تئيئم سالؤعا تئيئم سالئنادئ - ب.تئلةؤحانعا حات
اتادان قالعان اق ساؤئت،
ارامعا ابدةن بئلعاندئ.
ونةر قئلدئ «جاقسئلار»
قاسقئرشا ةلئن جذلعاندئ.
شاكارئم قذدايبةردئ ذلئ
اسسالاؤماعالةيكؤم، بةكبولات اعا!
ءسئزدئ الاشتئث جةلئنة ئق، كةمئنة مئق شةگة دةپ سئرتئنان سئيلاپ جذرگةن كوپ ذلاننئث ءبئرئمئن. ةت جذرةگئثئز ةزئلئپ، ةل ئشئنةن رةسةيشئل ةسةرئ شئقسا دا، ةشكئشئل «ةركةسئ» شئقسا دا، «تايت» دةپ تئيئپ تاستاعاندئقتان، قازاقئ «وبليكو مورالةنئث» قوزئ جاؤئرئنئ دةپ قارايتئنئمئز راس. سوندئقتان، وسئ حاتئمدئ سئزگة ارناؤدئث ةش سوكةتئ بولماس شةكةمئز تئرئسئپ تذرسا دا، شارت ءتذيئپ، قئسقا قايئرؤعا تئرئسايئن. بئلسةثئز، 1968- جئلئ بذرق ةتكةن «پاريج كوكتةمئندة» «تئيئم سالؤعا تئيئم سالئنادئ» (Il est interdit d'interdire) دةگةن ذران جاستاردئث اؤزئمةن ءجيئ ايتئلعان ةدئ. سول كةزدةگئ ودةون تةاترئنئث قابئرعاسئن وپئرئپ تذرئپ، «قاش، سةنئث ارتئثدا ةسكئ الةم» Cours, camarade, le vieux monde est derrière toi!)، «مادةنيةت دةگةنئث- توثكةرئلگةن ءومئر» (La culture est l'inversion de la vie) دةگةن ذرانداردئث دؤئ باسئلماي، ءدذمئ مئقتئ بولئپ تذردئ. ارينة، بذدان كةيئن بؤرجؤازيانئث تئنئس الؤئ توقتاعان جوق.
«اتتةگةن-ايئ» - وسئ تةكتةس تةكتونيكالئق تئرةس، جاس پةن كارئنئث اراسئنداعئ ةگةس جاثا قذثدئلئقتاردئث تامئرئنا شئرئك بولئپ، تئثايتتئ. قاپةرسئزدئكتئث شؤاعئمةن قئزدئردئ. بوستاندئقپةن سؤاردئ. ساباقتاسا، سالعئلاسا كةتةتئن ءمورال سةكئلدئ مالتةك وسئمدئگئن وسئرمةدئ. ءوشئردئ. سويتكةن ساباقتار بذگئندة قاتايئپ، قاؤئز جارئپ، جذپار شاشئپ، قذندئلئقتار باؤئ بولئپ قاؤلاپ شئقتئ ةمةس پة؟ بذگئن ول - تابئس پةن جةثئستئث تريؤمفئ، ينديأيدؤاليزم مةن تذلعالانؤدئث يئرئمئ، دةموكراتيا هام ادام قذقئعئنئث سينتةزئ. تاعئ دةيسئز بة، وندا ول - «سةكؤلياريزم، عئلئم مةن تةحنيكاعا دةگةن قذرمةت، ديناميزم، گةدونيزم، تذتئنؤشئلئق» دةپ ءتئزئمدئ تئسپةن سوزا بةرؤگة بولادئ. ايتايئن دةگةنئم، بذگئنگئ قوعامنئث كةلبةتئ وسئ ةكةنئنة كةلئسةرسئز دةگةن ويدامئن، بةكبولات اعا؟ ءبئز تاث-تاماشا بولاتئن قذندئلئقتاردئث پوشئمئ وسئ بولئپ تذر عوي، قايتةمئز. سول قذندئلئقتاردئث قاينارئنان ءسذزئپ ءجذرئپ سؤ ئشكةن ةكئ ادام بولسا، ءبئرئ - گذلجان ةرعاليةأا ةكةنئن دة سةزئپ وتئرعان شئعارسئز. الدئثعئ اپتانئث اياعئن الا بةرة ارقاسئ قئسقاننان با، ءئشئ پئسقاننان با، اپامئز لئپاسئن تذگةل لاقتئرئپ تاستادئ. ةثبةگئ قاتايماي، ةسئ كئرمةي تذرعان شاعئن ساعئنعان بولؤئ كةرةك، شاماسئ ةسسئزدئث قئلئعئ دةيئن دةسةث، ةلؤدئ ةثسةرگةن جاسئ بار. جؤرناليست دةگةن جارئتئمدئ قئزمةتئ بار. كةي-كةيدة، كةؤ-كةؤلةپ «قوعام قايراتكةرئ» دةپ دارئپتةپ، ول جايلئ داستيات ايتئپ جاتقاندارئمئز دا بار عوي ارامئزدا. سوندئقتان، جالاثاشتانؤعا دؤبلةر تذسكةن كذننئث وزئندة دة، گذلجان حانئم مذنداي جارناماعا بارماؤئ كةرةك ةدئ. ءبئردئ ايتئپ، بئرگة كةتئپ جاتئرمئن، ةرعاليةأانئث بذگئنگئ ذرانئ - «كورئكتئ وتئرئكتةن جالاثاش شئندئق ارتئق». جةكة سايتئن جارنامالاؤ ءذشئن وسئ قادامعا بارئپتئ دةسةدئ. كذيةؤئ قذپتاپتئ. «بةس مينؤتتا كةؤدةسئن كةرئپ، بوكسةسئمةن بذلعاث قاعئپ، كةلةسئ ةسئككة كئرئپ كةتكةندة تذرعان نة بار؟» - دةپ بئرةؤلةر قورعاشتايدئ، ارينة، سذرئنبةيتئن تذياق، ارتئنان ءسوز ةرگئزبةيتئن ادام جوق. ةرعاليةأانئ دا قازئرگئ قوعامئمئزداعئ ةث تابئستئ، ئشكئ تاؤةلسئزدئگئن ساقتاعان ادامنئث پروتوتيپئ دةپ پارقئن ايئرئپ تا جاتئرمئز-اؤ. ةندةشة، بذل جةردة جةكة ادامنئث ةمةس، قوعامنئث كئناسئ باسئمداؤ دةپ ايتؤعا بولا ما، بةكبولات اعا؟ سةبةبئ، بوستاندئقتئ كئتابئ قئلعان بذگئندة «ءوزئث بئلمة، بئلگةننئث ءتئلئ المانئث» داؤرةنئ ءجذرئپ تذر. شةكسةث دة، شةشئنسةث دة، قوعامنئث ايئپتاؤشئلئق نورماتيأتئك اكتئلةرئ جذرمةيدئ. كةرئسئنشة قذپتايدئ. «قذتئر!» دةيدئ. «قؤ!» دةيدئ. ةندةشة، «جامان» مةن «جاقسئ» استئ-ذستئنة ارپالئسئپ تذسكةن قوعامنئث كوزگة كورئنةر-كورئنبةس مذشةسئنئث تئرلئگئنة قالاي الاثداساق بولادئ؟
بذل ماتةريالدا شالكةستئك جاساعان اپانئث ذستئنة شاي توگئپ العانئنان باستاپ، كئناسئ هام «كذناسئن» تئزبةي-اق قويايئقشئ. ابئروي اپةرمةيدئ. ايتپةسة، ءوزئنئث قازاق تئلئنة قئرئن قاراعانئمةن قويماي، ولجاس سذلةيمةنوأپةن دوستئعئن قيئرلاپ، وپپوزيسيامةن ءمالئم-استئرتئن كةلئسئمدةرئن قوپارؤعا بولار ما ةدئ. جارايدئ، تةك جالاثاشتاؤئن الئپ قارايئقشئ. ةرعاليةأانئث مئسالئنا قاراپ-اق، ءبئزدئث قوعامداعئ كةرةعار قذبئلئستئث سيمپتومدارئن سالالاؤعا بولاتئن سةكئلدئ، بةكبولات اعا، ايتالئق، گذلجان ةرعاليةأا الدئمةن ءتئلئ قازاقشا شئقسا دا، تئرنةگئ ورئستان بولعان توپتئث گذلئ ئسپةتتةس. بذلاردئث ذعئمئندا ءبئز توبئرلئق سانانئث توبئعئنان ءارئ وسپةي قالعان، ذلت، ءتئل هام ءدئن دةپ ذلؤدان باسقاعا ذياتتان بةتئن باسقان ذرپاق قانا شئعارمئز. سوندئقتان، «حاميتتةي تارلان اكةنئث قئزئ ةدئث-اؤ، حاس قازاقتئث تذقئمئسئث-اؤ» - دةپ نامئسئنا تيئسسةث، «نايئستئث» ءوزئ بولؤدان قورقاسئث. ولاردئث اؤزئندا ودةون تةاترئنئث قابئرعاسئنداعئ جازؤلار قايتا جاثعئرئپ، «بوستاندئق، تذلعالانؤ، كارةرا، سةكؤلياريزم» بولئپ ءار تئنئنة توزاث بولئپ جابئسقان. ءبئزدئ تذسئنبةيدئ. ءبئز ولاردئ سةبةبئ، ءتئلئ بولةك. سايكةسئنشة، تذسئنئگئ، بولمئسئ. سودان دا، ورئستئث «گولايا پراأداسئن» جانئمةن جانة تانئمةن قورعاشتايدئ. تئپتةن، نانئم-سةنئمئ دة بولةك بولئپ شئعؤ مذمكئن. سةبةبئ، نةدة دةسةثئز، وسئ ماقالاعا وزةك بولعان اپامئزدئث كريشنايتتةرگة قاتئسئ جايئندا باقاس اثگئمةنئث ءبئرازئن مئنا قذلاق قذرعئر ةستئپ ءجذر. استاپئراللا، ةندةشة مةن ءذشئن ولار تامئرئن جوعالتقان قاثباق سياقتئ قالت-قذلت ةتئپ، ءذپ ةتكةن جةلمةن دومالاي بةرةتئن امورفتئ توپ قانا بولدئ. سوندئقتان، ءوز اينالاسئنا شةثبةر سئزعانداردئ شةكةسئنةن سيپاپ، «قازاقتئث ذلئ ءيا قئزئ ةدئ» دةپ مذسئركةؤ قانشالئقتئ جاراسئمدئ؟ تةگئ بولماسا «قازاقتئث ارئنا ءتيدئ» دةپ ءوز تةرئمئزگة ءوزئمئز سئيماي جاتؤ قذر اؤرةشئلئك ةمةس پة وسئ، اعاسئ؟ الدة، قوعامدئ قابئلداؤ مةمبرانامئز قالئپتاسپاي، قاتةلئك بئزدةن بولئپ جاتئر ما؟
ايتپاقشئ، گذلجان ةرعاليةأا ءبئر باسئلئمعا بةرگةن سذحباتئندا «ةگةر مةنئث ار-ذياتئمنئث تومةندئگئن ايتئپ جةرلةسة، وندا سول دةپؤتاتتئث ءوزئنئث جةكة ار-ذياتئنئث تومةن بولعانئ. بذل اركئمنئث جةكة ينديأيدتئك ماسةلةسئ» - دةپ جاؤاپ بةرة كةتئپتئ. ينديأيد دةگةننةن شئعادئ-اؤ، كارل يؤنگ ءوزئنئث ءبئر ةثبةگئندة ينديأيدتئ تذراقسئز، قورعانسئز جانة ءار نارسةگة سةنگئش بولاتئنئن اشئپ ايتادئ. ال گ.ةرعاليةأا دةگةن ينديأيدتئث جالاثاش بةينةسئمةن جارق ةتؤئنئث استارئندا كةكئلئكتئث تذمسئعئنان دا كةم جاؤاپكةرشئلئكتئ كورئپ تذرعان جوقپئن. نةگة دةسةثئز، ول شاتئن اشپاعان، شامپان ئشپةگةن، ابئرويئنا داق سالماي وتكةن قازاقتئث تةكتئ قئزئ ةكةنئن سةزئنبةيدئ. ونئ قويشئ، بةتئنةن قاقپاي وسئرگةن حاميت ةرعاليةأتاي اكةسئنئث اتئنا ءسوز كةلةدئ-اؤ دةمةدئ مة ةكةن؟ ءارؤاعئ قورلانادئ دةمةگةن بة، شئركئن-اي؟ ارتئ وزئنئكئ بولعانئمةن، ول اشئلسا، ونئث ارتئندا قازاقتئث ار-ذياتئ تذراتئن ةسكةرمةدئ مة ةكةن؟ تذپتةپ كةلگةندة، ونئث قوعامنئث بارلئق مذشةلةرئنئث الدئندا اؤرةت-مذشةسئن كورسةتؤگة قانشالئق قذقئ بار؟ وعان ونداي قذقئقتئ كئم بةردئ؟
مئسالئ، رةسيديأيست قانئشةر سوت زالئندا «مةنئث ادام ولتئرؤگة قذقئم بار دةسة»، قالاي بولار ةدئ؟ اقتاپ شئعارا ما؟ ايتپاقشئ، گذلجان اپامئز ءبئر سوزئندة «شئندئقتئ ايتؤ ءذشئن جذرةك كةرةك، رؤح كةرةك، شةشئنؤ ءذشئن دة سولاي» دةگةن كورئنةدئ. شئنتؤايتئندا، شةشئنؤ ءذشئن جذرةك تة، رؤح تا، ذيات تا كةرةك ةمةس. جةتئپ جاتسا، جئندئلئقتئث دوزاسئ كةرةك شئعار. تئپتةن، بذل الدةبئرةؤلةر اسپةتتةپ جذرگةندةي باتئلدئق تا ةمةس قوي، بةكبولات اعا؟ باتئلدئق ول سذلتان بايماعامبةتوأتئث دزوتتئ كةؤدةسئمةن جابؤئ بولسا كةرةك. ءبئر بولسا، تذمار حانئمنئث تةثدةسسئز ةرلئگئ، ءاليانئث جانكةشتئلئگئ، ءلاززاتتئث جذرةكتئلئگئ بئزگة ذلگئ بولادئ. ءبئراق گذلجان ةرعاليةأانئث اؤرةتئن باتئلدئق ةمةس، باسسئزدئقتئث جاستار ءذشئن تةرئس ذلگئسئ. سوندئقتان، اپا بولئپ، نةمةرة تاربيةلةر جاستا شئثدئق پةن اردئث اراسئنان شاتاسؤدان باسقا ةشتةثة ةمةس. بارلئق ماسةلةنئث قاراؤئ سئزگة تئرةلئپ تذرعان جوق، بةكبولات اعا! ءبئراق جاستاردئث اتئنان دةيئنشئ، وسئ ورةسكةلدئككة ورةمئز جةتكةنشة بؤئمئزدئ شئعارعانداي بولدئق. ةندئ ءسئز نة دةيسئز، اعاسئ؟ بذنئث توقتامئ بولا ما، بولماي ما؟
اجئم تذسپةيتئن بؤئنسئز ءتئل تذرعاندا
ؤاعالةيكؤم اسسالام، وركةنجان!
جان جادئراتار جئلئ لةپةسئثة اعالئق العئسئم. ال، مئنا ءبئر ماسةلة ءوزئ ءبئر ءتذرلئ ةكةن. ابدئراتئندايسئث. جوق، ساسادئ ةكةنسئث. ول دا ةمةس.. ذيالاتئن سةكئلدئمئن، جوق، ئزا قئساتئنداي.. قورلانعانداي بولاسئث. كذلؤگة جانة كةلمةيدئ. قئسقاسئ، بئت-شئت ءبئر كذيگة تذسةدئ ةكةنسئث.
نة دةؤگة بولادئ؟ «اكةسئن ذرعان تالايدئ كورئپ ةدئم، ال ارباعا بايلاپ ساباعاندئ كورگةنئم وسئ» دةپتئ باياعئدا بئرةؤ. قازةكةمنئث «جذرة بةرسةث، كورة بةرةسئث، كورة بةرسةث، كونة بةرةسئث» دةگةن ماقالئ بار. داؤ دة بولسا وسئنداي ماقال شةشةن مةن ورئستا، نةمئس پةن كارئستة جوق بولسا كةرةك. كوردئك. تاعئ دا كوندئك. شيتئ مئلتئق ذقساپ شئرت-پئرت ةتكةن ءبئرلئ-جارئم قارسئلئقتار بولدئ. بذعان دا ءتاؤبا. ءبئراق وعان پئسقئرعان، پئسقئرايئن دةپ وتئرعان گذلجان جوق. ةث قئزئعئ، قئزئعئ دةيمئن-اؤ، قيئنئ، دالئرةك ايتسام، قاسئرةتتئسئ سول - قازاقئ قاؤئمنئث وسئلايشا رةاكسيا جاسايتئنئن الگئ نةمة الدئن-الا انئق ءبئلدئ. ونئسئن ايتئپتئ دا. بئزگة بةلگئلئ ءبئر جايت - قازاقتئ سئزايئن دةپ وتئرعان گذلجان جوق. قئسقاسئ بئزبةن ةسةپتةسپةيدئ. ساناتئندا جوقپئز. ذيالمايتئن سةبةبئ بار. ذيات - اياؤلئسئنا ارنالاتئن سةزئم. بوزبالا سذيئكتئ بويجةتكةنگة قاراپ ذيالادئ، قئز سذيئكتئ جئگئتئنةن قئمسئنادئ. سةبةبئ بولاشاقتا بئرگة بولعئسئ كةلگةننةن بولؤئ مذمكئن. قادئرلئ جاندئ كورگةندة، ذيالئپ، ونئث الدئندا جذزئثة ينابات ذيالايدئ. قذرمةتتئثة عيزاتئثدئ ارنايسئث، «تذرعانداي بةينة قورقئپ جانئث شوشئپ». سئيلئ جانعا سئپايئسئث. وسئنئث ءبارئ قادئرلئثة، قئمباتتئثا دةگةن قذرمةت. ال ةندئ وسئدان سوث ءوزئثئز ويلاي بةرئثئز، قازاق گذلجان ءذشئن قئمباتتئ ما، قادئرسئز بة؟
مايئردئث ريزاشئلئعئ
«ذيات كئمدة بولسا، يمان سوندا» دةيدئ حاديسكة سذيةنگةن اباي. «اعايئنئن، تؤعانئن، ءدئنئن ارقاسئنان ءبئر قاققانعا ساتادئ. مايئردئث كذلگةنئ كةرةك دةپ ك...ئ اشئلسا قام جةمةيدئ». تاعئ دا اباي. اباي ايتقان مايئرعا ءبئر ذثئلةيئكشئ (باسقاسئ ءوزئ دة اشئق). مايئر كئم؟ قازاق دالاسئن جاؤلاؤعا كةلگةن باسقئنشئ جذرتتئث وكئلئ. باسقئنشئ جذرت ريزا بولسا، ءمانساپتان ءذمئت، بيلئككة اشئلار جول بار. سونئ بئلگةن بودان جذرتتئث بالاسئ قانداسئنا قارارسئز، جاؤئنا جئبةكتةي ةسئلگةن جايدارئ. ال بذگئنگئ مايئر كئم؟ ول - قازئنالئ قازاقيانئث بايلئعئنا كوز تئككةن وبئر ةل، جالماؤئز جذرت. سول سئرتقئ كذشتةر ةلدئگئثة گراناتا بولئپ لاقتئرئلاتئن گرانتتار جاريالايدئ. ساتقئندئ ماراپاتتايتئن سولار. قئثئردئث قولتئعئنا سؤ بذركئپ، ارسئزدئ اسپةتتةپ، ذياتسئزدئ ذلئقتايدئ. جانئنا جاقئنداتئپ، جالئنان سئيپايدئ. جويقئن كذشتئلئگئن بئلدئرةدئ. ءوزئن ارقاسذيةرئ تانئتئپ، جاقئنئنا جاؤ قئلئپ، قايراپ سالادئ. سوسئن شةشئلئپ تة سويلةيدئ، شةشئنئپ تة سويلةيدئ. بذل جالعئز گذلجانعا ايتئلعان ءسوز ةمةس. مذحيت اسئپ، مذراتئن باسقا جذرتتئث مةثزةؤئنةن ئزدةگةن بةيباق قانداسقا دا قاتئستئ. قازاقتان ءسوز ارتئلعان با؟! وسئندايدا «كذشتئنئث بوعئن جةگةن ءيت قذتئرادئ» دةيدئ.
ءبئر اياق اسقا العئسئز
ءبئر مذعالئم بولئپ ئستةيتئن جاقئنئم ايتتئ: «وسئلاردئث باتئرلئعئن بولمئسئم قابئلدامايتئن ةدئ، وسئ شةشئنگةنئمةن بةتپةردةسئ اشئلعانداي بولدئ» دةپ. اتئث شئقپاسا، جةر ورتة. («جةر ورتةپ شئعارعان اتتئث نةسئ مذرات». اباي) ايتةؤئر قوعامنئث نازارئن بذرؤ ءذشئن قانداي دا بولسئن قادامعا بارؤعا دايارلئعئنئث تذبئندة جاتقان دذنية، ءداؤ دة بولسا، شةگئنةن شئققان «مةننئث» قاسئرةتتئ ناتيجةسئ. «بئلئمسئزدئك بةلگئسئ ول باياعئ» (اباي).
پةندة بولعان سوث، بويدئ كةرنةگةن اشؤ نةمةسة قانداي دا ءبئر نارازئلئق ادامدئ كةيدة وقئس سويلةؤگة، بولماسا ءبئر وعاش قئلئققا يتةرمةلةيتئنئ بولادئ. ونئث تئم وداعاي شئعئپ جاتسا، اؤةلئ ءوزئث ءذشئن ذيات. ول ذيات ءوز بويئثدا قالماعان جاعدايدا، بالام، دوسئم، اكةم، جارئم، جاقئندارئم مةن ءذشئن جةرگة كئرةردةي بوپ جاتسا، وبال-اؤ دةگةن جاؤاپكةرشئلئكتئث، ةث قذرئعاندا اياؤشئلئق سةزئمنئث بويدا قالماؤئندا نة بار؟ نة بولؤشئ ةدئ؟! ءوز ناپسئسئنة تابئنئپ، اؤانئن ءتاثئر تذتقان رؤحاني پاقئرلئق جاتئر. تذسئنگةنئمئز گذلجان رةنجؤلئ. كئمگة؟ نةگة؟ ساتقان ءوزئ. ساتئلعان ءوزئ. اقشانئث بؤئ باسئلدئ. ئشكةنئ الدئندا، ئشپةگةنئ ارتئندا. ءئشئ پئسا باستادئ. سوسئن... سوسئن... شةشئندئ. وسئ-اق! وعان اقيقات تا، نامئس تا، ذيات تا كةرةك ةمةس. وندايلارعا كةرةگئ ءبئر تاماعئ، ءبئر تاياعئ. قالابةردئ، اتاق. يمانسئزدئق جايلاعان شاقتا «ارسئز بولماي، اتاق جوعئن، الدامشئ بولماي، باق بولماسئن» بذلار بةسكة بئلةدئ. سوسئن شةشئنة سالادئ. بار بولعانئ وسئ، وركةن.
اي، قازاق-اي! تاعئ دا ايتئپسئث-اؤ! «جاماننان جاقسئ تؤادئ، ادام ايتسا، نانعئسئز. جاقسئدان جامان تؤادئ، ءبئر اياق اسقا العئسئز».
«سئرتتاندار» سئرئ
الاشتئث باسئندا سونداي ءبئر زامان بولعان، وركةن. ءبارئ ءبئر تئلدة سويلةگةن، ماقسات جالعئز، مذرات ورتاق بولعان. حاننئث قادئرئ، باتئردئث نامئسئ، ارؤدئث ارئ دةيتئن قاستةرلئ ذعئمدار بولعان. كةث دالاسئ، مول بايلئعئ بولعان. سول بايلئقتان ذلةس قارماعئسئ كةلگةن بوتةن جذرت كةث دالاعا كوز تئگة باستاپتئ. بابالارئمئز بةتپة-بةتكة بةرئسپةپتئ. از بولسا دا، ايبات شةگئپ، الئسؤدان تايسالماپتئ. سوسئن زئميان جاؤ الئستان اثدئسئپتئ. تاتؤلئقتئث تامئرئنا ؤ قذيئپ، تذتاستئعئن جارماققا، بذتئندئگئن بولمةككة بةل شةشة كئرئسئپتئ. ول ارةكةتتةر ءبئر كذن ةمةس، ءبئر جئل، ءبئر عاسئر ةمةس، ءذش عاسئرعا جؤئق ؤاقئت تولاسسئز ءجذرئپتئ. ءسويتئپ اتادان بالانئث ويئ وزگة بولئپ، ات بةرگةنگة - قذل، اس بةرگةنگة - كذث بولعاندار تابئلئپتئ. باسئندا از، ؤاقئت وتة تاياق تاستاساث، ساتقئنعا تيةتئن حالگة ءتذسئپپئز. اتا-باباسئنان امانات بولعان انا تئلئندة شالا سويلةسة شئمئرئكپةي، باسقئنشئ جذرتتئث تئلئندة سؤداي اعئپ كةلة جاتئپ، ءسال مذدئرسة (اكسةنت جئبةرئپ السا)، جةرگة كئرةردةي ذيالاتئن «جاقسئ مةنةن جاماندئ ايئرا الماي قالعان» ءبئر ذرتئ ماي، ءبئر ذرتئ قان پارئقسئز كةيئپكة ءتذسئپپئز. ءوزئن قور، وزگةنئ زور تذتقان قذلدئق سانا دةندةپ سئثگةنئ سونداي، ذلتئثا ءتان سيپات، جذرتئثا ءتان قالئپ جيئركةنئشتئ كورئنئپ، رؤحئ جةرمةن جةكسةن جاعدايعا جةتئپتئ. وزگةگة وگةي، وزئنة بوتةن ءدذبارا توپ قاعئنان جةرئگةن، تويؤ ءذشئن تونئن، بايؤ ءذشئن بارئن، ارئن ساتؤعا دايئن جالماؤئز مئنةزدئ ءسئثئرئپ الئپتئ. ةل بولام دةگةننئث ةسئن شئعارئپ، ذلت بولام دةگةننئث جانئن ذرتئنا تئعاتئن سئرتتئث ايتاعئنا ةرگةن جةندةت قاؤئم - سول سان عاسئرلئق وتارلئق ساياساتتئث جةمئسئ ةدئ. تذتاستئ جارؤعا، ءبذتئندئ بولؤگة ايتاقتالعان تذسئ ءبئر، تئلةگئ بولةك، مورداسئ ءبئر، مذراتئ باسقا، مذثئ - اقشا، سئرئ سئرتقا ءتان وسئنداي «سئرتتانداردان» ساق بولعايسئث، سئرالعئ جذرتئم!
شايتان - ءذمئتسئز
ارينة، پروبلةما بار. پروبلةما بولعان. پروبلةما بولادئ. جانة بولا بةرمةك. ارتئمةن ديئرمةن تارتقان الپاؤئت ةلدةردة دة پروبلةما بار. قازاق كةيدة ءولدئ دةگةندئ «شارؤاسئ ءبئتتئ» دةيدئ. ياعني، ءتئرئ ادامنئث پروبلةماسئ بئتپةك ةمةس. ادام جوقتا عانا پروبلةما جوق. ءبئراق بئزدة قانداي پروبلةما؟ اللاعا شذكئر، بةيبئت كذننئث قامئ، بةرةكةگة بةتتةؤ. ارئسئن كولدةنةثئنةن سالئپ، كوزئنةن قاندئ جاس اققان انانئث قاسئرةتئنةن ساقتاسئن اللا! بةيبئت شاهاردئث بةرةكةسئن الئپ، شاپقئلاعان شالدؤار توپتئث ايتاققا ةرگةن قئلئعئن قاهارماندئق قئلئپ كورسةتؤگة تئرئسقان ةلبذزار پيعئلدئث تئلةؤئ جامان، وركةن. ساقتانؤ دا، ساقتاندئرؤ دا الاشتئث ءاربئر ازاماتئنا مئندةت. تاستاي بئرلئك اؤاداي قاجةت قازاققا. پئكئر الؤاندئعئ كةرةك شئعار. ءبئراق پئكئرئث بئرلئگئمة، تذتاستئعئما قاؤئپ توندئرسة، ويتكةن پئكئرئثدئ ءبئز سةكئلدئ جذرتقا وزئنة دةگةن سةنئمدئلئگئن كذشةيتةتئن، قايسارلئق پةن بئرلئككة شاقئرار اتالئ ءسوز كةرةك. سئنايمئن دةپ، ساعئن سئندئرؤعا بولمايدئ. رؤحئن جانشئپ، ذمئتسئزدئككة ذرئندئرؤ قازاققا قئلعان قاسكويلئك. سةبةبئ شايتان عانا - ءذمئتسئز.
اكةدةن قالعان ءافسانا
اكةلةرئمئز ايتاتئن ءبئر ءافسانا ةسكة تذسةدئ وسئندايدا، وركةن. باعزئدا ءبئر قؤاتتئ ةلدئث پاتشاسئ كورشئلةس ةكئ ةلگة ةكئ ةلشئسئن اتتاندئرئپتئ. سوسئن ةلشئلةرگة سئرئ بةيمالئم قوثسئ جذرتتئث تامئرئن باسئپ كورمةككة اؤةلئ قئز-كةلئنشةكتةرئنئث جاي-كذيئن، ةكئنشئ ساؤدا-ساتتئعئنئث احؤالئن، ءذشئنشئ ةثبةككة بةيئمئن ءبئلؤدئ تاپسئرئپتئ. ارادا ءبئراز ؤاقئت وتكةننةن كةيئن ةلشئلةر ورالئپ، پاتشاعا ءمان-جايدئ بايانداماي ما. ءبئرئنشئ ةلشئ قوثتورعايلاؤ ورالعان. بارعان ةلئ جايئندا بئلاي دةپتئ: «ايةلدةرئ ارلئ، ابئرويئنا مةيلئنشة بةرئك ةكةن. امبة ةرلةرئ دة ايةلدةرئنة مةيلئنشة قامقور، سونداي-اق، قئزعئشتاي قورئپ، وتة قئزعانادئ ةكةن. جولئم بولمادئ. ال ساؤدا جاساعاندا، سوزدةرئنة بةكةم، ؤادةلةرئنة بةرئك. الدامايدئ دا، الداتپايدئ دا. حالقئ بولسا، ةثبةكقور، تاثئردةن تئلةپ، جةرئ مةن تةرئنة جذگئنگةن جذرت ةكةن. ايلاث جذرمةيتئن ادؤئن ةلدئث ئرگةسئ مئقتئ كورئندئ. ول ةلمةن سذلؤ سئپايئ سئيلاستئقتان اسپاعان ءجون»، - دةپ اقئل بةرئپتئ.
ال ةكئنشئ ةلشئ بولسا، بارلاعان جذرتئ جايلئ: «ايةلدةرئ ادةپسئز، قئزئ قئزئلشئل ةكةن. ةركةك كورسة، ةلئگئپ، وزئنئكئنةن جةرئنؤگة بةيئم. ءبئر راحاتقا باتقانئم!» - دةپ شالقئپتئ. «ساؤداسئ ءباتؤاسئز ةكةن. ايلاث اسسا، بايؤ وثاي. بايلئققا شئلقئدئم»، - دةپتئ. «ال حالقئ جاتئپئشةر جالقاؤ، تةرئن ةمةس، كوزئن ساتؤعا بةيئم. سذعاناعئ مةن تئلةمسةگئ كوپ بةرةكةسئز جذرت ةكةن. سئرتتان بارئپ، وزئنةن تاپقانئمدئ وزئنة ساداقا قئلئپ، مئرزا اتاندئم»، - دةپ بايان قئلئپتئ. پاتشا بولسا، ونداي ةلدئ جةثةتئنئن ءبئلئپ، سول ةلگة اسكةرئن جورئققا دايئنداعان ةكةن دةيدئ.
قئسقاسئ، وركةن، ءسوز تذسئنةتئن جئگئتسئث عوي. اباي كئم؟ ول بالاسئن دارةتسئز استة ةمئزبةيتئن زةرةنئث اق سذتئمةن اؤئزدانعان اتاقتئ قذنانباي قاجئنئث بالاسئ. ايةلئ ازعان ةل، ازاماتئ ارؤئن قورئماعان جذرتتئث بولاشاعئ بذلئثعئر. بةسئك تةربةتةر اجةنئث جاسئندا ذلاعات شاشئپ، مةيئرئم توگةتئن ادام لئپاسئن سئپئرئپ جاتسا، قئزدارعا نة دةيسئث؟! مذزعا قاققان سئناداي ءبئر پالةنئث باسئ باستالدئ. بذل ةتةك الماسئنا كئم كةپئل؟ ةث قيئنئ، وسئندايدا ءبارئ كونبئس، ءبارئ كةث بولا قالعانئنا قئنجئلاسئث. ةؤروپا ةتيكةتئندة ايةل ةركةكتئث سول جاعئندا ءجذرؤئنئث سةبةبئ وث قولئ ياعني قئلئش سؤئرار جاعئ بوس بولؤئ كةرةك. سةبةبئ: ازامات - ارؤدئث قورعانئ. ال بذگئن نة؟ قورعاؤعا ءتيئس بوزبالانئث اؤزئنان شئعار ءسوز: «زا بابؤ نة بازاريم». بذل كةششة ذعئم جاستاردئث ساناسئن ؤلاپ تاستاؤئ قالئپتئ قذبئلئس ةمةس.
كارئ تذيةلةر كارناأالئ
تاعئ ءبئر ماسةلة. بايقايسئث با، وركةن؟ جالاثبذتئ بار، ةشكئ قذمارئ بار، قئثئرئ بار، قيسئعئ بار، بارئنة ءتان ءبئر سيپات - ولاردئث وزدةرئنة وتة سةنئمدئلئگئ. ونئسئ ايقئن كورئنئپ تذرعان سوث، ةلدئ دة ةلئكتئرة تذسةدئ. وزدةرئن قورعايتئن ارقاسذيةرلةرئنئث قؤاتئن بئلگةندئكتةن، سةزئنگةندئكتةن، بؤئنئ بةكئمةگةن بالاث جذرتتئ باسئناتئنداي. ءداستذرئن لايلاپ، نامئسئن قورلايدئ.
ايتپةسة، جاراتقان ية ادام بالاسئنا ويئن جةتكئزؤ ءذشئن ءتان ةمةس، ءتئلدئ بةرمةپ پة ةدئ؟! ءاجئم تذسپةيتئن بؤئنسئز ءتئل تذرعاندا اپامئز قئزئق ةي، وركةن، ءتانئن اشئپ.
بالاسئنداي ادامعا تيگةن پؤگاچةأانئث قئلئعئ قازاقئ تانئمعا تومپاق قانا ةمةس، ءسوز قئلؤعا اؤئز بارمايتئن ماسقارا ةدئ. ال مئنا اپامئزدئكئ ودان ولقئ تذسكةن جوق. بذگئن ءبئر گذلجان شةشئندئ. قوعام «توزئمدئلئك» تانئتتئ. ةندةشة، ةرتةث «مئث گذلجانعا» جول اشئلماق. رؤحاني جذت قازاقياعا بةت الماعاي. سةبةبئ، «كارئ تذيةلةر بئرئنةن سوث ءبئرئ ويناقتاپ جاتقانئنان» قورقام.
پةندة بولعان سوث ادام بالاسئنئث كذنادان ساؤ بولماعئ وتة قيئن. ةرئكتئ، ةرئكسئز تذردة كذنانئ جاساؤ بار. ونئسئنا وپئنسا، كةشئرئم بولؤئ مذمكئن. ال سول كذناعا ماقتانؤ، ماساتتانؤ بار. ونئث ذكئمئ اسا اؤئر.
بئرلئگئث - تئرلئگئث
ءبئز كةيدة پئكئر ايتامئز، وركةن. ءسوزدئث يةسئ ءوزئمئز دةپ ويلايمئز. تذپتةپ ذثئلسةثئز، كوبئنة كوپ قورشاعان ورتا، تاثئلعان ينفورماسيا ءبئزدئث اؤئزدان ءسال وزگة ورنةكپةن شئعئپ جاتادئ. ءبئزدئث قوعامنئث رؤحاني دةثگةيئ بةلگئلئ. تذسئنئكتئ. حالئقتئث دةثگةيئن باعامداپ الئپ، سئرتئ - سذلؤ، ءئشئ - بوس جةلةؤسوز، ارسئز ارةكةتپةن سةزئمئنة ويناؤ، اقئماق قئلؤ نةتكةن ارزان قادام دةسةثئزشئ!
ءوزئ بئلاي عوي، وركةن! ةلدةن بئرلئك كةتسة، بةرةكة كةتةدئ. جذرت ئردؤ-دئردؤ بولسا، سئرتتان بوتةن بئرةؤ كةلئپ، ارا اعايئن بولماق. اراشاشئ اسقاق كةيئپتة «توقتام» ايتادئ. اقئلدئ بولا قالماق. ةندةشة الئستاعئ «اراشاشئلار» ةل ءئشئنئث الاتايداي بذلئنگةنئنة مذددةلئ. ةندئ كئم بذلدئرمةك؟ قالاي بذلدئرمةك؟ ومئرئنة نازالئ، ورتاعا ئزالئ وزئنةن دة، وزگةدةن دة تذثئلگةن قارارسئزدار قاي ةلدة بولسئن بار. ولارعا ةشتةثة ذنامايدئ. «استئم اتئمدئ، اتئم استئمدئ جاقتئرمايدئ» دةيتئننئث وزدةرئ. سئرتقئ كذشتةرگة دة كةرةگئ وسئلار. جالئ كذدئرةيئپ، كوپتئث قامئنا سويلةگةنسئپ، بذقارا مةن بيلئكتئث اراسئنا وت تاستاؤدئ كاسئپ ةتةدئ. ول ءذشئن سئرتتان كةلةتئن ءناسئپ، ساتقئننان تيةتئن تالشئق بار.
ايتپاقشئ، وركةن! ايئپ ةتپة، تاعئ ءبئر كةپ. جاقئندا «حالئق سوزئنةن» وقئدئم «سابيلةر شةشئنة باستادئ» دةگةن ماقالاثدئ. «سذلؤلار سايئسئنئث» سةمانتيكاسئن بئلةسئث. يمانسئز قوعامداعئ ةرئككةن بايلار سذلؤ قئزداردئ سايئستئرئپ، وزعانئن ةرمةك قئلعان. الاشتئث اناسئ بولعان سئردئث بويئ سابيلةرئمئزدئ سايئستئرعان سوراقئلئققا كؤا بولئپتئ. ال ةندئ نة بولدئ؟! نة بولدئق؟ بويجةتكةن شةشئنگةلئ قاشان. «ماحاببات تالكةگئ» - اناؤ (قارئنداستئ جذمارلاعان جات جئگئت). كةمپئرئث - مئناؤ! ةندئ 5 جاسار سابي قئزعا توستارتپا تاعئپ، سذقتانعان ةلدة ةس بار ما ءوزئ؟! سابيگة ءسابي دةپ ازاماتتئث ةمةس، ازعئننئث كوزئمةن قاراساق، كئم بولدئق، وركةن! قازاقتا ايتادئ-اؤ شئركئن، «ارام بذقا ذرعاشئ بذزاؤدئث قاسئندا جاتادئ» دةپ. قوعامنئث وسئ حالئن بئلگةن سوث عوي، سذرانئسقا ذسئنئس قئلئپ، الگئ كةمپئردئث شةشئنئپ، نازار شاقئرئپ جذرگةنئ. ياعني، وركةن، كئنا اپاثدا عانا ةمةس، سةندة، مةندة! «ءبئر ادام جامان بولسا، زامانداسئنئث ءبارئ كئنالئ!» تاعئ دا اباي اتام ايتئپتئ.
دةرةككوز:«نامئس»سايتئ