ةل سئرتئنداعئ ةمتيحان

ةندئ بذگئن ابدةن ذيرةنئسئپ قالعان سذيئكتئ قالامئزبةن قوشتاسار كةز دة كةلئپ جةتتئ. قيمايسئث... قالاي بولعاندا دا، وسئ قالادا مةنئث ستؤدةنتتئك ءومئرئم ءوتتئ ةمةس پة؟! مةنئث جاسئمنئث كةم دةگةندة ةكةؤئن جاساپ تاستاعان ذلكةن اعايلارئمئزدان ستؤدةنتتئك ءومئرئ جايئندا سذراي قالساث، تؤرا ءبئر تاؤسئلماس داستان سةكئلدئ قئپ ايتئپ بةرةدئ. بذل شاق - ستؤدةنت بولعان ادام ءومئرئنئث ماثگئلئك ةستة ساقتار بولئگئ. دةگةنمةن دة ةل ئشئندة ءجذرئپ ستؤدةنت بولؤ مةن ماتةريكتئث شةتئندة، وتان-انامئزدان جةتئ مئث شاقئرئم الئستا بولؤدئث ايئرماشئلئعئ جةر مةن كوكتةي. ءبئر قالا، 20 ميلليون قئتاي، 40 قازاق. باقانداي بةس جئل... وسئ بةس جئل ئشئندة ةل سئرتئندا قانشاما ةمتيحان تاپسئردئق. ساباقتئث سئناقتارئنان دا، ءومئردئث سئناقتارئنان دا وتتئك.
ءوز باسئم جالپئ ورتا ءبئلئم الؤعا كةتةتئن 11 جئلدئث ئشئندة 7 مةكتةپ، 3 قالا اؤئستئرئپپئن. ءبئر سئنئپتا ارئ كةتسة ةكئ جئلداي عانا ؤاقئت وتكئزدئم. قورشاعان ورتاعا، اينالاما، سئنئپتاستارئما ةندئ تولئق ذيرةنئپ، باؤئر تارتا بةرةر ؤاقئتتا تاعئ دا ءبئر سةبةپتةر تابئلئپ، مةكتةپ اؤئستئراتئن كةز كةلةتئن. بذنئث جاعئمدئ دا، جاعئمسئز دا جاقتارئ بولدئ. جاعئمدئسئ - پايداسئ كوپ بولماسا دا كوپتةگةن تانئس جينادئم، جاثا ورتاعا تةز ءسئثئسئپ كةتؤ، ادام تانؤ، ءتئل تابئسؤ ادئستةرئن ذيرةندئم، ادامنئث نةبئر ءتذرئن كوردئم. جاعئمسئزئ - جيناعان تانئستارئمنئث سانئ كوپ، ساپاسئ شامالئ-اق ةدئ. كئمدة-كئممةن ءتئل تابئسا كةتسةم دة، اراقاتئناسئمدئ ارئ قاراي دامئتؤعا، جاراستئرؤعا مذمكئندئك تؤا قويمادئ. الئستان سةرمةپ نة كةرةك، تذراقتئ دوستارئم از بولدئ. دوستان جذرداي بولدئم دةپ وتئرعانئم جوق. دوس-جاراندارئم جةتكئلئكتئ ةدئ، ةشقاشان جالعئز جذرمةدئم. دةگةنمةن «مئناؤ مةنئث ةث جاقئن دوسئم» دةيتئندةي ةتةنة سةرئگئم بولمادئ.
ذزاق جئلعئ استانامئز الماتئدا تؤسام دا، العاش مةكتةپ تابالدئرئعئن اكة-شةشةمنئث تؤعان جةرئ - قئزئلوردا وبلئسئ، ارال اؤدانئ، قاراتةرةث اؤئلئندا اتتادئم. سول كةزدةن باستاپ سوثعئ قوثئراؤ شئرئلئن ةستئگةنگة دةيئنگئ مةكةن ةتكةن جةرلةرئمدئ ءوسؤ-ورلةؤ تراةكتورياسئ بويئنشا سئزئلعان دياگرامماعا تةثةؤگة بولادئ. قاراتةرةث - الماتئ - قئزئلوردا - الماتئ - استانا. بذگئندة وسئ تراةكتوريانئث سئزئعئ مذلدةم ذزارئپ، ماتةريك شةتئنة دةيئن جةتئپ وتئر. قذداي ءساتئن سالئپ، تةك قئتايدئث عانا ةمةس، الةمنئث ةث دامئعان، كوركةم، الدئثعئ قاتارداعئ قالالارئنئث ءبئرئ - شاثحايدا ستؤدةنتتئك ءومئرئمدئ وتكئزؤگة مذمكئندئك تؤدئ.
مذقان جانة مةن
بذرئن-سوثدئ شةتةلگة شئعئپ كورمةگةندئكتةن، مةن ءذشئن بذل ءبئر ءتاتتئ ءتذس سةكئلدئ بولدئ. جيئرما شاقتئ ادامنان تذراتئن توپپةن كةلسةم دة، العاشقئ ةكئ-ءذش كذن جالعئزدان-جالعئز ءجذردئم. وقؤ ورنئنان الئس كةتپةي، جاقئن ماثايدئ زةرتتةي باستادئم. ءبئز وقئعان پةداگوگيكالئق ؤنيأةرسيتةت قئتاي ءتئلئن ذيرةتؤدةن ةث ذزدئك وقؤ ورنئ بولعاندئقتان، مذنداعئ شةتةلدئكتةر سانئ ةداؤئر كوپ ةدئ. سوندئقتان دا جةرگئلئكتئ قئتايلاردئث شةتةلدئكتةرگة كوزئ ذيرةنگةن. ءبئر-ةكئ اؤئز اعئلشئنشاسئن ايتئپ، وزدةرئ-اق كةلئپ ءتئل تابئسئپ كةتة بةرةتئن. مةكتةپتةگئ كةزئمنةن اعئلشئن تئلئنة جةتئك ةدئم. بةس-التئ جئل وقئعان اعئلشئنشامدئ تةك قازاق اپايلارئممةن عانا ةمةس، شئن شةتةلدئكتةرمةن سذحباتتاسئپ ئسكة اسئرعانئما ءمازبئن. وزئممةن-ءوزئم ءجذرئپ، كةي ؤاقئتتا اينالامدا باسقا دا قازاقتار بارئن ذمئتئپ كةتةتئنمئن. جالعئز ةمةس ةكةنئم ةسئمة ءتذسئپ، وتانداستارئمدئ ئزدةدئم...
ماثايدئ ارالاپ، جان-جاقتئ زةرتتةپ، جاتاقحاناعا قاراي تارتتئم. كئرة بةرئستة ورنالاسقان ديأاندا مةنةن بويئ تاپالداؤ، ءسال تومپيعان بئرةؤ شالقيئپ وتئر. بئردةن تاني كةتتئم، بئزبةن بئرگة ذشئپ كةلگةن ساپارلاسئم مذقان ةدئ. جانئنا وتئرئپ، ءجون سذراستئم. ايتةؤئر اثگئمةمئز بئردةن جاراسا كةتتئ. ول كةزدة ءبئزدئ ةكئ-ءذش ادامنان بولمةلةرگة ءبولئپ تاستاعان ةدئ. سول كةش ءبئراز اثگئمةلةسكةن سوث كةلةسئ كذنئ مذقان مةنئ ءوز بولمةسئنة شاقئرئپ، كورشئلةستةرئمةن تانئستئردئ. ولارمةن دة تةز شذيئركةلةسة كةتئپ، مةن اؤئلدان اكةلگةن قازئ، ذساق-تذيةك كامپيت-پةشةنةيئم (پةچةنة) بار ةكةنئن ايتئپ، ءوز بولمةمة شاي ئشؤگة شاقئردئم. ادام وزئنة مئنةز-قذلقئ ساي قاتارلاستارئن ئزدةيدئ عوي، جةثئل ذعئسا كةتتئك. تةك ءتئل وقؤعا بةرئلگةن ءبئر جئلدئث ئشئندة عانا ونئمةن انئق بئرگة بولاتئنئمدئ بئلسةم دة، الداعئ ؤاقئتتا دا ارامئزدئث اجئراي قويماسئنا ئشتةي سةنئپ وتئردئم.
ةلگة بارؤدئث چةمپيونئ
العاشقئ ؤاقئتتا ءبارئمئز ءبئر-ءبئرئمئزدئ زةرتتةؤمةن بولدئق. جاسئراتئنئ جوق، ادةپكئدة اركئم ءوز قئرلارئن كورسةتئثكئرةمةي، كوپ اشئلماي ءجذردئ. بارلئعئ بئرئنةن-ءبئرئ وتكةن ءدانئشپان، اقئلمان بولدئ. كةز كةلگةن نارسةگة بولا ءسوز جارئستئرئپ، كادئمگئدةي داؤعا اينالدئرئپ، ايتةؤئر وزئثدئكئن دالةلدةگةنگة دةيئن تئنبايتئن ةدئك. وسئنداي جاعدايدا مذقان اؤزئ قذرعاپ، دةمئ ءبئتئپ قالسا دا ءوز پئكئرئنةن تايمايتئن جانة وعان باسقالاردئ سةندئرمةيئنشة توقتامايتئن. كةيدة ونئمةن داؤلاسؤ باستالا بةرگةندة-اق «سةنئكئ دذرئسپةن» قذتئلاتئن ةدئك. مذقان ماعان ةرتة ةسةيگةن سةكئلدئ كورئنگةن. اؤزئ تئنئم تاپپايتئن دوسئم ءبئز بذرئن-سوثدئ ةستئپ، ءتئپتئ ويلانئپ كورمةگةن نارسةلةر جايئندا اثگئمة قوزعايتئن. باسئندا-اق بايقاعانئم، ول بئزبةن اثگئمةلةسئپ وتئرئپ تا قول تةلةفونئنا تئنئم بةرمةيتئن. تةلةفون باستئرمالارئن ذزدئكسئز تئرسئلداتئپ، الدةكئمدةرمةن حات-حابار الئسئپ وتئراتئن. ونئسئ ازداي، اثگئمة ورتاسئندا ورنئنان اتئپ تذرئپ، تئنئمسئز تةلةفونئن قذلاعئنا باسئپ، ذزاپ كةتةتئن. مذنداي قئلئقتارئنا قاراپ، مةن ونئث وقؤدان باسقا دا ءبئراز تئرلئكتةرئ بار ةكةن دةپ ويلايتئنمئن. ءبئراق ءالئ جاقئن ارالاسا قويماعان سوث بئتپةي جذرگةن شارؤاسئ نة ةكةنئن سذراماپ ةدئم. كةيئننةن ءبئلدئم. بئتپةي جذرگةن شارؤاسئ - قئز-قئرقئننئث جايئ ةكةن. «مةن بولاشاقتا ايةلئمنئث كوزئنة ءشوپ سالماؤئم كةرةك، سول سةبةپتئ جاس كةزئمدة قئزداردئ كورئپ قالعانئم دذرئس». بذل مذقاننئث ذنةمئ اؤزئندا جذرةتئن ءسوزئ بولاتئن.
بويئ شامالئ-اق، ءبئراق ءتئلئ وتكئر مذقان ءبئز تانئسؤعا اپتالاپ، ايلاپ باتا الماي جذرةتئن قئزداردئ ةكئ-اق مينؤت ؤاقئتتئث ئشئندة اينالدئرئپ، ونشاقتئ مينؤتتان كةيئن «و-حا-حا-لاپ»، كةلةسئ كةزدةسةتئن جةرئن كةلئسئپ وتئراتئن. ءوز ارامئزدا مذقاندئ «ةلگة بارئپ قايتؤدان چةمپيون» اتايتئنبئز. قازاقستانعا بارئپ قايتؤ تؤرالئ وي ساناسئنا ساپ ةتة قالدئ ما، سول ساتتةن-اق سةبةپ ئزدةپ، امال قئلا باستايتئن. ءار بارئپ قايتقان سايئن ءبئر بولاشاق جارئن بةلگئلةپ كةلةدئ. ةلگة، قئزئنا جةتكةنشة اسئعئپ جذرةدئ دة، قايتا ورالعاندا جاثا ماحاببات سةزئمئن ارقالاپ كةلةتئن. «باياعئث قايدا؟» - دةگةن سذراققا سال جئميئپ، ءبئر كوزئن قئسئپ قانا ءذنسئز جاؤاپ بةرةتئن ةدئ. جالپئ، بذل دوسئمنئث جاستايئنان كوپتئ كورگةنئ، الةؤمةتتئك جاعدايئ دا جوعارئلاؤ ةكةنئ سئرتتان-اق بايقالئپ تذراتئن. دةگةنمةن ماعان مذقاننئث بويئنداعئ ةث ذنايتئن قاسيةتئ - ونئث قاراپايئمدئلئعئ ةدئ. نةبئر دوكةيلةردئث بالالارئنداي كوكئرةگئن ةشقاشان كةرمةيتئن. سئيلاستئققا كةلگةندة ادام تالعامايتئن. ذقئپتئ، قاراپايئم، تاربيةلئ، سوزگة جذيرئك، شةشةن، اقكوثئل جانة دوستئققا وتة ادال بولدئ.
«داباؤ» مةن «گاماؤ»
سوزگة وتة شةشةن مذقان دوسئم جةثئلدئكپةن بةرئلة سالعانعا دا كونبةي، ارتئنان ايتةؤئر بئردةمة قوسئپ ايتئپ قالاتئن. ارينة، تاباندئلئق - جاقسئ قاسيةت. ءبئراق بذل قاسيةتئنئث وزئنة جاعئمسئز تيةتئن جاقتارئ دا بولدئ. ءبئر كذنئ تاماقتانئپ كةلةيئن دةپ ؤنيأةرسيتةت ماثئنداعئ ذيعئر رةستورانئنا بارعانبئز. لاعمان مةن پالاؤعا تويئپ الئپ، ذيگة قايتار بةتتة مذقان ءبئر بولمةدة تذراتئن ةرجان دةگةن دوسئمئزدئث ءوتئنئشئ بويئنشا وزئمةن بئرگة ءبئر تارةلكة پالاؤ الئپ كةتكئسئ كةلدئ. قئتاي تئلئندة تاعامدئ ذيگة الئپ كةتؤدئ «داباؤ» دةيدئ. مذقان سول «داباؤنئ» مةثزةگةن ويمةن سذق ساؤساعئمةن پالاؤدئ نذسقاپ، «كاماؤ» دةپ قويئپ قالدئ. «كاماؤ» - قئتاي تئلئنةن اؤدارعاندا «تذماؤراتؤ» دةگةن ماعئنانئ بئلدئرةدئ. مذنئث نةنئ مةثزةگةنئن تذسئنبةگةن قئزمةتشئلةر اث-تاث بولئپ، ءبئر-بئرئنة قارايدئ. وعان قينالاتئن مذقان جوق، ءذستئ-ذستئنة ساؤساعئن شوشايتئپ الئپ، «ةي، مئناؤ... كاماؤ دةيمئن»، - دةپ ذزدئكسئز قايتالايدئ. جان-جاعئنا قاراپ: «مئنالار نةگة ءموليئپ تذر، داأاي، تةزئرةك-تةزئرةك»، - دةپ الگئلةردئ تئقسئرا تذسةدئ. بةيشارا قئزمةتشئلةر ءالئ دة تذك تذسئنةر ةمةس. سالدةن سوث دوسئمنئث كوثئلسئزدةنة باستاعانئن بايقاپ قالعان بئرةؤئ ءبارئن ةندئ ذققانداي، «وه، تذرا تذرئثئز» دةپ، ءارئ قاراي زئر جذگئرئپ كةتتئ. مذقان ءماز، ةكئنشئسئنة:
«مئنة، مئناؤ ءتذسئندئ، ول - مولودةس، ال سةن - مولودةس ةمةسسئث... ءوز ءتئلئثدئ بئلمةگةنئث قالاي؟!» - دةپ مئرس-مئرس كذلئپ قويادئ. ءبئر كةزدة الگئ قئزمةتشئ قولئنا ءبئر كةسة ئستئق سورپا ذستاي كةلئپ، مذقانعا ذسئنادئ. ول سورپانئ مةنئث بةيشارا دوسئم تذماؤراتئپ قالعان ةكةن دةگةن ويمةن اكةلگةنئ ءسوزسئز. مذقاننئث قاباعئ تذيئلة ءتذستئ: «ءاي، سورپانئث نة كةرةگئ بار ماعان؟ مئنة، مئناؤ كاماؤ!». قئزمةتشئلةر ةندئ شئنئمةن ساسا باستادئ. نة ئستةرئن بئلمةگةن ةكةؤئ اكئمشئسئن شاقئرئپ كةلؤگة كةتتئ. ول كةزدة ءتئلدئ ةندئ ذيرةنة باستاعان ءبئز مذقانعا:
«ءاي، مذمكئن باسقا ءسوز شئعار»، - دةپ قويامئز. ول: «مةن قئتايعا كةلةر الدئندا ءتئلدئ وقي باستاعانمئن. جاقئندا عانا سوزدئكتةن قاراعام، داؤلاسپاثدارشئ مةنئمةن»، - دةپ ءبئزدئ بةتتةتةر ةمةس. بذرئن كوپتةگةن شةتةلدئكتةرگة قئزمةت ةتكةن تاجئريبةلئ اكئمشئ كومةككة كةلدئ. ئمداپ، ساؤساقپةن كورسةتئپ، ايتةؤئر وزئمئزشة ءتذسئندئرئپ جاتئرمئز. قايتا-قايتا «كاماؤ» دةپ قويامئز. ءسال ويلانئثقئراپ قالعان ول تئرقئلداپ كذلة باستادئ. «مذمكئن «كاماؤ» ةمةس، «داباؤ» شئعار؟!» - دةدئ. مذنئ ةستئگةن مذقاننئث ءبئر ساتكة ءتذرئ وزگةرئپ كةتتئ دة، سالدةن سوث ماثدايئن ذرعئلاپ، ول دا الگئنئث كذلكئسئنة قوسئلا كةتتئ. جاعدايدئ دةر كةزئندة رةتتةگةن اكئمشئ كةيئننةن بئزگة: «ءاي، سول كةزدة قاستارئثدا مةنئث بولعانئم قانداي جاقسئ بولدئ. ايتپةسة، مئنا ةكةؤئ ماعان: «ءبئر مةيمان تاماعئمئز اؤرؤ مالدئث ةتئنةن جاسالعان دةپ شاعئمدانئپ جاتئر» دةپ ذرةيلةنئپ كةلگةن ةدئ»، - دةيدئ.
يرةلةثدةي قاشقان يةروگليف
جالپئ، ساباق ذستئندة قئتاي ءتئلئن ذيرةنؤ بارئسئندا بئزگة اسا كوپ قيئندئق تؤعان جوق. العاشقئدا جاتپاي-تذرماي وقؤمةن بولدئق. ذرانئمئز تةك بئرةؤ عانا: وقؤ، وقؤ جانة وقؤ... ازانعئ ساعات سةگئزدةن تذسكئ ون ةكئگة دةيئن ساباق. ون ةكئدةن ءبئر جارئمعا دةيئن ءذزئلئس. كةشكئ بةسكة دةيئن تاعئ دا ساباق. ول از بولعانداي، كةشكئ ساباق بئتئسئمةن تةز-تةز تاماقتانئپ الئپ، كئتاپحاناعا جذگئرةمئز. تاس قاراثعئ بولعانعا دةيئن يةروگليف جاتتايمئز. باسئندا قئزئق كورئنگةن بذل ادةت كةيئننةن شارشاتئپ، جالئقتئرا باستادئ. قئتاي ؤنيأةرسيتةتتةرئندة جاتاقحاناسئ تار، بولمةلةستةرئ كوپ ستؤدةنتتةردئث سذراؤئ بويئنشا ارنايئ اؤديتوريالار بةلگئلةنئپ قويئلعان. مذنداي اؤديتوريالار تاؤلئك بويئ اشئق تذرادئ. يةروگليف جازئپ وتئرئپ، سول بولمةنئث ئشئندة ذيئقتاپ كةتكةن كةزدةرئمئز دة بولدئ. قئسقاسئ، ساباققا بار ئنتامئزبةن كئرئستئك.
جاس اعزاعا تذسكةن شامادان تئس جذك كةيبئرةؤلةرئمئزدئث پسيحيكامئزعا دا اسةر ةتكةن سةكئلدئ. ءبئر كذنئ اسقار مةن جانئس دةگةن ةكئ دوسئم بولمةلةرئندة ءتذن اؤعانشا يةروگليف جازادئ. ءبئر بولمة، ةكةؤدةن-ةكةؤ... شئتئرلاپ اؤدارئلعان كئتاپ بةتتةرئ مةن يةروگليف بةينةلةرئن قايتالاپ، اق قاعاز بةتئمةن يرةلةثدةي جذگئرگةن قالام ساپتئث دئبئسئنان باسقا دئبئس جوق. تئم-تئرئس. ءبئر ساتتة اسقار ورنئنان ذشئپ تذرئپ: «قوي، بولدئ، تةزئرةك جاتؤ كةرةك!» - دةيدئ.
- ءوي، نة بولدئ، ءالئ ءبئر ساعاتتاي جازامئز دةپ كةلئسئپ ةدئك قوي، - دةيدئ جانئس نارازئلئق ءبئلدئرئپ...
- ءيا، كةلئسؤئن كةلئستئك. ءبئراق بذلاي بولمايدئ. جاثا عانا ةكئ مينؤتتاي ءبئرءتذرلئ كذي كةشتئم. ءبئر كةزدة ءبئر يةروگليف جئبئرلاي باستادئ. ونئث ارتئنان قالعاندارئ دا قوزعالا بةردئ. سوسئن يةروگليفتةردئث ءبارئ يرةلةثدةي قاشتئ. ةندئ ءبئر مينؤتتاي وتئرسام، مةن ولارمةن سويلةسة باستاؤئم مذمكئن. باسئم ورنئندا تذرعاندا تةزئرةك جاتئپ، دةم الايئن... داپتةرئثة قاراپ ال، يةروگليفتةرئث قوزعالماي تذرعاندا سةنئث دة دةم العانئث دذرئس...
- ءماس-ساعان!.. شئنئمةن دة سذمدئق ةكةن. بولمايدئ، جاتساق جاتايئق...
پؤشكين بولؤدئث پايداسئ
قئتاي ءتئلئ - قانداي ئنتاثمةن وقئساث دا ءجذز پايئزعا مةثگةرئلمةيتئن ءتئل. اسقار دوستئم بار كذشئن سالئپ وقئسا دا، ءتئل بئردةن بةرئلة قويمادئ. ءتئل يگةرئلمةي جاتئر، ءبئراق سئنئپ بارئسئندا ءجيئ وتكئزئلئپ تذراتئن باقئلاؤ سئناقتارئن تاپسئرؤ - مئندةتئ اسقاردئ شاشئنئث بذيرالئعئنا قاراپ، ءوز ارامئزدا «پؤشكين» دةپ اتاؤشئ ةدئك. سول پؤشكينئمئزدئث ءبئر كذنئ اؤديتوريا جانئندا كوثئلسئز تذرعانئن بايقاپ، قاسئنا جاقئندادئق.
- قالايسئث، پؤشكين؟ كوثئلسئزسئث عوي، پؤشةكة؟!
- امانشئلئق... قازئر ءبئر ماثئزدئ باقئلاؤ بولادئ. تاث اتقانعا شةيئن وتئردئم، ذققانئم شامالئ. توقساننئث قورئتئندئ باعاسئنا اسةر ةتةتئن سئناق. اپاي قاتاث، ةسئكتةن كئرةردة قالتاثا دةيئن تةكسةرةدئ. شپارگالكالارئمدئ (ذرلئق قاعاز) قالاي الئپ وتةرئمدئ بئلمةي تذرمئن. تةك قالام مةن وشئرگئشكة عانا رذقسات ةتةدئ.
ءبئز وعان بةرةتئن كومةگئمئز بولمادئ. ويتكةنئ شاثحايعا ةكئ توپ بولئپ كةلگةنبئز. اسقار ونشاقتئ بالامةن مةنئث توبئمنان ءبئر ايداي ؤاقئت بذرئن جةتكةن ةدئ. وقؤ باعدارلاماسئ بويئنشا دا ءبئر ايعا وزئپ كةتكةن-دئ. ونئث ارقاسئنان قاعئپ، جئگةرلةندئرةتئن ءبئر-ةكئ اؤئز ءسوز ايتؤدان باسقا نارسة قولئمئزدان كةلمةدئ:
- بةكةردةن-بةكةر پؤشكين ةمةسسئث عوي. پؤشكين وتة اقئلدئ بولعان جوق پا؟! ايتةؤئر، ءبئر جولئن تاؤئپ تاپسئرارسئث...
اسقار ءسال ذندةمةي، ويلانئپ تذرئپ:
- ءيا، راس، مةن پؤشكينمئن عوي... ؤر-را، تاپتئم! ةندئ ويئم وثئنان شئقسئن دةپ تئلةثدةر. ةكئ ساعاتتان كةيئن كورئسةرمئز - دةپ قؤانا داؤئستادئ.
ءبئز تذككة تذسئنگةن جوقپئز. ةكئ ساعاتتان كةيئن اسقارئمئز سئناقتان شئقتئ. باستاپقئداي ةمةس، كوثئل-كذيئ مذلدةم وزگةشة. ءالسئن-ءالسئن ئرجيئپ قويادئ... جذزئنة ذيالاعان كذلكئسئنة مذقيات قاراساث، ءبئر قؤلئقتئث ءئزئن بايقايسئث. ماسةلة بئلاي بولئپتئ. ءبئز پؤشكين ةكةنئن ةسئنة سالعاندا، ونئث كوز الدئنا ءوزئنئث وبرازئ كةلة قالئپتئ. شاعئن بذتاعا ذقساپ، قاپ-قالئث، بذيرا بولئپ وسكةن شاشئ ويئنا تذسةدئ. سودان سوث قذراق-قذراق قاعازدئث بةتئنة تذنئمةن جازعان شپارگالكالارئن كئشكةنتاي وراما ةتئپ، نئعئزداپ الئپ، بذيرا شاشئنئث اراسئنا سذثگئتئپ جئبةرئپتئ. بولمةگة كئرة بةرئستة اپايئ شئنئمةن تةك ونئث ةكئ قالتاسئن عانا قاعئپ، جايعاساتئن ورنئن سئلتةپ جئبةرگةننةن كةيئن جانئنا جولاماپتئ. ويلانئپ وتئرعان كةيئپكة تذسكةن اسقار باسئن قاسئعان بولئپ، شاعئن ورامالاردئ ءبئر-بئرلةپ شئعارئپ الئپتئ. ءسويتئپ، پؤشكينئمئز باقئلاؤ جذمئسئنان توقسان پايئزدان جوعارئ بال جيناپ، سئنئپ ئشئندةگئ ةث جوعارئ ناتيجةنئ كورسةتئپتئ. اپاي قاتتئ ريزا بولعانعا ذقسايدئ. «كةيدة سةندةردئث «پؤشكين» دةگةندةرئث مازاققا ذقساپ، جئنئما تيةتئن. كادئمگئدةي ئزام كةلةتئن. ةندئ بذگئن وسئ كةلةمةجدةرئثنئث پايداعا اسئپ وتئرعانئن قاراسايشئ» دةپ قالجئثداپ قويادئ...
«سيئر» مةن «ساؤئنشئ»
دةگةنمةن ومئرلئك تاجئريبةدة ءدارئس ذستئندةگئدةي ساتتئلئك بولا بةرمةيدئ. العاشقئ جئلدارئ ويئمئزداعئنئ جةتكئزة الماي، جاثئلئپ قالاتئن كةزدةرئمئز تالاي رةت بولدئ. ءبئر كذنئ اقئل مةن دياس دةگةن جولداستارئم «سيئر ةتئن جةؤئمئز كةرةك» دةگةندئ ءتذسئندئرؤ ءذشئن تةك اؤئزدارئن عانا ةمةس، تذگةل دةنةلةرئن قيمئلعا كةلتئرگةنئ بار. بئردة-ءبئر يةروگليف تانئمايتئن ةكةؤئ قئتاي اسحاناسئنا بارادئ. ءمازئر بةتئندةگئ سؤرةتتةردة بةينةلةنگةن قاپتاعان قئزئل ةتتئث قايسئسئ شوشقانئكئ، قايسئسئ باسقانئكئ ةكةنئن ايئرا الماي، ذزاق قاراپ تذرادئ. ءبئر ساتتة دياستئث باسئنا كةرةمةت وي كةلةدئ. «ايتئپ تذسئندئرة الماساق، كورسةتةمئز! اقئل، كومةكتةسشئ!». ةكةؤئ ورئندارئنان تذرادئ. ادةپكئدة مذنئث ويئن تذسئنئثكئرةي قويماعان اقئل دياستئث قيمئلئن باقئلاپ وتئرادئ. ءبئر كةزدة دياس ةكئ قولئنئث سذق ساؤساقتارئن توبةسئنة قويئپ، ءسال ةثكةيئپ، «مؤ-مؤ» دةپ موثئرةي باستايدئ. ونئث ويئن ةندئ عانا تذسئنگةن اقئل ةثكةيگةن دياستئث قاپتالئنا وتئرا قالئپ، ساؤئنشئنئث قيمئلئن جاسايدئ. قئتايلار ءبئرئن-ءبئرئ ءتذرتئپ شاقئرئپ الئپ، تئرق-تئرق كذلئپ: «مئنالاردئ قارا!» - دةپ، ساؤساقتارئمةن نذسقاپ كورسةتةدئ. رولگة ابدةن كئرئپ كةتكةن دوستارئم سول ساتتة جاساپ تذرعان قئلئقتارئنئث تالايدئ كورگةن قئتايلار ءذشئن دة ةرسئ ةكةنئن ةندئ اثعارئپ، ولارعا قوسئلئپ كذلةدئ. ءبئر ساتكة ئثعايسئز جاعدايعا تذسسة دة، ةكةؤئ ايتةؤئر ءبئر امالئن تاؤئپ، سونشا قيئنشئلئقپةن قول جةتكئزگةن سيئر ةتئن ارمانسئز جةپ، تئثقيئپ تويئپ الئپ، جاتاقحاناعا بةت الئپتئ. بالالاردئث بذل قئلئعئ كةشئرئمدئ ةدئ. جاثا عانا كةلگةن، وثئ مةن سولئن، ءتذسئ مةن ءوثئن ءالئ اجئراتا الماي جذرگةن جاستار ةمةس پة؟!
اثداماي سويلةگةن «اتقئشتار»
كةلگةنئمئزگة ةكئ-ءذش اق كذن بولعان كةز ةدئ. سول ءبئر ذيقئلئ-وياؤ كذندةردئث بئرئندة ساباقتان كةلة جاتئپ، تاثات دةگةن جولداسئمدئ كةزئكتئردئم. تاثات ءبئر توپ بالامةن بئرگة بئزدةن ءبئر اي بذرئن كةلگةن بولاتئن. امانداسئپ، ءجون سذراسئپ بولعان سوث تاثاتتئث بةتئندة جةثئل جئميئستئث تذرعانئن بايقادئم:
- ءيا، نة جاثالئق؟
- وي، بذگئن ءبئر «پريكول» (قئزئق) بولدئ.
- نة قئلعان «پريكول»؟
- بذگئن راؤان...
جاعداي بئلاي بولئپتئ...
راؤان - تارازدئث بالاسئ. دوستار اراسئنداعئ لاقاپ اتئ دا وسئ بولاتئن. زؤ-زؤ ةتئپ بار شارؤاسئن لةزدة ءبئتئرئپ جذرةتئن. باسقالارعا قاراعاندا مئنةزئ مذلدة ةرةكشة جئگئت. كذنئنة مئث قذبئلادئ. تذسكة دةيئن قوس اياققا قونئپ الئپ، تاپ-تاقئر اسفالتقا شئرت تذكئرئپ، كوشة كةزسة، تذستةن كةيئن كاسئبي تةرمينگة تولئ ساياسي تئلدة ةكونوميكا، ساياسات جايئندا ءوز پئكئرئن، لوگيكالئق كوزقاراستارئن ايتئپ، پئكئرتالاس جذرگئزؤگة دايئن تذراتئن. سول راؤان سوثعئ كذندةرئ ذيقئسئ قاشئپ، ساباققا ذنةمئ ماؤجئراعان كذيدة كةلئپ ءجذرئپتئ. مذنئ ءبئرئنشئ كذننةن-اق بايقاعان اپايئ ماؤجئراؤئنئث سةبةبئن ذنةمئ سذراي بةرئپتئ. راؤان بولسا «جاي، ذيئقتاي المادئمنان» باسقا ةشتةثة ايتا الماعان. ءبئر كذنئ مذعالئم: «ساباقتئث ءجذرئپ جاتقانئنا ءبئر اي بولدئ، ماعان سةنئث شالا جاؤابئث كةرةك ةمةس! تولئق جاؤاپ بةر، سةن نة سةبةپتئ تذندة ذيئقتاي المادئث؟». سوندا راؤان قولئنا ورئسشا-قئتايشا سوزدئكتئ الئپ، ون سةكؤندتاي ءذثئلئپ الئپ، تاپ-تازا قئتاي تئلئندة: «مةنئمةن ءبئر بولمةدة تذراتئن كورشئمنئث ءذي جانؤارئ تذنئمةن جاعئمسئز جةل جئبةرؤمةن بولدئ، سول سةبةپتئ ذيئقتاي المادئم»، - دةپ ءالئ ةشكئم ذيرةتة قويماعان سوزدةردئ پايدالانئپ، وتة ساؤاتتئ جاؤاپ بةرئپتئ. سول كذننةن باستاپ اپايئ راؤانعا باعدارلامادان تئس سوزدةردئ وقؤعا تئيئم سالئپتئ.
وسئنداي كذلكئلئ جاعدايلارعا ءتذسئپ قالعاندارئمئزدئ ءوز ارامئزدا «اتقئش» دةپ اتايتئنبئز. العاشقئ ؤاقئتتا «اتقئشتار» قاتارئن اسلان دوسئم باستاپ جذرةتئن. اسلان - اقتوبة قالاسئنئث پةرزةنتئ. ةث باستئسئ، ول - ءوز قالاسئنئث مئقتئ پاتريوتئ. ءبارئمئز باس قوسقاندا، باسئم بولئگئمئز الماتئدان بولعاندئقتان تؤعان قالامئز جايئندا ءجيئ اثگئمةلةسةتئن ةدئك. سونداي باسقوسؤلاردا اسلان ءبئرازعا شةيئن ذندةمةي وتئرادئ دا، الماتئنئث اقتوبةگة ذقساس جةرئ ايتئلا باستاعاننان-اق ءئلئپ اكةتئپ، ءوزئنئث تؤعان قالاسئن ناسيحاتتاي جونةلةتئن. ول اقتوبةدةگئ قازاق-تذرئك ليسةيئن بئتئرگةن. ورتا مةكتةپتئث وزئندة جذرگةندة شةت تئلئندة ءبئلئم الئپ ذيرةنگةن اسلان ءذشئن قئتاي ءتئلئن وقؤ وثاي بولار دةپ ويلايتئنبئز. الايدا بذل ويئمئز تةرئسكة شئقتئ. بئرنةشة ءتئل مةثگةرگةننئث قولايلئ دا، قولايسئز دا جاقتارئ بولادئ ةكةن. اسلان كةي كةزدةرئ قاي تئلدة سويلةؤ كةرةك ةكةنئن شاتاستئرئپ الؤشئ ةدئ. ءبئر كذنئ اسحانادا كةزةكتة تذرعان اسلاندئ ءبئر قئتاي مذعالئمئمئز ارقاسئنان قاعئپ قالئپ: «ني حاو!» - دةپ سالةمدةسئپتئ. قانداي ويدا بولعانئ بةلگئسئز، كذتپةگةن جةردةن ذشئراسقان مذعالئمگة اسلان: «و، مارحابا! ءناسئلسئثئز؟» - دةپ تذرئكشة سالةم قايتارئپتئ. ادةپكئ ؤاقئتتا اقتوبةلئك دوسئم ذنةمئ وسئلاي بئردةثةنئ شاتاستئرئپ جذرةتئن. ءبئر كذنئ مونشادا اجةتحانا ئزدةپ ءجذرئپ، مونشا قئزمةتكةرلةرئنة: «ماعان اجةتحانانئ سئلتةپ جئبةرئثئزدةرشئ»، - دةؤدئث ورنئنا «ماعان اجةتحانانئ اكةپ بةرئثئزدةرشئ»، - دةگةنئ بار.
قوشتاسؤعا اسئقپايتئن قالا
ءوز ارامئزدا اسلاندئ «الةمدةگئ ةث اقكوثئل ادام» دةيتئنبئز. بئرگة وتكئزگةن بةس جئل ئشئندة تالاي جاعدايعا ذشئرادئق. نةشة ءتذرلئ نارسةنئ باستان كةشئردئك. قؤانئشتئ دا، وكئنئشتئ دة ساتتةر بولدئ. اسلان وسئنداي جاعدايلاردئث بئردة-بئرةؤئندة شةتتةپ كورگةن ةمةس. سالماعئ مةنةن ةكئ ةسة اؤئر بولسا دا، باسقا ءئس تذسكةندة مةنةن ون ةسة جئلدام ةدئ. ئشكةن اسئن جةرگة قويئپ، ذشا جونةلةدئ. ساباقتا وتئر ما، ذيقئدا جاتئر ما، مةيلئ، قاي ؤاقئتتا دا دوس ءذشئن جانئن پيدا ةتؤگة دايار. كةيدة ونئث قارنئنان نذقئپ قالئپ: «ءاي، جاسئثا جةتپةي مئناؤئث نة؟ قذرتپايسئث با، قارنئثدئ؟ - دةؤشئ ةدئك. سوندا ول: «قوي، بذل مةنئث قارنئم ةمةس، وسئ كةزگة دةيئن جيناعان «اأتوريتةتئم»،(بةت-بةدةل، جاقسئلئقتئث جيئنتئق وبئرازئ) - دةپ قويا سالؤشئ ةدئ. باسقاسئن قايدام، ايتةؤئر جةكة باسئم ءذشئن ول - دوس، ادام، باؤئر، ةر-ازامات دةگةن ذعئمداردئ قاي جاعئنان قاراستئرساث دا، سونئث ءبارئنئث ولشةمدةرئنة تولئق ساي كةلةتئن ناعئز «اأتوريتةت». ول - دوستئق دةگةن تذسئنئكتئث بةدةلئن كوتةرة الاتئن جئگئت.
بذگئندة وقؤئمئزدئ ءبئتئرئپ، ءومئردئث كةلةسئ بةلةسئنة كوتةرئلدئك. ةندئ جاثا تئرشئلئك باستالدئ. وقؤئمئزدئث سوثعئ جئلئنئث باسئندا سةنةر-سةنبةستةي كوثئل-كذيدة جذردئك. دوستارئمئزبةن ءجيئ جينالئپ، ةرتةثگئ كذندةرئمئز، الداعئ جوسپارلارئمئز جايئندا اثگئمة-دذكةن قذرامئز. ول كةزدة وقؤ بئتئسئمةن بئردةن اركئم ءوز اؤئلئنا اتتانئپ، جان-جاققا تاراپ كةتةتئن سةكئلدئ كورئنةتئن. ءبئراق بئزگة شاثحايمةن قوشتاسؤ وثايعا سوقپادئ. ديپلوم قورعاؤئمئزدان ةكئ اي بذرئن قالادا «شاثحاي ةكسپو - 2010» اتتئ بذكئلالةمدئك كورمة اشئلدئ. ول كورمةگة ءبئزدئث قازاقستان دا قاتئستئ. ةلئمئزدئث پرةمةر-ءمينيسترئنئث ءوزئ كةلئپ، تذساؤكةسةر ءراسئمئن وتكئزدئ. مةن، اسلان، ساكةن - ذشةؤمئز سول كورمةدةگئ ءبئزدئث مةملةكةتئمئزگة تيةسئلئ پاأيلوندئ تاماشالاؤعا الةمنئث تذكپئر-تذكپئرئنةن كةلگةن شةتةلدئك جانة جةرگئلئكتئ قوناقتارعا ةلئمئزدئث جةتئستئكتةرئن ءوز اؤزئمئزدان تانئستئرؤعا مذمكئندئك الدئق. تاعئ بئرةؤلةر وقؤلارئن جالعاستئرئپ، ءبئلئم دةثگةيئن كوتةرؤ ءذشئن شاثحايدا قالدئ. مةن ماگيستراتؤراعا ءتذستئم. اقئل مةن دياس ةلگة كةتتئ. قئسقاسئ، باس جذلدةسئ باقئت بولئپ تابئلاتئن ءومئر دةگةن بايگةگة قوسئلئپ، اركئم ءوز باعئنا ساي ات قوسؤعا اتتاندئ.
ءبئز ءالئ كةزدةسةمئز
مةن ازئرگة ةلدةن جئراقتا، قئتاي ةلئندة ستؤدةنتتئك كذندةرئمئزدئ بئرگة وتكئزئپ، ءبئر ءتئلئم ناندئ بولئپ جةگةن مذقان مذسيمحان، ةرجان مذستافين، اسقار ايؤبايةأ، اسلان قالابايةأ، جانئس تةمئرعاليةأ، اقئل ايتولةن، دياس ةسداؤلةتوأ، تاثات سمايئل، راؤان ابدئكارئموأ، ساكةن سپانوأ سئندئ دوستارئم تؤرالئ وي تولعادئم... ةرتةث قايدان شئعامئز، كئم بولامئز، بارئ جذمباق... ةندئگئسئن ؤاقئت كورسةتةر.
قذداي جةتكةرئپ، ةندئ ءبئر جيئرما-وتئز جئلدان كةيئن ءبارئمئز كةزدةسة كةتكةندة الدئمدا ءئرئ شةنةؤنئك، مايتالمان كاسئپكةر، تانئمال ونةر يةسئ، تاجئريبةلئ ديرةكتور... تاعئ باسقالار تذرسا، تاثعالا قويماسپئز. مةيلئ، بئرگة وقئعان دوستارئم كئم بولسا، سول بولسئن. ءبارئنئث دة اماندئعئن تئلةيمئن. ءبئراق ذزا-ا-اق جئلدان سوث جذزدةسسةك تة مةن ءبئر قاراعاننان-اق باياعئ اقكوثئل اسلاندئ، سوزگة جذيرئك مذقاندئ، ويلئ اقئلدئ، العئر دياستئ، سپورتشئ ساكةندئ، تاپقئر اسقاردئ، پئسئق راؤاندئ جازباي تاني كةتةر ةدئم دةپ ويلايمئن.
داؤرةن وماروأ
1988 -جئلئ الماتئ قالاسئندا تؤعان. 2005 -جئلئ استانا قالاسئنداعئ جامبئل اتئنداعئ №4 مةكتةپ-گيمنازيانئ، بيئل شاثحاي قالاسئنداعئ شئعئس قئتاي عئلئم جانة تةحنولوگيالار ؤنيأةرسيتةتئن ءبئتئردئ. ماماندئعئ - ءيننوأاسيالئق تةحنولوگيالار مةنةدجةرئ. قازاق، ورئس، قئتاي جانة اعئلشئن تئلدةرئندة ةركئن سويلةيدئ. شاثحايدا وقيتئن ستؤدةنتتةر اراسئندا قذرئلعان قازاق ءتئلدئ ك أ ن كومانداسئنئث بةلسةندئ مذشةسئ بولدئ.
وقؤعا تذسكةننةن باستاپ داؤرةننئث ءارتذرلئ باسئلئمداردا قئتاي تانؤعا ارنالعان ماقالالارئ ءجيئ جاريالانئپ تذرادئ. ول ستؤدةنت بولا ءجذرئپ، رةسپؤبليكالئق «ايقئن» گازةتئنئث قئتايداعئ ءتئلشئسئ قئزمةتئن قوسا اتقارئپ كةلةدئ.
2008 -جئلئ جاس قالامگةردئث «ةرتة تذراتئن ةل» اتتئ العاشقئ تانئمدئق-دةرةكتئك كئتابئ جارئق كورگةن. جؤئردا اأتوردئث «مةرةكةسئ مول مةملةكةت» اتتئ ةكئنشئ كئتابئ باسپادان شئعادئ.
داؤرةن قازئر شئعئس قئتاي عئلئم جانة تةحنولوگيالار ؤنيأةرسيتةتئنئث ماگيستراتؤراسئندا وقئپ ءجذر. ول بذل ماقالاسئندا ءوزئنئث ةلدةن جئراقتا وتكةن ستؤدةنتتئك ءومئرئ تؤرالئ باياندايدئ.
شاثحاي
(«انا ءتئلئ» گازةتئ، 27 - قازان. 2010 - جئل)