بةكبولات تئلةؤحان: قازاقتئث داستذرلةرئن كذستانالاؤدا ةلدئگئثدئ جوياتئن ذلكةن قاتةر بار

ات - قازاقتئث ءبئر تؤار ذلئ بةكبولات تئلةؤحان ذلئمةن بولعان سذحباتتئ نازارلارئثئزعا ذسئنامئز.
None
None

اعا، اقيقاتتئ قالاي تانئدئثئز، يسلام الةمئنئث ةسئگئ سئزگة قالاي اشئلدئ؟ بذعان سةبةپكةر بولعان ادامدار بار ما؟ -

- مارفؤعا، بئردةن ايتايئن. ناماز وقئپ، ورازا ذستاعاننان باستاپ قانا قازاق يسلامعا كئرئپ، مذسئلمان بولادئ دةيتئن سذمدئقتار قازئر كةث تاراپ جاتئر. جارئعئم، قازاق - ءالئمساقتان مذسئلمان. ماس بولئپ تذرعان قازاقتئث قاسئنا بارئپ «سةن مذسئلمان ةمةسسئث» دةسةث، تذمسئعئثدئ بذزادئ. ونداي جذدئرئققا ماداق! ول قذراندئ دارئپتةيدئ. ول مذحاممةدتئ (س.ع.س) پايعامبارئم دةپ بئلةدئ. ءبئر جاقئنئ ولسة، جانازاسئز قويمايدئ. جذماسئن قاستةرلةپ، ايتئن تويلايدئ. ةندةشة، وسئ نيةتتةگئ كةز كةلگةن قازاقتئث مذسئلماندئعئنا كذمان كةلتئرؤ - ةل تذتاستئعئنا قاؤئپ توندئرةتئن اسا قاتةرلئ پئكئر. يسلامنئث اياسئندا تؤعان، نامازئ جةتئ اتاسئنان ذزئلمةگةن مةن سةكئلدئ ءداستذرلئ قازاققا يسلام ةسئگئ قالاي اشئلدئ دةگةن سذراقتئ قويؤدئث ءوزئ ذلكةن جاثساقتئق، قارئنداسئم!

اكةم 50-جئلدان باستاپ (ستاليننئث ولؤئنة ءالئ ءذش جئل بار، قئلئشئنان قان تامعان كةزةث) 32 جاسئنان بةس مةزگئل نامازئن تذگةندةپتئ. اؤداندئق كولةمدةگئ ذلكةن پارتيالئق قئزمةت اتقارئپ جذرگةن كةزدئث وزئندة ءبئر نامازئن قازا قئلماعان جان. قالا بةردئ، قولئنان قذمانئ تذسپةگةن قاريالارعا كوزئم قانئپ وسكةن قازاقپئن. كورشئ ءابدئ دةگةن اتام بولدئ. شئلدة ايئندا ورازا ذستايتئن. اؤئزاشارعا تامان شولدةن السئرةپ جئعئلعاندا، اشةن اپامنئث (كةمپئرئ) اؤزئنا تامئزعان سؤئن تذكئرئپ تاستايتئن. وسئ ءبئر كورئنئس ساناما موردةي باسئلئپ قالئپتئ. ايتتئققا اپامنان العان 15-20 تيئندئقتارعا ساتئپ الئپ ئشكةن ليموناد پةن كورجيكتئث دة ءدامئ ءالئ اؤزئمدا.

داؤ دة بولسا، ءسئزدئث ايتقئثئز كةلگةنئ مةنئث نامازعا جئعئلؤئمنئث سةبةبئ شئعار.

- ءيا، اعا، سذراعئمنئث نةگئزگئ ماعئناسئ سوندا جاتئر ةدئ؟

- ولاي بولسا، ءجون باسقا. سةبةپكةر بولعان ءدئنئن تارك ةتكةن رؤسلان دةگةن حريستيان جئگئت. كونسةرأاتوريادا ساباق بةرئپ جذرگةن كةزئم. ءبئزدئث فاكؤلتةت شؤ ةتة قالدئ. حالئق ءانئ كافةدراسئندا وقيتئن تاپ-تاماشا ءانشئ ستؤدةنتئمئز يةگوأا كؤاگةرلةرئنئث سةكتاسئنا ءوتئپ كةتئپتئ. كونسةرأاتوريانئث ءولئم-ءجئتئم، ايت پةن تويئندا وقيتئن «فاتيحا مةن قذلحؤاللام» بولعاندئقتان بولار، الگئ نةمةمةن سويلةسئپ، «دئنئنة قايتارؤ» ماسةلةسئن مةرؤةرت اپام (سول كةزدةگئ حاف دةكانئ) ماعان تاپسئرادئ. رؤسلان قابدةشوأپةن اثگئمةنئ باستاپ، اقان مةن ءبئرجان، مذحيت پةن كةنةندئ ايتقان اؤئز «وتچي ناشتئ» ايتقانئ ذيات ةكةندئگئن، ءدئنئن ساتؤ ولئمنةن جامان دةگةن سةكئلدئ «نوتاسيامدئ» ءبئراز تولعادئم.

ءسوزئمدئ مذقيات تئثداپ بولدئ دا، كةزةكتئ ءوزئ العان سوث، شئنئمدئ ايتسام، الگئ جئگئت ءتورت اياعئمدئ اسپاننان كةلتئرئپ، مةنئ تاس-تالقان قئلئپ، جةثدئ دة تاستادئ. سويتسةم، مةن شئنئندا ءدئني ساؤاتتان ماقذرئم ةكةنمئن. ال، اناؤ بولسا، مةن سةكئلدئ «جةلبؤاز - مولدالاردئ» تالقانداعانعا ابدةن ماشئقتانعان مامان بولئپ شئقتئ. اؤزئ اؤزئنا جذقپايدئ. ءارئ-بةرئدةن سوث يسانئ اكة تانؤعا ءوزئمدئ ؤاعئزداپ، تامئرئمدئ باسؤعا كوشتئ. ئرشئپ ءتذستئم دة، كةتة باردئم. سول كذننةن يسلامدئ تانؤ ءذشئن ئزدةنئسئم باستالدئ. سول جولدا نةبئر دوستار تاپتئم. حاليفا التاي اتاما بالا بولدئم. ءبئر دوسئم الگئ جئگئتكة شئن اقيقاتتئ جةتكئزؤگة مةنئ كادئمگئدةي دايئندادئ. دايئندئقتئث ناتيجةسئ - نامازعا جئعئلئپ تئندئم. ايتپةسة، 37 ئمدة جئعئلارمئن دةپ جذرگةنمئن. (مذشةل جاستان كةلةتئن قاؤئپتةن قورئققانئم عوي، باياعئ). سوسئن رؤسلانمةن كةزدةستئم. اثگئمة ءا-دةپ باستالعاننان-اق ول: «جوق، اعاي، مةنةن بئلئمدئرةك ءبئر اپايدئ شاقئرايئن»، -دةپ، تؤرا كافةدراعا (اتئ ءالئ ةسئمدة) ساؤلة دةيتئن قازاقتئث ايةلئن الئپ كةلدئ. اؤديتوريا تولئ حالئق ءانئ كافةدراسئنئث ستؤدةنتتةرئ. شئنئمدئ ايتسام، قاتتئ تولقئپ، قذدايعا جالباراندئم. پئكئرتالاسئمئز باستالئپ كةتتئ. «احمةت ديداتتئث لةكسيالارئن قانئپ وقئعان ادام كةز كةلگةن عايريددين وكئلئن ءبئر قاققاننان قالدئرمايدئ»، - دةگةن راس بولئپ شئقتئ. الگئ قؤاياق ايةل دة سونئ بئلسة كةرةك. داؤدئ تئيا قويدئ دا، «جةكة سويلةسؤئمئز كةرةك»، - دةدئ. مةنئث «نةگة؟ مئنا بالالار دا تئثداسئن. ةرتةث كاپئردئث دئنئنة ءوتئپ، ءوز ةلئنة ءوزئ جاؤ بولئپ جذرمةسئن» - دةگةن ءسوزئمدئ ءوپ-وتئرئك اؤئر العانسئپ، زئپ بةردئ دة جوعالدئ. مئنة، وسئلايشا، 96-جئلدان باستاپ ءان ايتؤدان كةيئنگئ كاسئبئم ةلدئ نامازعا شاقئرؤ بولدئ.

- بةس ؤاقئت نامازدئث جاؤاپكةرشئلئگئ كذشتئ عوي، العاش باستار كةزدة جذرةكسئنگةن جوقسئز با؟

- سذراعئثئز ورئندئ، نامازدان شامادان تئس قورقاتئندار بولادئ. «ناماز وقؤ ءذشئن دايئندئق كةرةك. مةن ابدةن تازارعان سوث عانا نامازعا كةلةم» دةيدئ. ولاي ةمةس. ادام مونشاعا باراردئث الدئندا «دؤشقا ءتذسئپ الايئنشئ» دةمةيدئ عوي؟ ادام مونشاعا تازارؤ ءذشئن بارادئ. سول سياقتئ ناماز دا ادامنئث تازارؤئ ءذشئن قاجةتتئ نارسة .

ادام بالاسئنئث كذنادان پاك بولؤئ مذمكئن ةمةس. ناماز سول كذنادان تازارؤ ءذشئن قاجةت. ناماز دةگةن اركةز قذدايدان قؤات، پانا تئلةپ، كةشئرئم سذراپ جاسالاتئن راسئم ةمةس پة؟ سول نامازدئ وقي جذرة عانا تازاراسئث. ال تازارعاننان كةيئن وقيمئن دةگةن نة ءسوز؟! ادامنئث تاپ-تازا بولؤئ مذمكئن بة؟ مذمكئن ةمةس. كذنادان پاك ادام بولمايدئ. ءبئراق حاديستة اللا تاعالا «مةنةن كةشئرئم سذراثدار، مةن كةشئرگةندئ جاقسئ كورةم» دةدئ. سول كةشئرئم سذراؤدئث، شذكئرلئك ةتؤدئث ذلكةنئ وسئ - ناماز.

- بذگئندة قازاقستان قوعامئندا ءدئننئث اتئن جامئلعان ءارتذرلئ اعئمدار ةلدئث بةرةكةسئن الؤدا. بذل جونئندة تالاي ايتئلدئ دا. دةگةنمةن ءسئزدئث ويئثئزدئ دا بئلگئمئز كةلةدئ. وسئ ماسةلة جايئندا نة ايتار ةدئثئز؟

- مارفؤعا، ساؤالئثا تولئق جاؤاپ بةرؤ ءذشئن ءبئر حاديستئث ماعئناسئن ايتايئن. سوزبة-ءسوز ةسئمدة جوق. مذحاممةد (س.ع.س) مةدينةلئك انسارلارعا: «مةن كةلگةنگة دةيئن سةندةر كئم ةدئثدةر؟» دةدئ. ولار ايتتئ: «ءبئز ءوزارا ءوش، ادامدارئمئز اراز، قارتتارئمئز قادئرسئز، ايةلدةرئمئز سئيسئز، ذرپاعئمئز تاربيةسئز، اراقكةش، كورشئمةن قئرباي، رؤحئ ازعان جذرت ةدئك. ءسئزدئث كةلؤئثئزبةن ءدئن كةلدئ. سوسئن ءوشتةرئمئز - دوس، ارازدارئمئز - تاتؤ، قارتتارئمئز قادئرلئ بولدئ. ايةلدةرئمئزگة قايئرلئ بولدئق، ذرپاعئمئزدئ ذلاعاتتئ قئلئپ، كورشئ اقئسئن - ءتاثئر اقئسئ تانئدئق» دةدئ.

بذل حاديستةن يسلاميات سالتانات قذرعان قوعامنئث بةينةسئن كورةمئز. ياعني نةگئزگئ ولشةم - ءوشتئث دوس، ارازدئث - تاتؤ، وتباسئلاردئث بةرئك، اقساقالداردئث سئيلئ بولؤئ. ءبئر سوزبةن ايتقاندا، بةرةكة-تاتؤلئقتئث قوعامدا ذستةمدئك قذرؤئ. ةندئ وسئ شارتتئ ءبئزدئث قوعامعا سالئپ كورةيئكشئ. سئيلاپ جذرگةن اتا-اناثدئ سئيلاماي، كاپئر تانئساث، وسئ مذسئلمانشئلئق پا؟ ءبئر ءذيدئث بالاسئنداي تاتؤ جذرگةن تالاي جاندار سةنئم الالئعئنان اناسئ انانداي، مئناسئ مئنانداي بولئپ، قئرباي بولئپ، ءبئر-بئرئنة ذركة قاراپ تذرسا، سول ما سذننةت؟ ارينة جوق! مذسئلمانشئلئقتئث ولشةمئ-قوعامداعئ اقساقالدارئثنئث قارتتار ذيئنة تاپسئرئلماؤئ، ارؤدئث ارئن ازاماتتئث قورعاؤئ. كورشئمةن تاتؤلئعئث، ذرپاعئثنئث تاربيةلئلئگئ، جةتئمنئث جئلاماؤئ. مةيئرئممةن ماحابباتتئث، ءوزارا سئيلاستئقتئث قوعامدا سالتانات قذرؤئ. يماندئلئقتئث باستئ ولشةمئ-ئزگئلئكتئث جايئلؤئ.

كةشة عانا قذدايسئز قوعامنئث قذرساؤئنان بوساعان، ساناسئ اتةيزممةن ؤلانعان بؤئنعا اراب قوعامئنا قوياتئن تالاپتئ قويؤ ءدئننئث قانات جايؤئنا جاسالعان قاستاندئق دةپ بئلةمئز. دذرئسئ اراقكةش تةنتةكپةن كذرةسؤ، شةلپةكپةن ةمةس. ءوزئ قاراپ وتئرساثئز، ءدئن ماسةلةسئندة ماثئزدئ تذستان ءمذلت كةتئپ ءبئر اداسساثئز، پالةكةت بالالاي بةرةتئنگة ذقسايدئ. دئندةگئ ناداندئق قوعامداعئ نةبئر سذمدئقتارعا سةبةپ بولئپ وتئر. مئسالئ، جاپ-جاس قارئنداستئث بةيناماز اتا-اناسئن كاپئرگة ذيعارئپ، ولاردان بةت بذرؤئ ولاردئ جاناشئر بولؤعا جارامسئز دةپ تانؤعا اكةلدئ. وعان ايدالاداعئ بئرةؤ ية بولئپ، تذرمئسقا بةرةدئ. ونئ العان «جةلباس كذيةؤ» وزئندةي جةلباس «قايئناتاسئنئث» الدئندا پالةندةي جاؤاپكةرشئلئك سةزئنبةيدئ. ةشقانداي جاؤاپكةرشئلئكسئز وثاي قوسئلا سالعان جاستار ءبئرئنشئ شةكئسؤدةن-اق اجئراسا سالادئ. تاعئ بئرةؤئنة تية سالادئ. ءتئرئ جةتئمدةر كوبةيةدئ. ءوزئ بئلاي عوي مارفؤعا، قازاقتئث سئرعا تاعؤ، قذدالئق، توي، جول-جورالعئ، كيئت-ميئتئنئث توركئنئندة، ةكئ جاس قوسئلادئ دةپ ايتئلعان تئلةك، جايئلعان داستارقان نةگئزئندة جاس جذبايلارعا ارتئلعان ذلكةن جاؤاپكةرشئلئكتئث سالماعئ جاتپاي ما! قازاقتئث وسئنداي داستذرلةرئن كذستانالاؤدا ةلدئگئثدئ جوياتئن ذلكةن قاتةر بار.

ةستئ ادام اؤةلئ اللانئث الدئندا، سوسئن اتا-انا، تؤئس-تؤعان، قوعام الدئندا جاؤاپكةرشئلئگئن سةزئنؤئمةن ازامات بولماق. اقئل توقتاتپاعان، نامازعا جاثا كةلگةن ذلاندئ اؤئقتئرئپ قويؤمةن اينالئساتئن دذمشةلةر مةن ةكسترةميستةردئث ماقساتئ-قوعامدئ بةي-بةرةكةت ةتئپ ءبذلدئرؤ. سةنئ بئرةؤ توناپ، زابئرلةپ جاتسا، پوليسياعا جذگئنؤدئ كذنا دةپ تذسئنگةن سةنئمنئث سالدارئ وتة اؤئر. مذنئ بئلگةن قاراقشئ سةنئ نئساناعا الادئ. وسئدان سوث ويلانساثئز «ينتةرنةت-مولدالاردان» كةلةتئن قاؤئپتئث سالدارئنئث قانشالئقتئ ةكةندئگئن اثداساثئز بولادئ.

- جاسئراتئنئ جوق، بةكبولات اعا، سئزگة قاتئستئ دا ءارقيلئ الئپ-قاشپا اثگئمة كوپ. ارينة، ءبئز سةنبةيمئز، ءبئراق سةنةتئندةر بارشئلئق. وسئ جايئندا نة دةيسئز؟

- كةثةس زامانئندا شئققان ءبئر عئلئمي-كوپشئلئك فيلمنةن كورگةن ءذش ةكسپةريمةنتتئك ةپيزودتئ ايتايئن: اؤديتورياداعئ ءبئر توپ ستؤدةنتتةردئث ورتاسئنداعئ لةكتور ةلؤدئ ةثسةرگةن ةركةكتئث سؤرةتئن قويدئ دا، «مئنا رةسيديأيستئث (كئسئ ولتئرگئش قئلمئسكةر) پورترةتئنة قاراپ مئنةزدةمة بةرسةثئزدةر» دةگةن تاپسئرما بةرةدئ. سول-اق ةكةن الگئ ستؤدةنتتةر اعئپ الا جونةلدئ. ءبئرئ «ءومئرئ مةيئرئم كورمةگةن ادام.. جةتئمدةر ذيئندة ءوسسة كةرةك» دةسة، ةندئ بئرةؤئ «كوزئ بةزبذيرةككة ءتان بةزةر ةكةن» دةپ سذثعئلاسيدئ. ءذشئنشئسئ «ماثدايئنا قاراعاندا، تئم قاتئگةز بولسا كةرةك» دةپ بئلگئشسئنسة، «قاتئگةزدئگئمةن قوسا، مةيلئنشة ايلاكةر هام سيقا دةپ كةلةسئسئ كوسئلةدئ. وسئ تةكتةس سؤرةتتةمةلةر قارشا بورادئ. سودان سوث اؤديتورياعا كةلةسئ ستؤدةنتتةردئث توبئن كئرگئزئپ، لةكتور «مئنا عالئم كئسئنئث پورترةتئنة قاراپ، مئنةزئن سؤرةتتةثدةر» دةپ، الگئ سؤرةتتئ نذسقادئ. بذل توپ بولسا، عالئمعا ءتان مئنةزدةردئ مارجانداي ءتئزئپ، جةلدةي ةستئ. «تاباندئ جان ةكةنئ كوزئنةن كورئنئپ تذر»، «مةيئرئمدئ جذزئنةن جاناشئلدئق بايقالادئ»، «كةث ماثدايئ زةردةلئ ادام ةكةنئن تانئتؤدا»، «تاماشا اكة بولسا كةرةك» دةپ جاتئر. باعئپ وتئرعان سئرتكوز باردئ ةمةس ئزدةگةنئن تاپقان تاقئلداقتارعا قاراپ كذلكئگة قارق بولدئ. ةث قئزئعئ، الگئ «سؤرةتكةرلةردئث» ءبارئ ءوز ويلارئن ايتئپ تذرعاندئقتارئندا زارةدةي كذمانئ بولعان جوق. شئن مانئندة لةكتور ستؤدةنتتةردئث ويئن كةرةكتئ ارناعا بذرئپ قويعان بولاتئن. كوپ جاعدايدا قوعامدئق پئكئردئث بئزگة تاثئلؤئ وسئ سةكئلدئ بولئپ كةلةدئ.

سول فيلمدةگئ ةكئنشئ ةپيزود: كةلئسكةن توعئز ادامنئث قاتارئنا سئرتتان بوتةن بئرةؤدئ وتئرعئزئپ، الدارئنا ءبئرئ اق، ءبئرئ قارا ةكئ زاتتئ قويئپ، ءتذسئنئث قانداي ةكةنئن سذرايدئ. وتئرعاندار كةلئسئم بويئنشا، «ةكةؤئ دة اق» دةپ جاؤاپ بةرةدئ. سول كةزدة ةكراننان بوتةننئث بةت الپةتئن كورگةندة، كذلكئثئز كةلةدئ. الگئ بةيشارانئث سةنئمدئ سويلةپ وتئرعان قاتارلاستارئنا قاراپ، الاقتاپ، قئپئلئقتاپ، ءوز كوزئنة ءوزئ سةنبةي داعدئرعان كذيئن كورسةثئز. ءبئرئنشئ، ةكئنشئ، ءتورتئنشئ، جةتئنشئ، توعئزئنشئ ادام «ةكةؤئ دة اق» دةؤدةن تانباي، كةزةك الگئ جئگئتكة كةلگةندة، «ةكةؤئ دة اق» دةپ سالدئ. ساؤال قويؤشئ «بئرةؤئ قارا عوي» دةسة، الگئ عارئپ كذمئلجيدئ. كوزئنة ةمةس، كوپتئث سوزئنة سةنةدئ. «كوپ ايتسا كوندئ، جذرت ايتسا بولدئ، ادةتئ نادان ادامنئث» دةگةن اباي ءسوزئ ورالادئ كوكةيگة.

ءذشئنشئ ةپيزود ءتئپتئ قئزئق. ءتاتتئ بوتقا سالئنعان تاباقتئث ءبئر بذرئشئنا تذز سةؤئپ، بئرنةشة بالاعا ءبئر-ءبئر قاسئقتان ءدام تاتقئزا باستايدئ. قانداي ةكةندئگئن سذراعاندا، ءبارئ دة ءتاتتئ دةپ جاؤاپ بةرةدئ. تذز سةبئلگةن جةرئنةن ءبئر بالاعا اساتئپ سذراعاندا، تئجئرئنئپ تذرئپ، ول دا «ءتاتتئ» دةيدئ. «ةندةشة تاعئ جة» دةسة، بالا باس تارتادئ. سول بالالاردئث ءبئرئ عانا تذزدئ جةردةن ءدام تاتقاندا «اششئ» دةپ جاؤاپ بةرةدئ. ةكسپةريمةنت جذرگئزؤشئلةر كوپتئث ئعئندا كةتپةگةن الگئ بالا دا تذلعالئق قاسيةت بار ةكةنئن اتاپ وتةدئ.

قئسقاسئ، ءبئزدئث توثئرةكتةگئ الئپ-قاشپا اثگئمة، تاراتئلعان وسةكتئث توركئنئ وسئ تةحنولوگياعا نةگئزدةلگةن.

- مئسالئثئز وتة قئزئق ةكةن. ونئث سةبةبئ نة دةپ ويلايسئز؟

- ايتايئن دةگةنئم، كوپتئث ئعئندا كةتؤ، اسئرةسة، توتاليتارلئق جذيةدة ءومئر سذرگةن ادامدارعا ءتان. سانانئث قذلدانؤئ، تذلعالئق سيپاتتان ايئرئلؤ ادامنئث ويلاؤ جذيةسئنئث دارمةنسئزدئگئنةن تؤاتئن كةمباعال قذبئلئس. ادةتتة سئرتقئ كذشتةر وتارلاعئسئ كةلگةن ةلدئث يممؤنيتةتئن جويؤعا بار كذشئن سالادئ. جاناشئرلارئن جاؤ قئلئپ كورسةتؤ ءذشئن لاس تةحنولوگيانئ پايدالانادئ. احمةتتئ (بايتذرسئنوأ) «اعئلشئننئث تئثشئسئ»، ساكةندئ «جاپون شپيونئ»، بةيمئبةتتئ «حالئق جاؤئ» دةگةنگة سةنگةن قازاق بذل. «بةيئمبةت جاؤ بولسا، مةن دة، جاؤمئن» دةيتئن عابيت (مذسئرةپوأ) سئندئ تذلعالار جوق بذگئن. بذگئندة سول زاماننان پالةندةي وزا قويعان جوقپئز. كوپتئث سوزئنة قاراپ تذجئرئم جاساي سالاتئن توبئرلئق سيپات، تذلعالئق سيپاتتان باسئم بولئپ تذر. قايداعئ جوق جانتذرشئگةر جالالار جابئلئپ جاتقاندا، ءوزئثدئ كذندة كورئپ، ءسوزئثدئ كذندة تئثداپ جذرگةن (اثقاؤ ما، اقئماق پا، بئلمةيمئن) تذرعئلاستارئم تؤ سئرتئمنان كذماندانا قاراعاندا، ءئشئم سئزداپ قويا بةرةدئ.

باسئندا بئزگة جابئلعان جالاعا نانباعاندار كوپ بولدئ. ءبئر، ةكئ، ون، جيئرما، جذز، مئث پئكئردةن سوث، تذلعالئق سيپاتئ كةم توبئر ءوزئثدئ كذستانالاؤعا كوشكةندة، پذشايمان كذيگة ءتذسئپ، باز كةشةسئث.

- سوندا ول قالاي ئستةلةدئ؟

- Facebook -تا مةنئث اتئمنان پاراق اشئپ، وندا قايداعئ جوق سوزدةر جازعان، ةندئ بئرةؤ استاناداعئ حالال مةيرامحاناعا كئرئپ «بةكبولات تئلةؤحاننئث كومةكشئسئمئن» دةپ، ولارعا «استارئث حالال ةمةس، وتئرئكشئ وثباعانسئثدار» دةپ ذرسئپ، جارنامالارئن جئرتئپ، ئدئس-اياقتارئن سئندئرئپ، توبةلةس شئعارعان. ةندئ رةسةيلئك سايتتار مةنئ جارئلئستارعا كئنالاعان. قايسئبئر قانداستارئم ماعان «شةتةل شپيونئ» دةگةن ات تاعئپ الةك. ؤاهابشئ، ةكسترةميست، ذلتتئث جاؤئ ت.س.س «سؤرةتتةمةلةردةن» الگئ فيلمدةگئدةي قوعامدئق پئكئردئ وزئنة كةرةكتئ باعئتقا بذرعان «لةكتورلاردئث» ءئزبارئ سةزئلئپ، ارقاما ايازداي باتادئ. بوتةندةردئكئ تذسئنئكتئ. قانداستارئثدئ ايداپ سالادئ عوي. وسئندايدا احمةت بايتذرسئن ذلئنئث:

قيئن ةمةس، اباقتئعا جاپقانئ،

قينامايدئ دارعا اسقانئ، اتقانئ،

ماعان اؤئر وسئلاردئث بارئنةن،

ءوز اؤئلئمنئث يتتةرئ ءذرئپ، قاپقانئ.

- بةكبولات اعا، «ءبئرئثدئ قازاق،ءبئرئث دوس، كورمةسةث، ءئستئث ءبارئ بوس» دةگةن ءسوزدئ سئزدةن ءجيئ قولداناتئن ادامدئ كورگةن ةمةسپئن. بلوگئثئزدئث ايدارئندا، ءار ماقالاثئزدا ابايدئث وسئ ءسوزئ جذرةدئ. سئرئ نةدة؟

- ءبئرئن-ءبئرئ دوس تذتؤ بئرلئككة باستايدئ. بئرلئك - ئنتئماقتان، ئنتئماق - تاتؤلئقتان، تاتؤلئق - باؤئرمالدئقتان وربئمةك. ادامداردئث جذرةگئندة ءبئر-بئرئنة دةگةن مةيئرئم-شاپاعاتقا، قامقورلئق-جاناشئرلئققا ذلاسادئ. اينالئپ كةلگةندة، وسئ ئزگئ سةزئمدةردئث ءبارئنئث اتاسئ - ماحاببات. ماحاببات دةسة، كوز الدئمئزعا قئزبةن جئگئتتةن باسقا ةشكئم ةلةستةمةيتئن ماسقاراعا ذشئراپپئز. شئن مانئندةگئ ماحاببات اؤةلئ اسا قامقور، ةرةكشة مةيئرئمدئ جاراتؤشئثا، سوسئن ونئث ةلشئسئنة، ءوزئثدئ تؤعان اتا-اناثا، ةل جذرتئثا ارنالسا كةرةك. ةندئ اللانئث ريزاشئلئعئ ءذشئن، سولاردئث قامئ ءذشئن ئستةگةن ءاربئر ءئسئث، جئلئ لةبئز، توككةن تةر، اقتارعان شةر سةنئ تولئق ادامدئققا بةيئمدةيدئ. ةلئن ءسذيؤ - ذلتئم دةپ مئنبةدةن ذرانداؤ ةمةس، ناقتئ ئستةرمةن اينالئسؤ.

- ناقتئ قانداي ئستةر؟

- ءبئر قازاقتئث بولسئن ماماندئق يةسئ بولؤئنا، كذنئن كورئپ، جان باعؤئنا سةبةپ بول! بولا الماساث، ةث قذرئعاندا تئلةكتةس بول. سةبةپكةر بولا الماساث، كةلگةن ورالمانعا جئلئ قاباق تانئت. ساياساتكةر رةتئندة قاتارئمئزدئث قانداستارئمئزبةن تولئعؤئنان ارتئق ةشتةثةنئ كورئپ تذرعان جوقپئن. مةملةكةتتئث بايلئعئ مذناي، تةمئر، كومئر ةمةس، ادام! قازاقيانئث بايلئعئ - قازاق. سانالئ قازاق! تئلئنة جةتئك، داستذرئنة بةرئك، الاشقا ادال ءاربئر ازامات ءبئر-بئرئنة قئمبات ةكةنئن استة ةسكةرسة! ةستئلئك -وسئ.

- ءوزئثئز وسئ ايتئپ وتئرعاندارئثئزعا بايلانئستئ ناقتئ قانداي شارا اتقاردئثئز؟

- «جالعئزدئث ءذنئ شئقپاس» دةگةن. ارئپتةسئم، قازاققا جاناشئر ازامات، دوسئم جاقئپ اسانوأ باسشئ، مةن قوسشئ بولئپ، «نذر وتان» ح د پ كذشئنة سذيةنئپ «ةرتةثئث ءذشئن ايانبا» باعدارلاماسئن تامامداپ جاتئرمئز. قابئلةت-بةيئمئنة وراي ماماندئق تاثداؤدئث جولئن، ومئردة كةزدةسةتئن ءارقيلئ سيتؤسيالارعا سايكةس ساؤاتتئ ارةكةت جاساؤدئ، وتباسئلئق بيزنةستئث بئرنةشة ءتذرئن قانداستارئمئزعا نذسقاؤ ارقئلئ ءساؤاپ تاپپاق ويئمئز بار ةدئ. وسئ كذنئ ةلدئث ءبارئنئث ويئ سالئقشئ، كةدةنشئ، زاثگةر، قارجئگةر بولؤ. ارينة، بذلار كةرةك ةمةس دةگةن ءسوز جوق. ءبئراق ةلدئ دامئتاتئن ماماندئقتاردئث ابزالئ دارئگةر، مذعالئم، ينجةنةر قالا بةرةدئ ئسئنة مايتالمان جذمئسشئ ةكةنئن اركةز ةسكةرؤئمئز كةرةك قوي. مارفؤعا، تاعئ ءبئر اثگئمة ايتايئن.

- ارينة، ايتئثئز اعا.

- بذل - جولاؤشئ كةتئپ بارا جاتئپ، كؤپةدة ءذش جئگئتپةن ساپارلاس بولعان كئسئنئث اثگئمةسئ. ءبئرئنشئ ة ذ ؤ-دئث حالئقارالئق قاتئناستار فاكؤلتةتئن ذزدئك بئتئرگةن باؤئرجان دةگةن جئگئت. ةكئنشئسئ «بولاشاق» باعدارلاماسئمةن ةؤروپادا ءبئلئم العان تالعات. ءذشئنشئسئ الماتئدا اأتوماشينا جوندةپ، بويايتئن ستانساسئ بار ورئس جئگئتئ أالةرا. باؤئرجان جذمئس تابا الماي ءجذر. تالعات بةرگةن جذمئستئ مةنسئنبةيدئ. سول ءذشئن دة الماتئعا بارا جاتئر. ال أالةرا بولسا، استانا دا ستانسا سالماق ويمةن جةر ؤچاسكةسئن ئزدةي كةلئپتئ. ايتؤئنشا، اكةسئ، اعاسئ ذشةؤئ كولئكتةرگة قئزئمةت كورسةتةدئ ةكةن. اسئرةسة، قئستئث باسئندا، كوكتايعاق باستالئسئمةن جذمئستئث استانادا قالاتئنئن ايتتئ. سوعئلعان ماشينالاردئ تذزةتئپ، گةرمانيادان ساتئپ العان قئمبات بوياؤلارمةن بويايدئ ةكةن. مذرئندارئنا سؤ جةتپةيتئنگة ذقسايدئ. باسئندا وزدةرئ عانا ئستةگةن. كةيئن جذمئسشئ جالداؤعا ءماجبذر بولعان. ايلئق تابئسئن سذرادئم: «ءار ايدا، ءار قالاي، جالپئ جئلدئق تابئسئم ءئشئپ -جةمئمئزدةن تئس 150-200 مئث دوللاردئث كولةمئندة»،-دةدئ. باؤئرجان مةن تالعاتقا قارادئم. أالةراعا قئزئعا قاراپ وتئر ةكةن. ادال ةثبةگئنة سذيئگةن ازامات قئزئقتئرسا قئزئقتئرعانداي. بذل «عئلئم قؤما» دةگةن ءسوزئم ةمةس. عالئم جذزدةن بئرةؤ بولادئ. قالعانئ اققان تةرئنة، ةثبةگئنة سذيةنسة، ةلدئكتئث ئرگةسئ بةكي تذسةر ةدئ. باسئمئزدان وتكةن وسئنداي جاعدايلار جاقئپ قاجئمان ذلئ ةكةؤئمئزدئ الگئندةي باعدارلاما جاساؤعا يتةرمةلةدئ.

- «مير» تةلةارناسئندا بةرگةن سذحباتئثئزدا وسئ توثئرةكتة وي ايتتئثئز. ةلگة، جةرگة، رؤعا بولئنگةن پسيحولوگيانئ قاتتئ سئنعا العانئثئز كوكةيئمئزدةگئنئ تاپ باسقانداي بولدئ؟

- بئرةر جئل بذرئن ورئمدةي قازاقتئث جاس جئگئتتةرئ مةن قئزدارئ قاتئسقان ك ت ك (كأن) بولدئ. نئساناسئ - شئمكةنت. ءبئرئنشئسئ ءبئر، ةكئنشئسئ ةكئ، ءذشئنشئسئ ءذش شئعئپ، «شئمكةنتسكيلةر»، «ؤا شةشةث» دةپ جالعاستئردئ. قالجئثدارئ انايئ، سونداي ساياز. باسئندا ءمان بةرة قويمادئم. كةيئن بايقاسام، بذل كةزدةيسوق دذنية ةمةس ةكةن. جذيةلئ تذردة ةلدئ، قازاقتئ ئرئتؤگة باعئتتالعان باياعئ وتارلئق ساياساتتئث سةيئلمةگةن سالقئنئ ما دةپ قالدئم. 1986 -جئلدارئ «پراأدا» گازةتئنة «پاؤتينا» («شئرماؤئق») دةگةن ماقالا شئققان، ارتئنشا ةسئلبايةأ دةيتئن ساتقئن-مذندار بئردةثةلةر جازدئ. سول كةزدة ماسكةؤدئث پارمةنئمةن كذنگةيگة تةرئسكةيدئث، باتئسقا شئعئستئث قازاعئن ايداپ سالعان سذمدئق جاؤئز، بولشةكتةؤ ساياساتئ قارقئنداعان بولاتئن. جةرگة، ةلگة، رؤعا ءبولؤ ارقئلئ ذستةمدئگئن اسئرعئسئ كةلگةن زئميان ساياساتتئث ارانداتؤئنا ءتذسئپ قالعان كةماقئل قانداستئث بويئنداعئ جةكسذرئن پيسيحولوگيانئث جاستارعا سئثؤئنةن قاتتئ قورقؤشئ ةدئم. سونئ ك ت ك-دة بايقاپ قالئپ قاتتئ تارئقتئم. سوسئن «اي،جئگئتتةر! نة بولدئ سةندةرگة؟ اتاثنئث قذنئ قالماقتا، قالا بةرةدئ قوقاندئقتا، ودان قالسا ورئستا قالئپ ةدئ عوي. «شئمكةنت، شئمكةنت دةپ نة بولدئ؟» دةپ رةنئشئمدئ ءبئلدئردئم. شاكةرئم «1723- جئلئ قازاقتئث قاراتاؤدا بولعانئ انئق» دةگةن. سول قاراتاؤدئث ةث بةل ورتاسئ شئمكةنتتئث سوزاعئندا. «ةلئم-ايداعئ» قازاقتئث كوشئ سول قاراتاؤدا تةربةلگةن، بذكئل قاستةرلئث جةرلةنگةن تذركئستان شئمكةنتتة. بذكئل جادئگةرئث، قوجا-مولداث تابان تئرةگةن جةر - سول شئمكةنت. وتئراردئث سوندا، تذرارئث سوندا، جاتارئثدا سوندا. مةككة مةن مادينةنئ سذيمةگةننئث مذحاممةدتئ (س.ع.س) ءسذيدئم دةگةنئ وتئرئك دةمةكشئ، شاؤئلدةردئ قذرمةتتةمةي، ءشامشئنئ ءسذيدئم دةگةنئثة سةنبةيمئن، قازاقتئ ذناتپاعان، سوزاقتئ ذناتپايدئ. سوزاق ذناماسا، سذگئر مةن تولةگةندئ قادئرلةگةنئث وتئرئك. بةكزات پةن مذحتارحاننئث قازاققا سئيلاعان مةدالئ جاقسئ دا، تؤعان جةرئ جامان بولئپ پا؟

ءتئل-دةگةندة جذرةگئ ءتئلئم-ءتئلئم بولعان مذحتارداي ارئس ارئستان ةدئ. ارئستئ سذيمةگةنئث نامئستئ سذيمةگةنئث. شئمكةنتتئ كةلةمةجدةيمئن دةپ بذكئل قازاقتئث تاريحئن كذستانالاپ جاتقاندارئثدئ بئلةسئثدةر مة؟ شئمكةنتتئ ءوز جةرئم دةمةسة، باتئرلاردئث باتئرئ قاجئمذقان اتامئز تؤعان توپئراعئ اقمولاعا قايتپاي، بوگةندة ماثگئلئككة بوگةلةر مة ةدئ؟ ذلت ءذشئن ءمانسابئن قذرباندئققا شالعان جذمابةك تاشةنوأ سئندئ اعامئز تؤعان جةرئ اقمولاعا ورالماي، شئمكةنت جامان بولسا، ماثگئلئككة سوندا قالار ما ةدئ؟

اسةلحان اقئننئث:

«قازاقتئث شئمكةنتتة بةستةن ءبئرئ،

شئعارما ةشقاشاندا ةستةن مذنئ.

ارقاشان بئزگة قاراپ ولشةنةدئ،

قازاقتئث قانشالئقتئ وسكةندئگئ»-دةگةنئ بار بولاتئن. «شئمكةنتششينا، قازاقبايستأو» دةگةن ذعئمنئث استارئندا ءوز ذلتئثا دةگةن جيركةنئش سةزئمئن تؤدئراتئن پسيحولوگيانئ قالئپتاستئرؤ ءذردئسئ جاتئر. «اكةم جارئقتئق باؤكةسپة ذرئ ةدئ، انام بايقذس سئپسئقاي ذياتسئز ةدئ»-دةگةن شئندئعئث ءذشئن سةن ةشكئمگة قذرمةتتئ بولمايسئث. ويتكةنئ ذرئدان قارئ، ذياتسئزدان ارسئز تؤادئ. تذسئنگةن جانعا اقئماقتئق، ءوزئن-ءوزئ ماسقارالاؤ دةگةن وسئ! بذل-«جاماندئ جامان دةسة بوركئ قازانداي بولادئ» دةگةن تةكسئزدئك. تاقئرئپقا ءزارؤ بوپ دئم تاپپاي جاتساث، انا جةمقور شةنةؤنئكتئ مازاقتا. مئقتئ بولسئث تذيةنئ تذگئمةن جذتقان جةبئردئ، ءوز ءذيئن ءوزئ ةمةس وزبةككة سالدئرعان ولاقتئ، قئرعئزعا مالئن باقتئرعان سالاقتئ مازاقتا. ءوز مةملةكةتئثدةگئ تئعئز جةردةن كةث جةرگة، كذنكورئس قامئمةن كةلگةن قانداسئثدئ سونشا ماسقارالاپ نة كوردئث؟ استانانئ اعئلشئننان، ورالدئ ورئستان، اقتوبةنئ قئتايلاردان قئزعانباي، قاراتاؤ مةن قازئعذرتتان كةلگةن قانداسئثنان استانا مةن الماتئنئ قئزعانئپ، اششئ مازاق، ؤلئ اجؤامةن قايتا-قايتا تاپ بةرةتئن نةتكةن تةكسئزدئك بذل ،ا؟! ايتشئ، قارئنداسئم، ةندئ ءوزئث، قذدايشئلئعئن ايتشئ؟!

- ءيا، بةكبولات اعا! ةسكةرمةگةن شارؤامئز، ويلانباعان دذنيةمئز ةكةن. بذل ماسةلةدة بذكئل قازاق بالاسئ بولئپ ويلانباساق بولمايتئن سياقتئ؟

- وثتذستئكتئث تئعئز ورنالاسقان ولكة ةكةنئ تذسئنئكتئ. سونئسئنا وراي باسةكةدة مئقتئ. باسةكة كذشتئ جةردة ةثبةكقورلئق اناعذرلئم كذشتئ. جاقسئ دا كوپ، جامان دا كوپ. ولةرمةندئك، الاياقتئق، ادام بالاسئمةن بئرگة جاساسئپ جاتقان پالةكةت. ءبئر قذمالاق ءبئر قارئن مايدئ شئرئتةتئن كةزئ دة بار شئعار. ءبئراق بذلايشا «بيتكة وكپةلةپ تونئن يتكة تاستاؤ» اقئماقتئق قوي.

كامانوس پةن بالشابةكتةن جالعاسقان بذگئنگئ ايتاققا قازاق ةندئ كونبةؤئ كةرةك . جئمسيئپ كةلگةن قئتايعا ةمةس، قازئعذتتئث قازاعئنا شذيلئككةن، يمانئثدئ قورلاؤعا كةلگةن ةأانگةليستكة ةمةس، نامازئنا مذقيات ساقالدئ قازاققا شذيلئككةن كةمتار تانئم، سولاقاي پئكئر ذلتتئث تذبئنة جةتةتئنئن ءبئلؤ ءذشئن سونشاما ءبئر سذراپئل زةردة كةرةك بوپ پا؟! قارئنداسئم، ايئپ ةتپة! وسئ ساؤالئثئزدئ پايدالانئپ وسئ تاقئلةتتةس تاعئ ءبئر مذثئمدئ ايتئپ قالايئن دةپ وتئرمئن.

- ءسئزدئث كوكةيدةگئ شةر بئزگة بوتةن ةمةس قوي، ايتئثئز اعا.

- راحمةت! ايتايئن دةگةنئم ورالماندار ماسةلةسئ ةدئ. كةزئندة تاعدئردئث تالايئمةن كةتكةندةر دة بار شئعار. ءبئراق ءبئرازئنئث ذستئنة ستالين سئزعان سئزئق ءجذرئپ ءوتئپ، اتاقونئسئ بوتةن مةملةكةتتئث تةرريتورياسئندا قالئپ قويدئ ةمةس پة؟ وعان دالةل ايتايئن. قازاق قابئرعالئ بيئن بوتةن ةلگة جةرلةي مة؟

-ارينة، وعان جول بةرة قويماس؟.

-ةندةشة بايراق ةتكةن ءذش بيئمئزدئث (تولة، قازئبةك، ايتةكةنئ ايتئپ وتئرمئن) ةكةؤئ قازئرگئ قازاقستان تةرريتورياسئندا ةمةس. مةن تةرريتوريالئق پرةتةنزيا ايتقالئ وتئرعام جوق. ماسةلة باسقا جاقتا. تولة -تاشكةندة، ايتةكة - نذراتادا (وزبةكستاننئث ناؤاي وبلئسئ) قازاقتئث كذي اتاسئ -قذرمانعازئ استئراحاندا، اسةت اقئن قئتايدا. مئنةكي! ةندئ قذرمانعازئعا ورالمانسئث، تولة مةن ايتةكة ذرپاقتارئ ءتولقذجاتئندا وزبةك، نةسئپبةكتةي اقئنعا، تذرسئنجانداي ادةبيةتشئگة، شذعئلاداي بيشئگة، مذقتارداي قايراتكةرگة، قاناتتاي (يسلام ذلئ) قئرانعا قئتايدا تؤدئثدار، امانگةلدئ ايتالئ استئراحاندا، تولةگةن ايبةرگةنوأ وزبةكستاندا تؤعان ءتذبئث ورالمان، تةگئث شيكئ دةؤمةن ةل بولماقشئمئز با؟ كةلئپ جاتقان اعايئن اللاعا شذكئر، بارشئلئق. ةل بولعان سوث بئرةن -ساران پئسئقايسئز بولمايدئ. ءبئر پئسئقايعا بولا بذكئل اعايئندئ الاياققا بالاپ، بئرةن -ساران جالقاؤعا بولا، بذكئل ورالمانداردئ ماسئلعا بالاپ نة بولدئ بئزگة؟ نةگة سونشا تةكسئزدةنئپ بارامئز؟ ةلدئگئمئز، باؤئرعا قوث ةتئن كةسئپ بةرةتئن قازاقشئلئعئمئز، دارحاندئعئمئز، تةك اسسامبلةيا قذرامئنداعئ 137 ذلت وكئلدةرئنة عانا ما؟ وزئثة قايدا سوندا؟ ءبئزدئث شئرئگةن شةنةؤنئكتةرئمئز ورالماننئث بويئنان ءبئر كةمئستئك كورسة، جةردةن جةتئ قويان تاپقانداي قؤانئپ بةتئمئزگة باسؤعا دايار تذرادئ. اعايئن دةگةن جامانئن جاسئرئپ جاقسئسئن اسئرماؤشئ ما ةدئ؟ قازاقتئث بالاسئن زورلاعان كةلئمسةكتئث ازعئندئعئن جةردةن جةرگة، كوردةن كورگة تئعؤعا بار. ال، ورالمان قئلدان تايسا، شارشاي قالئپ، زئركئلدةپ ءزارئن توككئسئ كةلئپ تذرادئ. جةرئثنةن دامةتكةن جةتةسئزدئث ئعئنا جئعئلئپ تومپاثداؤعا تاشئن-اق. جانة ونئسئن اقتاؤعا سةبةپ تاؤئپ، گؤمانيست-تولةرانتتئ بوپ، كةثدئك تانئتؤعا دا دايئن. ال، سول كةثدئگئ ءوز قانداسئنا كةلگةندة تذگةسئپ قالدئ. سوسئن بذل نةتكةن عارئپتئك دةپ قذلازئپ وتئرعانئث.

- قازاقتئث وسئنداي مذشكئل حالگة تذسؤئنة نة سةبةپ بولعان، اعا؟ قالاي عانا ءوز باؤئرئمئزعا باؤئرمالدئق تانئتا الماي ءجذرمئز؟

- سةبةبئ، جالعئز عانا. جالعئز دا بولسا جالماؤئز. ول - قذلدئق سانا. سول بالة دةندةپ ءسئثئپ كةتكةن. قذلدئق سانادان ايئقپاي، ئسئثدة بةرةكة بولمايدئ.

-قذلدئق سانانئث ةمئن نةدةن ئزدةسةك بولادئ؟

-سانالاردا وتارسئزدانؤ ذدةرئسئ باستالؤئ شارت. ول تاريحي سانانئث قالئپتاسؤئمةن عانا ئسكة اساتئن دذنية. يدةولوگيا، ءبئلئم سالاسئنئث ةنشئسئندةگئ ذزاق ءذردئس.

سذحباتتاسقان مارفؤعا شاپيان

دةرةككوزئ:«نامئس» سايتئ

سوڭعى جاڭالىقتار