ادامنئث جانئ قايدا بارادئ؟

استانا. 3- ماؤسئم. قازاقپارات - ادامنئث تابيعاتئ جاراتئلئسئنان ماثگئلئككة قذشتار. ءاؤ باستان پةندة سولاي جاراتئلعان. ئشكئ داؤئسئ ئلعي دا ماثگئلئكتئ كذبئرلةپ تذرادئ. ءوزئن ءومئر باقي ولمةيتئندةي كورةدئ. وسئدان-اق ماثگئلئك ءومئردئث بار ةكةندئگئنئث اقيقاتتئعئ ايقئندالا تذسةدئ.
None
None

عئلئم نة دةيدئ؟

ادام ولگةن سوث ونئث جانئ جاثا تؤعان سابيگة قونا ما، نةمةسة باسقا پلانةتاعا كةتة مة؟ ادامزات تؤعالئ بةرئ وسئ سذراققا جاؤاپ ئزدةپ كةلة جاتئر. ءبئراق جاؤابئ ءالئ تابئلعان جوق. ادام ءبارئبئر ماثگئلئك ومئردةن ءذمئت ذزبةيدئ. ماثگئلئك ومئرگة سةنبةسة، «مةنةن كةيئن دذنيةنئ توپان سؤ باسسئن» دةپ، ادامدار ءبئر-ءبئرئن وسئ دذنية ءذشئن ءولتئرئپ، قئرئپ تاستار ما ةدئ، كئم ءبئلسئن... ميداعئ كةيبئر كلةتكالاردئث ادام ولگةن سوث دا ءبئراز ؤاقئتقا دةيئن ءومئر ءسذرؤئن توقتاتپايتئندئعئ عئلئمدا دالةلدةنگةن. قازئر سول كلةتكادان شئعاتئن سيگنالدار زةرتتةلؤ ذستئندة. ونئث قذپياسئ اشئلسا، ادامزاتتئث دا كوزئ كوپ نارسةگة جةتةر ةدئ. عئلئمنئث ايتؤئنشا، ادامنئث فيزيكالئق ءتانئ ولگةننةن سوث ودان شئققان جان وزگةشة ءبئر نازئك الةمگة تاپ بولادئ. سول نازئك الةمدة دة جاننئث ءتانئ بولادئ. ءبئراق ونداعئ ءتان جةردةگئدةن باسقاشا، وتة نازئك، استرالدئ دةنة.

ادامنئث ويئ، سانا-سةزئمئ، ةموسياسئ، ءسذيؤئ، كذيؤئ، جةك كورؤئ، جاقسئ كورؤئ، ارمان-ماقساتئ نازئك الةمدة دة وزگةرمةيدئ، ءبئراق وسئ ومئردة ونئ وزگةلةردةن جاسئرؤ مذمكئن بولسا، نازئك الةمدة ونئ ونداعئلاردئث ءبارئ ايقئن كورةدئ نةمةسة سةزئپ-بئلةدئ. نازئك الةمدة ءتئلدئث دة، داؤئستئث دا كةرةگئ جوق، ويشا ذعئنئسا بةرةدئ. قالاعان جةرئنة ويلاعان ساتئندة-اق جةتئپ بارا الادئ. جاقئندئق نةمةسة الئستئق دةگةن ذعئم جوق. ؤاقئت پةن كةثئستئك جةردةگئدةن باسقاشا، مئثداعان جئلدئق ؤاقئت ونداعئ ءبئر سةكؤندپةن تةث. العا، ارتقا، وثعا، سولعا قاراؤ دةگةن جوق، كةز كةلگةن زاتتئ بارلئق قئرئنان ءبئر مةزگئلدة كورة الادئ، - دةيدئ. ХХ عاسئردئث سوثئندا (1970-1995 جئلدار) كوپتةگةن ةلدةردئث وقئمئستئلارئ ادامنئث فيزيكالئق دةنةسئ ولگةن سوث جانئنئث قايدا كةتةتئنئن زةرتتةؤگة قئزؤ كئرئستئ. زةرتتةؤگة ءتذرلئ باعئتتئث وكئلدةرئ: نةيروحيرؤرگتةر، پسيحولوگتار، فيلوسوفتار تارتئلدئ. حالئقارالئق زةرتتةؤ ذيئمدارئ قذرئلئپ، عئلئمي باسقوسؤلار ءوتتئ، ءتذرلئ ةثبةكتةر جازئلدئ. زةرتتةؤشئلةردئث سونداعئ قورئتئندئسئ مئناؤ - ادام ولگةن سوث دا ونئث ساناسئ وشپةيدئ، جوعالمايدئ جانة كوزگة كورئنبةيتئن نازئك الةمدة بذرئنعئداي ءومئر ءسذرؤئن جالعاستئرا بةرةدئ. بذلاي دةؤگة جذرةگئ ؤاقئتشا توقتاپ، كلينيكالئق ءولئمدئ باسئنان كةشكةن جذزدةگةن ادامداردئث ةستةلئكتةرئ، و دذنيةدة كورگةندةرئ مةن سةزگةندةرئ نةگئزگة الئندئ. كوپتةگةن ادامدار ولگةن سوث باسقا الةمگة تاپ بولعانئن العاشئندا سةزبةيدئ ةكةن، سةبةبئ فيزيكالئق الةمدةگئدةي ءبارئن كورئپ، ةستئپ، ءبئلئپ تذرادئ. ءبئراق ءذيدئث ئشئندة قالقئپ جذرگةنئن جانة ءوزئنئث جاتقان دةنةسئن كورگةن سوث عانا ءوزئنئث ءتئرئ ةكةنئنة كذدئكتةنة باستايدئ.

اسئرةسة، بذل ورايدا امةريكالئق پسيحولوگ رةيموند موؤديدئث كلينيكالئق ءولئمدئ باستارئنان وتكةرگةن جذزدةگةن ادامدئ كؤالئككة تارتقان زةرتتةؤلةرئ ماثئزدئ رول اتقاردئ. ونئث زةرتتةؤئنة سايكةس، ءولئپ-تئرئلگةندةردئث 30 پايئزدان استامئ ءوزئنئث ولگةننةن كةيئنگئ جاعدايئن جاقسئ سةزئپ-بئلگةن. كةيبئرةؤئ فيزيكالئق الةمدةگئ وزئنة تانئس جةرلةرگة قئدئرئپ بارعان، كةيبئرةؤئ تئلمةن ايتئپ جةتكئزگئسئز وزگة نازئك الةمگة تاپ بولعان. اؤرؤ سةزئمئ دة، قورقئنئش تا بولماعان. كةيبئرةؤئ جاعئمدئ مؤزئكا ةستئگةندةرئن ايتقان. سونشاما ةستةلئكتةردئث ءبارئ ءبئر-ءبئرئن جوققا شئعارمايدئ، قايتا ءبئر-ءبئرئن تولئقتئرئپ وتئرادئ. كةيبئرةؤئنئث جانئ اسقان جئلدامدئقپةن قارا تؤننةل ارقئلئ زئمئراعان، كةيبئرةؤئ توبةدةن وزدةرئنئث كةرةؤةتتة جاتقان دةنةلةرئن كورگةن، كةيبئرئ ءوز دةنةسئنة قاراعئسئ كةلمةگةن. بولئپ جاتقان جاعدايدئث ءبارئن ةستئپ-بئلگةنمةن، جةردةگئلةر وزدةرئن كورمةگةنئن جانة ايتقاندارئن ةستئمةگةنئن جةتكئزگةن. العاشئندا ةموسيالئق شوشئنؤ پايدا بولعانمةن، ءبئراز ؤاقئتتان سوث وزدةرئنئث جةردةگئگة ذقسامايتئن نازئك دةنةگة ية بولعاندارئن سةزئنگةن. اينالاسئنان وزدةرئنئث بذرئن دذنيةدةن ءوتئپ كةتكةن جاقئندارئن بايقاعان، ولار جذباتئپ، جاثا جاعدايعا بةيئمدةلؤئنة كومةكتةسپةك بولعان. ارتئنان جارقئراعان نذر پايدا بولئپ، كوز الدئنان بذكئل ومئرلةرئن كينو سياقتئ وتكةرگةندةرئن ايتقاندارئ دا بار. كةيبئرةؤئ وزگة الةمنئث شةكاراسئنان وتةر كةزدة كةنةتتةن جةردةگئ تانئنة قايتئپ ورالعئسئ كةلگةن، بولماسا ولگةن جاقئندارئ «سةنئث جةردةگئ ءومئرئث ءالئ بئتكةن جوق» دةپ، كةرئ قايتارعان. كةيبئرةؤئ ورالعئسئ كةلمةي، ءوزئن وزگة الةمدة جاقسئ سةزئنگةن. ادام ولگةن العاشقئ ءذش كذندة ونئث جانئ دةنةسئنئث قاسئندا بولادئ. ياعني العاشقئ ءذش كذندة جان نةمةسة رؤح بوستاندئقتا بولئپ، جةردةگئ قاي ورئندئ قالاسا، سول جةرگة ذشئپ بارا الادئ. ءبئراق ءذش كذننةن سوث باسقا جذيةگة تاپ بولادئ. ذياسئن ئزدةگةن قذس سياقتئ دةلئنةدئ. قايدا بارارئن بئلمةگةن جانعا پةرئشتةلار جول كورسةتةتئن بولسا كةرةك. سوسئن كوككة كوتةرئلةدئ. قذدايعا بارار جولدا فيلتردةن ءسذزئلئپ وتةدئ، ياعني تازالانادئ. جةر بةتئندة ةسكة الاتئن سوثعئ ادامئ قذرئعانشا، كوكتةگئ جان بذل دذنيةمةن بايلانئسئن ذزبةيدئ دةلئنةدئ. كةيئن قذداي بارلئق اقپاراتتئ ذمئتتئرادئ.

الةمنئث وقئمئستئ بيوفيزيكتةرئ اراسئندا ادامنئث فيزيكالئق تانئنةن ءبولئنئپ شئعاتئن، وزئنةن اؤمايتئن استرالدئ، ياعني ةنةرگةتيكالئق دةنةسئ بولاتئنئن تاجئريبة جذزئندة دالةلدةگةندةر بار. باياعئ زاماندا قازاق اراسئنداعئ باقسئ-قذشئناشتار دا بذعان پراكتيكا جذزئندة قول جةتكئزگةن دةپ ايتؤعا بولادئ. نازئك عالامنئث بذل دا ءبئر شةشؤئ تابئلماعان جذمباق سئرئ. ادامنئث ةنةرگةتيكالئق دةنةسئ ونئث بئرگة جاراتئلعان سئثارئ بولسا كةرةك. ءبئراق كوزگة كورئنبةيدئ. ادام ءوزئنئث وسئ سئثارئن كورمةيئنشة ولمةيدئ دةلئنةدئ. تاريحتا، ماسةلةن، رةسةيدئث ةكئ بئردةي ذلئ پاتشايئمئ «دأوينيكتةرئن» كورگةن. كورگةنئ قذرئسئن، ةكةؤئنئث دة اجالئ سودان بولئپتئ. ءبئرئنشئسئن ايتساق، ذلئ پاتشايئم اننا ءيوانوأنا ءوز بولمةسئنة كئرئپ، ذيقئعا جاتقان. كةزةكشئ وفيسةر ءتذن جارئمئندا كوز شئرئمئن الماق بولادئ. سول كةزدة التئن تاقتئ زالدئ كذزةتئپ تذرعان قاراؤئل شاقئرادئ. وفيسةر جةتئپ كةلسة، يمپةراتريسا ءجذزئن تومةن سالئپ، ةشكئمگة نازار سالماي، زالدا ارلئ-بةرلئ ءجذر ةكةن. قاراؤئل دا، باسقا كذزةتشئلةر دة پاتشايئمنئث التئن تاقتئ زالعا قالاي كئرگةنئن بايقاماعانئن ايتادئ. وفيسةر كذتؤشئلةرئنة بارئپ، ذلئ پاتشايئمنئث تاثعالارلئق تذنگئ ءجذرئسئنئث ءمانئن سذرايدئ. ولار «مذمكئن ةمةس» دةپ سةنبةي، ذيقئدا جاتقان اننا ءيوانوأنانئ وياتئپ، ءبارئ بئرگة التئن تاقتئ زالعا بارسا، پاتشايئمنان اؤمايتئن ايةل ءالئ ءجذر ةكةن. بذلارعا نازار دا سالماپتئ، ءجذرئسئن دة توقتاتپاپتئ. اننا ءيوانوأنا تؤرا ءوزئن كورئپ، جاعاسئن ذستايدئ. - بذل الدامشئ ايةل! - دةپ قاراؤئل گةرسوگئ ايقاي سالادئ. - مئنة، ناعئز پاتشايئم! - دةپ اننا ءيوانوأنانئ كورسةتئپ، زالدا جذرگةن ايةلدئ اتؤعا بذيرئق بةرةدئ. سولداتتار مئلتئقتارئن كةزةنة بةرگةندة، پاتشايئمنئث سئثارئ زاماتتا كوزدةن عايئپ بوپ كةتةدئ. اننا ءيوانوأنا «بذل - مةنئ ئزدةپ كةلگةن اجالئم!» دةيدئ قاسئنداعئلارعا جايمةن. كوپ ذزاماي، قايتئس بوپ كةتةدئ.

رةسةيدئث تاعئ ءبئر بيلةؤشئسئ ذلئ ةكاتةرينا پاتشايئم 1796- جئلئ التئن تاقتا وتئرعان ةلةس-سئثارئن كورگةندة شئثعئرئپ جئبةرئپ، جةرگة قذلاپ تذسةدئ. قاتتئ قورئققاننان ينفاركت العان. ةسئن جيماعان كذيئ ةكئ كذننةن كةيئن قايتئس بولادئ. ال گوركيدة جاتقان لةنين ولةر الدئندا، الةمدئك پرولةتاريات كوسةمئنئث «دأوينيگئ» كرةملگة كةلئپ، بارلئق كابينةتتةردئ اداقتاپ شئققان. ونئ كورگةن كوپتةگةن كؤالار بار بولعاندئقتان، بذل وقيعانئ جئلئ جاؤئپ قويؤ مذمكئن ةمةس ةدئ. سوندئقتان ماركستئك ذعئمعا سئيمايتئن بذل شئندئق سئرتقا شئعئپ كةتپةس ءذشئن، شئنئمةن دة كوسةمنئث كرةملگة كةلگةنئن دالةلدةؤ كةرةك قوي. لةنيننئث ولةر الدئندا گوركيدةن ماسكةؤگة كةلگةنئ تؤرالئ رةسمي حابار وسئلاي پايدا بولعان دةگةن ءسوز بار.

ءدئن نة دةيدئ؟

قاسيةتتئ قذراندا: «ءاي، مذحاممةد (س.ع.س.)، ولار سةنةن جان (رؤح) تؤرالئ سذرايدئ: ول ءراببئمنئث امئرئنةن سةندةرگة وتة از مالئمةت بةرئلدئ دة»،- دةلئنةدئ. ياعني شاريعات بويئنشا رؤح جايلئ تةرةث كةتؤگة رذقسات بةرئلمةيدئ. مذنئ پايعامبارئمئز مذحاممةد (س.ع.س) ءوزئنئث ءبئر حاديسئندة: «رؤح جايلئ تةرةث كةتة بةرمةثدةر، سةبةبئ سةندةردةن الدئثعئ قاؤئمدار رؤح جايئندا تةرةث كةتكةندئكتةن، جولدارئنان اداسئپ كةتكةن، سوندئقتان سةندةر دة بذل جايئندا تةرةث كةتسةثدةر، جولدان اداساسئثدار»،- دةپ تذيئندةگةن. ادام - بذل ومئردة ذيقئدا، ولگةن سوث عانا ويانادئ. اجال - ءومئردئث ءبئتؤئ ةمةس، باسقا دذنية ةسئگئنئث اشئلؤئ. اللا جولئندا ومئرلةرئن قيعان شةيئتتةر وزدةرئنئث ولگةنئن بئلمةيدئ جانة وزدةرئن وسئ ومئردة ءتئرئ ءجذرمئز دةپ ةسةپتةيدئ دةلئنةدئ. ال قابئردة ماثكذر مةن نذثكئردئث جاؤاپ الاتئنئن بئلةمئز. ولگةن ادامنئث جانئ قيامةت-قايئمعا، ياعني اقئرزامانعا دةيئن بارزاح الةمئندة (جذماق پةن توزاقتئث اراسئندا) ساقتالادئ. قايتئس بولعان ادامنئث جانئ ءبئزدئ كورة الادئ جانة ةستي الادئ. ءبئراق بايلانئسقا تذسة المايدئ. ادام ولگةن سوث، ونئث امال داپتةرئ ءبئرجولا جابئلادئ. ءبئراق ارتئنا جاقسئ ءئس، ئزگئلئكتئ امال، يماندئ بالا-شاعا، ادامدارعا پايدالئ كئتاپ سياقتئ ئزگئ ئستةر قالدئرسا، ونئث ساؤابئ، قاشان سارقئلعانشا، مارقذمدارعا جازئلا بةرمةك. ال تئرئسئندة ءبئر جاماندئقتئث باستاؤئ بولعان بولسا، ول جاماندئق ادامداردئث اراسئندا قاشان توقتاعانشا، كذنالارئ ولگةن سوث دا ارتتئرئلا بةرةتئن بولادئ.

ءدئن بويئنشا، جانناتتئث دا، توزاقتئث دا سانئ جةتةؤ دةلئنةدئ. بئرةؤ جذماققا تئكةلةي بارسا، بئرةؤ جذماققا توزاق ارقئلئ بارادئ. ءتورت پايعامباردئث كوكتة ءتئرئ ةكةنئ ايتئلادئ. پةيئشتة اؤرؤ-سئرقاؤ، ذيقئ بولمايدئ. سذتتةن اق، بالدان ءتاتتئ كاؤسار (ءشاربات) بولادئ. جةتئ توزاقتئث ذستئنة سالئنعان سيرات كوپئرئ، ياعني قئلدان جئثئشكة، قئلئشتان وتكئر جول بولادئ. ال جذماقتئث ورنئ قايدا دةسةك، پةيئش جاراتئلعاننان بةرئ جةتئ قات كوكتئث ذستئندة ةش جةرگة تيمةي تذراتئنئ ايتئلادئ. قانشا جةسةث دة تاؤسئلمايتئن ءتاتتئ جةمئس بولادئ. ءذر قئزدارئ قول قؤسئرئپ قئزمةت ةتةدئ. ادام تذسئنة ادةتتة ولگةن جاقئندارئ جاس كذنئندةگئدةي كئرةدئ. بئردة ءبئر ولمةلئ كةمپئر پايعامبارئمئزعا كةلئپ: «مةن جذماققا كئرةمئن بة؟» دةپ سذرايدئ. پايعامبار: «جوق، كئرمةيسئث» دةيدئ. كةمپئر قايعئدان جئلاي باستاعاندا: «جذماققا كارئ ادامدار كئرمةيدئ، سةن باياعئ جاس كذيئثة ورالئپ كئرةسئث» دةپ جذباتقان ةكةن پايعامبار. بذدان جذماقتا ادامداردئث جاس كةيپئنة قايتا ورالاتئنئ بةلگئلئ بولادئ.

جذماق، توزاقتئث تذراعئ قايدا دةگةنگة دة توقتالا كةتةلئك. كةزئندة مئناداي سذمدئق حابار تالايلاردئث زارة-قذتئن العان. 1978- جئلئ ا ق ش-تئث عارئش كةمةسئندةگئ استروناأتار «توزاق كذننئث ورتاسئندا. ونداعئ جانئپ جاتقان ادامداردئ كوردئك» دةپ، 70 سةكؤند بويئ قاتتئ ازاپتان قينالئپ جاتقان ادامداردئ باقئلاپ قانا قويماي، فوتوسؤرةتكة دة ءتذسئرئپ العان. بذل وقيعا عالئمداردئث اراسئندا ذلكةن تالاس تؤدئرعان. ءدئندارلار بذعان قارسئ شئعئپ، توزاقتئ كورؤ مذمكئن ةمةسئن، استروناأتاردئث كوزئنة كورئنگةن جئن-شايتان ةكةنئن ايتقان. ءدئن بويئنشا، توزاق بذل دذنيةلئك مةكةن ةمةس، ياعني كذن جذيةسئندة ورنالاسپاعان، بارزاق تا عارئش كةثئستئگئندة ةمةس، ءبئز بئلةتئن دذنيةنئث سئرتئنداعئ عايئپ الةمئ. ءارئ توزاق - ةث ئستئق مةكةن، دذنيةدةگئ ةث ئستئق زاتتاردان 70 ةسة ئستئق دةلئنةدئ. ال عالئمدار بذگئندة كذننةن دة ئستئق جذلدئزدار بارئن اشئپ وتئر. نة دةسةك تة، ادام جانئنا، ارعئ دذنيةگة قاتئستئ عئلئمي زةرتتةؤلةر ازئرگة تةك بولجام عانا. ونئث انئق-قانئعئن ءبئر اللا عانا بئلةدئ.

تورةعالي تاشةنوأ

دةرةككوز: «ايقئن» گازةتئ

سوڭعى جاڭالىقتار