مذرات اؤةزوأ: «اباي جولئ» قئتايشاعا ةكئ رةت اؤدارئلدئ

- فرانسؤزداردئث اؤةزوأكة دةگةن ءئلتيپاتئ ةرةكشة. لؤي اراگونمةن جاقئن دوس بولئپ، حات الماسئپ تذرعانئن دا بئلةمئز. وسئ تذرعئدا قازاق وقئرمانئنا انتؤان أيتةز دةگةن ةسئم جوعارئدا اتالعان ازاماتتاي ونشا تانئس ةمةس سياقتئ. وسئ تذلعاعا توقتالا كةتسةثئز. أيتةز بةن اؤةزوأتئث ادةبي بايلانئستارئ جونئندة نة ايتار ةدئثئز؟
- «اباي جولئ» رومان-ةپوپةياسئنئث دذنيةجذزئلئك وقئرماندار اراسئندا ورنئ بولةك. مويئندالدئ. بةلگئلئ ءبئر ءداؤئردئ جان-جاقتئ بئلئپ، كوركةمدئك ةرةكشةلئكتةرئن بايقاپ، ونئ ذلئ تؤئندئعا اينالدئرعان كوپتةگةن قالامگةرلةر بار. ورئس ادةبيةتئندة تولستوي، دوستوةأسكي، چةحوأ، فرانسؤزداردا بالزاك، روللان، موپاسسان سةكئلدئ جازؤشئلار بار. بذل جالپئ الةم ادةبيةتئنئث قورئندا قالعان، ذلئ شئعارمالار جازعان تؤئندئگةرلةر. وسئ تذرعئدا «اباي جولئ» ءوزئنئث ةرةكشة قاسيةتئن جوعالتقان جوق. لؤي اراگون سئندئ باتئستئث ءئرئ جازؤشئلارئ اؤةزوأتئث شئعارماشئلئق كذش-قؤاتئن بئردةن بايقاعان. سوعان ءسذيسئنئپ، «اباي جولئنئث» اؤدارئلؤئنا ءبئرشاما ئقپال ةتكةن. رومان-ةپوپةيانئث ءبئر ةرةكشةلئگئ - كوشپةندئلةر وركةنيةتئنئث بةينةسئن جاسادئ. XX عاسئرداعئ 16-30- جئل ارالئعئنداعئ اشتئق، رةپرةسسيا، ذجئمداستئرؤ جانة ت.ب. جاثا دامؤ جولدارئنئث ناتيجةسئندة وركةنيةت كذيرةدئ. ةندئ ول قايتالانبايتئن دذنية. عالئمدار قانشاما دةرةكتةر جيناسا دا ونداي ةتئپ جازا المايدئ. اؤةزوأ قايماعئ بذزئلماعان كوشپةندئلةردئث ورتاسئندا دذنيةگة كةلئپ، سوندا ءومئر ءسذردئ. XIX عاسئرداعئ قازاقتاردئث ءومئرئن سةزئنئپ، قذداي بةرگةن دارئنئنئث، وقئعان-توقئعان ذلكةن ءبئلئمئنئث ارقاسئندا جازئپ شئقتئ. ول قايتالانباس رومان. ونداي ةتئپ قايتا جازئپ شئعؤ مذمكئن ةمةس. ءبئز وسئ جاعئن جاقسئ ءتذسئنؤئمئز كةرةك.
كوشپةندئلةر ذلان-عايئر كةثئستئكپةن گارمونيادا (ذيلةسئمدة)، تابيعات پةن جان-جانؤارلارعا ةتةنة جاقئن بولدئ. ونئ ماقال-ماتةل، حالئق اؤئز ادةبيةتئنةن، اثئز، ةپوس، ويؤ-ورنةك، كيئم-كةشةكتةردةن كورةمئز. بئزدة (قازاقتا) ادامزاتتئ قئزئقتئراتئن ذلكةن دذنيةلةر بار. اداممةن قارئم-قاتئناستئث تاجئريبةسئ مول جينالعان. «اباي جولئ» سول زاماننئث كوركةمدئك ةسكةرتكئشئ، ذلتتئث ةسئندة ماثگئ قالاتئن ةستةلئك. قانشا ؤاقئت وتسة دة اؤةزوأتئث باسقا دا شئعارمالارئ، گؤمانيتارلئق باعئتتاعئ ئزدةنئستةرئ دة ءوز ءمان-ماثئزئن جوعالتپايدئ. قايتا جاثا قئرئنان تانئلا باستايدئ. رومان كوپتةگةن تئلدةرگة اؤدارئلدئ. جانة اؤدارئلا بةرةتئنئنة (اثگئمة، پوأةست، رومان، زةرتتةؤلةرئ، پؤبليسيستيكالئق ماقالالارئ، ت.ب.) مةنئث كذمانئم جوق.
ادةبيةتتئ وتة جاقسئ بئلةتئن، تةرةث تذسئنةتئن، ونئث نازئك تذستارئن سةزئنةتئن لؤي اراگون سةكئلدئ جازؤشئعا العئس ايتؤئمئز كةرةك. ول عاجاپ ادام بولعان. اؤةزوأ پةن اراگون ءبئر-بئرئمةن جاقئن تانئس بولئپ، حات الئسئپ تذرعان. شئثعئس ايتماتوأتئث «جاميلاسئ» كةث تئنئستئ، ذلكةن كةثئستئكتةگئ تؤئندئ. سول شئعارمانئ جةرگئلئكتئ اؤدارماشئلارعا ءوتئنئش جاساپ، فرانسيادا تارجئمالانؤئنا اؤةزوأ ئقپال ةتكةن. ول ءبئر نارسةنئ جاقسئ ءتذسئندئ. اراگون بذل شئعارماعا وتة دارئندئ اؤدارماشئ كةرةك ةكةنئن ءتذيسئنئپ، جارقئراعان جذلدئزداي ءوزئن جاقسئ قئرئنان كورسةتة بئلگةن، جالئنداپ تذرعان جاس اقئن انتؤان أيتةزدئ ذسئنادئ. اراگوننئث كورةگةندئگئ بارئن تاثعالدئردئ. تاپسئرئلعان جذمئستئ ابئرويمةن اتقارئپ شئعاتئنئنا جازؤشئ سةنگةن. انتؤان أيتةزدئث جذبايئ: «ول «اباي جولئنئث» ورئس تئلئندةگئ نذسقاسئنا كوثئلئ تولعان جوق. تذرئك تئلئن جةتئك بئلةتئن دوستارئن ذيگة شاقئرئپ الدئ. ءبئر قازاقتئ تاپتئ. ول قازاق تئلئندة وقئپ، ونئث اؤةنئن جةتكئزئپ وتئردئ. روماننئث اؤةنئ مةن ريتمئ مةن ءذشئن وتة قاجةت دةيتئن. كئشكةنتاي بالالارئمئز بار. ول كةزدة جاسپئز. انتؤان كذندة كةش باتقاندا جانئنا ذيدةگئلةردئ شاقئرئپ الئپ، اؤدارعاندارئن وقيدئ. مةنئث ماقساتئم - فرانسؤز تئلئندة اؤةزوأ رومانئنئث ريتميكاسئن سايكةستةندئرؤ. ول فورماسئنا دا ذلكةن ءمان بةردئ»، - دةپ ايتقان.
«اباي جولئ» بذل - باتئس ءذشئن اشئلعان جاثا الةم. ماماندار سالئستئرئپ: ««اباي جولئنئث» ةث ءساتتئ اؤدارماسئ فرانسؤز تئلئندة» دةپ ءادئل باعاسئن بةرگةن. وكئنئشكة قاراي، اعئلشئن تئلئندة اؤةزوأ جوقتئث قاسئ. كةزئندة ماسكةؤدة «پروگرةسس» دةگةن باسپادا «اباي جولئ» اعئلشئن تئلئنة اؤدارئلعان. كةثةس ادةبيةتئن شةتةلگة ءناسيحاتتاؤ ماقساتئمةن كوپتةگةن دذنيةلةر ءتارجئمالاندئ. تازا ساياسات بولاتئن. ساپاسئ سئن كوتةرمةيتئن. زاؤئت سةكئلدئ كةلگةن كئتاپتاردئ تارسئلداتئپ تةز-تةز اؤداراتئن. سونئث ئشئندة «اباي جولئ» رومانئ دا بار. شئعارما قاتال سةنزؤراعا ذشئراپ، تؤئندئنئ قئسقارتئپ، ءبئرشاما جةرئن الئپ، قذنانبايدئث بةينةسئن مذلدة وزگةرتئپ تاستاعان. سوندئقتان «اباي جولئ» رومانئ اعئلشئن تئلئنة اؤدارئلعان دةگةن سوزگة سةنؤگة بولمايدئ. ةلؤئنشئ جئلداردا جازؤشئ قيئن كةزةثدةردئ باستان وتكةردئ. قؤعئنعا ءتذسئپ، ماسكةؤگة ذشئپ كةتؤگة ءماجبذر بولدئ. ءبئراق قذدايعا شذكئر رومان فرانسؤز تئلئنة كةرةمةت اؤدارئلدئ. بذل تةك قانا اؤةزوأ پةن اباي ءذشئن عانا ةمةس، قازاق ادةبيةتئ، قازاق ذلتئ ءذشئن ذلكةن ماقتانئش. وسئ تذرعئدا قازاق حالقئ لؤي اراگون مةن انتؤان أيتةزدئث ةسئمئن ذمئتپاؤئ كةرةك.
كةزئندة «اباي جولئن» سوبولةأ، نيكولسكايالار باستاعان بةس ادةبيةتشئ ورئس تئلئنة ءتارجئمالادئ. ونئث كةمشئلئكتةرئ بولدئ. ورئس ءتئلئن جةتئك بئلةتئن اقساقال جازؤشئ ءابدئجامئل نذرپةيئسوأ ول تؤرالئ ايتتئ، جازدئ. اناستاسةأ دةگةن عالئم «تريؤمفاتوردئث تراگةدياسئ» اتتئ ةثبةگئندة قازاق زةرتتةؤشئلةرئ بارماعان تاقئرئپتاردئ قاؤزادئ. ول كئسئ امةريكان ادةبيةتئن جاقسئ بئلگةن. فولكنةر، نابوكوأتاردئ زةرتتةگةن تذلعا. عالئم ةثبةگئندة: «اباي جولئ» رومانئ الةم ادةبيةتئندة ءوزئنئث لايئقتئ ورنئن الئپ، ةركئن سةزئنة الادئ...» دةپ جازعان. ياعني، بذل اؤةزوأ فولكنةردةن بئردة-ءبئر كةم ةمةس دةگةن ءسوز. تاعئ ورئس تئلئندةگئ اؤدارما ءساتسئز شئققانئن اتاپ وتةدئ. بذعان اؤدارماشئلاردئث كذش-قؤاتئنئث السئزدئگئ، دارئنئ سياقتئ ءتذرلئ سةبةپتةر دة بار. نيكولسكايا جاقسئ ادةبيةتشئ، ءبئراق اؤدارماشئ رةتئندة ءالسئز. سوندئقتان اناتولي كيمگة ورئس تئلئنة اؤدارتتئق. كيم شئعارمالارئ وتئز التئ تئلدة ءتارجئمالانعان، ورئستاردئث ءوزئ مويئنداعان دذنيةگة اتئ شئققان ذلكةن جازؤشئ. ءابدئجامئل نذرپةيئسوأتئث «سوثعئ پارئزئ» مةن جيناقتارئن ورئسشا سويلةتتئ. مةن گةرولد بةلگةرگة العئسئمدئ بئلدئرگئم كةلئپ ءجذر. گةراعاث «اباي جولئنئث» ءتذپنذسقاسئ مةن ورئس تئلئندةگئ ةسكئ جانة جاثا اؤدارمالاردئ سالئستئردئ. كيم اؤدارماسئنئث «اتتةگةن-اي» دةيتئن تذستارئنئث بار ةكةنئن كورسةتسة دا «ساپالئ اؤدارما» دةپ باعا بةردئ. اناتولي مئرزا ءذش جئل بويئ جذمئس جاسادئ. بةلگةردئث جاثا كئتابئ شئقتئ. ول اؤدارماشئلار ءذشئن تاپتئرماس دذنية.
قئتاي تئلئندة «اباي جولئ» رومان-ةپوپةياسئ جارئق كوردئ. قئتايدا سئبة دةگةن كئشكةنتاي ذلت بار. حالئق سانئ - ءذش ميلليون. ءار سئبة بةس-التئ ءتئلدئ ةركئن مةثگةرگةن. ولاردئث ذلتتئق ةرةكشةلئگئ دة وسئندا. ؤاقئتئندا جئبةك جولئنئث بويئمةن وتةتئن كةرؤةندةرگة ئلةسئپ، جول كورسةتئپ، ءتئلماشتئث قئزمةتئن اتقاراتئن بولعان. سول ءداستذر وسئ كذنگة دةيئن ساقتالعان. حاباي دةگةن اقساقال سئبة بولا تذرا قازاقشاعا سؤداي. ايةلئ مئقتئ جازؤشئ. قئتايدئث زاثئ قاتال عوي. جازؤشئنئث ءتئرئ مذراگةرئ رةتئندة مةنةن رذقسات سذرادئ. اقساقال روماننئث قازاقشا نذسقاسئن وتة جاقسئ ءتذسئنئپ، اؤدارئپ شئقتئ. بةيجئثدةگئ «ذلتتار باسپاسئنان» جارئق كوردئ. قئتايدا 56 ذلت بار. قئتايداعئ قانداستارئمئز حاباي اقساقالدئث اؤدارماسئنان دا كةمشئلئكتةردئث بارئن ايتتئ. قايشا تابارئك قئزئ دةگةن جازؤشئ، اؤدارماشئ مةنةن رذقسات سذراپ «اباي جولئ» رومانئن قايتادان اؤدارئپ شئقتئ. ول وتة دارئندئ، قئتاي ءتئلئن جةتئك بئلةتئن مامان. «اباي جولئ» قئتايدا ءوزئنئث لايئقتئ باعاسئن الاتئنئنا ةشقانداي كذمانئم جوق.
بةيجئثدة ةلشئ بولئپ جذرگةنئمدة ابايدئث «قارا سوزدةرئن» اؤدارتتئق. ءارقايسئسئ ساؤاتتئ، ءبئلئمدئ. تةلةديدار مةن باسپالاردا ءوز ماماندئقتارئن جاقسئ مةثگةرگةن مئقتئ-مئقتئ قازاقتار بار. سولاردئث ءبئرئ - اكبار. ول قئتايداعئ مةملةكةتتئك سئيلئقتئث لاؤرةاتئ. قئتايدا مةملةكةتتئك سئيلئقتئث ةكئ ءتذرئ بار. بئرةؤئ جالپئ ذلتتارعا ارنالعان سئيلئق، ةكئنشئسئ قئتاي مةملةكةتئنئث سئيلئعئ. ونئ كوپ ةشكئم الا بةرمةيدئ. سول ساناؤلئلاردئث ءبئرئ وسئ - اكبار. حاكئمنئث «قارا سوزدةرئن» ءبئرئنشئ بولئپ سيؤ چجوؤ سؤن ءتارجئمالادئ. ولار ةلشئلئككة كةلئپ: - قالاي اؤدارساق بولادئ؟ نةنئ ةسكةرؤئمئز كةرةك؟ قاي قئرئنان كةلگةنئمئز دذرئس؟ - دةپ اقئل-كةثةس سذرادئ. اؤدارما كةرةمةت جاسالدئ. حاكئمنئث وي-تولعامدارئ قئتاي فيلوسوفياسئنا جاقئن بولئپ شئقتئ. سوندئقتان جةرگئلئكتئ حالئق ابايدئ قئزئعا وقئپ، جاقسئ قابئلدادئ. «اباي جولئ» قئتاي، ورئس، فرانسؤز تئلدةرئندة جارئق كوردئ. اؤدارئلدئ.
دذنيةجذزئلئك ءتئل - اعئلشئن ءتئلئ. روماندئ اعئلشئن تئلئنة اؤدارؤ ءذشئن «مذحتار اؤةزوأ قورئ» جذيةلئ جذمئس ئستةپ وتئر. اؤدارماشئ تؤئندئنئث اأتورئمةن شئعارماشئلئق باسةكةگة تذسةدئ. سوندا عانا اؤدارما ءساتتئ شئعادئ. ءبئز جاقسئ اؤدارماشئلار ئزدةپ جاتئرمئز. ذسئنئستار دا بولدئ. ءبئراق ولاردئث ءبارئ جاي عانا ماماندانعاندار. كوركةم-ادةبي تؤئندئنئ اؤدارا المايدئ. كةمبريدج ؤنيأةرسيتةتئنةن اؤدارماشئلاردئ ئزدةؤدةمئز. ءتارجئماشئنئ تاپساق، ءبئرئنشئ «قيلئ زامان»، «قورعانسئزدئث كذنئ»، «قارالئ سذلؤ» نةمةسة «كوكسةرةكتئ» وتة ساپالئ ةتئپ اؤدارتقئزساق دةپ جوسپارلاپ وتئرمئز. قوردئث وسئ جئلعا الدئنا قويعان ماقساتئ - وسئ. مةنئث الؤا دةگةن قئزئم گوللانديادا تذرادئ. قازاقشاسئ وتة جاقسئ. كةمبريدجدا لةكسيالار وقيدئ. «قيلئ زامانداعئ» سوزدةرگة تذسئنئكتةمة (گلاسساري) جاساپ جاتئر (اؤدارؤعا وثاي بولؤ ءذشئن). شئعارمانئث كةيبئر سوزدةرئن اؤدارؤ مذمكئن ةمةس.
- مذحتار اؤةزوأتئ باتئس اؤدارعاندا قانداي قيئنشئلئقتارعا تاپ بولدئ؟ مذقاعاليدئ دا كورشئلةس ورئس تئلئندة سايراتا الماي قويئپ ةدئ عوي...
- انتؤان أيتةز سةكئلدئ قازاق سوزئنئث اؤةنئنة ءمان بةرةتئن دارئندئ ادامداردا شئعارماشئلئق ينتؤيسيا بولادئ. كوبئسئ ريتمگة ءمان بةرمةيدئ. ءتذپ نذسقانئث ءتئلئن جاقسئ بئلةتئن ادامدار اؤدارما كةزئندة وتة قاجةت. مئقتئ اؤدارماشئ قايسار جورابايةأ كيمگة داؤئستاپ وقئپ وتئرعان (انتؤان أيتةزدئث ءتاسئلئن پايدالانعان). ناعئز اؤدارماشئ ويشئل ادام بولؤ كةرةك. ول اقشا ءذشئن عانا اؤداراتئن ادام بولسا، ودان كوركةم-ادةبي دذنية كذتؤ بةكةر. سةن اؤدارعان دذنيةثمةن ئنتئماقتا بولؤئث قاجةت. ول ءذشئن شئعارمانئث يدةياسئن ءتذسئنؤئث كةرةك. اؤةزوأتانؤشئلار قانشا جئل بويئ جازؤشئ شئعارماشئلئعئن زةرتتةسة دة، ءبئر نارسةگة كوثئل بولمةي ءجذر. قانئش ساتبايةأ ايتپاقشئ «قازاق ءومئرئنئث ةنسيكلوپةدياسئ» دةيمئز. وتئزئنشئ جئلدارئ اشارشئلئق بولدئ. اؤةزوأ XIX عاسئرداعئ وقيعالاردئ بولاشاق ذرپاق ءبئلسئن دةگةن ويمةن وسئنداي ذلئ شئعارما جازدئ. جوثعار شاپقئنشئلئعئ تذسئندا (XVIII عاسئردا) توبئقتئلار ءوز اؤئلدارئنا ورالا باستادئ. وسكةنبايلار مةكةنئنة ذيرةنئپ، جاثادان قالئپتاسئپ كةلة جاتقان ادامدار بولاتئن. قئستاؤ، جايلاؤ قايدا بولادئ؟ سؤدئ قايدان الامئز؟ دةگةن سذراقتار توثئرةگئندة كوپتةگةن داؤلار بولدئ. مذحتار اؤةزوأ ءوز مةكةنئنة ورالعان ةلدئث (ذلتتئث) قالئپتاسؤ جولئن، دامؤئن، ءوسئپ-وركةندةؤ ةأوليؤسياسئن شةبةر كورسةتة ءبئلدئ. روماندا بذنداي نيؤانستار وتة كوپ. وسئنئث ءبارئن كورسةتؤ ءذشئن اؤدارماشئ شئعارمانئث استارئن ءتذسئنؤ كةرةك.
- اندرة ستيل: «اؤةزوأتئث «اباي جولئ» رومان-ةپوپةياسئ فرانسؤز كلاسسيكالئق روماندارئمةن وزةكتةس ةكةن» دةگةندة نةنئ مةثزةگئسئ كةلدئ؟
- بذل سذراق جوعارئدا ايتئلعان اثگئمةنئث زاثدئ جالعاسئ ئسپةتتةس. اؤدارما ءسولسئز بولسا وقئرمان ونئ وقئمايدئ. جاقسئ اؤدارماشئنئ تابؤ بذل - قيئننئث قيئنئ. افريكانئث ءبئر كةزدةگئ كوپتةگةن اقئن-جازؤشئلارئ فرانسؤز ءتئلئن جاقسئ بئلةدئ. دةمةك، مذحتار اؤةزوأتئث «اباي جولئ» رومان-ةپوپةياسئ «قارا قذرلئققا» دا جةتتئ دةگةن ءسوز.
- أةنگريالئق قالامگةر فةحةر پال ءوزئنئث «اثئزسئز شئعئس» اتتئ ماقالاسئندا: «اؤةزوأ ءذندئستانعا ديپلوماتيالئق كةلئسئمشارتپةن ةمةس، ول مةملةكةتپةن جازؤشئ رةتئندة تانئسقئسئ كةلدئ»، - دةپ جازادئ. «ءذندئستان وچةركتةرئنةن» كوپ نارسةگة قانئق بولدئق. دةگةنمةن دة، مذحاثنئث وسئ جولساپارئ جونئندة تولئعئراق توقتالا كةتسةثئز...
- اؤةزوأتئث ءذندئستانعا ساپارئ بذل - عاجاپ دذنية. جازؤشئ كوپتةگةن ةلدةردة بولدئ. ءبئراق ءذندئستان تؤرالئ عانا جول ساپار وچةركتةرئن جازدئ. بذندا ةشقانداي مةملةكةتتئك، ديپلوماتيالئق ماسةلة جوق. مذحتار اؤةزوأ الاششئل بولعان تذلعا. جاستايئنان سول رؤحتا تاربيةلةنگةن. توتاليتارلئق جذيةگة جذلدئزئ قارسئ بولعان كئسئ. ءبئر نارسةنئ جاقسئ ءتذسئنؤ كةرةك. ساياسي ءومئربايان مةن شئعارماشئلئق ءومئربايان بولادئ. ةكةؤئن ةكئ بولةك قاراستئرؤ كةرةك. جازؤشئنئث بذكئل شئعارمالارئ كذرةسكة ذندةدئ. سةبةبئ، اؤةزوأتئث ءوزئ كذرةسكةر بولاتئن. ءذندئستانداعئ ساپارئندا ءبئزدئث سول جةردةگئ بابئر سةكئلدئ ت.ب. قانداستارئمئز ذلئ موعولدار تؤرالئ زةرتتةپ، تولئعئراق بئلگئسئ كةلدئ. جازؤشئ ءذندئستاندئ جان-تانئمةن جاقسئ كوردئ. دةليدئث ءدال ورتاسئندا ةسكةرتكئش-تاقتا ورناتئلعان. وندا XV عاسئردا تذركئستاننان كةلگةن اتاقتئ ادامنئث مولاسئ بار. ياعني، ذندئلةر مةن قازاقتار تئعئز بايلانئستا ةكةنئن كورسةتكئسئ كةلدئ. ءتاج-ماحال تذرعئزعان ءذش ساؤلةتشئنئث ءبئرئ تذركئستاندئق...
- باعانا اثگئمة اراسئندا «ماناس جئرئ» دةگةندئ ايتئپ قالدئثئز. اؤةزوأ پةن ماناستئ باسقا-باسقا، ءبئراق شئثعئس ايتماتوأ بئرگة كورةدئ. «مةن شةتةلگة بارعاندا اؤةزوأ پةن ماناستئ قاتار اتايمئن» دةگةن افوريزمئ سوزئمئزگة دالةل. وسئعان توقتالا كةتسةثئز. مذحتار مةن شئثعئستئث ادةبي بايلانئسئ تؤراسئندا دا ءسوز ةتسةثئز. بذكئل شئعئس، «ادامزاتتئث ايتماتوأئ» دةپ ةركةلةتةتئن مئقتئ شاكئرتتةرئنئث ءبئرئ عوي...
- اؤةزوأ پةن ايتماتوأ الاشتئث ذلدارئ، اباي مةكتةبئنئث شاكئرتتةرئ، ءوز ذلتئنئث پاتريوتتارئ، شئعئستان شئققان ذلئلار... ءبئز ابايدئ دارئپتةؤدةن ةشقاشان شارشاماؤئمئز كةرةك. اؤةزوأ لةنينگرادقا بارعاندا «قيلئ زاماننئث» العاشقئ نذسقاسئن احمةت بايتذرسئن ذلئنا وقئتقان ةكةن. جازؤشئ قئرعئزداردئ وتة جاقئن كوردئ. سةبةبئ، ولار تذركئ تةكتةس حالئق. ماناسشئلاردئث ورئنداعانئن ةستئپ، قاتتئ اسةر الئپ، سونئ زةرتتةي باستايدئ. 1952 - جئلئ بئشكةكتة ماناس جئرئ تؤرالئ بايانداما جاسايدئ. بذل ذلكةن زةرتتةؤدئث جةمئسئ ةدئ. سول كةزةث اؤةزوأ ءذشئن وتة قاؤئپتئ بولدئ. قؤعئن-سذرگئندة ءجذرئپ، وزئنة قاتةر ءتونئپ تذرعانئن بئلة تذرا قئرعئزستانعا باردئ (سودان كةيئن ماسكةؤگة قاشؤعا ءماجبذر بولادئ. سول كذنئ كةتپةگةندة، قولعا ءتذسئپ، ارعئ تاعدئرئ قالاي بولاتئنئ ءبئر قذدايعا ايان بولار ةدئ). قئرعئزدار قوردئث دةمةؤشئلئگئمةن «مذحتار اؤةزوأ جانة قئرعئزستان» دةگةن ةثبةك شئعاردئ. بذل ةلؤ تومدئقتئث ئشئندة بار. سوندا كورشئ باؤئرلارئمئز اؤةزوأتئث ذلئ ءسوزئن كئتاپتئث اراسئندا كةلتئرةدئ. ول ةندئ عاجاپ!..
جيئنعا ماسكةؤدةن عالئمدار كةلةدئ. ولاردئث ماقساتئ - ةپوستاردئ جويؤ، قذرتؤ، ولارعا قارسئ شئعؤ. ويتكةنئ، ءار ذلتتئث رؤحئ كوتةرئلئپ، ءوزئن-ءوزئ تاني باستايدئ. ونئ ورئستار قالاعان جوق. سوندئقتان دا الدئن الؤ شارالارئنا بةل شةشة كئرئستئ. ماناس جئرئنا «حالئققا جات» دةگةن ايئپ تاعئلدئ. اؤةزوأ ماناس باتئردئث وزئندةي قاهارلانا، قورئقپاي، رؤحتانا قئرئق مينؤت بايانداما جاسادئ. الاثعا كوپتةگةن ادام جينالئپتئ. جاپ-جاس شئثعئس سول جيئنعا قاتئسقان ةكةن. سوندا ءبئر كئسئ تةرةزةنئ اشئپ: «حالئقتئق دةپ تانئلدئ!..»، - دةپ ايقايلاپ جئبةرئپتئ. ءسويتئپ، ماناس جئرئ قذتقارئلدئ. ءار قئرعئز ونئ جاقسئ بئلةدئ. مةن شئثعئس ايتماتوأپةن كوپ رةت كةزدةستئم. اثگئمةلةسكةندة اؤةزوأتئث جاقسئلئقتارئ تؤرالئ ايتاتئن. جاقئندا ايتماتوأ اسقار شئثعئس ذلئ كةلئپ كةتتئ. ولار شئثعئس ايتماتوأ اتئنداعئ «ئستئقكول فورؤمئن» جاثعئرتئپتئ. قور قذرئپتئ. ءبئز اسقارمةن بولاشاقتا بئرلةسة جوبالار ذيئمداستئرامئز دةپ كةلئستئك. مةن ولاردئث قورئنئث قاتارئنا كئرئپ، دةمةؤشئسئ بولدئم. كةلةسئ جئلئ ةكئ قور قوسئلئپ «مذحتار اؤةزوأ جانة ماناس» دةگةن اتپةن كونفةرةنسيا وتكئزؤدئ جوسپارلاپ وتئرمئز.
- اؤةزوأ تالانتتانؤدا جاثئلماعانداي. اتاعان ادامداردئث ءبارئ ذلكةن قالامگةرلةر بولدئ. بذل كورةگةندئك پة، الدة ادةبي ينتؤيسيا ما؟
- اؤةزوأ وتة كورةگةن جازؤشئ بولعان. ول ئزدةيدئ. كورةدئ. شئن دارئنداردئ تاني بئلةدئ. پةندة بولعان سوث، قاتةلةسةدئ دة. ءبئراق ول ةشقاشاندا جاثئلماعان سياقتئ. ايتقان ادامدارئنئث ءبارئ كئلةث مئقتئلار بولئپ شئقتئ. ذمئتتةنگةندةردةن وكئنگةن جوق. سولاردئث تئلةؤشئسئ، قامقورشئسئ بولدئ. سولاردئث ءبئرئ - شئثعئس ايتماتوأ! كةزئندة «جاميلاعا» بايلانئستئ ذلكةن داؤ بولعان. اكةمئز لةنيندئك سئيلئق كوميسسياسئنئث مذشةسئ بولدئ. «كئشكةنتاي عانا دذنيةگة قالاي ةث ذلكةن سئيلئقتئ بةرؤگة بولادئ؟..»، - دةپ قارسئ شئققاندار بولدئ. سوندا اؤةزوأ: «جاقئندا عانا امةريكان جازؤشئسئ ةرنةست حةمينگؤةيدئث «شال مةن تةثئز» شئعارماسئ نوبةل سئيلئعئن الدئ. ونئث دا كولةمئ كئشكةنتاي. سوندا ءبئز ايتماتوأقا قالاي سئيلئق بةرمةيمئز. كولةمئنة ةمةس، مازمذنئنا قاراؤ كةرةكپئز...»، - دةيدئ. مذسا جالةل دةگةن تاتاردئث اقئنئ لةنيندئك سئيلئققا تذسكةندة اكةمئز جانئن سالئپ قورعاپ، قولداپ، ناتيجةسئندة ول كئسئگة سئيلئق بةرئلدئ. اكةم بولماعاندا ول اقئندئ سئيلئققا جولاتپاس ةدئ. باياعئ سول تذركئشئلدئگئ!!! قاراشئ قانداي كةرةمةت... اؤةزوأ قاتال زامان تذسئندا ءومئر سذرگةندئكتةن، تاعدئر ونئ كذرةسكةر، تاكتيك، ستراتةگ ةتئپ تاربيةلةدئ. مذحتار اؤةزوأ XXI عاسئرعا ءوتتئ. زامانا تةزئنة شئداس بةردئ. اؤةزوأتئث شئعارمالارئن وقئپ وتئرساث تةثئز عوي... تذتاستاي ءبئر اؤةزوأ دةگةن الةم!.. كةلةشةك ذرپاققا رؤحاني ازئق بولاتئن كوپتةگةن دذنيةلةر بار...
- اثگئمةثئزگة راحمةت!..
سذحباتتاسقان الئبةك بايبول.
دةرةككوز: "قازاق ادةبيةتئ» گازةتئ