ک س ر و-نئث تاريحئندا ات سپورتئنان تذثعئش رةت وليمپيادانئث التئن مةدالئن الئپ بةرگةن قازاق تذلپارئ

پارات. تذندة قازاق توپئراعئنان شئققان ةث العاشقئ وليمپيادا چةمپيونئ ابسةنت پةن تةکتئ تذلپاردئ قذلئن کةزئنةن باپتاپ ءوسئرئپ، اقتئق ساپارعا دا ءوز قولئمةن اتتاندئرعان مولداش امئرةيةأ اقساقال تذسئمة ةندئ. تاثةرتةث ورنئمنان تذرا سالا تالاي جئلدان بةرئ موينئمدا قارئز بولئپ کةلة جاتقان پارئزدئ وتةؤ ءذشئن قولئما قالام الدئم.
None
None

وتکةن عاسئردئث 70-جئلدارئنئث اياعئندا رةسپؤبليکالئق جاستار گازةتئ "لةنينشئل جاستا" (قازئرگئ "جاس الاش") ءتئلشئ بولئپ جذمئس ئستةپ جذرگةنمئن. کةزةکتئ ءبئر ءئسساپاردا جامبئل وبلئسئنداعئ لؤگوأوي جئلقئ زاؤئتئنا (قازئرگئ کوگةرشئن اؤئلئ) جولئم ءتذستئ. بذل جئلقئ زاؤئتئنئث اتاعئن اسپانداتئپ تورتکذل دذنيةنئث تورئنة شئعارعان ريم وليمپياداسئنئث چةمپيونئ - ابسةنت اتتئ تةکتئ تذلپار ةکةنئن ةکئنئث ءبئرئ ءالئ کذنگة دةيئن جئر قئلئپ ايتادئ. سودان بولار، وزدةرئندة قالئپتاسقان ءداستذر بويئنشا شارؤاشئلئق باسشئلارئ الدئمةن اؤئلدئث شةتئنة قاراي قونئس تةپکةن ات سپورتئ مانةجئنئث الدئنداعئ بيئک تذعئرعا ورناتئلعان ابسةنتتئث ةسکةرتکئشئن تاماشالاتؤعا اپاردئ. الئپ يمپةريا ک س ر و-نئث تاريحئندا ات سپورتئنان تذثعئش رةت وليمپيادانئث التئن مةدالئن الئپ بةرگةن اتاقتئ ارعئماقتئث سذلؤ مذسئنئنة سذقتانباي قاراؤ مذمکئن ةمةس. قذددئ ءبئر قولادان قذيئلعان قذرئش ءمذسئندئ ةمةس، جارئس الاثئنا جاثا عانا شئققالئ تذرعان جانؤاردئ کورگةندةي کةرةمةت اسةر الادئ ةکةنسئز.

- اؤئلدارئثئزدا ابسةنت جايلئ جان-جاقتئ، جاقسئ بئلةتئن ازاماتتار بار ما؟ - دةپ سذرادئق جؤرناليستئک اؤةستئکپةن شارؤاشئلئق باسشئلارئنان.

- بار بولعاندا قانداي! ابسةنتتئ قذلئن کةزئنةن باعئپ-قاققان، اقتئق ساپارعا دا ءوز قولئمةن ارؤلاپ اتتاندئرعان مولداش امئرةيةأ دةگةن اقساقالئمئز بار. قالاساثئز قازئر-اق ذيئنة ةرتئپ اپارئپ جولئقتئرايئق، - دةپ پارتورگ جئگئت ةلپ ةتة قالدئ.

الپئستئ القئمداپ قالعان مولداش اقساقال قوناقجاي ءارئ کوکئرةک کوزئ اشئق شةجئرةشئ، اثگئمةشئل جان بولئپ شئقتئ.

- شئراعئم، اقئرئ ابسةنت تؤرالئ جان-جاقتئ بئلگئث کةلگةن ةکةن، اسئعئس بولماساث اثگئمةنئ ءجذز جئلدا ءبئر تؤاتئن تةکتئ تذلپاردئث ارعئ تارالؤ تاريحئنان باستاپ تاراتئپ ايتئپ بةرةيئن، کةلئستئک پة؟ ايتپةسة، اثگئمةمئز شالا-شارپئ بولئپ قالادئ، - دةپ ماعان سئناي قارادئ.

- ئزدةگةنگة سذراعان، بارئنشا تةرةثدةتة ايتقانئثئز تئپتةن کةرةمةت بولايئن دةپ وتئر.

- وندا کةلئستئک، - دةپ باستادئ اثگئمةسئن مولداش اقساقال، - بذگئندة مةنئث ابسةنتئم ارقئلئ اتئ الةمگة ايگئلئ بولعان احالتةکة تذقئمئنئث اؤ باستاعئ شئعؤ تاريحئن عالئمدار بةس مئث جئلدئث توثئرةگئنة تئرةپ ءجذر. کئم بئلةدئ، ول بولجامدارئ راس تا شئعار. بئزگة انئق بةلگئلئسئ، ياعني بذگئنگئ ناقتئلانعان پايئممةن زةردةلةسةک، تذرکئمةن احالتةکةسئنئث اتاعئنئث الئسقا کةتؤئ ХIХ عاسئردئث سوثئنا تامان بويناؤ اتتئ تذلپاردان باستاؤ الادئ. گةنةتيک-عالئمدارئثئزدئث ءوزئ دة قازئرگئ بارلئق احالتةکة تذقئمداس تازا قاندئ جئلقئلاردئ 1885- جئلئ تؤئلعان وسئ بويناؤ ايعئردئث کئندئگئنةن تاراتادئ. اتاپ ايتقاندا بويناؤدان 1911- جئلئ اق يشان، اق يشاننان 1930- جئلئ اراب، ال ودان 1952- جئلئ ابسةنت تارايدئ. احالتةکةنئث تورتکذل دذنيةدة تةثدةسئ جوق ةکةنئن ايگئلةپ وليمپ تذعئرئنا شئعارعان دا وسئ ابسةنت ةکةنئن وزدةرئث دة جاقسئ بئلةسئثدةر.

ابسةنتتئث اکةسئ ارابتئث دا قازاق دالاسئنا کةلؤئنئث وزئندئک قئزئقتئ تاريحئ بار. احالتةکة تذقئمدئ جئلقئلاردئث کةثةستةر وداعئ بويئنشا وتة ءتوزئمدئ، ءارئ مئقتئ، تةثدةسئ جوق ةکةنئن دالةلدةؤ ءذشئن تذرکئمةندةر بذرئن-سوثدئ بولماعان ات جورئعئن ذيئمداستئرادئ. 1935- جئلدئث مامئرئ مةن تامئزئ ارالئعئندا تذرکئمةندئک 34 شاباندوز اشحابادتان ماسکةؤگة جةلة جورتئپ سالت اتپةن اتتانادئ. ءسويتئپ، 84 تاؤلئکتةن سوث استئنداعئ اتتارئ وزدةرئنة ساي شاباندوزداردئث وتئزئ 4 مئث 300 شاقئرئمدئق جولدئ ارتقا تاستاپ ماسکةؤگة کةلئپ جةتةدئ. ولاردئث بارلئعئ دا وسئ ةرلئکتةرئ ءذشئن قئزئل جذلدئز وردةنئمةن ماراپاتتالادئ. جذرتتئ، اسئرةسة، تذرکئمةن جئگئتتةرئنئث قايسارلئعئمةن قاتار احالتةکة اتتارئنئث توزئمدئلئگئ، کونبئستئگئ قاتتئ تاثداندئرادئ. وسئ جورئقتا ةرةکشة کوزگة تذسکةن اراب اتتئ بةستئ سايگذلئکتئ تذرکئمةندةر وزدةرئن قئزئل الاثدا ذلکةن قوشامةت کورسةتئپ قارسئ العان ازامات سوعئسئنئث باتئرئ، مارشال سةمةن بؤدةننئيعا سئيعا تارتادئ. اتتئث قذلاعئندا وينايتئن داثقتئ قولباسشئ تذلپاردئث تةکتئلئگئن ءدوپ باسئپ تانئپ، کةلئستئرة باپتاؤ ءذشئن ارمياشئلاردئث ورتالئق سپورت کلؤبئنداعئ اتبةگئ ماماندارعا تاپسئرادئ.

کوپ ذزاماي-اق ءارتذرلئ ات سپورتئ جارئستارئندا جذلدة العان ارابتئث اتاعئ کةثةس ةلئنة کةثئنةن جايئلا باستايدئ. ک س ر و کؤبوگئنئث جةثئمپازئ اتانئپ، بيئکتئککة سةکئرؤدةن 2 مةتر 19 سانتيمةتردئ باعئندئرئپ ةل رةکوردئن جاثارتادئ. ءسويتئپ، ءبئراز جئلعا دةيئن جارئستئث الدئن بةرمةي جذرةدئ. تارلان تذلپاردئث اراب اتتئ ةسئمئ اسکةريلةرگة ونشا ذناي قويمادئ ما، ول جاعئن ةندئ انئق بئلمةدئم، وزدةرئنشة قازئبةک دةپ اتاپ ءجذردئ.

1945 - جئلدئث 24- ماؤسئمئندا ماسکةؤدةگئ قئزئل الاثدا فاشيستئک گةرمانيانئث تالقاندالؤئنا وراي جةثئس شةرؤئ وتکةنئن تاريحتان جاقسئ بئلةسئثدةر. اتاقتئ قولباسشئ، کةثةستةر وداعئنئث مارشالئ گةورگيي جؤکوأ پارادتئ ات ذستئندة ءجذرئپ قابئلداعان بولاتئن. باتئردئث تاقئمئنا ءمذسئنئ قولادان قذيعانداي سذلؤ اراب لايئقتئ دةپ ذسئنئس جاساعان سةمةن بؤدةننئي ةکةن. ءسويتئپ، جةثئس شةرؤئنةن تذسئرئلگةن تاريحي کينولةنتالارداعئ گ.جؤکوأ مئنگةن ارابتئث بةينةسئ ذرپاقتان-ذرپاققا ماثگئلئککة مذرا بولئپ قالدئ.

1949- جئلئ ک س ر و-نئث جئلقئ شارؤاشئلئعئ جونئندةگئ ءمينيسترئنئث ورئنباسارئ بولئپ قئزمةت ةتةتئن سةمةن بؤدةننئي ءئسساپارمةن قازاقستانعا کةلةدئ. کةزئندة کةثةس ةلئندة سونداي دا مينيسترلئک بولعان. جئلقئ دةسة ئشکةن اسئن جةرگة قوياتئن بؤدةننئي بذل مينيسترلئکتئ ستالينگة قولقا سالئپ ءجذرئپ ارنايئ اشتئرعان کورئنةدئ. قازاقستانعا کةلگةن بؤدةننئي ءبئراز ءوثئردئ ارالايدئ. مارشالعا جامبئل وبلئسئنداعئ №49- اؤليةاتا جئلقئ زاؤئتئنئث تئنئس-تئرشئلئگئ قاتتئ ذنايدئ. اسئرةسة قازاقتاردئث اتادان بالاعا ميراس بولئپ کةلة جاتقان اتبةگئلئک ونةرئنة ءتانتئ بولادئ. جةرگئلئکتئ قازاقئ جئلقئلاردئث توزئمدئلئگئنة، مئقتئلئعئنا، شاشاسئنا شاث شالدئرمايتئن جذيرئکتئگئنة کوز جةتکئزئپ، کوثئلئ مارقايادئ. سول اسةردئث شاراپاتئ بولار، ماسکةؤگة بارئسئمةن ءبئر کةزدةرئ وزئنة سئيعا تارتئلعان ارابتئ تذقئم ءوربئتؤ ءذشئن أاگونعا تيةپ، وسئ جئلقئ زاؤئتئنا جئبةرةدئ.

1952- جئلئ اؤليةاتا جئلقئ زاؤئتئندا اسئل تذقئمدئ ايعئر اراب پةن دةنة تذرقئ شاعئنداؤ قازاقئ بية باققارادان ابسةنت دذنيةگة کةلدئ. ابسةنتتئ تازا قاندئ احالتةکة تذقئمئ دةپ ايتؤعا کةلة قويمايدئ. تذرکئمةن قئلقذيرئعئ مةن قازاقئ جئلقئنئث بؤدانئ دةسةک دذرئس سياقتئ. وکئنئشکة قاراي، باققارادان ابسةنتتةن باسقا تذقئم وربئمةدئ. زاؤئت باسشئلارئ باققارانئ سةمئرتئپ ساتئپ جئبةردئ. کوپ ذزاماي اؤليةاتا جئلقئ زاؤئتئ دا تاراتئلدئ. ونئث بارلئق مذلکئ مةن جئلقئلارئ ءبئزدئث زاؤئتتئث قاراماعئنا بةرئلدئ. ول کةزدة ابسةنت ءالئ قذلدئراثداعان قذلئن بولاتئن. بولاشاق تذلپاردئ باعئپ-قاعؤدئث جاؤاپکةرشئلئگئ ماعان جذکتةلدئ.

ويپئرماي-اي دةسةثشئ، مةن وسئ جاسقا کةلگةنشة ءدال ابسةنتتةي ةستئ جئلقئنئ کورمةپپئن. دةنة ءبئتئمئنئث سذلؤلئعئ ءوز الدئنا، بارئنةن دة بذرئن کةرةمةت سةزئمتالدئعئ مةن اسقان اقئلدئلئعئن ايتساثشئ. سويلةؤگة ءتئلئ جوق دةمةسةث، ايتقانئثنئث ءبارئن دة تذسئنةتئن. جات دةسةث جاتئپ، تذر دةسةث تذراتئن. مةنئث داؤسئم ةستئلسة بولدئ، بالا سياقتئ ةرکةلةپ جانئما جةلة جورتئپ جةتئپ کةلةتئن. داؤئس کوتةرگةندئ، زةکئگةندئ جاقتئرمايتئن. الدا-جالدا داؤئس کوتةرة قالساث، کادئمگئدةي وکپةلةپ، کوزئ شاراسئ جاسقا تولا مولتئلدةپ قالاتئن. ئرقئثا کونبةي، ايتقان بذيرئعئثدئ دا تئثدامايتئن. ال ودان کةيئن، مئقتئ بولساث، قايتادان کوثئلئن تاؤئپ وزئثة قاراتئپ کور. سوندئقتان دا مةن ونئ اينالئپ-تولعانا ءجذرئپ، کةکئلئ مةن جالئن تاراپ، دةنةسئن سئلاپ-سيپاپ ةرکةلةتئپ ذستايتئنمئن. کةي-کةيدة قيؤئ کةلئسپةگةن قؤ تئرلئکتئث کةسئرئنةن پةندة ةمةسپئز بة، کوثئل-کذيئث ءتذسئپ تذنجئرايتئن ساتتةرئث دة بولادئ عوي. وندايدا مةن قانشالئقتئ بايقاتپاؤعا تئرئسسام دا، ابسةنت ءبارئبئر سةزئپ قوياتئن. ةرکةلةؤئن لةزدة دوعارئپ، مةنئمةن ةجةلدةن سئرلاس جانداي بئرگة مذثاياتئن.

ابسةنتتئ سپورتقا باؤلئپ، بولاشاق ذلکةن باسةکةلةرگة بةيئمدةؤدئث العاشقئ الئپپةسئ دة وسئ ءبئزدئث لؤگوأوي جئلقئ زاؤئتئنان باستالدئ. سول کةزدة اؤئلئمئزدا ک س ر و سپورت شةبةرئ ساياق تةرسةبايةأ باستاعان ات سپورتئنئث، جالپئ جئلقئ مئنةزئن بةس ساؤساقتاي بئلةتئن جةرگئلئکتئ قازاق جئگئتتةرئ دة جةلکئلدةي ءوسئپ کةلة جاتتئ. بولاشاق سايگذلئک، تذلپار، ارعئماقتاردئث بايگة تذساؤئن کةسئپ، جارئسقا باپتايتئن دا سولار ةدئ. ءبئراق، وسة کةلة کوزگة ءتذسئپ، سپورت جارئستارئندا جاقسئ ناتيجة کورسةتؤئ ءتيئس-اؤ دةيتئن مئقتئ اتتار سول کةزدةگئ ورتالئقتئث وزبئر ساياساتئنا ساي الماتئ ارقئلئ ماسکةؤگة الدئرئلئپ، ورئستاردئث تاقئمئندا کةتةتئن. ابسةنتتئث دة تاعدئرئ ءدال سولاي بولدئ. ايتپةسة ءوزئمئزدئث شاباندوزداردئث باپتاؤئمةن ابسةنت وسئ ءبئزدئث قول استئمئزدا ءجذرئپ-اق ءذش جاسئندا اشحابادتا وتکةن وداقتئق جارئستا توپ جارعان بولاتئن. ارتئنشا الماتئداعئ رةسپؤبليکالئق ات سپورتئ مةکتةبئنة الئپ کةتتئ. ءبئراق ابسةنتپةن ونةر کورسةتئپ جذرگةن جئگئتتةردئ ةشکئم دة ةلةگةن جوق، اؤئلدا قالدئرئپ کةتتئ. راس، ول جاقتا بولاشاق وليمپيادا چةمپيونئن ءوزئمئزدئث قانداس باؤئرئمئز، بةلگئلئ اتبةگئ کارئم اسةنوأ دةگةن ازامات باپتادئ. بةس جاسار ابسةنتتئث اتئ ةلگة بذرئنعئدان دا کةثئنةن جايئلا باستادئ.

ذمئتپاسام 1958- جئل بولؤئ کةرةک، ءبئزدئث زاؤئتتئث سول کةزدةگئ ديرةکتورئ أةنيامين يأانوأتئث کذش سالؤئمةن ابسةنتتئ جانة ارابتان تاعئ ءبئر تذياقتئ (مذنئث اتئ کؤبان ةدئ). ماسکةؤدةگئ بذکئل وداقتئق حالئق شارؤاشئلئعئ جةتئستئکتةرئ کورمةسئنة قاتئستئردئ. بذل ةکئ ارعئماق تا ءبئزدئث زاؤئتتئث مةنشئگئ سانالئپ، ةسةبئندة تذراتئن. کذللئ کةثةستةر وداعئنئث تذکپئر-تذکپئرئنةن کةلگةن اتتاردئث ئشئنةن وسئ ةکئ تذلپار دةنة تذرقئلارئنئث ئرئلئگئمةن، مذسئندةرئنئث سذلؤلئعئمةن، ءتورت اياعئن تةث باسقان تاکاپپار جذرئستةرئمةن جينالعان جذرتتئ دا، بئلگئر مامانداردئ دا تاثداي قاقتئرا تاثداندئرادئ. ابسةنت جةثئمپاز دةپ تانئلئپ، التئننان القا تاعئنسا، کؤبان کذمئس مةدالدئ ولجالايدئ. کوميسسيا ءتوراعاسئ سةمةن بؤدةننئي ابسةنتتئث باياعئ ءوزئنئث ارابئنئث تذقئمئ ةکةنئن ةستئگةندة، ةسئ شئعا قؤانادئ. ارتئنشا بةلگئلئ شاباندوز سةرگةي فيلاتوأ پةن ونئث باپکةرئ نيکولاي سيتکونئ شاقئرئپ الادئ دا:

- مئناؤ ابسةنت دةگةن ناعئز بابئنا کةلئپ، قانداي جارئسقا سالساث دا توپ جارايئن دةپ تذرعان تذلپاردئث تذلپارئ. مةنئث ارابئمنئث التئنعا ايئرباستاماس ذرپاعئ. سةندةر کةثةستةر وداعئن ون اينالئپ شئقساثدار دا بذدان ارتئق وليمپياداعا اپاراتئن قئلقذيرئقتئ تاپپايسئثدار! - دةپ اقئل-کةثةس بةرةدئ.

سول ساتتة-اق ابسةنتتئ دةرةؤ ةرتةپ ءمئنئپ کورگةن سةرگةي فيلاتوأ تا مارشالدئث ايتقاندارئ اينا-قاتةسئز ءدال ةکةنئنة کوزئ جةتةدئ. ساثلاق شاباندوز وليمپيادا چةمپيونئ اتانعاننان کةيئن جازعان ةستةلئک کئتابئندا اتاپ وتکةندةي، شئنئندا دا التئ جاسار ابسةنت سول کةزدئث وزئندة-اق ةثئستةن سالساث توسکةيدة وزاتئن ناعئز بابئندا ةدئ. ارتئنشا ءبئزدئث ذجئمعا ماسکةؤدةن ابسةنتتئ ارمياشئلاردئث ورتالئق سپورت کلؤبئنا سذراتقان جةدةلحات کةلئپ جةتتئ. جئلقئ زاؤئتئنئث ديرةکتورئ أةنيامين يأانوأ ئشتةي قيماي تذرسا دا کةلئسئم بةرؤگة ءماجبذر بولدئ. ول کةزدة ماسکةؤدئث ايتقانئنا کونئپ، ايداعانئنا جذرمةؤ اؤئر قئلمئس جاساعانمةن بئردةي بولاتئن. ءسويتئپ اردا تؤئلعان ابسةنتئمنةن ءبئراز جئلعا دةيئن کوز جازئپ قالدئم. کوپکة دةيئن کئسئنةگةن قوثئراؤلئ ءذنئ قذلاعئمنان کةتپةي، تذسئمنةن شئقپاي قويدئ. ونئث ذستئنة قوبلاندئنئث تايبؤرئلئنداي، الپامئستئث بايشذبارئنداي، قامبار باتئردئث قاراقاسقا اتئنداي قازاقتئث قاسيةتتئ توپئراعئنان شئققان تةکتئ تذلپاردئث ولجانئث کوکةسئن سالار، ناعئز بابئ کةلئسکةن کةزئندة ءوز جئگئتتةرئمئزدئث تاقئمئنا بذيئرماؤئ دا ءئشئمدئ قاتتئ اشئتئپ، وزةگئمدئ ورتةپ جئبةرة جازدادئ.

- ابسةنتتئث ودان کةيئنگئ تاعدئرئنان ءبئزدئث دة ءبئراز حابارئمئز بار. دةگةنمةن، ءوزئثئزدة تةکتئ تذلپاردئث ءاربئر جةتئستئگئنة کةزئندة ذنةمئ قذلاق ءتذرئپ جذرگةن شئعارسئز؟

- ابسةنت ماسکةؤگة اپارعان جئلئ-اق تالايلاردئث اؤزئن اشتئرئپ، کوزئن جذمدئردئ. سول 1958- جئلئ باتئس گةرمانيانئث ااحةنة قالاسئندا وتکةن ةؤروپا چةمپيوناتئندا التئن مةدالدئ جةثئپ الدئ. جالپئ، ات سپورتئندا چةمپيوندئق اتاق کئشئ، ورتاشا جانة ذلکةن جذلدةلةر بويئنشا ساراپقا سالئنادئ. ابسةنت سول جولئ ورتاشا جذلدة بويئنشا توپ جارئپ قانا قويماي، ريم وليمپياداسئنا بةرئلةتئن جولدامانئ دا جةثئپ الدئ. سول کةزدةگئ گازةتتةر تةکتئ تذلپاردئث بذل تاماشا جةتئستئگئن ماسکةؤلئک شاباندوز سةرگةي فيلاتوأ پةن ونئث باپکةرئ نيکولاي سيتکوعا تةلئپ جاتتئ. ارينة، ولاردئث دا توککةن تةرلةرئن، ةسةلئ ةثبةکتةرئن جوققا شئعارا المايمئن. ءبئراق، مةنئث کذيئپ کةتکةنئم، ابسةنتتئث بيئک تذعئرعا کوتةرئلؤئنئث نةگئزئن شئن مانئندة قازاق اتبةگئلةرئ قالاعانئ جونئندة ةشکئم دة جاق اشئپ ايتقان جوق. سول جولئ ابسةنتتئ ءبئزدئث ساياق تةرسةبايةأ سياقتئ جئگئتتةر ءمئنئپ شئقسا دا چةمپيون اتاناتئنئنا باس تئگؤگة بارمئن. ءبئراق، ايتئپ-ايتپاي نة کةرةک، کذشتئنئث ارتئ ديئرمةن تارتادئ، ماسکةؤدةگئلةر ءوز دةگةنئن ئستةپ شئقتئ.

ارادا ةکئ جئل وتکةن سوث ابسةنتتئث يتاليانئث استاناسئ ريمدة وتکةن ХVII جازعئ وليمپيادا ويئندارئنا قاتئسقانئن جذرتتئث ءبارئ جاقسئ بئلةدئ. ابسةنتتئ ءمئنئپ شئققان سةرگةي فيلاتوأ بذعان دةيئن مةلبرؤن وليمپياداسئنا قاتئسقانئمةن ايتارلئقتاي تابئسقا جةتة العان جوق بولاتئن. بذل جولئ ول ابسةنتتئث مئقتئلئعئنئث، العئرلئعئنئث ارقاسئندا تالايلاردئ شاث قاپتئرئپ کةتتئ. ءبئراق کةيئننةن بئلگةنئمئزدةي، وعان چةمپيوندئق اتاق بئردةن بةرئلة سالعان جوق. تورةشئلةر اراسئندا الاؤئزدئق بةلةث الئپ، جارئس قورئتئندئسئن شئعارا الماي ءپذشايمان حالگة ءتذسئپتئ. کينو تاسپاعا تذسئرئلگةن کورئنئستةردئ تذنئمةن قايتا-قايتا قاراپ شئققاننان کةيئن عانا ةرتةثئنة قازئلار القاسئ ءبئزدئث تذلپاردئث مئقتئلئعئن ءبئراؤئزدان مويئنداؤعا ءماجبذر بولادئ. ءسويتئپ، ابسةنت کةثةستةر وداعئنئث تاريحئندا تذثعئش رةت ات سپورتئنان وليمپيادانئث التئن مةدالئن ةلگة الئپ کةلدئ.

تاؤدئث تاثعئ سامالئنداي ءسذيئنشئ حاباردئ ةستئگةندة قؤانئشتان جذرةگئم جارئلئپ کةتة جازدادئ. قؤانعان مةن قورئققان بئردةي دةگةن ءسوزدئث راس ةکةنئنة سول جولئ کوزئم انئق جةتتئ. قذلئن کةزئنةن وسئرگةن ابسةنتئمة دةگةن ساعئنئشتان جذرةگئم ةلجئرةپ، کوزئمة جاس کةلدئ. وليمپيادا چةمپيونئن ذکئلةپ شئعارعان ءبئزدئث جئلقئ زاؤئتئنئث داثقئ کذللئ الةمگة جايئلئپ، اتاعئ اسپانداپ کةتتئ. اؤئلئمئز بئرنةشة کذن توي قذشاعئندا بولدئ. جاستاردئث ات سپورتئنا، اتبةگئلئککة دةگةن کةرةمةتتةي قذشتارلئعئ وياندئ.

بذل اقجولتاي جةثئستئث باسئ عانا ةکةن. ابسةنت کةثةس وداعئنئث جةتئ دذرکئن چةمپيونئ، ک س ر و حالئقتارئ سپارتاکياداسئنئث جةثئمپازئ اتاندئ. ةگةر ماسکةؤلئک شاباندوزدار قاتةلئک جئبةرمةي، اتتئث ءتئلئن تابا بئلگةندة تةکتئ جانؤار الةم تاريحئندا ءذش بئردةي وليمپيادانئث بيئگئن باعئندئرعان بئردةن-ءبئر تذلپار بولار ةدئ.

- قالايشا، سةرگةي فيلاتوأتئ ماماندار ساثلاق شاباندوز دةؤشئ ةدئ عوي؟

- مئقتئ بولسا وزئنة مئقتئ شئعار، ءبئراق تةکتئ تذلپاردئث باعئن بايلاعانئ اقيقات. 1964- جئلئ توکيودا وتکةن کةزةکتئ ХVIII وليمپيادالئق ويئندارعا ابسةنتتئ تاعئ دا سةرگةي فيلاتوأ باپتاپ اپاردئ. کةثةستئک شاباندوز ءذشئن جارئس وتة ءساتتئ باستالدئ. ءبئراق، ادامدئ قارا باسام دةسة ءبئر ساتتة ةکةن عوي. بارلئق سئننان سذرئنبةي، وزئنة ءتان سذلؤ دا سئلقئم جذرئسپةن ءتورت اياعئن تةث باسئپ تؤرا باعئتپةن کةلة جاتقان ابسةنتتئ سةرگةي قايتا-قايتا قاقپايلاپ قاتة جولعا سالئپ جئبةرةدئ. سونئث کةسئرئنةن قولدا تذرعان التئن القا الاقاننان سؤسئپ کةتئپ، قولانئ قاناعات ةتؤگة تؤرا کةلدئ. بئلگئر مامانداردئث ايتؤئنشا، ةگةر سةرگةي فيلاتوأ تئزگئندئ تةجةي بةرمةي ابسةنتتئ ءوز ةرکئنة جئبةرگةندة، اقئلدئ ارعئماق تاعئ دا وليمپ شئثئنا جةکة-دارا کوتةرئلةرئ ءسوزسئز ةکةن. ورنئ تولماس وسئ قاتةلئگئ ءذشئن ماسکةؤلئک شاباندوز ذلکةن سپورتتان ءبئرجولاتا شةتتةتئلدئ.

ودان کةيئن ابسةنتتئ تاقئمئنا باسقان يأان کاليتانئث دا جولئ بولمادئ. تؤراسئن ايتقاندا، ءوزئ بولدئرا المادئ. 1968- جئلئ مةحيکو وليمپياداسئندا وزئندئک مئنةزئ بار، العان بةتئنةن قايتپايتئن، داؤئس کوتةرؤدئ، جةکئرؤدئ جاقتئرمايتئن ابسةنتتئ قامشئنئث کذشئمةن باعئندئرامئن دةگةن ارةکةتئنئث سالدارئنان ءتورتئنشئ ورئنعا تذراقتاؤعا ءماجبذر بولدئ. قئسقاسئ،تةکتئ تذلپاردئث ءتئلئن تابا المادئ، بوسقا باعئن بايلادئ.

کةلةسئ جازدا اراعا ون ءبئر جئل سالئپ بارئپ ابسةنت ماسکةؤدةن وزئمئزگة قايتارئلدئ. بذل کةزدة اتاقتئ ارعئماق جاسئ کةلگةندئکتةن سپورتتئق جارئستاردان شةتتةتئلگةن بولاتئن. ارينة، وليمپيادا چةمپيونئنئث کئندئک کةسکةن جةرئنة قايتا ورالؤئ اؤئلئمئز ءذشئن ذلکةن قؤانئشقا اينالدئ. جئلقئ زاؤئتئنئث سول کةزدةگئ ديرةکتورئ يأان فينکو سول کذنئ-اق مةنئ وزئنة شاقئرئپ الدئ دا:

- جذرتتئث ايتؤئنشا، ابسةنتتئ قذلئن کةزئنةن ءوزئثئز باپتاپ وسئرگةن ةکةنسئز.تةکتئ ايعئر سپورتتان قول ذزگةنمةن تذقئم وربئتؤگة ءالئ دة جاراپ جاتئر. تذلپاردئ تذلةتئپ، باپتاؤدئ مئنةزئن وتة جاقسئ بئلةتئن وزئثئزگة تاپسئرؤدئ ءجون کورئپ وتئرمئز دةپ قولئمدئ الئپ ساتتئلئک تئلةدئ.

قؤانعاننان ات قوراعا قاراي قذستاي ذشئپ جذگئرة جونةلدئم. ءبئر جاعئنان ابسةنت تالاي جئل وتکةننةن کةيئن مةنئ تاني قويار ما ةکةن دةگةن کذدئک تة کوکئرةگئمدة شةر بولئپ کةلةدئ. جوق، ءبارئ دة بةکةر ةکةن. تةکتئ جانؤار مةنئ جازباي تانئپ، کئسئنةپ قارسئ الدئ. جذرةگئم لذپئلدةپ، کوثئلئم بوساپ کةتتئ. موينئنان قوس قولئممةن قاپسئرا قذشاقتاي الئپ جئلاپ جئبةردئم. کةکئلئن، جالئن سيپاپ، تذمسئعئنان شوپئلدةتئپ ءسذيئپ جاتئرمئن. ومئراؤئمدئ قذشئرلانا يئسکةپ، باسئن کوکئرةگئمة قويئپ، تئپتةن تئلئمةن بةت-اؤزئمدئ جالاپ تا الدئ. قايتا-قايتا وقئرانئپ قويادئ. وسئلايشا اراعا تالاي جئلدار سالئپ بارئپ ابسةنتئم ةکةؤمئز قايتادان قاؤئشتئق. وزگة اتبةگئلةر مةن باقتاشئلار وزدةرئنة يکةمدةپ کورؤ ءذشئن تالاي رةت جةم-سؤ ذسئنئپ تا کوردئ. ءبئراق ابسةنت ولاردئث قولدارئنان ءدام تاتپاق تذرماق، جانئنا دا جولاتپادئ. تةک مةنئث قولئمنان عانا جةم-ءشوپ جةپ، سؤ ئشةتئن. کذن سايئن تاثةرتةث مةنئ قوس قذلاعئن قايشئلاپ، وقئرانئپ قارسئ الاتئن. ةستئ تذلپار ةرکةلةگةندئ، ةرکةلةتکةندئ، اينالئپ-تولعانئپ، سئلاپ-سيپاعاندئ جاقسئ کورةتئن. ءسال کوثئل بولمةي قالسام، جاس بالاشا بذرتيئپ، وکپةلةپ قالاتئن.

ءبئر کذنئ مئناداي توسئن، قئزئق وقيعا بولدئ. ءبئرئنشئ مامئر کذنئ تاثةرتةثگئلئک اؤئلئمئزدئث ورتالئق کوشةسئندة وتةتئن ةثبةکشئلةردئث مةرةکةلئک شةرؤئنة شئعؤعا دايئندالئپ جاتقانبئز. ات سپورتئ مانةجئنة نوکةرلةرئن ةرتکةن زاؤئت ديرةکتورئ يأان فينکو کةلدئ. ازئرلئک بارئسئنا کوثئلئ تولعان ول ماعان بذرئلئپ:

- ماکة، بذگئنگئ مةرةکةلئک شةرؤگة ابسةنتتئ ءوزئثئز ءمئنئپ شئعئثئز، - دةدئ.

- وليمپيادا چةمپيونئ شارؤاشئلئعئمئزدئث ءبئرئنشئ باسشئسئ رةتئندة ءسئزدئث تاقئمئثئزعا لايئقتئ عوي، - دةدئم مةن توسئن ذسئنئستان سئپايئلئقپةن باس تارتئپ.

- جوق، ماکة، ولاي بولمايدئ. قازاقتا "کيئز کئمدئکئ بولسا، بئلةک سونئکئ" دةگةن ءسوز بار ةمةس پة؟ ةثبةک سئزدئکئ. ءوزئثئز ءمئنئپ شئعئثئز. مةن باسقا اتقا مئنةمئن.

ءسوز وسئمةن ءتامام دةگةندةي ديرةکتور الدئنا کةسة-کولدةنةث تارتئلعان قارا ارعئماققا قارعئپ ءمئندئ. ءلاج جوق، مةن سپورتتئق ةرمةن ةرتتةلئپ، کةرمةدة بايلاؤلئ تذرعان ابسةنتتئث ذستئنة قوندئم. شامامةن قئرئق-ةلؤدةي سالت اتتئ ساپ تذزةپ، ورتالئق کوشةگة قاراي بةتتةپ کةلة جاتئرمئز. بايقايمئن، حالئق وتة کوپ جينالئپتئ. اتاعئ جةر جارعان ابسةنتتئ ءوز کوزدةرئمةن کورؤ ءذشئن کورشئلةس اؤئلداردان، اؤدان ورتالئعئنان ارنايئ کةلگةندةردة ةسةپ جوق. کوشة بويئندا قاق جارئلئپ تذرعان قالئث جذرتشئلئق ءبئزدئ تولاسسئز قول شاپالاقتاؤمةن قارسئ الدئ. ارينة، مذنداي قوشةمةت-قذرمةتتئث بئزگة ةمةس، وليمپيادا چةمپيونئ ابسةنتکة کورسةتئلئپ جاتقانئن ءبارئمئز دة، ايتقئزباي-اق تذسئندئک. کوشةنئث ورتا تذسئنا کةلگةندة کوپشئلئک "ابسةنت، ابسةنت!" دةپ ايقايلاپ قول شاپالاقتاؤئن ذدةتة ءتذستئ. سول-اق ةکةن، ابسةنت موينئن قازداي ءيئپ، ءتورت اياعئن سئلقئم تاستاپ، بيلةي جونةلدئ. بئرتة-بئرتة العا قاراي جةکة-دارا سئتئلئپ شئعئپ، سان الؤان سذلؤ قيمئلئن شيراتا باستادئ.

جولدارئ بوگةلگةن مةرةکةلئک ات شةرؤئنة قاتئسؤشئلار امالسئزدان تئزگئندةرئن تةجةپ، قيمئلسئز تذرئپ قالدئ. کةرةمةتتةي قئزئققا کةنةلگةن حالئق بذرئنعئدان دا بةتةر ايقاي-شؤعا باسئپ، قولپاشتاؤدئ کذشةيتة ءتذستئ. دةنةسئ قئزئپ، دذرمةککة ةلئرئپ العان ابسةنت مةنئث قاقپايلاعان ئرقئما کونةر ةمةس. اؤئزدئقپةن الئسا ءجذرئپ، بار ونةرئن ايانباي کورسةتئپ قالؤعا کئرئسئپ کةتتئ. ءبئر کةزدة الدئثعئ ةکئ اياعئن کوتةرئپ، شانشئلا تئک تذرعاندا ذستئنةن اؤئپ ءتذسئپ قالا جازدادئم. وقيعا ءارئ قاراي ءدال وسئلايشا ءوربي بةرسة اتتان اسفالت جولعا اؤئپ ءتذسئپ، ماسقارا بولاتئن ةدئم. امالسئزدان تئزگئندئ شئرةنة تارتئپ، ئرقئما کونبةي کةتکةن ابسةنتتئث ساؤئرئنان قامشئمةن تارتئپ-تارتئپ جئبةردئم. سول-اق ةکةن، جانؤار بيلةؤئن کئلت دوعاردئ دا، مةنئ الا قاشتئ. اؤئزدئققا ءال بةرمةستةن شاپقان کذيئ اؤئل شةتئندةگئ ءوزئ تذراتئن، قوراعا کةلئپ ءبئر-اق توقتادئ. ءوز ةرکئنة جئبةرمةي قاقپايلاعانئما قاتتئ وکپةلةپ قالعانئن جازباي ءتذسئندئم. ذستئنةن قارعئپ ءتذسئپ، جالئنان سيپايئن دةپ ةدئم، باسئن ارلئ-بةرلئ الئپ-قاشئپ ةرئک بةرمةدئ. "مةنئ نةگة بيلةتپةدئث؟" دةگةندةي، کوزئنئث شاراسئ جاسقا تولئپ، ادام سياقتئ مولتئلدةپ جئلاپ تذر. مةنئث دة کوثئلئم بوساپ کةتتئ.

- قايتةيئن ةندئ، بذرئنعئداي تاقئمئم مئقتئ شاباندوز جاس جئگئت ةمةسپئن، قارتايئپ قالدئم عوي. سةنئ ةرکئثة جئبةرگةندة ذستئثنةن اؤئپ ءتذسئپ، ةل-جذرتقا ماسقارا بولاتئن ةدئم. کةشئرشئ مةنئ، قاقپايلاعاننان باسقا امالئم بولمادئ... - دةپ کذبئرلةي ءجذرئپ، سويلةي ءجذرئپ، قانشا جالئنسام دا ابسةنت يلئکپةي قويدئ.

ءتذننئث ءبئر ؤاعئنا دةيئن جانئنان ءبئر ةلئ کةتپةي قانشاما اينالئپ-تولعانسام دا وکپةسئن جازا المادئم. سودان ابسةنت ءذش کذن بويئ جةم دة جةمةدئ، سؤ دا ئشپةدئ. کوزئ مولتئلدةپ ءبئر ورنئندا قاققان قازئقتاي قيمئلسئز تذرئپ الدئ. قذسادان، کذيئکتةن ءولئپ کةتة مة دة قاتتئ ساستئم. زاؤئتتئث مال دارئگةرئن دة اياعئمةن تارپئپ، ماثئنا جولاتپاي قويدئ. تةک مةنئ عانا جانئنا جاقئنداتادئ. ءبئراق، باسئن الا قاشئپ جالئنان دا، ساؤئرئنئن دا سيپاتپايدئ. سودان نة کةرةک، جالئنئپ-جالپايئپ ءجذرئپ، ءتورتئنشئ کذن دةگةندة ازةر يلئکتئردئم-اؤ. وسئ وقيعادان کةيئن انشةيئندة جئلقئ مالئنا ءجيئ ايتئلاتئن "تاک-تاک" دةپ داؤئس کوتةرؤدئ دة مذلدة ذمئتئپ، تةک اينالئپ-تولعاناتئن بولدئم. مةنئث تاثعالاتئنئم، ابسةنت مةنئث بارلئق ءسوزئمدئ زةيئن قويا تئثداپ، جاقسئ تذسئنةتئن. جاؤاپ قاتؤعا ءتئلئ جوق دةمةسةثئز، مةنئث ءار سوزئمة وقئرانؤئمةن، قيمئلئمةن جاؤاپ بةرةتئن. شئنئندا دا، ناعئز تةکتئ تذلپار ةدئ عوي.

- ابسةنتتةن ءوزئنئث ءئزئن باسا الاتئنداي تةکتئ تذقئم الا الدئثئزدار ما? ولاردئث کةيئنگئ تاعدئرئ نة بولدئ؟

- التئ جئلعا جؤئق ؤاقئتتئث ئشئندة ابسةنتتئث کئندئگئنةن جةتپئسکة جؤئق قذلئن ءوربئدئ. سولاردئث ئشئنةن ابسةنتکة جةتةعابئل تؤئلعاندارئ ون شاقتئ بولاتئن. اسئرةسة، اباقان مةن ايدار. مئقتئ دةگةن اباقاندئ ناعئز بابئنا کةلگةن کةزدة ماسکةؤگة الئپ کةتئپ قالدئ. وليمپيادا جانة الةم چةمپيونئ ةلةنا پةتؤشکوأانئث تاقئمئنا بذيئردئ. ك س ر و چةمپيوناتئندا، حالئقارالئق جارئستاردا اؤزئمةن قذس تئستةپ، الدئنا قارا سالدئرماي جذرگةن اباقاننئث تذبئنة ادامداردئث سالدئر-سالاقتئعئ جةتتئ. کةزةکتئ ةؤروپا چةمپيوناتئنا بارعان کةزدة باس جذلدةدةن ذمئتکةر حاس تذلپاردئ قورادا قاراؤسئز قالدئرئپ کةتکةن. قاسکذنةم بئرةؤلةر ةرتةث جارئس باستالادئ دةگةن کذنئ کذزةتشئنئ ماس قئلئپ، اباقانعا ؤ بةرگةن. مال دارئگةرلةرئ قانشاما ارةکةتتةنگةنئمةن تةکتئ تذلپاردئ ولئمنةن قذتقارئپ قالا المادئ.

ةگةر دة ةلةنا پةتؤشکوأا وزگة شاباندوزدار سياقتئ اباقاندئ کوزئنةن تاسا ةتپةگةندة، ارينة، مذنداي قايعئلئ وقيعا بولماس ةدئ. سول سياقتئ ايداردئ دا ماسکةؤگة اپارئپ، أاگوننان ءتذسئرئپ جاتقان کةزدة اياعئن سئندئرئپ مةرتئکتئرئپ الدئ. ابسةنتتئث اگدام، ايؤداگ، الاگير، امةتيست، دومباي، اقئن، اقبذلاق دةگةن وزگة تذقئمدارئ دا ذستاعاننئث قولئندا، تئستةگةننئث اؤزئندا کةتتئ. کوبئسئ رةسةي اسئپ کةتتئ. کةثةستةر وداعئنئث چةمپيونئ بولعان اگدام مةن الاگيردئ ماسکةؤلئک سيرککة ساتئپ جئبةردئ. کوبئسئ رةسةي اسئپ کةتتئ. مئقتئلارئنئث ةشقايسئسئ دا ءوز جئگئتتةرئمئزدئث تاقئمئنا بذيئرمادئ.

- ءسئز ابسةنتتئ ءوز قولئثئزبةن کومدئثئز بة؟

- ابسةنت ابدةن قارتايئپ بارئپ 1975- جئلئ 23 جاسئندا دذنية سالدئ. قذلدئراثداعان قذلئن کةزئنةن باعئپ-قاققان اقئلدئ جانؤاردئث اقتئق دةمئ تاؤسئلار ساتتةگئ مذشکئل حالئن کورؤ ماعان وتة اؤئر سوقتئ. اسئرةسة، ءومئرئنئث سوثعئ کذندةرئندة جةم-سؤدان تارتئنئپ، قوزعالؤعا دا شاماسئ کةلمةي، جاتئپ قالدئ. تةک مةنئ کورگةن کةزدة عانا بار کذشئن جيناپ ازةر دةگةندة وقئراناتئن. مئنا جارئق دذنيةنئ ادام سياقتئ قيماي، کوزئنةن مولتئلدةپ جاس اعئپ جاتتئ. ءبئزدئث زاؤئتتئث کةيبئر اثگذدئکتةؤ ماماندارئ "ةتئ قاشپاي تذرعاندا سويئپ الايئق" دةپ پئشاعئن جالاثداتئپ، زئعئردانئمدئ قايناتتئ.

- ةستةرئث دذرئس پا، بذل سةندةرگة سوعئم ةمةس، اؤئلئمئزدئث، کذللئ ةلئمئزدئث، ةث باستئسئ، قازاقتئث داثقئن تورتکذل دذنيةگة تانئتقان تةکتئ تذلپار ةمةس پة؟! «سويئپ الايئق» دةگةن ءسوزدئ قالايشا اؤئزدارئث بارئپ ايتئپ تذرسئثدار، - دةپ قاتتئ-قاتتئ ايتئپ تاستاعان سوث عانا الگئلةر رايئنان قايتتئ.

کوپ ذزاماي اقتئق دةمئ تاؤسئلعان ابسةنتتئ اق کةبئنگة وراپ، جامباسئمةن جاتقئزباي تئک قويئپ، ارؤلاپ کومدئک. دذنيةدةگئ ةث ءبئر اسئلئمنان، سئرلاس-مذثداسئمنان ايرئلعانداي کوپکة دةيئن کوز جاسئمدئ تئيا الماي ءجذردئم. ءالئ کذنگة دةيئن ابسةنت کوز الدئما ةلةستةپ، تذندة تذسئمة کئرةدئ. ةندئ ءدال ابسةنتتةي اقئلدئ، سذلؤ، تةکتئ تذلپار بذل عاسئردا تؤئلا ما، جوق پا، ول جاعئن بئلة المادئم. ابسةنتتئث ءجونئ بولةک ةدئ عوي...

مولداش اقساقال اثگئمةسئن کوثئلئ بوساپ، کذرسئنئپ بارئپ اياقتادئ. کوزئنئث جاسئن بةت ورامالئمةن قايتا-قايتا ءسذرتئپ، ءبئرازعا دةيئن ءذنسئز وتئرئپ قالدئ.

کوپ ذزاماي مةن دة ءارتذرلئ سةبةپپةن "لةنينشئل جاستان" باسقا جذمئسقا اؤئسئپ کةتتئم. کوثئل تولقئتقان کوکةيدةگئ ماقالا جازئلماي قالدئ. اراعا 30 جئل سالئپ بارئپ، ءالئ دة ماثئزئن جويماعان تاقئرئپقا قايتا ورالؤدئ جؤرناليستئک پارئز سانادئم.

قالئبةک اتجان

دةرةككوز: «جاس الاش» گازةتئ

سوڭعى جاڭالىقتار