بةكبولات تئلةؤحان: قئزمةتتة ناماز وقئعانئث ءذشئن جازالئ بولؤ اقئلعا سيمايدئ
باسقوسؤدا «ءدئني قئزمةت جانة ءدئني بئرلةستئكتةر تؤرالئ» زاث جوباسئ تالقئعا سالئنعان. اتالعان قذجات بويئنشا ق ر ءدئن ئستةرئ اگةنتتئگئنئث ءتوراعاسئ لاما شارئپ قايرات قايئربةك ذلئ بايانداما جاسادئ. سونئمةن قاتار، قوعامدئق پالاتانئث مذشةلةرئ كامال بذرحانوأ، التئنشاش جاعانوأا، ورازالئ سابدةن جانة دوسمذحامبةت كوشئم ءسوز سويلةدئ. جيئنعا ولاردان وزگة، ةلئمئزدة تئركةلگةن ءبئرقاتار ءئرئ ءدئني بئرلةستئكتةردئث وكئلدةرئ قاتئسئپ، زاث جوباسئنا قاتئستئ وي-پئكئرلةرئمةن ءبولئستئ.
ءسوز سويلةؤشئلةر اراسئندا زاثداعئ ولشةمدةردئ تئم جذمساق دةؤشئلةر دة، قاتال دةؤشئلةر دة تابئلئپ جاتتئ. ءتئپتئ، بذل زاثنئث قاجةتئ جوق دةگةن پئكئر دة ايتئلدئ. ماسةلةن، پراأوسلاأ ءدئنئنئث وكئلئ «ةكسترةميستئ قاراپايئم حالئقتئث اراسئنان ةمةس، تاؤلاردان، قئلمئستئق توپتاردئث اراسئنان ئزدةؤ كةرةك. ءبئراق، ول ءذشئن ارنايئ زاث جاساماي-اق، ولاردئ قئلمئستئق كودةكستةگئ بار باپپةن دة ذستاپ، جازالاؤعا بولادئ» دةگةن ويئن جةتكئزدئ. جيئندا زاث جوباسئنداعئ 7-باپ توثئرةگئندة قئزؤ پئكئرتالاس ورئستةدئ. پئكئر ايتؤشئلاردئث دةنئ ونداعئ دايةكتةلئپ وتئرعان مةملةكةتتئك مةكةمةلةردة نامازحانالاردئ بولدئرماؤ، ناماز وقؤعا تئيئم سالؤ، وسئ مذسئلماندئق پارئزئن ورئنداعان جانعا ارنايئ ايئپ بةلگئلةؤدئ تئم قاتال شارا دةپ اتاپ كورسةتتئ. ولاردئث ايتؤئنشا، ءداستذرلئ ءدئن وكئلدةرئنئث ءدئني جورالعئلارئن اتقارعانئ ءذشئن جازالئ بولؤئ قوعامدا ذلكةن نارازئلئق تؤدئرادئ. اسئرةسة، سوثعئ كةزدة دئنگة سةنؤشئلةر قاتارئندا كوبةيئپ كةتكةن جاستار بذعان بةيتاراپ قاراي المايدئ. وسئ جانة زاث جوباسئندا دايةكتةلگةن وزگة دة ولشةمدةرگة قاتئستئ بئزگة دةپؤتات بةكبولات تئلةؤحانعا بئرنةشة ساؤال قويئپ، سذحباتتاسؤدئث ءساتئ ءتذستئ.
- بةكبولات قاناي ذلئ، ةلباسئنئث تاپسئرماسئمةن "ءدئني قئزمةت جانة ءدئني بئرلةستئكتةر تؤرالئ» زاث جوباسئ دايئندالئپ، بذگئندة ول جالپئ حالئقتئق تالقئلاؤعا تذسئپ جاتئر. قازئرگئ تاثدا جذرتشئلئقتئث نازارئندا ايئرئقشا تذرعان وسئ قذجاتتئث ءوز ماقساتئنا جةتةتئنئنة سةنةسئز بة؟
- بذل زاث جوباسئ اؤاداي قاجةت. ويتكةنئ، ءدئن ماسةلةسئ بذكئل الةمدئ الاثداتئپ وتئرعان وتة كذردةلئ ءارئ نازئك سالا. ءبئراق، زاثنئث ماقساتئ مئنانداي بولؤ كةرةك. ياعني، بذل زاث قوعامدئ الاتايداي ءبذلدئرئپ، ذلتتئ، مةملةكةتتئ ءبولؤدئ دئتتةگةن شارالاردئث الدئن الؤ، تذساؤلاؤ ماسةلةسئن ماقسات ةتئپ قويؤ كةرةك. زاث ةلدئ ءبئر قالئپتئلئققا، تذراقتئلئققا الئپ كةلةتئن شارالاردان تذرؤ كةرةك. وكئنئشكة قاراي، اتالمئش زاث جوباسئنداعئ ءبئرقاتار باپتار وسئ ماثئزدئ مئندةتتةن اؤئتقئپ، ءداستذرلئ ءدئندئ ذستانعان قاراپايئم حالئقتئث ءدئني نانئم-سةنئمئنة شةكتةؤ قويؤدئ ماقسات ةتكةندةي اسةر قالدئرادئ. زاث جوباسئندا بئرنةشة كةمئستئكتةر ورئن العان.
- سوندا ول قانداي كةمئستئك؟ ناقتئ اتئن اتاپ، ءتذسئن تذستةپ وتسةثئز...
- ول زاث جوباسئنداعئ جةتئنشئ باپ. وسئ باپتئث ئشئندة مةملةكةتتئك مةكةمةلةردة، تاعئ دا باسقا ولارعا جاتقئزئلاتئن ورئنداردا ءدئني جورالعئلار وتكئزئپ، ميسسيونةرلئك قئزمةت جاساپ، جينالئستار ذيئمداستئرؤعا بولمايتئندئعئ جونئندةگئ تالاپتئث دذرئستئعئنا ءسوز جوق. وعان كةلئسةمئن. ءبئراق، ءوزئثنئث جةكة قئزمةت بولمةثدة ناماز وقئعانئث ءذشئن قئلمئسكةر اتانؤ - ادامنئث ساناسئنا سيمايتئن دذنية. سوعئستا ءجذرئپ، ءبئزدئث اكةلةرئمئز قاسئنداعئ تاجئك، وزبةك جولداستارئمةن بئرگة نامازئن قازا قئلماعاندا، بةيبئت زاماندا، ةل-امان جذرت تئنئشتا نامازئث ءذشئن زاث الدئندا جاؤاپتئ بولادئ دةگةن ماسقارالئق.
- الايدا، وسئ بازئناعا وراي، ءدئن ئستةرئ اگةنتتئگئنئث ءتوراعاسئ «قئزمةت ورنئندا ناماز وقؤ كاسئبي مئندةتتئث اتقارئلؤئنا نذقسان كةلتئرةدئ» دةگةن ءؤاج ايتتئ. وسئ رةتتة، قايرات لاما ءشارئپ مئرزا «جذمئسئندا ناماز وقيتئن دارئگةر وسئ مذسئلماندئق پارئزئن ورئندايمئن دةپ ءجذرئپ، ءولئم اؤزئندا جاتقان سئرقاتقا دذرئس نازار اؤدارا الماؤئ مذمكئن» دةگةن سياقتئ مئسالدار كةلتئردئ.
- ول كئسئنئث مذسئلمان دئنئنةن حابارئ جوق. شاريعات شارتتارئندا ةگةر ادام ناماز وقئپ جاتقاندا بالا وتقا ءتذسئپ بارا جاتسا، نامازئثدئ بذزؤ ساعان مئندةت بولادئ. كةرئسئنشة، وسئنداي جاعدايدا نامازئثدئ بذزباساث، سةن اللا الدئندا كذناهار بولاسئث. سول سةكئلدئ، حيدجاب ماسةلةسئنة دة وراي، قازاقتئث التئنشاش، سذلؤشاش دةگةن ةسئمدةرئ قازاق ايةلدةرئنئث جاؤلئقسئز جذرگةنئنئث بةلگئسئ دةگةن پئكئرلةر ايتئلدئ. وندا مايكوت، كوتئبار دةگةن ةسئمدةردئ قايدا قويامئز؟ بذل سوندا ولاردئث جالاثبذت جذرگةنئنئث بةلگئسئ مة؟ ادامنئث اقئلئنا سيمايتئن ؤاجدةر.
- زاث جوباسئن جاساؤداعئ نةگئزگئ ماقسات - ءدئني ةكسترةميزمگة قارسئ كذرةس جذرگئزؤ. وسئ تذرعئدا مةملةكةت بيؤدجةتئنةن ميللياردتاعان قارجئ بولئنبةك. وسئ تذرعئدا زاث جوباسئندا قانداي ولشةمدةر قاراستئرئلعان؟ سئزدئثشة، مذندا قانداي ماسةلة باسئم سيپات الؤئ ءتيئس؟
- ةكسترةميزمگة قارسئ باپتار بارئنشا قاتايتئلؤئ كةرةك دةپ ويلايمئن. شئن مانئندة، ةلدئث تئنئشتئعئنا زارةدةي نذقسان كةلتئرةتئن ارةكةتتةرگة وتة قاتال شارالار بةلگئلةنؤئ كةرةك. ويتكةنئ، نيةتئ تةرئستةر قازاقستاننئث تذراقتئلئعئن شايقالتؤدئث بارلئق جولئن قولدانئپ كوردئ. ةكونوميكالئق-ساياسي تذرعئداعئ امالداردئث بارئنةن ةشتةثة شئقپادئ. حالئققا ولاردان ةش اسةر بولمادئ. ةندئ ولار ءوز نيةتتةرئن ءدئندئ ساياسيلاندئرؤ ارقئلئ جذزةگة اسئرماق. ولار وي-ساناسئ جةتئلئپ، ازاماتتئق ذستانئمئ قالئپتاسئپ ذلگةرمةگةن جاستاردئ تارتؤ ارقئلئ ذلتتئ ئشتةن ئرئتپةك، ةلئمئزدئث بولاشاعئن تذل ةتپةك. بذل سئرتتان قارجئلانعان، پاكئستان، اراب ةلدةرئ ارقئلئ جاسالئپ جاتقان ديأةرسيا. بذعان تةك زاثمةن توسقاؤئل قويؤ مذمكئن ةمةس. بذل ةلدئث كةلةشةگئن، مةملةكةتتئگئمئزدئث باياندئلئعئن كوكسةيتئن، ءاربئر ازاماتتئث پارئزئ بولؤئ ءتيئستئ شارا. ءدئني بئرلةستئكتةردئث ءئس-قيمئلئندا شةكتةن شئعؤشئلئق بار. بذل مةملةكةتتئث قاؤئپسئزدئگئنة، ذلتتئث تذتاستئعئنا زور قاؤئپ توندئرةدئ.نةگئزئ، مذسئلمانشئلئق دةگةن ئزگئ امالدار. ياعني، اينالاعا جاقسئلئق جايؤ. ادامنئث ادام جذرةگئنة ماحاببات قذيؤئ. ءبئر-ءبئرئن جاقسئ كورؤ، اتا-اناسئن، دوسئن، سئنئپتاسئن جارئن، تؤئس-تؤعانئن، وتانئن، جةرئن ءسذيئپ، قادئرلةؤ. وسئنداي ماحاببات بولماعان جةردة مذسئلمانشئلئقتئث بولؤئ مذمكئن ةمةس. قازاق ايتادئ عوي:
«كاپئر توق بولسا، مذسئلمان تئنئش»، - دةپ. "مذسئلمان" دةگةن ءسوزدئث ءبئر سينونيمئ "مومئن" دةگةن ءسوز. بذل ءسوزدئث ماعئناسئ قوي اؤزئنان ءشوپ المايتئن، ةشكئمگة زالالئن كةلتئرمةيتئن، ئزگئ ادام دةگةندئ بئلدئرةدئ. شئن مانئندة يمان كةلتئرگةن ادام بئرةؤگة زيان كةلتئرمةيدئ. بئرةؤدئ اتئپ، جارئپ تاستاماق تذگئلئ، ءوزئنئث اتا-اناسئنئث بةتئنةن الئپ، توسئنة شاپپاق تذرماق، كوثئلئنة قاياؤ ءتذسئرؤدئ قالامايدئ. ةگةر وسئدان تئس قانداي ءبئر شارا بولسا، ونئ مذسئلمان ةمةس دةپ انئق ايتا الامئن.
- ءدئني بئرلةستئكتةردئث مارتةبةسئن ايقئنداؤ تؤرالئ ولشةم دايةكتةلئپ، ولاردئث مذشةلةرئنئث سانئ ناقتئ كورسةتئلئپ وتئر. وسئ ورايدا، ايماقتئق ذيئمداردئث ةلؤ ادامنان قذرئلؤئ قازئرگئ جاعدايدا دذرئس شةشئم دةپ ويلايسئز با؟
- بذل مولشةر ةگةر تاؤةلسئزدئك العانعا دةيئنگئ ؤاقئتتا بةلگئلةنگةن بولسا، وندا مذنئمةن كةلئسؤگة بولار ةدئ. وكئنئشكة قاراي، قازئر مذلدة باسقا جاعداي. بذگئندة ةلئمئزگة شةتتةن كةلئپ جاتقان ءدئني اعئمدار كوپ. ولار الؤان ءتذرلئ جولمةن قاتارلارئنا قانداستارئمئزدئ مئثداپ تارتئپ جاتئر. ولار ءذشئن ءبئر ايماقتان ةلؤ ادام جيناؤ دةگةن ءسوز ةمةس. وسئ جيئندا رؤمئنيانئث تاجئريبةسئ ايتئلدئ. بذل ةلدة جالپئ، بةلگئلئ ءبئر ايماقتاعئ حالئقتئث 0،1 پايئزئ كئرمةسة، ءدئني بئرلةستئك قذرئلمايدئ ةكةن. ماسةلةن، ةؤروپانئث دامئعان مةملةكةتتةرئن الاتئن بولساق، ايتالئق، بةلگيادا، ءدئني بئرلةستئكتةر مذشةلةرئ كةمئندة 10-30 مئثعا جةتؤئ كةرةك جانة ول ذيئمداردئث بئرنةشة ونداعان جئلدئ قذرايتئن ءداستذرئ، تاريحئ بولؤئ شارت. بئزگة دة وسئ تاجئريبةنئ قولدانؤ كةرةك دةپ ويلايمئن. ءدئن كوپشئلئكتئث ةنشئسئندةگئ جاماعاتتئث شارؤاسئ. قارجئسئ بار ادامدار 50 تذرماق 1000 ادامدئ دةمدة جينايدئ. بذل وتة قاؤئپتئ جاعداي. ءبئز مةملةكةتئمئزدئ قورعاؤ ءذشئن، جاستارئمئز جات دئندةردئث ؤئسئندا كةتئپ، ةلدئك مذراتتاردان سئرت اينالماؤئ ءذشئن ءدئني بئرلةستئكتةرگة قاتئستئ تالاپتاردئ بارئنشا قاتال بةلگئلةؤئمئز قاجةت. ءبئزدئث جةرئمئز، رؤحاني كةثئستئگئمئز كئم كورئنگةننئث قوقئس توگةتئن ورنئنا اينالماؤئ كةرةك.
- ءدئني بئرلةستئكتةر مذشةلةرئنئث جاسئنا شةكتةؤ قويؤ تؤرالئ اثگئمة ايتئلئپ جاتئر...
- ون سةگئز جاستان بئلاي قاراي شةكتةؤ قويؤ اتا زاثئمئزعا قايشئ كةلةدئ عوي. ءوز باسئم مذنداي شةكتةؤدئث ةنگئزئلؤئن دذرئس قادام بولار ةدئ دةپ ويلايمئن. ويتكةنئ، جات ءدئننئث، ءداستذرلئ ةمةس ءدئني ذيئمداردئث قارماعئنا ءتذسئپ جاتقاندار وث-سولئن اجئراتئپ ذلگةرمةگةن البئرت جاستار.
- اثگئمةثئزگة راقمةت.
ايشا تذرماعانبةتوأا،
دةرةككوزئ:«زاث» گازةتئ