ءابئش كةكئلباي ذلئ: مذقاعاليدئث ةشكئم جولئن كةسكةن جوق، قولئنان قاققان جوق دةپ ايتا المايمئز
- مذقاعاليدئث كوزئ تئرئسئندة دارا تذلعا دةپ لايئقتئ باعا بةرگةن قالامگةرسئز. مذقاعاليدئ بذلاي دةپ الابوتةن ئرئكتةپ الؤئثئزعا نة سةبةپ بولدئ؟
- مذقاعاليدئ ءويتئپ ايرئقشا ئرئكتةپ الئپ جذرگةن مةن بة ةكةنمئن؟ ؤاقئت قوي! ال ول قانداي ؤاقئت ةدئ؟ بذل ةندئ ذزاق اثگئمة. ءبارئمئز دة ادةبيةت تابالدئرئعئنان الابذرتئپ اتتاعانبئز. الماتئعا باسةكة ةمةس، ارمان قؤئپ كةلگةنبئز. وزگةلةردئ وزئمئزدةي كورةتئنبئز. ال ول كةزدة ءوزدئ-وزئمئزدةن كذتكةن ءذمئتئمئز كوپ ةدئ. سوندئقتان ءبئر-بئرئمئزگة وتة زور قذرمةتپةن قارادئق.
ولاي بولاتئن رةتئ دة بار-دئ. ءبئز وقؤعا تذسةردة ادةبيةتتئث توثئ ءالئ جئبئمةگةن قالپئ ةدئ. ولةث شئركئننئث قاشانعئ ةلپئلدةگئش كذيئ-تذعئن. كولحوز-سوأحوزدئث ويعا-قئرعا وماقاساتئن دا جذرةتئن كونةتوز تراكتورئنداي ةدئ. كذن سايئن ءبئر «ءوتئمدئ تاقئرئپ» شئعادئ دا تذرادئ. سونئث كوثئلئن اؤلايمئن دةپ جذرگةندة ءوزئ دة قوقئسقا اينالادئ. ونداي «مايشةلپةككة» ذيرةنئپ العاندار وتة كوپ. جئل سايئن بذرقئراتئپ كئتاپ شئعارادئ دا جاتادئ. ذيرةنبةگةندةرئنة كوپتئ كورگةن كوزايئم رةداكتورلار ةث بولماسا «جةتةكشئ تاقئرئپتاردئث ءبئر-ةكةؤئنئث اؤزئن مايلاؤعا» ذيرةتئپ الةك. سذيتة-سذيتة ءجذرئپ، ءوزئ دة كوندئگئپ كةتةدئ. سودان ءبئر كذندةرئ: «دومبئرام نة دةيدئ، مةن نة دةيمئن؟» دةپ، ئشتةي قوثئلتاقسئپ وتئرعاندارئ. تالانتتئ دةگةن تالاي كوكةلةرئمئز ومئردةن وسئلاي ويسئراپ وتكةن-دئ.
پوةزياداعئ مذنداي وسپاققا ذيرةنئسة الماي، ةرةؤئلدةپ باققان تةنتةك اقئن قاسئم امانجولوأ ةدئ. ول ءبئر «جةتئم بذرئشتا» كذرك-كذرك جوتةلئپ جاتئپ:
«اپئراي، مئناؤ كذننئث رايئن-اي،
توسةكتةن ءتاؤئر بولئپ تذرايئن-اي دةسةم دة،
قاباعئن ءبئر قويدئ-اؤ اشپاي،
ةرةگئسئپ ةنةثدئ ذرايئن-اي!» دةپ بؤئرقانئپ، كذلدئ-كومةش ءومئرئ جايلئ تولعانعانئ توبة قذيقاثدئ شئمئرلاتادئ.
الماتئ ءبئز كةلگةندة قاسئم ازاسئنان ءالئ ايئققان جوق-تئ، ءبئز دة كةلگةن بويدا قايسار اقئننئث زيراتئنا باردئق. كئتابئن جاتتاپ، جاتا-جاستاندئق. قازاق ولةثئنئث تذساؤئ شةشئلةر كذندئ اثسادئق.
تذرمةنئث قاتئپ قالعان قارا نانئن قايزالاؤدان جالئققان تذتقئندار سياقتئ كذنبة-كذن شئعئپ جاتقان جيناقتاردان توسئن نارسةلةر كذتتئك. ولةث ءيسئ بار شؤماقتارعا مذز جالاعان جئلقئداي شذرقئراستئق. تذمانباي، ءئزتاي، ةركةش، ساعي، ةركئننئث جازعاندارئنا ذلكةن ذمئتپةن ذثئلدئك. ؤنيأةرسيتةتتئث ادةبي بئرلةستئگئندة جاستاردئث العاشقئ اياق الئسئن تالقئلادئق. وعان ذستازئمئز مذحتار اؤةزوأتئ شاقئرئپ، «جئل كةلگةندةي جاثالئق سةزةمئز!» دةگةن لةبئزئن ةستئدئك.
بذل «پوةزيا كذنئ» قازاق ادةبيةتئن ءدذر سئلكئندئرگةن وقيعا بولدئ. كوپ ذزاتپاي «قازاق ادةبيةتئنئث» رةداكتورئ جذماعالي ئسماعذلوأ: «بئزگة سئن بولئمئنة كةلسةيشئ. بةسئنشئ كؤرستئ جذمئس جاساپ ءجذرئپ تة بئتئرؤگة بولادئ»، دةدئ.
قؤانا-قؤانا قذپ الدئم. ءبئر كذنئ رةداكتورعا كئرسةم، الدئنداعئ جذمساق ورئنتاقتئ تاق تولتئرئپ ءبئر جئگئت وتئر. دؤدئراعان قويؤ شاشتئ، ماثدايئ كةرة قارئس، قئر مذرئندئ، قئران قاباق، كةلئستئ-اق ةكةن. «ة، ءابئش، تانئسئپ قوي. مذقاعالي ماقاتايةأ دةگةن اعاث. پوةزيا بولئمئنة ادةبي قئزمةتكةر ةتئپ الدئق. بذگئنگئ نومئرگة ةكةؤئثئز كةزةكشئلئك ةتةسئزدةر»، دةدئ.
ةكةؤمئز قاتار بولمةگة ورنالاستئق. جازؤشئلار وداعئنئث ءذشئنشئ قاباتئنداعئ تذپكئ بولمةدة ول وتئرادئ. ودان كةيئنگئ بولمةدة مةن وتئرامئن. تذسكئ تاماققا بارعالئ جاتئر ةم. تةلةفون شئر ةتة قالدئ. مذقاعالي ةكةن. «كئرئپ كةتپةيسئث بة؟»، دةدئ. نة بولئپ قالدئ ةكةن دةپ، باردئم. كةرة قارئس ماثدايئنا شئپ-شئپ شئعا كةلگةن ءمولدئر مونشاقتاردئ قولئنئث سئرتئمةن سيپاپ تاستادئ. «وتكةن جولئ اثعارئپ قالدئم. سةن مةنئث ديكتورلئعئمدئ بئلگةنئثمةن، اقئندئعئمدئ بئلمةيدئ ةكةنسئث. مةن ءبئرازدان بةرئ ولةث جازامئن عوي!» دةدئ.
وقي باستادئ. تالايلاردئث ولةث وقئعاندارئن كورسةم دة، مذقاعاليداي وقي الاتئندئ كورگةن ةمةسپئن. ول وزگةلةرگة ذقساپ، تةثسةلئپ، تةبئرةنبةيدئ. ءارلئ-بةرلئ قولدارئن دا سةرمةلةمةيدئ. ورئندئقتئ ات قئلئپ ءمئنئپ، وتئرئپ الادئ دا، كذمبئرلةگةن قوثئر داؤئسئن سوزا ءتذسئپ، جايباراقات وقي جونةلةدئ. داؤئسئن دا ورئنسئز كوپ قذبئلتپايدئ. ولةث جولدارئ تاسقئنداپ اققان بذلاقتاي توگئلة بةرةدئ، توگئلة بةرةدئ. الدة ءبئر ؤاقئتتا اياقتادئ. اؤزئمدئ اشئپپئن دا قالئپپئن. «كةرةمةت وقيدئ ةكةنسئز عوي»، دةدئم. مةن مذقاعاليدئث كوشةلئ اقئن ةكةنئن سوندا ءبئلدئم.
سودان ءبئر كذنئ تاعئ دا بولمةسئنة تذستئككة شاقئردئ. ءبئراق، بذل جولئ ولةث وقئمادئ. «كةشة مونشاعا باردئم. ابدةن جؤئنئپ تازالاندئم. ءذش رةت كاليمامدئ قايئردئم. ذستةلگة جايلانئپ وتئردئم. «ءيا، ءبيسميللا!» دةپ كئرئسئپ كةپ كةتتئم. قذداي كورسةتپةسئن، بوجةستأةننايا دةسة، بوجةستأةننايا ةكةن. تةك ءتاثئردئث عانا قولئنان كةلةتئن شارؤا عوي! شةتئنةن، جايلاپ-جايلاپ اؤدارا بةرةمئن. قاشان تاؤئستئرار ةكةن، كورةيئن. بئتئرگةن كذنئ وزئثة كورسةتةمئن. دانتةنئ ايتام... سوعان كئرئستئم»، - دةدئ. مذقاعالي دانتةنئ، «قذدئرةتتئ كومةديانئ» اؤدارا باستاعان ةكةن.
سودان كذندة تذسكئ تاماق كةزئندة بولمةگة جالعئز كئلتتةلئپ الئپ اپ، جذمئس جاسايدئ دا وتئرادئ. بئلايعئلارئمئزعا ذقساپ، بولمةدةن بولمةگة كئرئپ، اثگئمة ايتئپ جذرمةيدئ. بئرگة قانشا ئستةگةنئمئز ةسئمدة جوق. مذقاعالي «سوسياليستئك قازاقستانعا» اؤئستئ. مةنئ «لةنينشئل جاسقا» ادةبيةت جانة ونةر ءبولئمئنئث مةثگةرؤشئلئگئنة شاقئردئ. بذگئنگئ ادةبيةتئمئزدئث تالاي وكئلدةرئن تاربيةلةگةن شةرحان مذرتازا مةنئ دة قولئمنان قاقپادئ. ءبئراق جذرتتئث ءبارئ شةراعاثداي دارحان بولعان جوق.
ول جئلداردئث، نةسئن ايتاسئث، قيئندئعئ دا، قئزئعئ دا كوپ ةدئ عوي. قاي جةردة دة شئعارماشئل جاستاردئث ماسةلةسئ وتكئر قويئلا باستادئ. ول اثگئمةدةن ءبئز دة اؤلاق تذرا الماپ ةدئك. باسپاءسوز بةتئندة شوكئم-شوكئمنةن ءارئ اسا الماي جذرگةن وسپانحان، ادئلبةك، قادئر، جذمةكةن، سابئرحان، وتةجان، ءجذسئپ، قذداش، قانيپا، تولةگةن، قايراتتارعا دا «لةنينشئل جاستئث» بةتئندة كولدةي-كولدةي كولةم بةرئلئپ جاتقانئنا قاتتئ قئزئعاتئندار تابئلدئ. مذقاعاليدئث ليريكالئق داستاندارئ تذتاس-تذتاسئمةن جاريالاندئ. بذنئمئز بئرةؤلةرگة جاقتئ، بئرةؤلةرگة جاقپادئ.
كوپ ذزاماي تةلةفونداردان مازا كةتتئ. رةداكتورئمئزدئ دا قايتا-قايتا جوعارعئ جاققا شاقئرتتئ. مةنئ دة سئرتئمنان بوركئمدئ تةرئس كيگئزئپ جاتتئ.
ءبئر كذنئ جذمئس اياعئنا تامان رةداكتورعا كئردئم. وثاشا وتئر ةكةن. بةيؤاقئت جذرئسئمة تاثئرقاي قارادئ. اسئقپاي جاعدايئمدئ ايتتئم. «كوپ وتئرسا كول اشيدئ دةگةن. جذرتتئث قاثقؤئ ذلعايئپ بارادئ. سئزگة قئرسئعئم تيمةسئن. رذقسات بةرئثئز. مةن باسپاسوزدةن كةتةمئن. كذنئمدئ بئردةثة ةتئپ كورةرمئن»، دةدئم. شةراعاث قولئنداعئ گازةتتئ ئسئرئپ تاستاپ، بةتئمة تؤرالاپ قارادئ. «ءاي، ءابئش، سةن ماعان وكپةلةپ جذرگةننةن ساؤسئث با؟»، دةدئ. «ويباي، اساكةت اللا، اق توبا! نةگة وكپةلةيمئن؟ بارئنة ريزامئن!»، دةدئم. «وندا بذل ءسوزئثدئ قوي. جذرت نة دةمةيدئ؟ ءبارئمئزدئ دة كذيدئرئپ جاتئر. شئداي تذر. سةن تؤرالئ ويلارئم بار. ونئ كةيئن سويلةسةرمئز»، دةدئ. مةن العان بةتئمنةن ءبارئبئر قايتپادئم.
ءسويتئپ، قازاق ولةثئندةگئ قاساثدئقپةن ايقاس مايدانئنان الئستادئم. جاثا قئزمةتئممةن تةز ذيرةنئستئم. ول كةزدةگئ مادةنيةت ءمينيسترئ ءلايلا عالي قئزئ عالئمجانوأا جايدارئ قارسئ الدئ. «مذندا دا قيئنشئلئقتار بار. ءبئراق، باسئث جاس. كورة-كورة ذيرةنئسةسئث عوي»، دةدئ. تئكةلةي باستئقتارئم - ةركةعالي راحماديةأ پةن قالتاي مذحامةدجانوأ. باؤئرلارئنا تارتتئ. ذجئم دا جاقسئ قابئلدادئ. كذندةر وتة بةردئ. مةن ئث-شئثسئز قئزمةتئمدئ ئستةي بةردئم. جذمئستان شئعئپ كةلة جاتئر ةدئم، «ءاي، كةكئلبايةأ!» دةپ، بئرةؤ گذج ةتة قالدئ. جالت بذرئلدئم. قاراسام - قاسقايئپ مذقاعالي تذر. قاسئما كةلئپ، ارقامنان قاقتئ. «ادةبيةتشئلةر ذيئنة كةلمةي كةتتئث عوي. «جذلدئزعا» باردئم. جؤئرداعئ پوأةسئثدئ ءبئزدئث جئگئتتةر وقئپ جاتئر ةكةن. قذتتئ بولسئن!»، دةدئ. سوسئن قولتئعئمنان الئپ، بازارعا قاراي باستادئ. ءبئر سةرپئلئپ بارئپ اثگئمةسئن قايتا جالعاستئردئ.
«سةنئث بئلمةي جذرگةن كةرةمةت نارسةث بار. جؤئردا، اسقارعا ايتسام، ول دا تاناؤئ دةليئپ، قاتتئ قذشئرلاندئ. اپتاسئنا ءبئر رةت كوك بازارعا كةلئپ تذر. جان-جاعئث قئزئلدئ-جاسئل، ايقاي-ذيقاي، جاپئر-جذپئر. «مةنئكئن ال، مةنئكئن!» دةپ، اناؤ دا جابئسئپ جاتئر. مئناؤ دا جابئسئپ جاتئر. قاراما! كوزئثدئ تاس جذمئپ ال دا تارتا بةر! ولار بارعان سايئن شؤئلداؤئن كوبةيتة تذسةر. سةن كةردةثدةي ءتذس! ويلاشئ ءوزئث! راحات ةمةس پة؟! بذل دذنيةدة ويناپ جذرگةندةيسئث! راسئ دا سولاي عوي! سول بةتئثنةن ئلگةرئ تارتا بةر... ءبئر كةزدة ايقاي-ذيقاي باسئلادئ. جان-جاعئث تئنئشتالادئ. ابايلاپ كوز سالؤئثا بولادئ. قازداي ءتئزئلئپ وثكةي شالدار وتئرار. الدارئندا جةرگة توسةلگةن گازةتتةردئث ذستئندة شوكئم-شوكئم بئردةثةلةر تذرار. اق، كوك، الاباجاق قالتالار. كذمئستةن، مذيئزدةن، قالايئدان ئستةلگةن ناسئباي شاقشالار... ةرنئن بذلتيتقاندار... تاناؤئن تئرجيتقاندار... مذرئنئن شذيئرگةندةر... ءذن-ءتذنسئز شولئپ، اسئقپاي جاعالاپ كةلة جاتاسئث. مئناعان جاپاقتاث كذلئ قوسئلعان، اناعان بذيرئعئن كذلئ سالئنعان، ال مئناؤ بئرةؤئنة يزةننئث كذلئ كةنةت سةن ناسئبايعا ةثكةيةسئث، ال قاسئثدا وتئرعان شال ساعان ةثكةيةدئ. «قاراعئم، ماقاتايدئث بالاسئمئسئث؟» اكةثنئث اتئن ةستئگةندة، شالقاثنان تذسة جازدايسئث. «اؤ، ونئ قايدان بئلدئثئز؟». «بةت-الپةتئث ايتئپ تذر عوي، بةت الپةتئث...» شذيئركةلةسة كةتةسئث. مئجئرايعان شال كةشةگئ قئلشئلداعان جئگئت ةكةن. سةنئث اكةثمةن تالاي بئرگة بولعان ةكةن. ويدا جوقتا توبةسئنةن تذسكةنئنة ول دا ءماز. ناسئباي ئزدةپ كةلئپ، اكةثنئث كوزتانئسئن كورگةنئثة سةن دة ءمازسئث».
مذقاعالي تئيئلئپ قالدئ. تاماعئن ءبئر كةنةپ الدئ. كذمبئرلةتئپ وقي جونةلدئ:
«قاجئپ تذرمئن، نةسئنة جاسئرايئن!
اكةلشئ، اتا، بار بولسا، ناسئبايئث؟
ازان-قازان شؤلاعان قاؤاق باستان،
قذرئپ كةتكئر، داث-دذثدئ قاشئرايئن.
ايتشئ، اتا، اكةمدئ كورئپ پة ةدئث؟
ول دا مةندةي جان با ةدئ جةلئكپةلئ؟
ول دا مةندةي شاقشاثا قذمار بولئپ،
سةرگئپ ءبئر قايتؤ ءذشئن كةلئپ پة ةدئ؟!..
مذراگةرئ ةمةس پة ةم ارت جاعئندا،
تارتتئم با الدة اكةمة، تارتپادئم با؟
اتا كورگةن وق جونار دةؤشئ ةدئ عوي،
بابالاردئث بايئرعئ سالتتارئندا...
كوز جاسئثدئ كورسةتپة، جاسئمايئن،
اكةم ولسة مةن بارمئن، نةسئ ؤايئم؟!
اكةمدةي ءبئر اتايئن شةرتئپ تذرئپ،
ءتاؤئر ةكةن، اكةلشئ، ناسئبايئث!»، دةپ تالماؤراي ءبئتئردئ.
ويئثدئ ون وراپ العان ساعئنئش، مذث، وكئنئش، السئزدئك بويئثا شئم-شئم ةنئپ، كةؤدةثدئ كةؤلةي ءتذستئ. «بةؤ-بةؤلةتئپ»، بةبةؤلةتئپ بارئپ باسئلدئ. قايتادان ءذمئتسئز سايتان كذيگة ءتذسئرئپ الدارقانئپ، ءارئ الدارقاتئپ، الدةنةگة ةمةكسئتئپ، الدةنةدةن دامةلةندئرةدئ. الئگة دةيئن ولمةي، وشپةي، وتپةي كةلة جاتقان ةسكئ قذسا ءبئر ءسات دذركئرةي كوتةرئلئپ، جذرةكتئ دذرسئلدةتئپ، قايتادان سابئر تاؤئپ، تئنشئدئ. كوكئرةگئثدةگئ نةبئر ءدذدامال سةزئم قايتا ويانئپ، قايتا مازالاي باستادئ.
ولةث دةگةن وسئنداي بولؤ كةرةك قوي، شئركئن! نة ايتئپ، نة ويلاعانئثدئ ءوزئث دة بئلمةيسئث؟! ءذن-ءتذنسئز يئعئثا قونئپ، قاناتئن ءبئر-اق قاعئپ ذشئپ كةتكةن الا قانات كوبةلةكتئث سوثئنان قاراعانداي، قاراداي ذزدئگةسئث! «اعا، تةك وسئنداي ولةثدةردئ عانا جازئثئزشئ!» دةدئم. مذقاعالي تومسارئپ قالدئ. ءوزئمنئث ةث ءتاؤئر كورةتئن اقئندارئما ايتسام-اؤ دةگةن قولقامنئث اؤزئمنان قالاي شئعئپ كةتكةنئن بئلمةي قالدئم. «ءاي، سةن مةنئمةن بئرگة ذيئقتاپ، بئرگة ءتذس كورئپ شئققاننان ساؤمئسئث؟» دةپ، مذقاعالي ءوزئنئث ناسئباي ساتئپ وتئرعان شالدارئنا كةتتئ. مةن ايالداماعا قاراي اياثدادئم.
- ءسئزدئث مذقاعاليدئث «قارلئعاشئم، كةلدئث بة؟» اتتئ جيناعئنا جازعان رةسةنزياثئز ادةبي قاؤئمعا جاقسئ بةلگئلئ. سول ماقالانئث جازئلؤ جايئ قالاي بولئپ ةدئ؟
- ءبئر كذنئ تاثةرتةث ةسئكتئث قوثئراؤئ باج ةتتئ. اشسام - مذنتازداي بولئپ كيئنئپ العان مذقاعالي تذر. «ةرتةلةتئپ نةعئپ ءجذرسئز؟ اماندئق پا، ايتةؤئر؟» دةدئم. جذمئسقا كةتكةلئ جاتئر ةم. ءتذرئمدئ كورئپ، ءذستئ-باسئمدئ ءبئر ءسذزئپ ءوتتئ. «وثكةي ءئلئم سوققاندار. جاثا بذرئشتان اينالا بةرئپ، اسقاردئ كورئپ ةم. ول دا پورتفةلئن قذشاقتاپ، جذمئسقا بارا جاتئر ةكةن. سةن دة سئقيئپ تذرسئث. بار. بارا بةر. بارا عوي!» دةدئ.
ءبئزدئث دابئرلاسقان داؤئسئمئزدئ ةستئپ، اس ذيدةن انام كورئندئ. بذرئن كورمةگةن ادامئ بولعانسئن، ذسئنعان قولئن الئپ جاتئپ: «قاي بالاسئث، قاراعئم؟» دةدئ. «امانسئز با، اپا! بالاثئزدئث ماثايئندا كوپ شيمايشئدان باسقا كئم ءجذرؤشئ ةدئ؟ مةن دة سولاردان بولامئن. اتئم - مذقاعالي. مةنئث دة سئزدةي شةشةم بار. ذيدة ءسئز بولساثئز، قالعاندارئنئث قاجةتئ شامالئ. وندا بذل جولئنان قالماسئن!»، دةپ انامدئ اس ذيگة قاراي جةتةلةدئ. مةن ءبئر جئميدئم دا، شئعئپ كةتكةم.
كةشكة قايتئپ كةلسةم، انام ءماز-مةيرام. «ءما، مئنانئ ماناعئ بالا بةرئپ كةتتئ. قولئ تيسة، وقئپ شئعار دةدئ». جةمپئرئنئث قالتاسئنان الاقانعا سئيئپ كةتةتئندةي شاپ-شاعئن كئتاپشا شئعاردئ. «جارئقتئق، جئگئتتئث تورةسئ ةكةن. تذلعا قانداي، تذرپات قانداي! ةكئ يئعئنا ةكئ كئسئ مئنگةندةي. قالعان دوستارئث وثكةي شئبئشتئث لاعئنداي شوشاثداپ تذرعان نةمةلةر ةدئ. مئنانئث ءسوزئ باپ-بايسالدئ. ذلكةن ادامدارشا سويلةيدئ. قولئثدئ تيگئز. وقئپ شئق. نة جازدئ ةكةن، جارئقتئق؟!» دةدئ انام.
مذقاعاليدئ كورئپ، ئشپةي-جةمةي تويئپ تذر. «يئقتارئنا ةكئ اسقار، ةكئ قايرات سئيئپ كةتكةندةي عوي!»، دةيمئن انامدئ مةن دة قذپتاپ. كةيؤانا ةكئ يئعئ سةلكئلدةپ كذلدئ كةپ.
تاماقتان سوث، ذستةلئمة باردئم. سئرتئندا - تومپيعان كئپ-كئشكةنة نةمةرةسئن ةرتكةن كارئ اجة. اسپانداعئ كذننئث اؤماعئنان ذشئپ كةلة جاتقان قوس قارلئعاشقا قادالا قاراپ قالئپتئ. اتئ دا ءاپ-اسةم ةكةن. «قارلئعاشئم، كةلدئث بة؟». ءارئ تانئس، ءارئ تاثسئق. مذث لةبئ ةسكةندةي بولادئ. العاشقئ بةتتئ اشئپ قالسام، كوك سيامةن اأتوگراف جازئلئپتئ. «ءابئش! دةي الدئم با بئردةمة، دةمةدئم بة؟ دةي الماسام، بوعئمدئ جةگةنئم دة. وكپة-نازئم، قايعئ مةن قؤانئشئم - تذرسا ءبارئ جارادئ ولةثئمدة»، دةپتئ دة، شيئرئپ قول قويئپتئ.
جذرةگئم شئم ةتة ءتذستئ. سول بويدا وقؤعا كئرئستئم. ءبئرئنشئ ولةثئنئث ءوزئ ويئثدئ الئسقا الا قاشادئ. «35 جئل. وتئز بةسئنشئ كوكتةمئم. 35 جئل. ؤاقئت قوي كوپ-كورئم. 35 جئل قؤارئپ، 35 جئل كوكتةدئم. 35 كذز، 35 قئس، 35 جاز. وسال ءومئر ةمةس قوي وتئز بةس جاس... 35 جئل. ءومئردئ كةزئپ كةلةم. جانة 35 بولا ما؟ سةزئكتةنةم... اكةم مةنئث ةسئمدة، شام تذبئندة أ ك پ (ب) تاريحئن ةجئكتةگةن. جانة ءبئر ءسات ةسئمدة اقپانداعئ، اكةم وتئر مايدانعا اتتانعالئ. ءبارئ ةسئمدة - دالا، ةگئس، اؤئل، مةكتةپ، ذستازدار، ينتةرناتتئث قاتقان نانئ. ءبارئ ةسئمدة - دالام دا، تذراعئم دا. تةك ةستة جوق، كذلدئم بة، جئلادئم با... بالالئق شاق جاربيئپ جذرةتذعئن، وگئز جةككةن اربانئث قذلاعئندا. شارؤانئث بالاسئ بولعاننان با، شارؤاعا اينالدئم ون جاسئمدا، مايدانداعئ اكةمة وق جئبةردئم، ايئرباستاپ كذلشةمدئ قورعاسئنعا... ةسئمدة جوق. بالا بوپ ءوسئپ پة ةدئم؟! بولسام نةگة جئلئ ءسوز ةسئتپةدئم؟! ةسئمدة تةك بئلةمئن جةثئس قذستئث، ءبئزدئث جاققا ءبئر اپتا كةشئككةنئن...»
ءبارئ راس. ءبارئ سولاي. ءبارئمئز دة كورگةنبئز. ءبارئمئزدئث دة ةسئمئزدة. ءبارئمئز دة وسئلاي سةزئنةمئز. نةگة ةندةشة ءبارئمئز جازباعانبئز؟
وقي تذسةلئك. «1941- جئل اقپانداتقان. سئرتتا اياز. اؤئلئمئزدئ اق قار جاپقان، ذثئرةيگةن ذرةي تذر سوعئس دةيتئن، الاپات - اسپان، جةردئ، اتتانداتقان... جارتئ اي تذر شار اسپاندا - توزعان تاعا، ذسكئرئك ذرلةي مة، الدة قوزعالتا ما؟ اجةم ءجذر تؤعان جةردئث توپئراعئن، تذمار عئپ تئگئپ جاتئر بوز قالتاعا. ول وتئر. اياماي-اق ءئشئپ العان. ساناسئن مازالايدئ كذشئك-ارمان. اتتان، اكة. تانئس قوي كذرةس ساعان. كذرةسؤئ كةرةك قوي كذشئ بار جان... جالئنعان عازيز انام، سذراپ قالعان، جوعالدئ سول بةتئمةن .بئراق تا ارمان، سةنبةيمةن اكةث ءولدئ دةگةنگة مةن، سةبةبئ، ول ذيئمئزدةن ءتئرئ اتتانعان». بئرةؤ جةلكةثة كةلئپ، سؤ قذيئپ جئبةرگةندةي. قالاي-قالاي دوثگةلةنتةدئ. بذل نةعئپ سةنئث ةسئثة تذسپةگةن؟ سةن دة وسئلاي سةزئنئپ، سةن دة وسئلاي قان جئلاماپ پا ةدئث؟
ءجا... ءجا... جةتةر. بؤئنئم بوساپ، كوز الدئم بذلدئراپ بارادئ. «سوناؤ ءبئر جازدا، جايلاؤدا، سوعئستئث كةزئ قوي باققام، كوثئلئم كةلمةي بايلامعا، كوپ نارسةنئ ويلانتقان... جذگئرئپ تومةن قذلدئراپ، كوردئم دة تاؤدئث بذلاعئن، كوزئمنئث الدئ بذلدئراپ، قالقايئپ ةكئ قذلاعئم، قابارجئپ، ءذنسئز جئلادئم... سونداعئ كوزدئث جاسئنان ءلاززات العام نانساثئز، سذراثئز ءاربئر تاسئنان، ةلئمة مةنئث بارساثئز... بذلاقتان بارئپ سذراثئز، كوردئ ةكةن، كئمدئ ءبئلدئ ةكةن... بذعئنئپ قالعان، .بئر اثئز، بذيئعئپ تاعئ ءجذر مة ةكةن... جارتاستئث جونئن ذرعئلاپ، كةؤدةسئن سايدئث تةپكئلةپ، سذرار ما ةكةن سذم بذلاق: «سول بالا قايدا كةتتئ؟» - دةپ».
وقئعان سايئن وقي تذسكئث كةلةدئ. شئندئقتئ جذرتتئث ءبارئ ءبئلئپ، ءبارئ كورئپ جذرگةنمةن، ونئ ورتاق سئرعا اينالدئرؤ، جئرعا اينالدئرؤ تةك ةث تالانتتئلاردئث عانا قولئنان كةلةتئن سياقتئ. «كورة عوي... بايقاي عوي... ايتا عوي!» - دةپ، پةرئشتةلةردئث ءوزئ تةك سولاردئث عانا قذلاعئنا سئبئرلايتئنداي. مذقاعالي سونداي باقئتتئلار توبئنان ةكةن. انام ايتقانداي: شئن جارئقتئق ةكةن! جارئقتئققا جارئق دذنيةنئث ذسئنبايتئن باقئتئ، ذستاتپايتئن اقيقاتئ جوق شئعار!
دةرةؤ تةلةفون شالدئم. دئث-دئث. .بئرازدان كةيئن قايتا سوقتئم. دئث-دئث. .توزئمئم تاؤسئلئپ، تاعئ بذرادئم. دئث-دئث... ةندئ ويلاندئم. قاپ، بالةم، تةلةفون سوقپايمئن. جازامئن. گازةتكة ذسئنامئن. كورسئن دة وقئسئن! وقئسئن دا قؤانسئن! ءوز تاپقانئما ءوزئم ماساتتانئپ، توسةككة سذلادئم. جول تاستاماي وقئدئم. .بارئن دة ءوز باسئمنان وتكةرگةندةيمئن. ءبارئ دة مةن تؤرالئ. ءتئپتئ مئنا ءبئر جولداردئث مةنةن نةسئ بوتةن، نةسئ وزگة! «جذرةگئمدة جذرگةنئ-اي ءبئر قاؤئپتئث، ساباعئنداي شئرمايدئ شئرماؤئقتئث، ذمئتپةنةن، ارمانمةن، كذدئكپةنةن، ءوتئپ جاتئر زئمئراپ، زئرلاؤئق كذن... شةشةم مةنئث ةثكةيئپ بارا جاتئر، قاي كذنئ كةلةر ةكةن نالا باتئر. جةل ماعان سئبئرلايدئ ايات وقئپ: «ءبئر كذنئ ايئرئلاسئث، قارا دا تذر...» شةشةم مةنئث يئلگةن سذراؤ بةلگئ، ءسال عانا شاتتئق كوردئ، جئلاؤ كوردئ، قالاي عانا قالپئنا كةلتئرةسئث، داؤئلدار مايئستئرعان مئناؤ بةلدئ. ذلئث سةنئ ذجماققا بةرگئسئ جوق، ذجماعئث دا تامذق قوي كورگئسئز وت. وسئلاي كوز الدئمدا جذرة بةرشئ. سذراؤلئ سويلةمدةردئث بةلگئسئ بوپ».
قاي ولةثئن قانشا قاراسام دا، ارتئق-اؤئس ةشتةثة تابا المايمئن. اپئراي، الا-قذلاسئز بذل قانداي كئتاپ! بذنداي دا بولادئ ةكةن عوي؟ ءبئزدئث زامانداستارئمئزدان بذرئن-سوثدئ مذندايدئ كورگةن ةمةسپئن. باتئرعا وثقايئ دا، سولاقايئ دا ءبئر دةپ، وثدئ-سولدئ جازا بةرةتئن تالانتتئلارئمئزدئث ءوزئن تاؤسئلا سويلةپ، سارقئلا جازؤعا يتةرمةلةيتئن بذل كئتاپ تؤرالئ ذندةمةي قالؤ ذلكةن ءمئن دةپ ويلاپ، الدئثعئ بةتتةگئ اأتوگرافقا قايتا ءذثئلدئم. «23. ІІІ.68 ج.» دةپ جازئلئپتئ.
بذل كئتاپ مةنئث قولئما تامئز ايئندا ءتيدئ عوي. مذقاعالي سوندا بذل كئتاپتئ سونشا ؤاقئت وزئندة ذستاعان عوي. بذدان بذرئنعئ ةكئ كئتابئن دا بةرگةن ةمةس. سوندا مذنئ قينالا-قينالا اكةلگةن عوي. ءوزئ ذلكةن ءذمئت ارتقان كئتابئ بولدئ عوي. «دةي الدئم با بئردةثة، دةمةدئم بة؟!» دةگةنگة قاراعاندا، سولاي سةكئلدئ. دةگةندة قانداي! دةپسئث، مذقا!
اق قاعازعا قالاي وتئرعانئمدئ دا بئلمةي قاپپئن. ءبئر ويلانئپ، ماقالامدئ ءوزئم وقئعان پوةمالارئندا مذقاعاليدئث ليريكتئگئ باسئم تذسةتئندئگئنةن باستاپپئن. «ادةتتة ءتئپتئ دة جاقسئ ولةثئ كوپ تة، بئردة ءبئر جامان ولةثئ جوق جئر كئتاپتارئ اسا سيرةك ذشئراسادئ. م.ماقاتايةأتئث «قارلئعاشئم، كةلدئث بة؟» جيناعئ سونداي ايدا-جئلدا ءبئر ذشئراساتئن اسا سيرةكتئث ءبئرئ»، دةپ جازئپپئن.
راسئندا، ءدال ءوزئ ةدئ. ساياساتتان اتئمةن ادا كئتاپتاردئث تؤار باسئندا «قارلئعاشئم، كةلدئث بة؟» جيناعئ تذرار ةدئ.
جازعانئمدئ «لةنينشئل جاستئث» ول كةزدةگئ رةداكتورئ ساكةثة - اياؤلئ سةيداحمةت بةردئقذلوأ مارقذمعا - ءوز قولئممةن اپارئپ بةرئپ، اسكةرگة اتتانعانمئن.
- «لةنينشئل جاستاعئ» ماقالاثئز مذقاعالي تؤرالئ العاشقئ پئكئر ةكةنئن بئلةمئز. ول جازعانئثئز اقئنعا قالاي اسةر ةتتئ؟
- ول ماقالا مةن اسكةردة جذرگةندة شئقتئ. كةي-كةيدة الماتئعا سوعئپ كةتؤگة رذقسات ةتةتئن. سونداي كذندةردئث بئرئندة ذيگة كةلسةم، كةلئنئ جذمئستا، ةكئ بالامةن ذيدة وتئرعان انام ةتةگئنة ءسذرئنئپ، الدئمنان شئقتئ. ساعئنئشئمدئ باسئپ، ةندئ سابئر تابا بةرگةنئمدة: «ويباي، ذمئتئپ بارادئ ةكةم عوي»، دةپ انام تورگئ بولمةگة جذگئرئپ كةتتئ. قايتئپ كةلئپ: «مانا ذيگة مذقاعالي كةلئپ كةتتئ. سةن سويلةسسة، تةلةفونئمدئ ايتئثدار، حابارلاسسئن»، دةپ، ءبئر جاپئراق قاعاز بةرئپ كةتتئ، دةدئ.
تةلةفون سوعئپ ةم، ساثق ةتة قالدئ. «ذيدةمئسئث؟ مئنة، جةتتئم!»، دةدئ. قولتئعئنا قئستئرعان ةكئ-ءذش دانا «لةنينشئل جاسئ» بار مذقاعالي كةلدئ. جاعاسئ جايلاؤ. قذشاقتاپ، موينئما اسئلدئ. گازةتتئ جالما-جان اشتئ. ةكئ جاق ايقارما بةتتئث ذستئثگئ جاعئنا ورنالاسئپتئ، «جذرةكتةن - جذرةككة» دةپ ءئرئ-ءئرئ ارئپتةرمةن جازئلئپتئ، «راحمةت، باؤئرئم! ءوزئم ءوزئم بولعالئ مذنداي ءسوزدئ ءبئرئنشئ رةت ةستئپ تذرمئن. بذرئنعئ ةكئ جيناعئم ءذن-ءتذنسئز ءوتتئ عوي. بذل جولئ كئتابئمدئ ءبئر تذسئنسة، سةن تذسئنةدئ عوي دةپ اكةلئپ ةم. ءبئر كةزدة ناسئبايشئ شالئما قاتتئ ريزا بولئپ ةدئث. قاتةلةسپةپپئن. ويئمداعئنئ ذقتئث»، دةدئ.
مةن دة تةبئرةنئپ كةتتئم. «ابايدان كةيئن تذساؤلئ اتتارداي ئلعي شاپشئپ كةلةمئز عوي. وعان ءتئپتئ ذيرةنئسئپ تة كةتتئك. ءجوندئ-ءجونسئز ورةپكئپ سويلةؤگة قذمارمئز. قازاق ويئنئث سؤ توگئلمةس جورعاداي جايلئ تئنئسئن ءتئپتئ ذمئتئپ تا قالئپپئز. ءسئزدئث مئنا كئتابئثئزدئ وقئعالئ بةرئ كازارمانئث قئم-قؤئت نارلارئنان قذتئلئپ، ءوز ءذي، ولةث توسةگئمة كةلئپ ذيئقتاعانداي راحاتتانئپ ءجذرمئن»، دةدئم.
مذقاعالي قولئما قولئن قويئپ، قايتا-قايتا قذشئرلانا قئستئ. «ريزامئن. جاقسئ جولئقتئم. نارئنقولدان جاباعئ سويئپ العئزدئم. قاسئثا اسقاردئ قوسايئن. ءذي-ئشتةرئثئزبةن تذگةل بئزدئكئنة كةلئپ، مئنا جامان اعاثدئ ءبئر شاشئلدئرمايسئثدار ما؟!» دةپ، ادةتتةگئ سالماقتئ مئنةزئن ذمئتئپ، قاؤدئرلاي جونةلدئ.
ول كةزدة مذقاعالي تايئر جاروكوأتئث بالاسئمةن بئرگة چايكوأسكيي كوشةسئندة تذراتئن. شئنئندا دا شاشئلتؤداي-اق شاشئلتتئق. ءتذننئث ءبئر ؤاعئنا دةيئن وتئردئق. جازئلئپ جاتقان ولةثدةرئن وقئتتئق. مذقاعاليدئث ئشتةي تئرةپ جذرگةن كوكئرةگئن ءبئر ورتايتتئق. ءذي-ئشتةرئمئزدئ اپارئپ جاتقئزئپ، اسقار ةكةؤمئز: «مذقاثنئث ةكئنشئ تئنئسئ اشئلئپتئ. ةندئ مذنئ ةشكئم دة توقتاتا المايدئ»، دةپ قايتا-قايتا تامسانئپ، ورتالئق الاثدئ ءارئ-بةرئ كةزؤمةن بولدئق.
كةيئن، راسئندا دا سولاي بولدئ. مذقاعاليدئث قالامئنان شئققان ءاربئر جول حالئق كوثئلئنة مايداي جاقتئ. قازاق ولةثئنئث ةمانسيپاسيالانؤ جولئندا ةرةكشة ورئن يةلةنةتئن «قارلئعاشئم، كةلدئث بة؟» جيناعئ دذنيةگة وسئلاي كةلگةن-دئ.
- مذقاعالي قايتئس بولعاننان كةيئن ءابدئلدا تاجئبايةأ بؤئرقانا تولقئپ، كةرةمةت سوزدةرئن ايتتئ. «قازاق ادةبيةتئندةگئ» قازانامادا قادئر مةن تذمانبايلار ةرةكشة پئكئرلةرئن ارنادئ. ءبارئ تالانتتئ زامانداسئن ذلئقتادئ. ءبئز، وقئرمان، ءسئز ةندئ اقئن شئعارمالارئن بذرئنعئدان دا تةرةث ساراپتايتئن شئعار دةپ كذتكةن ةدئك... سونئث ءمانئسئن اثگئمةلةؤگة قالايسئز؟
- اسكةردةن دة كةلدئم. ةكئ-ءذش اي ذيدة قاراپ بوس جاتتئم. اقئرئندا، كينودا ئستةيتئن كامال سمايئلوأ پةن قالتاي مذحامةدجانوأ ستؤدياعا جذمئسقا شاقئردئ. قئزمةت ورنئمئز - قالانئث سئرتئندا. كذنئ-بويئ سوندا جذرةمئز. كةشتةتئپ ذيگة ارةث جةتةمئز. ءبئر كذنئ ايالدامادان ءتذسئپ جاتسام، مذقاعالي ذشئراسا كةتتئ. ءذي اؤئستئرئپتئ. «وسئ ارادان جاقئن جةردة. ءتيئپ تذر»، دةيدئ. جاتا كةلئپ جابئستئ. «ءذيدئ كورئپ شئق. كوپ ذستامايمئن. باياعئدان قالاي ةكةنمئن؟ ءوستئم بة ةكةن، ءوشتئم بة ةكةن؟ جارتئ ساعات ولةث وقيمئن. سوسئن بوساتامئن»، دةدئ.
كوثئلئن قيا المادئم. سوثئنا ةرئپ كةلةمئن. كذلاش بايسةيئتوأا كوشةسئندة، بذرئن ءابدئلدا تاجئبايةأ كئرگةن ذيدة ةكةن. «تسس، بذرئن ئلعي ذلئلار تذرعان. ابايلاپ باسپاساق، ارؤاقتارئ ويانئپ كةتةدئ»، دةيدئ مذقاعالي. اؤئز بولمةدة لاشئن جةثگةي استاؤ مالشئلاپ، كئر جؤئپ ءجذر. سالةمدةسئپ ئشكة وزدئق. داپتةردئ الئپ، ولةث وقي باستادئ. باياعئسئنشا سئلتةيدئ. كةمةلئنة كةلگةن پةرةن اقئن. ريزا بولئپ وتئرمئن. جارتئ ساعات ءوتتئ. وقؤئن دوعاردئ. باس بارماعئمدئ كورسةتتئم. مةن ماثدايئنان ءبئر يئسكةدئم دة، ورنئمنان تذردئم. سئرتقا شئعارئپ سالدئ. «قئزمةتئث قالاي؟» دةدئ. «شارشاتادئ». «شارشايتئن كةزدة شارشاعان دذرئس قوي. كةيئن ساعئنؤعا جاقسئ!». قوشتاسئپ، ءجذرئپ كةتتئم.
سول جذمئس باستئ جذرئسپةن بةس جئل ءوتتئ. 1975- جئلئ قوثئر كذزدة ورتالئق كوميتةتكة اؤئستئم. 1976- جئلئ مذقاعالي دذنية سالدئ. بئردة تةلةفون سوعئپ: «گؤريةأ جاقتا تانئستارئث بار عوي. مةنئث بالام سول جاقتا قئزمةتتة ةدئ. باس-كوز بولئپ ءجذرسئن. بئرةؤ-مئرةؤئنة ايتئپ قويسايشئ!»، دةدئ. ون التئسئندا وقؤعا اتتانئپ كةتكةن بالادا قاي ءبئر ونداي پارمةندئ تانئس بولادئ دةيسئث. ذيالا-ذيالا بئرةؤگة تةلةفون شالدئم. ونئث نة تئندئرعانئن بئلمةيمئن.
وبالئ نة كةرةك؟ قازاق قاؤئمئ مذقاعاليدئ ولگةننةن سوث ذلئقتاؤداي-اق ذلئقتادئ. وتة دذرئس! ناعئز ماثدايئثئزعا تيگئزئپ، ماقتاناتئن اقئن. جيناقتان سوث جيناققا اؤئسقان سايئن وسة ءتذستئ. وسة-وسة شئرقاؤ بيئككة كوتةرئلدئ. ءوز-وزئمنةن توعايئپ ءجذردئم. ءتئرئ كةزئندة العاشقئلاردئث ءبئرئ بولئپ پئكئر ايتتئم. ونئما اقئننئث ءوزئ ريزا بولدئ. سوندا «ءبئر كورسةم-اؤ» دةپ ارمانداعان تؤعان جةرئنة دة باردئم. لاشئن جةثگةيدئث اعاسئ ازئمحانوأپةن دة كةزدةسكةنمئن. بالا كةزدةگئ ورئندارئندا بولعانمئن. اقئننئث ةكئ تؤئپ، ءبئر قالعان دوسئ ةركئن ءئبئتانوأتئث ذيئندةگئ جةثگةيدئث ذزئلدئرة سالعان ادةمئ ءانئ الئگة دةيئن قذلاعئمدا. الئس شالكودة جايلاؤئ دا، قاق ورتادا شوككةن ذلةكتةي سذلاي جئعئلعان ةلشةن بذيرةكتئث ةتةگئندةگئ قاراساز دا، اسپان ءتوسئن ءبئر ءوزئ بيلةگةن حانتاثئرئنئث باؤئرئنداعئ قالئث شذبار دا - ءبارئ-ءبارئ ةسئمدة. ناعئز مذقاعاليداي اقئن تؤاتئن مارقاسقا ولكة ةكةن دةپ تامسانئپ اتتانعانمئن.
تذسئندا جان-ءتانئمدئ سالئپ، جاقسئ كورة جازعان عابيت، تاحاؤي، بةردئبةك، قالتاي، زةينوللا، مذقاعالي، قادئر، جذمةكةندةردئث قاي-قايسئسئ دا قايتا اينالئپ سوعئپ، تةرةث ساراپتايتئن ساثلاقتار دةپ بئلةمئن.
ءبئراق، ءومئر جةتپةي بارادئ. كذنئ بويئ جذمئستا ءجذرئپ، ودان ءتذننئث ءبئر ؤاعئنا دةيئن قاعاز قاجاپ، جذمئس باستئ عذمئر وتكئزگةنئم از بولعانداي، كةيئنگئ جئلدارئ «ةل قامئن جةيتئن ةدئگة» كذيئندة ءبئراز سةندةلئپپئن. قازئر كوثئل جةتكةن جةرگة كوز، پةيئل جةتكةن جةرگة ءسوز جةتئسپةستةي بولئپ توقتاسئپ وتئرمئز.
مذقاعاليدئث دذنيةدة بولئپ كةتكةنئنة شذكئرلئك دةيئك، اعايئن! ذرپاق ءتئرئ بولسا، ول تؤرالئ ءسوز ءالئ ايتئلا بةرمةكشئ. بئرئنةن ءبئرئ اسا تذسپةكشئ!
- اكادةميك سةيئت قاسقاباسوأ «ايقئن» گازةتئنة بةرگةن سذحباتئندا: «قازاق پوةزياسئنئث ولشةمئ - اباي جانة مذقاعالي»، دةدئ. بذل اسئرةلةپ ايتئلعان ءسوز بة، الدة، ويلانئپ ايتئلعان ءسوز بة؟ ادةبيةتتئث ابئزئ رةتئندة وسئنئث اقيقات تورةلئگئنة توقتالا كةتسةثئز.
- اباي دا، مذقاعالي دا قالئث ورماندئ قاق جارئپ وسكةن ءزاؤلئم بيئك سامئرسئندار عوي. كوكپةن بوي تالاستئرئپ تذر. سوعان قاراعاندا، تذلدئر تاقئرعا بئتپةگةن، قذنارلئ القاپتان جارالعان با دةپ قالامئن. اباي دا، مذقاعالي دا شئدةر ذزگةن جذيرئكتةر ةكةندئگئ راس قوي. رؤحاني ومئردة ابايشا تةرةثدةؤ دة، مذقاعاليشا سامعاؤ دا بولا بةرمةك!
- اقئننئث قايسئبئر زامانداستارئنا سةنسةك، مذقاعاليدئ ئزالاندئراتئن ذلكةن سةبةپتةر بولماعان ةكةن. ءبارئ دة جاقسئ. دةر كةزئندة كئتاپتارئ شئعئپ تذرئپتئ. ؤئس-ؤئس قالاماقئ الئپتئ. قئسقاسئ، اقئننئث الابوتةن جولئن كةسكةن، قولئنان قاققان ةشكئم بولماپتئ. بالةنئث ءبارئن اقئن ءوزئ تاؤئپ الا بةرةتئن كورئنةدئ. ياعني، ول كئسئلةرشة ايتساق «مذقاعاليدئث تراگةدياسئ - تذرمئستئق تراگةديا». وسئ تؤرالئ ءسئزدئث كوزقاراسئثئز قالاي؟
- پةندةلةر جذرگةن جةردة پةندةلئك بولماي قويمايدئ. لةأ تولستويدئث ءوزئنئث شةكسپيرگة ءتئل تيگئزةتئنئ بار. ول ةكةؤئنئث ءوزئ سونداي بولعاندا، قالعاندارعا نة جورئق! مذقاعاليدئث ةشكئم جولئن كةسكةن جوق، قولئنان قاققان جوق دةپ ايتا المايمئز. بالكئم، ونئث پةندةلئكتةن كورگةن ازابئ دا جةتئپ ارتئلار. ءبئراق، ونئ مذقالتقان تةك بذل ةمةس. ونئ دئثكةلةتكةن اياعئن اتتاتپاس توتاليتاريزم مةن ودان تؤئندايتئن كذنباعار كونفورميزم. ول سولارمةن الئسئپ، سولاردئ ةثسةرگةن سايئپقئران. «بولدئرام دةپ بولماستئ قيالئممةن، قايدان ءبئلسئن، بئتكةنئم قايران كذشئم، بذل عالام سةنئث تيتتةي جذرةگئثدة نة بولئپ جاتقاندئعئن قايدان ءبئلسئن!» دةپ كذيزةلةدئ اقئن. ةندئ قئنجئلعاننان ةشتةثة ونبةيدئ. قالئث شئرشاسئ قاپتاي وسكةن الاتاؤ باؤرايئنداي اقئن كئتاپتارئنا بارعان سايئن تةرةث بويلاپ، وندا ايتئلعان وي مةن سةزئمگة قانئعا تذسةيئك! ةندئ وقئرمان قاؤئمنئث باستئ ماقساتئ سول بولماق!
- «فاريزاعا» دةگةن ولةثئن ءسئز دة وقئدئثئز، ءبئز دة وقئدئق. بئزدئثشة، وسئ جئردا قئزعا قولئن جةتكئزة الماعان عاشئق جئگئتتئث وكسئكتئ سةزئمئ مذلدةم جوق سياقتئ. ةسةسئنة، بؤئرقانعان اقئن توثمويئن قوعامنئث كةلئسسئز كةلبةتئن كوز الدئمئزعا ةلةستةتةدئ. بذعان ءسئز نة دةر ةدئثئز؟
- بذل ايتقانئثئزعا الئپ-قوسارئم جوق. ذلئ اقئندئ تةبئرةنتكةن فاريزانئث تالانتئنا دا باس يةمئن. ءاردايئم امان ءجذرسئن!
- «قازئر ادامدار ولةث وقئمايدئ»، دةپ جازئپ جاتامئز. دالةلدةرگة سةنگئث-اق كةلةدئ. سةنةيئن دةپ تذرعاندا مذقاعالي ةسئثة تذسةدئ. بذگئنگئ جاستار دا ونئ دةن قويئپ وقئپ جاتئر. مذنئث سةبةبئ نة؟ وسئ ةكئ ارانئ قالاي ايئرئپ بةرگةن بولار ةدئثئز؟
- مذقاعالي قازاق ولةثئنئث ءورئسئن كةثةيتئپ، بولاشاعئن نئعايتتئ. وقئرماندارئن عانا ةمةس، اقئندارئن دا كوبةيتتئ. زامانداستارئن عانا ةمةس، اعالارئن دا تامسانتتئ. ونئ ئزدةپ ءجذرئپ وقيتئنداردئث جئلدان-جئلعا وسة تذسكةنئ دة راس. ةل اؤزئنان تذسپةيدئ. بذعان قؤانامئز. بذدان ءبئراق بئزدة كئتاپ وقيتئندار ازايئپ كةتكةن جوق دةگةن ءسوز تؤمايدئ. كئتاپ باسؤ، كئتاپ تاراتؤ، كئتاپتئ ناسيحاتتاؤ ماسةلةسئ وتكئر تذر. ونئ جاسئرؤعا بولمايدئ. حالتؤرششيكتةر وقئلماسا، تذرسئن. لةأ تولستويدئث، اؤةزوأتئث اتئن ةستئگةندةر بولماسا، قولئنا ذستاپ كورمةگةندةر كوبةيئپ بارادئ. جاپپاي كئتاپسئزدانؤ زامانئ كةلة جاتقانئن مذقاعالي الدئندا ايرئقشا كذيزةلئپ وتئرئپ ايتامئن. بذرئن اؤئز ادةبيةتئنةن ايئرئلئپ قالئپ ةدئك. ةندئ جازبا ادةبيةتئنةن دة ايئرئلئپ قالماقپئز. بذل ساثلاق اقئن مةن ناشار اقئن ماسةلةسئنةن گورئ دة كذردةلئ گاپ.
- سوناؤ جةتپئسئنشئ جئلدئث باسئنان بةرئ مذقاعاليشئل وقئرمان ءسئزدئ مذقاعاليدئث شئن جاناشئرئ دةپ ذعادئ. بذلاي ايت دةپ كوپشئلئكتئ ةشكئم زورلاعان جوق. سول كوپشئلئككة قانداي سالةم جولداعان بولار ةدئثئز؟
- اقئنئن ارداقتاعان ةل امان بولسئن.
- مذقاعاليدئث مةرةيتويئ قانداي ةرةكشةلئكتةرمةن كوز تارتسا دةيسئز؟
- ولةثگة ئزةتتئث ونةگةسئن كورسةتسئن!
(ةگةمةن قازاقستان» گازةتئ، 8 - ماؤسئم. 2011 - جئل»)