بئزگة قازاقتاردئث شةتةلدة جذرگةنئنةن گورئ، ةلگة ورالعانئ ماثئزدئ - تالعات ماماشةأ

- تاؤةلسئزدئگئمئزدئث 20 جئلدئق تاريحئندا «نذرلئ كوش» باعدارلاماسئ ءوز مئندةتئن قاي دةثگةيدة اتقارا الدئ، قانداي جةتئستئكتةرگة جةتتئ؟
- تاؤةلسئزدئك العالئ بةرئ 1 ميلليون قانداسئمئز ةلگة كوشئپ كةلدئ. ولار ءبئزدئث سانئمئزدئ كوتةردئ، ساپامئزدئ ارتتئردئ، ءتئلئمئزدئ بايئتتئ، مادةنيةتئمئزگة، ادةبيةتئمئزگة، ةكونوميكامئزعا ءوز ذلةسئن قوستئ. بذل ءبئزدئث مةملةكةتتئلئگئمئز ءذشئن، اسئرةسة مةملةكةت قذراؤشئ ذلتتئث مارتةبةسئ ءذشئن ذلكةن جةثئس بولدئ دةپ ةسةپتةيمئن.
- سوثعئ جئلدارئ شةتةلدةن كةلئپ جاتقان قانداستارئمئزدئث لةگئ سايابئرسئدئ دةپ ايتؤعا بولاتئن شئعار. بذل نةمةن بايلانئستئ؟
- سايابئرسئعانئ راس. 90-جئلدارداعئداي ءجذز مئثداپ كةلةتئن كوش قازئر بايقالمايدئ. پرةزيدةنتتئث كأوتاسئ بولئنگةننةن كةيئن سوثعئ جئلدارئ جئلئنا 20 مئثداي ادام كةلئپ ءجذردئ. «نذرلئ كوش» باعدارلاماسئنئث دا ماثئزئ وسئ جةردة. قانداستارئمئزدئث ةلگة قاراي كوشئ سايابئرسي باستاعان شاقتا ونئ باسةثسئتئپ الماي، بذل ئسكة قايتا جان ءبئتئرؤ ءذشئن پرةزيدةنتئمئز ارنايئ ءبئر باعدارلاما جاساؤدئ جوسپارلادئ.
ةلگة ورالئپ جاتقان قانداستارئمئزدئث بارلئعئ وثتذستئك وثئرلةرگة - الماتئ، تاراز، تالدئقورعان، شئمكةنت قالالارئنئث ماثئنا عانا قونئستانعئسئ كةلةدئ. وثتذستئك وثئرلةردة حالئق ونسئز دا تئعئز ورنالاسقان. ال «نذرلئ كوش» باعدارلاماسئ شةتةلدةگئ قانداستاردئ ةلگة شاقئرؤمةن قاتار، ةلدئث ئشئندةگئ ةتنيكالئق شوعئرلانؤ ساياساتئن دذرئس قالئپتاستئرؤدئ كوزدةيدئ. ماسةلةن، ءبئزدئث سولتذستئك قازاقستان، ورتالئق قازاقستان وثئرلةرئندة ادام سانئ ذلكةن تئعئزدئقتا ةمةس. ونئث ذستئنة وندا ءبئزدئث ذلكةن ةگئستئك القاپتارئمئز بار. جاسئراتئنئ جوق، بذل وثئرلةردئث كةيبئر وبلئستارئندا قازاقتئث سانئ مذلدة از. ونئ دا مةملةكةتتئك مذددة تذرعئسئندا رةتتةؤ كةرةك. وسئنئث بارلئعئ ةسكةرئلة كةلئپ، «نذرلئ كوش» باعدارلاماسئ ئسكة قوسئلدئ جانة ونئ ارنايئ قونئستاندئرؤ باعدارلاماسئ دةپ تذسئنگةن ءجون. سونئمةن، 2008، 2009، 2010 جئلدار بارئسئندا «نذرلئ كوش» باعدارلاماسئنئث ءبئرئنشئ كةزةثئ اياقتالدئ.
- جالعاسئ بولاتئن شئعار؟
- بيئل وتكةن دذنيةءجذزئ قازاقتارئنئث قذرئلتايئندا ةلباسئ «مةن ذكئمةتكة تاپسئرما بةرئپ، «نذرلئ كوش» باعدارلاماسئنئث ةكئنشئ كةزةثئن جاساؤدئ تاپسئرامئن» دةگةندئ ايتقان ةدئ. سول باعدارلاما قازئر جاسالئپ جاتئر. امانشئلئق بولسا، ةندئگئ جئلدئث ءبئرئنشئ توقسانئندا كوشئ-قون كوميتةتئ سول باعدارلامانئث جوباسئن ذكئمةتكة تاپسئرؤئ كةرةك. بذل باعدارلاما الداعئ ءتورت-بةس جئلدئ قامتيدئ. ءبئز دة ءوز تاراپئمئزدان سول باعدارلامانئث قابئلةتتئ بولؤئنا، العاشقئ كةزةثدة كةتكةن قاتةلئكتةردئث قايتالانباؤئنا قول ذشئمئزدئ بةرةمئز.
- قاتةلئك دةمةكشئ، زاثنامادان ورالماندارعا جةثئلدئك بةرؤدئ قاراستئراتئن باپتئث الئنئپ تاستالعانئ جونئندة كوپ ايتئلئپ ءجذر، بذل ماسةلة قالاي شةشئلئپ جاتئر؟
- بذل باپ ةمةس، جاي عانا ءبئر سويلةم عانا بولاتئن. ذستئمئزدةگئ جئلدئث تامئز ايئنان باستاپ كوشئ-قون تؤرالئ زاثعا ةنگئزئلگةن وزگةرئستةر مةن تولئقتئرؤلار ءوز كذشئنة ةندئ. الايدا سول زاثدا «ازاماتتئق الؤدا شةتةلدةن كةلگةن قازاقتارعا جةثئلدئك بةرئلةدئ» دةگةن تئركةسءتذسئپ قالعان. قالاي ءتذسئپ قالعانئ بةلگئسئز، زاث جوباسئ دايئندالعاندا بولعان ةكةن. پارلامةنتكة كئرگةن ءئز بار، شئققان ءئز جوق. ارتئنان تةحنيكالئق قاتةلئكتةر ةكةنئ ايتئلدئ. پارلامةنت سول قاتةلئكتئ قايتا جونگة سالئپ بةرةدئ دةپ جذرگةندة تارقاپ كةتتئ. ةندئ جاثا دةپؤتاتتاردئ كذتؤگة تؤرا كةلةدئ. ءبئراق ءبئز بذل ماسةلةنئ نازاردان تئس قالدئرمايمئز، بذل ماسةلةنئث مئندةتتئ تذردة قايتا ةنگئزئلؤئن تالاپ ةتةمئز.
- ءبئز شةتةلدةگئ قازاقتاردئث سانئن ايتقاندا كوبئنة ةسكئ دةرةكتةرگة جذگئنةمئز، قانشاما قازاق ةلگة ورالئپ جاتئر. جالپئ، شةتةلدةگئ قازاقتاردئث سانئ جونئندة جاثا ءبئر دةرةكتةر بار ما؟
- ءبئز ةندئگئ جئلئ «قازاق دياسپوراسئنئث ستاتيستيكاسئ» دةپ اتالاتئن ءبئر عئلئمي جذمئس باستاعالئ وتئرمئز. سول جذمئستئث اياسئندا الةمدةگئ قازاقتاردئث ناقتئ سانئن انئقتاماق ويئمئز بار. ال ازئرگة الةمنئث 40 تان استام ةلئندة 5 ميلليوننان استام قازاق بار ةكةنئ بةلگئلئ. بئزدة سول ةلدةردئث رةسمي ستاتيستيكالئق مالئمةتتةرئ بار. قازاقتار جونئندةگئ مالئمةتتةردئ تةك سول ةلدئث رةسمي ستاتيستيكاسئنان عانا ةمةس، سونداعئ قازاق مادةني ورتالئقتارئنان دا الامئز. الةمنئث 32 ةلئندة قازاق مادةني ورتالئقتارئ بار.
- بذل قازاق مادةني ورتالئقتارئنئث جذمئستارئ قالاي جذزةگة اسئپ جاتئر، ماسةلةن، ةؤروپاداعئ قازاقتاردئ ايتساق؟
- ةؤروپانئث ون ةلئندةگئ قازاق مادةني ورتالئقتارئ ءوز الدئنا ءبئر فةدةراسيا بولئپ بئرئككةن. ياعني ءبئر ورتالئقتان ذيئمداستئرئلادئ. ءتوراعاسئ - ساياساتتانؤ عئلئمئنئث دوكتورئ، پروفةسسور ءابدؤلقايئم كةسةنجي. مئسالئ، بئزگة وسئ ةؤروپاداعئ قازاقتار جونئندة قانداي دا ءبئر مالئمةت تابؤ وثاي. سةبةبئ سونداعئ قازاق مادةني ورتالئقتارئنئث فةدةراسياسئ وزدةرئنة قاجةتتئ مالئمةتتةردئ جيناقتاپ قويادئ. ةؤروپاداعئ قازاقتار جئل سايئن ءداستذرلئ تذردة وزدةرئنئث كئشئ قذرئلتايئن وتكئزئپ تذرادئ. وتكئزئلةتئن ورنئ سول ون ةلدئث اراسئندا كةزةكپةن الماسئپ وتئرادئ. بذل جيئندا ولار وزدةرئنئث ورتاق پروبلةمالارئن، رؤحاني-مادةني ماسةلةلةرئن شةشةدئ. ةندئگئ جئلدان باستاپ رةسةي، موثعوليا قازاقتارئ دا ءوز ئشئندةگئ كئشئ قذرئلتايلارئن وتكئزبةكشئ. ارينة، سونئث ءبارئ - سول جاقتاعئ قازاق مادةني ورتالئقتارئنئث ذيئمداستئرؤئمةن بولاتئن نارسة.
- مئسالئ، ءبئر ةلدةر بار رةسةي، قئتاي سياقتئ. ولاردئث ساياساتئ شةتةلدة جذرگةن قانداستارئن جاپپاي ةلگة قايتارؤدئ كوزدةمةيدئ. كةرئسئنشة، شةتةلدةگئ قانداستارئ ةلدئث ةكونوميكاسئنا، ساياسي-مادةني سالاسئنا سئرتتا ءجذرئپ قولداؤ كورسةتكةنئ دذرئسئراق دةگةن ذستانئمدا. بئزدة دة وسئنداي ساياسات بولؤئ كةرةك دةگةن پئكئرمةن كةلئسةسئز بة؟
- مذنداي ساياسات بئزگة ونشا كةلئثكئرةمةيدئ. ونئث ذستئنة شةتةلدةگئ قازاق دياسپوراسئندا ةلئمئزگة ةكونوميكالئق قولداؤ كورسةتة الاتئن دةثگةيدةگئ اسا ذلكةن داؤلةتكة قول جةتكئزگةن قازاقتار كوپ ةمةس. مادةني تذرعئدان الساق تا، ولار قولداؤدان گورئ، وزدةرئ جذتئلئپ كةتؤدئث از الدئندا تذر. سوندئقتان بئزگة قازاقتاردئث شةتةلدة جذرگةنئنةن گورئ، ةلگة ورالعانئ ماثئزدئ.
اأتور: ساكةن كوكةنوأ
دةرةككوز: «الاش ايناسئ» گازةتئ