يسلام الةمئ تؤرالئ پئكئر ايتپاس بذرئن، مذسئلمان قوعامئنئث قازئرگئ دامؤ جولدارئن ءتذسئنئپ الؤ كةرةك دةپ سانايمئز - ةلباسئ
دةپ حابارلايدئ ق ر پرةزيدةنتئنئث باسپاءسوز قئزمةتئ.
فورؤمنئث اشئلؤ ءراسئمئ تاؤةلسئزدئك سارايئندا ءوتتئ. جةتئنشئ دذنيةجذزئلئك يسلام ةكونوميكالئق فورؤمئ اياسئندا وتكةن ءئس-شاراعا الةمنئث 45 ةلئنةن 2000 نان استام قوناق قاتئستئ. ولاردئث قاتارئندا مةملةكةت جانة ذكئمةت باسشئلارئ، مينيسترلةر، ءئرئ حالئقارالئق كومپانيالاردئث، ورتالئق بانكتةردئث، قارجئ ينستيتؤتتارئنئث، مةملةكةتتئك ورگانداردئث، ئسكةرلئك جانة ساراپشئلار توبئنئث وكئلدةرئ، كورنةكتئ عالئمدار بار. دذنيةجذزئلئك يسلام ةكونوميكالئق فورؤمئ - يسلام كونفةرةنسياسئ ذيئمئنا (ي ك ذ) مذشة مةملةكةتتةردئث جئل سايئن وتةتئن باستئ ةكونوميكالئق سامميتئ.
مةملةكةت باسشئسئ ءوز سوزئندة «قازاق حالقئنئث يسلام الةمئمةن قارئم-قاتئناسئ قادئم زامانداردان تامئر تارتادئ. ءبئزدئث بايتاق دالامئزعا يسلام ءدئنئ بذدان مئث جئلدان استام ؤاقئت بذرئن كةلدئ. جاراتقان يةمئز قازاقستانعا اسا ءبئر جومارتتئقپةن تاعئلئمدئ تاريح، قولايلئ گةوگرافيالئق مةكةن بةرگةن. وسئلايشا، ةلئمئزگة يسلام مةن باتئس وركةنيةتتةرئ اراسئندا دوستئق ديالوگقا دانةكةر بولؤدئث تاماشا مذمكئندئگئ بةرئلگةن»، دةپ اتاپ ءوتتئ.
پرةزيدةنت ودان ءارئ 21- عاسئردئث جاثا ونجئلدئعئ مذسئلمان ذمبةتئ ءذشئن اؤئر سئناقتارمةن باستالعانئنا توقتالئپ ءوتتئ. الةمدئك قارجئ داعدارئسئ، ازئق-تذلئك يمپورتئنا تاؤةلدئلئك، جاستار ماسةلةسئ جانة باسقا دا تذيتكئلدئ جايتتار سولتذستئك افريكا مةن تاياؤ شئعئس ةلدةرئندة بذرئن-سوثدئ بولئپ كورمةگةن دذربةلةث تؤعئزدئ. تؤنيس پةن مئسئرداعئ ساياسي رةجئمنئث اؤئسؤئ، ليأيا ذشئراعان گؤمانيتارلئق زاؤال جذزدةگةن مئث بوسقئنداردئث پايدا بولؤئنا اكةلئپ سوقتئردئ.
نذرسذلتان نازاربايةأ «الةمنئث وزگة وثئرلةرئ قارقئندئ دامئپ جاتقاندا، كوپتةگةن مذسئلمان ةلدةرئنئث كوشتئث سوثئندا قالؤئ انئق بايقالدئ. ءبئر جارئم ميللياردقا جؤئق ادامدئ قذرايتئن يسلام دذنيةسئ بذگئندة مئزعئماس تذتاستئق قذراي الماي وتئر. يسلام ءدئنئنئث دئثگةگئ ءبئرتذتاس ةكةنئ بارئمئزگة اقيقات. ءبئراق يسلام الةمئ دامؤ ذلگئلةرئنئث اناعذرلئم قايشئلئعئ بار ءار ءتذرلئ ايماقتئ قامتيدئ. سول ءذشئن، يسلام الةمئ تؤرالئ پئكئر ايتپاس بذرئن، مذسئلمان قوعامئنئث قازئرگئ دامؤ جولدارئن ءتذسئنئپ الؤ كةرةك دةپ سانايمئز»، - دةي كةلئپ فورؤمعا قاتئسؤشئلار نازارئن وسئناؤ كوكةيكةستئ ماسةلةلةرگة اؤداردئ.
پرةزيدةنت يسلام دذنيةسئندةگئ ءذش ستراتةگيالئق باعئتتئ ءبولئپ ايتؤعا بولاتئنئنا توقتالدئ.
ءبئرئنشئ ستراتةگيا - ينةرسيالئ دامؤ ستراتةگياسئ. وكئنئشكة وراي، سوثعئ كةزدةگئ وقيعالار كونسةرأاسيانئث ةرتة مة، كةش پة، اپاتقا ذرئندئراتئنئن كورسةتتئ.
ةكئنشئ ستراتةگيا قازئرگئ قوعامنئث قذرئلئمدارئن جوققا شئعارئپ، وتكةنگة تذبةگةيلئ قايتا ورالؤ ذردئسئنة نةگئزدةلگةن. بذل نذسقا ءتئپتئ كةيدة وسئ زامانعئ ساياسي جانة ةكونوميكالئق احؤالدئث نورمالارئن دا تولئق جوققا شئعارادئ.
ال، ءذشئنشئ ستراتةگيا يسلام الةمئن مودةرنيزاسيالاؤعا باعئتتالعان. ءبئراق ونئ وزگة ذلگئلةردئ تالعاماي كوشئرةتئن قارابايئرلئق تذرعئسئنان تذسئنؤگة بولمايدئ.
مةملةكةت باسشئسئ قازئرگئ دذنيةدةگئ مودةرنيزاسيالانعان يسلام ستراتةگياسئ - مئنة، ورتا تذس دةگةنئمئز وسئ، دةپ اتاپ كورسةتتئ. يسلامنئث ءوزئ ءدئن رةتئندة ةشقانداي داعدارئسقا تذسپةيدئ. بذل - قازئرگئ دذنيةدةگئ ةث قارقئندئ تاراپ كةلة جاتقان ءدئن. يسلام دذنيةسئنئث بئرنةشة ايماقتارئ داعدارئستئ باستان كةشئرؤدة. قوعامدئ مودةرنيزاسيالاؤ يسلامنئث ءوزئنئث نةگئزدةرئن بذرمالاؤ دةگةن ءسوز ةمةس. يسلام قوعامئن مودةرنيزاسيالاؤ قاجةتتئگئ ايقئن بايقالئپ وتئر. بذل الدئمةن تةحنولوگيالئق، عئلئمي جانة ةكونوميكالئق دامؤعا بايلانئستئ. الةم تذرعئندارئنئث بةستةن ءبئر بولئگئن قذرايتئن مذسئلمان الةمئ ءوزئنئث ةكونوميكا سالاسئنداعئ الةؤةتئنة مذلدةم ساي كةلمةيدئ. مئسالئ، ذلكةن سةگئزدئكتئث ئشئندة مذسئلمان ذمبةتئنةن بئردة-ءبئر ةل جوق. بذل - يسلام ةكونوميكاسئنئث الةمدئك اؤقئمداعئ ناقتئ سالماعئنئث ايقئن كورئنئسئ.
پرةزيدةنت «يسلامنئث كةيبئر سئنشئلارئ يسلام دذنيةسئنئث كوپ بولئگئنئث باسقا ايماقتاردان ارتتا قالؤئ ءدئننئث وزئمةن بايلانئستئ دةپ سانايدئ. بذل - اقيقاتتان مذلدة الئس تذجئرئم. انتيكالئق جانة وسئ زامانعئ باتئس مادةنيةتئنئث اراسئنداعئ ساباقتاستئقتئ مذسئلمان دذنيةسئنئث قامتاماسئز ةتكةنئن تاريحتان ذمئتپاؤئمئز كةرةك. يسلامنئث مادةني ورلةؤئنئث ارقاسئندا ورتا عاسئرلاردا الةمدة ماتةماتيكا، حيميا، استرونوميا، مةديسينا، ارحيتةكتؤرا، فيلوسوفيا جانة پوةزيا سالالارئ بويئنشا ذلئ جةتئستئكتةرگة قول جةتكئزئلدئ. ءئلئم مةن ءبئلئمنئث جاثا ذلگئلةرئ عاسئرلار بويئ مذسئلماندئق شئعئستان حريستياندئق باتئسقا قاراي جئلجئعان. ناق وسئ يسلام سان عاسئرلار بةدةرئندة ءدئني تذرعئدان توزئمدئلئك، تولةرانتتئق كورسةتئپ كةلدئ. وعاش وي-تذجئرئمدارعا دا اسقان سابئرلئلئق تانئتتئ»، دةپ اتاپ ءوتتئ.
قازئر يسلام الةمئ ءوز دامؤئنداعئ كذردةلئ كةزةثدئ باستان وتكئزئپ وتئر. يسلام ساياسي شيةلةنئستةرمةن، الةؤمةتتئك-ةكونوميكالئق جانة دةموگرافيالئق قيئندئقتارمةن بةتپة-بةت كةلؤدة. مئسالئ، 60-70 جئل ئشئندة الةمدةگئ مذسئلماندار سانئ اؤئر جانة توقتاؤسئز ازئق-تذلئك داعدارئسئ جاعدايئندا 5 ةسة ءوستئ. كوپتةگةن مذسئلمان مةملةكةتتةرئ «شيكئزات ةلدةرئنئث ماسئلدئعئ» قامئتئن كيئپ كةلةدئ. جاهاندئق بذقارالئق اقپارات قذرالدارئنئث كوپشئلئگئ يسلامدئ وزدةرئنئث ذلتتئق قاؤئپسئزدئگئنة، مادةني جانة ءدئني ذستانئمئنا قاؤئپ توندئرؤشئ رةتئندة كورسةتئپ ءجذر. وسئلايشا يسلامدئ ساياسي كذش قولدانؤعا، ةكسترةميزم مةن تةرروريزمگة جول بةرةتئن دئن دةپ ذقتئرادئ. مذنداي جاعدايمةن ةشقاشان كةلئسؤگة بولمايدئ.
مةملةكةت باسشئسئ «تةرروريزم مةن ةكسترةميزمنئث قانشالئقتئ اشئق باعئت ذستانعانئنا جانة قاندايدا ءبئر ءدئني ذراندئ جامئلعانئنا قاراماستان الةمنئث ئرگةلئ دئندةرئمةن ةشقانداي ورتاقتئعئ جوق ةكةنئ جونئندةگئ سةنئمگة سذيةنةمئز»، دةدئ. سوثعئ جئلدارداعئ تاجئريبةلةر تةرروريزم - ناقتئ ماقساتتئ كوزدةگةن بةلگئلئ ءبئر كذشتةردئث ارةكةتئ ةكةنئن دالةلدةي تذسةدئ. قازئرگئ تةرروريزمنئث ساياسي جانة ةكونوميكالئق سةبةپتةردةن تؤئندايتئنئن تاريحتئث ءوزئ كورسةتئپ وتئر. ول ذلت ارالئق قئلمئسپةن عانا ةمةس، ةسئرتكئ اينالئمئمةن دة، قارؤ-جاراق كونترابانداسئمةن دة تئعئز بايلانئستئ بولئپ وتئر.
- ءبئز يسلامنئث بولمئسئن بةيبئتشئلئك پةن مةيئرئمدئلئكتئث، توزئمدئلئك پةن ادئلةتتئلئكتئث ءدئنئ رةتئندة قالئپتاستئرؤعا بارشامئز بئرگة كذش سالؤعا ءتيئسپئز. يسلام ةلدةرئنئث ذلئ ءئلئمنئث بةدةلئن تذسئرؤگة جاهاندئق جانة ايماقتئق دةثگةيدة قارسئ تذرا الاتئن ورتاق مةديالئق جوبالار جونئندة ويلاناتئن كةز كةلدئ. كوپتةگةن ساراپشئلار 21 - عاسئردا يسلام جةر ءجذزئ بويئنشا باسئمدئعئ بار دئنگة اينالادئ دةپ سانايدئ. تةك بولجامنئث مةرزئمئندة عانا الشاقتئق بار. الايدا، ءبئز ماسةلةنئث سان مةن مةرزئمدة ةمةس ةكةنئن، 21- عاسئردا يسلام ةلدةرئنئث قوعامئ قانداي بولؤئ كةرةك ةكةندئگئ جونئندة ءسوز بولئپ وتئرعانئن تذسئنؤگة ءتيئسپئز، - دةدئ نذرسذلتان نازاربايةأ.
پرةزيدةنت «ءسوز جوق، قازئرگئ الةمنئث ةكونوميكالئق، ساياسي، قارجئلئق جانة اقپاراتتئق جذيةسئ وزگةرة بةرةتئن بولادئ. الايدا، ونئث ءبئرقاتار جذيةلئ سيپاتتارئ ساقتالئپ قانا قويمايدئ، كةرئسئنشة، كذشةية تذسةدئ. ةث الدئمةن، بذل مادةني قذندئلئقتئث، «ءبئلئم ةكونوميكاسئنئث»، «اقئل-وي كذشئنئث» مةملةكةتتئث باسةكةگة قابئلةتتئلئگئنئث ناقتئ كورسةتكئشتةرئ رةتئندةگئ ماثئزئنئث ارتا تذسؤئمةن بايلانئستئ. بذگئندة مئنا ءبئر جايت ايقئن: تاياؤ بولاشاقتئث قوعامئ - اقپاراتتئق قوعام. بذل تةحنولوگياعا، باسقارؤ تاسئلدةرئنة، مادةني دامؤدئث ذلگئلةرئنة دة قاتئستئ»، دةدئ.
- ءبئز بذگئنگئ الةمدة ؤاقئت تالابئنا تولئقتاي جاؤاپ بةرة الاتئن مذسئلمان ةلدةرئن دة كورئپ وتئرمئز. اقپاراتتئق قوعامنئث، ونةركاسئپتئك جانة قارجئلئق سالاداعئ تةحولوگيانئث جةتئلگةن ذلگئلةرئ بارشئلئق. يسلام الةمئندة باسةكةگة قابئلةتتئلئكتئث جوعارئ ذلگئسئن كورسةتئپ وتئرعان ةلدةر دة بار. بذل يسلام الةمئنئث وتكةن كةزةثدة عانا ةمةس، بولاشاقتا دا قارقئندئ جانة جةدةل دامؤمةن تاماشا ذيلةسئم تانئتا الاتئندئعئنئث جارقئن ايعاعئ،- دةدئ پرةزيدةنت.
مةملةكةت باسشئسئ «مذسئلمان ةلدةرئ ايتارلئقتاي مودةرنيزاسيادان وتؤگة ءتيئس. مذنئ قولعا الماساق، تاريحي تذرعئدان ارتتا قالؤ تاعئ دا ءجذز جئلعا سوزئلئپ كةتؤئ مذمكئن. وسئنداي مودةرنيزاسيانئث ءدال ءارئ تةثگةرمةلئ ذلگئسئن تاثداؤ - ءبئر جارئم ميلليارد مذسئلمان ذمبةتئنئث دامؤئنا قوسقان ورتاق ذلةسئمئز بولار ةدئ»، دةدئ.
پرةزيدةنت «وسئعان وراي قازاقستان بئرلةسئپ جذزةگة اسئرؤدئ كوزدةيتئن ءبئرقاتار باستامالاردئ سئزدةرگة ذسئنادئ»، دةي كةلة، بذل ذسئنئستارعا كةثئنةن توقتالئپ ءوتتئ.
ءبئرئنشئ. يسلام الةمئ ةلدةرئنئث ةكونوميكالئق ئنتئماقتاستئعئ شةثبةرئندة جاثا باعئت قالئپتاستئرؤ قاجةت. بذل ءذشئن دذنيةجذزئلئك يسلام ةكونوميكالئق قورئ نةگئزئندة ون جةتةكشئ مذسئلمان قاؤئمداستئعئ ةلدةرئ ةكونوميكاسئ توبئنا ارنالعان سذحبات الاثئن جاساؤدئ ذسئنامئز. مذسئلمان ذمبةتئنئث رةسؤرستارئ ينأةستيسيالئق ئنتئماقتاستئق ءذشئن قؤاتتئ قارجئ كوزدةرئن قالئپتاستئرؤعا مذمكئندئك بةرةدئ.
ةكئنشئ. يسلام الةمئ ةلدةرئنئث جةتةكشئ عئلئمي-تةحنولوگيالئق ذردئستةردةن قالئپ كةلة جاتقانئن ةسكةرة وتئرئپ، يسلام كونفةرةنسياسئ ذيئمئنئث مذددةلئ ةلدةرئ قاتئسؤئمةن حالئقارالئق يننوأاسيا ورتالئعئن قذرؤ تؤرالئ ذسئنئسئمئز بار.
ءذشئنشئ. شاعئن جانة ورتا بيزنةسكة قولداؤ كورسةتؤ ماقساتئندا دذنيةجذزئلئك يسلام ةكونوميكالئق فورؤمئنئث ارنايئ جذمئس توبئن قذرؤدئ ذسئنامئز.
- ءبئز يسلامدئق قارجئلاندئرؤ تةتئكتةرئن تارتؤ تذرعئسئنان مذسئلمان ةلدةرئمةن ئنتئماقتاستئق جاساؤعا مذددةلئمئز. ساراپشئلاردئث باعالاؤئنشا، قازاقستانداعئ يسلام ينأةستيسياسئنئث تاياؤ جئلدارداعئ ءوسؤ مذمكئندئگئ ونداعان ميلليارد دوللارعا دةيئن جةتةدئ، - دةدئ پرةزيدةنت.
ءتورتئنشئ. ءبئزدئث ةلدةرئمئزدئث ساؤدا-ةكونوميكالئق ئنتئماقتاستئعئن كةثةيتؤدئث ماثئزدئ شارتئ - كولئك-كوممؤنيكاسيالئق جانة لوگيستيكالئق جةلئنئث بولؤئ. بذگئندة قازاقستان «باتئس قئتاي - باتئس ةؤروپا» حالئقارالئق كولئك ءدالئزئن كةثةيتة وتئرئپ، ءوزئنئث گةو ةكونوميكالئق جاعدايئن بةلسةندئ تذردة پايدالانؤدا. قئتاي مةن پارسئ شئعاناعئنداعئ جذك تاسئمالداؤ اعئنئن ذلعايتؤ ءذشئن جاثا تةمئر جولدار سالئنؤدا.
مةملةكةت باسشئسئ «قازاقستان-تذرئكمةنستان-يران، پارسئ شئعاناعئ تةمئر جول قذرئلئسئن قارجئلاندئرؤعا يسلام دامؤ بانكئنئث بةلسةندئ تذردة قاتئسؤئن ذسئنامئن. جالپئ قذنئ ءبئر جارئم ميلليارد دوللاردئ قذرايتئن بذل ذزئندئعئ 963 شاقئرئم تةمئر جول ءبئزدئث ةلدةردئث اراسئنداعئ قارئم-قاتئناس، ةكونوميكالئق ساؤداعا وتة اسةرئن تيگئزةتئن بولادئ دةپ ةسةپتةيمئز»، دةدئ.
بةسئنشئ. ازئق-تذلئك قاؤئپسئزدئگئن نئعايتؤ ماقساتئندا يسلام كونفةرةنسياسئ ذيئمئ اياسئندا ازئق-تذلئك كومةگئن كورسةتؤ جذيةسئن ازئرلةؤ تؤرالئ ذسئنئس ءبئلدئرئلدئ. بذعان يسلام دامؤ بانكئ جانة ذيئمعا مذشة ةلدةردئث ازئق-تذلئك قورئ توپتارئ جذيةسئندة FАО ذلگئسئندةگئ ايماقتئق قوردئث قذرئلؤئ نةگئز بولار ةدئ. ونئث شتاب-پاتةرئن ازئق-تذلئكتئث ةكسپورتتئق الةؤةتئن بةلسةندئ دامئتؤشئ ةل رةتئندة قازاقستاندا ورنالاستئرؤ جايئندا ذسئنئس ايتئلدئ.
- ءسوز سوثئندا، استاناداعئ جةتئنشئ بذكئل الةمدئك يسلام ةكونوميكالئق فورؤمئ ءبئزدئث ةلدةرئمئز اراسئنداعئ ئنتئماقتاستئق پةن ديالوگتئ كةثةيتؤگة جاثا سةرپئن بةرةدئ دةگةن سةنئم بئلدئرةمئن، - دةپ قورئتتئ ءسوزئن پرةزيدةنت.
نذرسذلتان نازاربايةأ فورؤمعا قاتئسؤشئلارعا تابئس تئلةدئ.
فورؤمنئث اشئلؤئندا سونئمةن قاتار د ي ة ف قورئنئث ءتوراعاسئ تؤن مؤسا حيتام، مالايزيا پرةمةر-ءمينيسترئ داتو شري موحد نادجيب تؤن ابدؤل رازاق، دجيبؤتي پرةزيدةنتئ يسمايل گةلة، يسلام دامؤ بانكئنئث پرةزيدةنتئ احماد موحاممةد ءالي ءال-ماداني، تاجئكستان پرةمةر-ءمينيسترئ اكيل اكيلوأ، يندونةزيا أيسة-پرةزيدةنتئ بؤديونو ءسوز سويلةدئ.