءئرئ قذرئلئس ةدئ جانة قانداي ماقساتقا ارنالعان دةسةثشئ... كاددافي تةك ليأيانئ عانا ةمةس، اينالاداعئ كورشئلةرئن جاسئل جةلةككة وراندئرماق بولدئ. سؤ بار جةردة تئرشئلئك بار. ليأيا باسشئسئ بذل قذرئلئستئ «الةمنئث سةگئزئنشئ كةرةمةتئ» دةپ اتادئ.

قازئر بذل سؤ جذيةسئ 1300 سؤ سورعئش بذرعئدان تذرادئ. ءارقايسئسئ جارتئ شاقئرئم تةرةثنةن اؤئزسؤ سورئپ، جةر ذستئنة شئعارادئ. بةتون قذبئرلاردئث ذزئندئعئ ءتورت مئث شاقئرئمعا جةتةدئ. ونداعان سؤ ستانساسئ، سؤ قويمالارئ، باسقارؤ ورتالئقتارئ بار. وسئ قذبئرلاردان كذنئنة جةتئ ميلليون تةكشة مةتر سؤ اعئپ، ونداعان قالالاردئ، ياعني ليأيا استاناسئ مةن بةنگازئ، گاريان، سيرت سةكئلدئ ءئرئ شاهارلاردئ سؤمةن قامتاماسئز ةتؤدة. سونداي-اق كوك جةلةك وتئرعئزئلعان ونداعان القاپتار دا وسئ سؤمةن سؤعارئلؤدا. شارؤالار ةگئن سالئپ، كوكونئس وتئرعئزئپ، ئرعئن پايدا كورة باستاعان ةدئ. الداعئ جوسپار، كذنگة كذيئپ، ايتاقئر بولئپ جاتقان 150 مئث گةكتار جةردئ كوگالداندئرؤ بولدئ. ودان ءارئ بذكئل قارا قذرلئقتئ اش-جالاثاش، قايئرشئلئقتان الئپ شئعئپ، سؤلئ-نؤلئ ةلگة، ازئق-تذلئكتئ سئرتتان تاسئپ ةمةس، ءوز جةرئندة ءوندئرئپ، كةرئسئنشة، ارتئعئن سئرتقا ساتاتئن باقؤاتتئ جذرتقا اينالدئرؤ ماقساتئ تذردئ... بذل الةمدئك دةثگةيدةگئ ماثئزئ اسا زور قذرئلئستئث بئتؤئنة ةندئ شيرةك عاسئر عانا ؤاقئت قالعان-تذعئن. سوسئن افريكا قارا قذرلئق ةمةس، ءجازيرالئ ولكةگة اينالماق ةدئ... امال قانشا؟

بذكئل افريكا كورةتئن يگئلئككة قارئس قادام قالعاندا ليأيادا توثكةرئس بذرق ةتة ءتذستئ. كذلدة جاتقان ةلئن كوتةرئپ كذن ةتكةن، وتار ةلدةن بوستان ةلگة اينالدئرعان، باتئستئث ازؤلئ ةلدةرئمةن تايتالاسئپ، ولاردئث ليأيا جةرئندةگئ اسكةري بازالارئن جاؤئپ، شةكارادان تذرة قؤئپ شئققان، قايئرشئ ليأيانئ باقؤاتتئ ةلگة اينالدئرعان، ةث سوثئندا، شولدةن قاتالاعان ةلئن جةردةن سؤ شئعارئپ، ءشولئن قاندئرعان مؤاممار كاددافي 2011- جئلئ قازان ايئندا توثكةرئسشئلةردئث قولئنان قازا تاپتئ. حالقئنا جاساعان جاقسئلئعئنئث قارئمتاسئ وسئ ما ةدئ؟!

 ءدال وسئ جةردة ليأيا باسشئسئنئث تذبئنة جةتكةن وسئ «قولدان جاساعان وزةن» دةگةن بولجام ايتئلئپ قالادئ... شئندئققا ءبئر تابان جاقئن. ويتكةنئ كةيبئر ءئرئ ةلدةر قارا قذرلئققا ازئق-تذلئك تاسؤمةن، ساتؤمةن اينالئستئ. ولارعا افريكانئث باي ةلگة اينالؤئ ءتيئمسئز. ماثگئ كةدةي-قايئرشئ بولئپ تذرا بةرگةنئ ذلكةن پايدانئث كوزئ ةدئ. وزئنةن ارتئلعانئن ةكئ-ءذش ةسة باعاعا ساتتئ. ةگةر دة كاددافيدئث جوباسئ ئسكة اسقاندا، افريكا مذلدةم وزگة جذرتقا اينالار ةدئ دة، الگئلةر قارا قذرلئقتئ تذقئرتؤ «كوزئرئنةن» ايئرئلئپ قالار ةدئ. بذگئنگئ كذنئ اؤئزسؤ الةم بويئنشا قات بولا باستاعاندا، قايداعئ ءبئر ليأيا بئرنةشة عاسئر قارا قذرلئقتئ سؤمةن اسئراؤعا مذمكئندئك الاتئنئ الپاؤئت ةلدةردئ بةي-جاي قالدئرمادئ. قالاي دا ول جوبانئ توقتاتؤدئث، جوبانئث اأتورئن جويؤدئث جولدارئ قاراستئرئلدئ. ايتپةسة باسشئسئنئث جاعاسئن جئرتاتئنداي ليأيا سوندايلئق كةدةي-كةپشئكتئث ةلئ ةمةس ةدئ.

 جذرت باتئستئث ايتاعئنا ةردئ، ءسويتئپ، «ةلئم» دةگةن ةردئث تذبئنة جةتتئ. قولدان جاسالعان ذلئ وزةننئث كةزةكتئ ءبئر بولئگئن اشئپ تذرئپ، مؤاممار كاددافي: «ةل يگئلئگئ ءذشئن جاساپ جاتقان وسئ تئرلئگئمئزدئ ا ق ش كورة المايدئ. تئزةسئن باتئرعئسئ كةلةدئ. ويتكةنئ ءبئز تئرلئكتئ ءوز بةتئمئزشة باستادئق. قولئنان كةلسة امةريكا ءبئزدئث وسئ ذلئ جذمئسئمئزدئ جوق ةتؤگة تئرئسئپ باعادئ. ويتكةنئ ولار ليأيا حالقئنئث ماثگئ اش-جالاثاش، قايئرشئ قالپئندا قالعانئن قالايدئ» دةپ ةدئ.

 ءدال سول سالتاناتتئ جيئندا ايماقتاعئ كوپتةگةن مةملةكةتتةردئث باسشئلارئ قاتئستئ. سونئث ءبئرئ - ةگيپةت پرةزيدةنتئ حوسني مذباراك بولاتئن. ولاردئث ءبارئ كاددافيدئث جاساپ جاتقان تئرلئگئن قولداؤشئلار ةدئ. جازمئش سولاي بولدئ ما، الدئمةن مذباراك تاقتان تايدئرئلدئ...سوسئن وزگةسئ... كةزدةيسوقتئق پا، قايدام، ليأياداعئ توثكةرئسكة ارالاسقان ناتو ذشاقتارئ الدئمةن قولدان جاسالعان وزةندئ قذرتؤعا تئرئستئ. قذبئر شئعاراتئن زاؤئتتار، سؤ سوراتئن ستانسالار، باسقارؤ جذيةلةرئ بومبانئث استئندا قالدئ. قيراتتئ. كذلگة اينالدئردئ. باتئستئث ءبئر باسئلئمئ ليأياداعئ سوعئس ةشقانداي مذناي ءذشئن بولعان سوعئس ةمةس. سؤ ءذشئن بولعان سوعئس. كاددافي سونئث العاشقئ قذربانئ» دةپ جازعان ةدئ.

 بالكئم، سولاي دا شئعار. ويتكةنئ الپاؤئت ةلدةر قاشان دا قاتارعا باسةكةلةس بولاتئن ةلدةردئث قوسئلعانئن قالامايدئ. كةرئسئنشة، مةشةؤ، دامئماعان قالئپتان شئعارماؤعا بار كذشئن سالادئ. قورقئتادئ، تئزةسئن باتئرادئ. بوي بةرمةي بارا جاتسا، ساياسي-ةكونوميكالئق ءتذرلئ قذرساؤعا الادئ، بةلگئلئ توپتاردئ ساتئپ الا وتئرئپ، توثكةرئستةر جاساؤعا تئرئسادئ. باسشئسئن تاقتان تايدئرادئ، كوزئن قذرتادئ. وسئلايشا «شئنجئر بالاق، شذبار ءتوس» ئرگةلئ مةملةكةتكة اينالماؤئنا كذش سالادئ. بذل - ةش جةردة جازئلماعان قاعيدا. ءبئراق الپاؤئت ةلدةردئث جئمئسقئ ساياساتئنئث استارئندا وسئ پيعئل جاتاتئنئ بةلگئلئ. «ةلئن باقؤاتتئ ةتةمئن، جةرئمدئ گذلجازيراعا اينالدئرامئن» دةگةن كاددافي وسئ ساياساتتئث قذربانئ بولعان سياقتئ...

 سةيسةن امئربةك ذلئ

 دةرةككوز: «ايقئن» گازةتئ

سوڭعى جاڭالىقتار