قازاقتئث كذي ونةرئ امان بولسا، قازاق تا قازاق بولئپ قالا بةرةدئ- ايتجان توقتاعان

3-ئ. قازاقپارات /مارلان جيةمباي/ - بذگئندة ونةرئمةن تورتكذل دذنيةگة تانئلئپ وتئرعان قؤاتتئ مةملةكةتتةردئث ءبارئ بئردةي
None
None

باعزئ زاماندارداعئ بولمئسئن، سالتئن ءپاش ةتةتئن قذندئلئقتارئن تولئق ساقتاپ، مئنا زامانعا سول باستاپقئ كذيئندة جةتكئزدئك دةي الماس. ال قازاقتئث قارا اعاشتان ويئلعان دومبئراسئ مةن ونئث كومةيئنةن توگئلةتئن، سانالئ تئرشئلئك يةسئ ادام تذرماق، بوتاسئ ولگةن ئنگةننئث دة تاس ةمشةگئن جئبئتةرلئك اؤةز بولئپ قذيئلاتئن كذي ونةرئ بذگئنگئ ذرپاققا ةش وزگةرئسسئز، ءمئنسئز قالپئندا جةتتئ. ذلتئن، ذلتئنئث ونةرئن سذيگةن ازاماتتاردئث مذرئندئق بولؤئمةن تاياؤدا جارئق كورگةن «قازاقتئث ءداستذرلئ 1000 كذيئ» اتتئ انتولوگيا وسئناؤ بئرةگةي ونةرئمئزدئ حالئق جادئندا ماثگئلئك ساقتاؤعا باعئتتالعان ذلاعاتتئ ءئس بولدئ. وسئعان وراي قازاقپارات ءتئلشئسئ اتالعان جوبانئث جارئققا شئعؤئنا باسشئلئق جاساعان دومبئراشئ، ونةر زةرتتةؤشئسئ، پروفةسسور ايتجان توقتاعانمةن سذحباتتاسقان ةدئ.

- بذل ةلباسئنئث تاپسئرماسئمةن، مادةنيةت جانة اقپارات ءمينيسترئ مذحتار قذل-مذحاممةدتئث تئكةلةي باسقارؤئمةن «ةل» پروديؤسسةرلئك ورتالئعئ ارقئلئ شئققان سذبةلئ ةثبةك. 1000 كذيدئث ئشئنة ةث باستئسئ قازاقتئث ءداستذرلئ كذيلةرئ سول ءداستذرلئ كذيشئلةردئث ورئنداؤ نذسقاسئندا توپتاستئرئلعان. دينا اجةمئزدةن باستاپ، وقاپ قابيعوجين، لذقپان مذحيتوأ، قالي تانتئلةؤوأ، بةرتئن كةلة رئسباي عابديةأ، ابئكةن قاسةنوأ، ماعاؤيا حامزين، ءؤالي بةكةنوأ، كةشةگئ وتكةن عابدئلقاق بارلئقوأ سياقتئ تالاي كذيشئنئث كوزئنئث قاراشئعئنداي ساقتاپ، بذگئنگئ كذنگة جةتكئزگةن كذيلةرئنئث بارلئعئ دةرلئك ةندئ دةؤگة بولادئ. ةشبئر قازاقتئث ءوثئرئ، جالپئ ورئنداؤ ةرةكشةلئگئ بار كذيلةر نازاردان تئس قالئپ قويعان جوق. ةلئمئزدئث وثتذستئك، سولتذستئك، باتئس، شئعئس وثئرلةرئمةن قاتار، سوناؤ قئتاي حالئق رةسپؤبليكاسئنداعئ قانداستارئمئزدئث كذيلةرئ، ماسكةؤ مذراعاتتارئندا جاتقان كذيلةردئث جازبالارئ ارنايئ ماماندار جئبةرئلئپ، جيناقتالدئ. سولار ةكشةلةنئپ، سذرئپتالئپ وسئ مئث كذي شئقتئ. ارينة بذلاردئث بارلئعئ دا ةسكئ كذيلةر. ال قازئرگئ ؤاقئتتا اتا-بابامئزدان قالعان اسئل مذرامئزدئ ودان ءارئ دامئتئپ، شئثداپ جذرگةن قازاقستان كومپوزيتورلارئ ا.جذبانوأتان باستاپ، بةرتئن كةلة قارشئعا احمةدياروأ، سةكةن تذرئسبةكوأ سياقتئ كذيشئلةرئمئزدئث دة تؤئندئلارئ تئس قالمادئ.

جالپئ بئزدة كذي ونةرئنة قاتئستئ «توكپة» جانة «شةرتپة» دةگةن ةكئ سالا بار. نةگئزئ كذيدئث بارلئعئ دا ءبئر، تةك ويناؤ مانةرئنة وراي عانا اتالعان ةكئ سالاعا بولئنةدئ. ال نةگئزئنةن كذيدئث بارلئعئ دا كذي قئلقوبئزدا دا، سئبئزعئدا دا كذي بولئپ ةسةپتةلئنةدئ. وسئنئ كةيبئرةؤلةر قاتة تذسئنةدئ. كذي «كوثئل كذيئ» دةگةن ماعئنانئ بئلدئرةدئ. كذي قازاققا عانا ءتان، ءبئزدئث ءتول مؤزئكامئز. دةگةنمةن، باسقا حالئقتاردا تذرئكمةندةردة، تاتارلاردا، وزبةكتةردة دة شامالئ بار. ءبئراق ول سينكرةتيزمنةن ارئلماعان. بئرةؤئندة كذي مةن ءبي ارالاسئپ كةلسة، ةكئنشئسئندة كذيئ، ءبيئ ءانئ ارالاسئپ جذرةدئ. ال كذيئ كذي بولئپ، ءانئ ءان بولئپ، جئرئ جئر بولئپ، ءبيئ بي بولئپ، ءوز الدئنا وتاؤ الئپ شئققان ونةر - ةث دامئعان ونةر بولئپ ةسةپتةلئنةدئ. بئزدةگئ وسئ ءتورت ونةردئث ءبئر-بئرئنةن جةكة-جةكة بولؤئ كذيئمئزدئث ةث دامئعان ونةر ةكةندئگئن دالةلدةي تذسةدئ. كةزئندة عذلاما-عالئم قذدايبةرگةن جذبانوأ «ءبئزدئث ونةر وتة دامئعان ونةر» دةگةن بولاتئن. سوندئقتان كذيدئث ادام ومئرئندة، قازاق ومئرئندة ءمانئ وتة زور. اباي اتامئز «تؤعاندا دذنية ةسئگئن اشادئ ولةث، ولةثمةن جةر قوينئنا كئرةر دةنةث»، دةيدئ.
ادام بالاسئ تؤعاننان و دذنيةگة كةتكةنگة دةيئنگئ ءومئرئ وسئ انمةن، كذيمةن، قازاقتئث ءداستذرلئ ونةرئمةن تئكةلةي بايلانئستئ. ءاننئث ءسوزئ بار، تذسئنؤگة بولادئ. ال كذي - ءتئلسئم دذنية. قازاقتا «ونةر الدئ قئزئ ءتئل» دةگةن ءسوز بار. تئلمةن بئرةؤدئث كوثئلئن جارالاپ ولتئرؤگة دة، ولةيئن دةپ جاتقان ادامدئ ءتئرئلتئپ الؤعا دا بولادئ. ال كذي ونةرئنة كةلسةثئز، باياعئدا جوشئ حان «بالام جايئندا جامانات اكةلگةن ادامنئث كومةيئنة بالقئتئلعان قورعاسئن قذيامئن» دةگةسئن، نةبئر شةشةن، ءدئلمارلاردئث ءتئلئ بايلانئپ، قارالئ حابار جةتكئزؤگة داتتةرئ جةتپةگةندة، ءبئر دومبئراشئ كةلئپ، قايعئلئ كذي ويناپ، بالاسئنئث ءولئمئن حاننئث ءوز اؤئزئنان ايتقئزعان. مئنةكةي، كذيدئث قذدئرةتئ! دةمةك، ءتئل توقتاعان جةردة كذي جذرةدئ دةگةن ءسوز. كذي كةي جاعدايلاردا الدئثعئ ورئنعا دا شئعئپ كةتةدئ. كذيدئث وسئنداي ءمان-ماعئناسئ بار، سوندئقتان دا قادئرلئ، قاستةرلئ. كذي تذرعاندا قازاق قازاق بولادئ، قازاق بولئپ قالا بةرةدئ. «قذرمانعازئ» پوةماسئن جازعان مارقذم حاميت ةرعاليةأ اعامئزدئ كوزئمئز كوردئ. سول كئسئ «قازاق پةن دومبئرانئث اراسئنا ءالئ تةمئر تور تذسكةن جوق» دةپ ايتئپ وتئراتئن. بذل تةمئر تور ةشقاشان تذسپةؤئ دة كةرةك. قيئن جاعداي بولار، داعدارئس بولار، اناؤ-مئناؤ دةيمئز، پةندة بولعان سوث ايتارمئز. ءبئراق قانداي جاعداي بولسا دا كذيدئ جوعالتپاعانئمئز دذرئس.
مئناداي ءبئر اثئزدئ ايتا كةتةيئن: بوعدا كذيشئ ءبئر تاؤدئث باسئنا كةلئپ، اتئن ةتةككة بايلاپ تاستاپ، كةؤدةسئن ةسكةن سامال جةلگة توسةپ، دومبئرا تارتئپ وتئر ةكةن. سوندا تومةندة ءوتئپ بارا جاتقان ءبئر جولاؤشئ كذي سازئنا ةلئتئپ، جان-دذنيةنئ ذمئتئپ، بةرئلة كذي تارتئپ وتئرعان وعان: «باتشاعار-اؤ اتئثدئ قاسقئر تالاپ جاتئر عوي، دومبئرا ويناپ وتئرا بةرةسئث بة؟»، دةپتئ. سوندا كذيشئ ويناپ وتئرعان كذيئن توقتاتپاستان، «ات كةتسة ءبئر تاي عوي، ةل ئشئنةن تابئلار، كذيدئث مئنا بؤئنئ كةتسة، قايتئپ كةلمةيدئ عوي»، دةپ وتئرا بةرئپتئ. عاجاپ ةمةس پة؟! مئنة، اتا-بابالارئمئز كذيدئ قالاي سئيلاعاندئعئنئث ناعئز دالةلئ. سول اتا-بابالارئمئز سئيلاپ، كوزدئث قاراشئعئنداي ساقتاپ، بذگئنگئ ذرپاققا جةتكئزگةن كذي ونةرئمئز جوعالعان جوق. جوعالؤدئث از الدئندا تذرعاندا جيناقتالئپ، 1000 كذي بولئپ توپتاسؤئ حالئققا، مؤزئكالئق وقؤ ورئندارئنا، كذيشئلةرگة، ءتئپتئ مؤزئكانت بولماسا دا كذي سذيةر قاؤئمعا جةتؤئ وتة وثدئ بولدئ. مةن بذل ةثبةكتئ كوپ جئلداردا ئستةلگةن مادةني ءئس-شارالاردئث ئشئندةگئ ةث ءبئر سذرئپتئسئ، ةث ءبئر قذندئسئ دةپ باعالايمئن. وسئدان كةيئن ءداستذرلئ 1000 ءان شئعايئن دةپ وتئر. بذل مينيسترلئكتئث اتقارعان ةرةن ةثبةگئ.

- قاتةلةسپةسةم، ءسئز انتولوگييانئث تذساؤكةسةر راسئمئندة داؤلةتكةرةيدئث «جئگةر» كذيئن ورئندادئثئز...

-ءيا. مئنا قئزئقتئ قاراثئز، 71-72 جئلداردا مةن، قارشئعا جانة ءشامئل ذشةؤئمئز الماتئداعئ كونسةرأاتوريادا ءبئلئم الدئق. اتالعان ءبئلئم ورداسئنئث رةكتورئ عازيزا جذبانوأا بولاتئن. سول كئسئ بئزگة «اي جئگئتتةر، وسئ ذشةؤئث قاليجان جانتئلةؤوأتئ وسئندا الئپ كةلئپ، نوتاعا ءالئ تذسپةگةن كذيلةردئ ذيرةنسةثدةرشئ» دةيتئن. ءبئز ذشةؤئمئز كةزةك-كةزةك، ءبئر جةتئدة بئرةؤئمئز، كةلةسئ جةتئدة ةكئنشئمئز، ول كئسئنئ كونسةرأاتوريانئث اؤديتورياسئنا تاكسيمةن الئپ كةلئپ، جةكة-جةكة كذي ذيرةندئك. سول كئسئدةن جةكة ذيرةنگةن كذيدئث ءبئرئ سول كةشتة ورئندالعان داؤلةتكةرةيدئث «جئگةر» كذيئ. قاليجان جانتئلةؤوأ ول كةزدة 94 جاستا.

«جئگةر» قازاق كذيلةرئنئث ئشئندة ذزاقتئعئ 5-6 مينؤتقا جةتةتئن جالعئز كذي. ودان ذزاق وينالاتئن قازئر قازاقتا كذي جوق. ةگةر رةكتور ع.جذبانوأا سول ؤاقئتتا اقساقالدئ الئپ كةلئپ، كذي ذيرةنؤئمئزگة مذرئندئق بولماعاندا، سول كذيدئ تذساؤكةسةردة تارتار ما ةدئم، تارتپاس پا ةدئم. مئنة كوردئثئز بة، عاجاپ دذنية عوي. ع.جذبانوأا وسئلاي دا قازاق كذيئنة ءوز ةثبةگئن ءسئثئرئپ كةتتئ. جالپئ قازاق ونةرئنة وزئندئك ذلةس قوسقان ازاماتتار وتة كوپ. ماسةلةن، حاميت ةرعاليةأ. ول كذيگة ءسوز جازعان. «ايجان قئز» دةگةن كذي بار، سونئ اعامئز «داق كذنئ تؤدئم، بالاپاندئ قؤدئم. ذشتئم، كةتتئم، كوككة جةتتئم»، دةپ دذرئلدةپ ايتئپ وتئراتئن.

- سول كةشتة مادةنيةت جانة اقپارات ءمينيسترئ مذحتار قذل-مذحاممةد: «ارينة، قازاقتئث كذيلةرئ تؤرالئ زةرتتةؤشئلةر ءتذرلئ پايئمدار ايتادئ. بئرةؤلةر ةكئ مئث، بئرةؤلةر ءذش مئث، ال ةندئ تاعئ بئرةؤلةرئ بةس مئثعا دةيئن كذي بار دةيدئ. مذنئمةن تولئق كةلئسؤگة بولادئ. ويتكةنئ، وسئ زامانعئ كومپوزيتورلاردئث كذيلةرئن توپتاستئراتئن بولساق، بذگئندة كذيلةرئمئز بةس مئثنئث ذستئنة شئعئپ كةتؤئ دة ابدةن مذمكئن»، دةگةن بولاتئن. ال بةلگئلئ عالئم مارقذم اقسةلةؤ سةيدئمبةك اعامئز ءوزئنئث «كذي شةجئرة» اتتئ كئتابئندا ءتئپتئ 6 مئثعا جؤئقتاتادئ...

-حالقئمئزدئث سان عاسئرلئق مادةني كذي مذراسئنئث ءتذرلئ نذسقالارئن العا تارتئپ، كوبةيتة بةرؤگة دة بولاتئن شئعار. ئزدةسةك تاعئ دا 1-2 مئث كذي تابئلار. جالپئ وسئ جارئققا شئعارئپ وتئرعان كذيلةرئمئز سولاردئث ءسولئ. ارينة، بذل انتولوگياعا ءبئراز كذيلةر سئيماي قالدئ. ماسةلةن، تذپتةپ كةلةتئن بولساق، اتئراؤدئث 62 اقجةلةثئ بار، ارقادا ادامنئث 62 قان تامئرئن يئتكةنشة تارتئلاتئن 62 قوسباسارئ بار. مذمكئن بولاشاقتا جيناققا ةنبةي قالعان كذيلةردئ توپتاستئرئپ، تاعئ دا شئعارارمئز. ول - بولاشاقتئث ءئسئ. ءبئراق قازئر مةن بئزدة مئنانشا كذيئمئز بار دةپ ناقتئ ايتا المايمئن. بذرئن بولعان بولؤئ كةرةك، قازئر ةندئ كةتئثكئرةپ قالدئ. كونة كذيلةرئمئز جادئندا ساقتالعان قارتتارئمئز و دذنيةلئك بولئپ كةتتئ. سول كئسئلةردةن كةزئندة جازئپ الئنبادئ، جيناقتالمادئ، تاسپاعا تذسئرئلمةدئ. كوپتةگةن كذيلةرئمئز 1934 جئلئ احمةت جذبانوأتئث ارقاسئندا وركةسترگة جينالعان بولاتئن. وعان دةيئن ءبئراز ءتول ونةرئمئز جوعالئپ كةتتئ. قازاقتئث مئنا سامارقاؤلئعئن قاراثئز، 1961 جئلئ قايتئس بولعان سذگئردئث قازئرگئ ؤاقئتتا ءوزئ ورئنداعان بئردة-بئر جازباسئ جوق. نة دةؤگة بولادئ، ول كةزدة تاسپاعا تذسئرؤگة مذمكئندئك مول بولدئ عوي. ال داؤلةسكةر كذيشئ بئزگة مذرا عئلئپ قانداي كذيلةر تاستاپ كةتتئ دةسةثئزشئ! بئرئنةن-ءبئرئ وتةتئن 30-عا جؤئق كذي. مئنة ءبئزدئث سامارقاؤلئعئمئز، ةنجارلئعئمئز، جالقاؤلئعئمئز، ءجذردئم-باردئم قارايتئندئعئمئز. 80-شئ جئلدارئ مةن موثعولياعا گاسترولدئك ساپارمةن 20 ستؤدةنت اپاردئم. سوندا موثعولدئث ءبئر عذلاماسئ ءبئزدئث وركةستردئ، ويناپ جاتقان كذيلةردئ تئثداپ، تاث قالئپ «جاقسئلئقتئث بارلئعئنا جةتةرمئز، اسةم قالالارئمئز دا بولار، ةكونوميكامئز دا قارئشتاپ دامي تذسةر، جاقسئ ماتةريالدئق جاعدايعا دا جةتةرمئز، ءبئراق قازئر كذيئمئز جوعالئپ كةتسة، سول جاقسئ بولعان كةزئمئزدة وسئ كذيدئث بئرةؤئن دة تابا المايمئز عوي» دةگةن بولاتئن. عاجاپ ءسوز ةمةس پة؟! قازئر اناؤ-مئناؤ دةپ، داعدارئس دةپ ونةرگة جةثئل قاراساق، كوپتةگةن مادةني مذرامئزدان ايئرئلئپ قالامئز. ةرتةث اراپتارشا شالقئپ، ءومئر سذرگةن كةزئمئزدة ءتول ونةرئمئزدئ قايدان تابامئز؟ سوندئقتان قازئردةن باستاپ كوزدئث قاراشئعئنداي قاراؤئمئز كةرةك. سوندا عانا ءداستذرئمئز، ذلتئمئز، قازاقتئ قازاق قئلاتئن ذلتتئق ونةرئمئز جوعالمايدئ.

دذنيةجذزئندة جذزدةگةن، مئثداعان ذلتتار مةن ذلئستار بار. سولاردئث قاتارئنا قازاق دةگةن حالئق بارئپ تذرعاندا نةسئمةن ةرةكشةلةنةدئ؟ ارينة كذيئمةن، انئمةن، جئرئمةن، داستذرئمةن، سالتئمةن ةرةكشةلةنةدئ. مئناؤ جاپون ةلئندة 6 سئنئپتان باستاپ ذلتتئق مؤزئكاعا ذيرةتةدئ ةكةن. بذكئل مةكتةپتئث بالاسئنا، 6 سئنئپتان كةيئن مؤزئكاعا بةيئمئ بارلارئ قالئپ، قالعانئ قالاعان ماماندئقتارئ بويئنشا ءبئلئم الادئ. ءبئراق 6 سئنئپقا دةيئن كوكةيئنة تذيئلگةن ذلتتئق مؤزئكا ماثگئلئك جادئندا قالادئ. ةرتةث ول ورئنداؤشئ بولماؤئ مذمكئن، ءبئراق جاقسئ تئثداؤشئ، ونةرگة جاناشئر بولادئ عوي. مئنة كوردئثئز بة، ذلتتئق تاربيةگة جاپوندئقتار قالاي ذيرةتةدئ. نةگة ءبئز سودان ذلگئ المايمئز؟ قايداعئ ءبئر قذلاقتئث مةمبراناسئن ءذزئپ جئبةرةتئن اؤةنگة قذمارمئز.

- ءوزئثئز ايتپاقشئ، قذلاقتئث جارعاعئن ءذزئپ جئبةرةتئن اؤةننئث، ياعني دومبئراعا ةسترادانئ قوسئپ، «دةككو» جانرئندا كذيلةردئث ورئندالؤئنا قالاي قارايسئز؟

-بئردةن ايتايئن، قذپتامايمئن. ارينة، مذلدةم ءذزئلدئ-كةسئلدئ مئناؤ قويسئن دةپ تة ايتا المايمئن. ءبئر جاعئنان الئپ قاراساث، بذل دا ونةرئمئزدئ ءناسيحاتتاؤدئث ءبئر ءتذرئ. ءبئراق ناشارلاؤ ءتذرئ.

شئندئعئنا كةلگةندة وسئ جانردا كذي ورئنداپ جذرگةن اسئلبةك ةثسةپوأ تة، «ذلئتاؤ» توبئنداعئ ةرجان الئبةكوأ تة ءوزئمئزدئث شاكئرتئمئز. اقئن-جازؤشئلار تاراپئنان ا.ةثسةپوأكة «اينالايئن وينا، ءبئراق قذرمانعازئ، داؤلةتكةرةي، تاتتئمبةتتئث كلاسسيكالئق كذيلةرئنة تيمة. بذزساث قازئرگئ زامانعئ، ءوزئثنئث جازعاندارئثدئ ءوثئن اينالدئرئپ، قذبئلتئپ ويناي بةر»، دةگةن ةسكةرتؤ بولدئ. سودان كةيئن ول كوپ وينامايدئ. ال «ذلئتاؤ» توبئ، ولاردئ دا جامانداي المايمئن، جئگئتتةر جاقسئ، ولار دا قولدارئنان كةلگةنئن جاساپ ءجذر. سول توپتئث دومبئراشئسئ ةرجان الئبةكوأ دةگةن جئگئت ءوزئمنئث شاكئرتئم. ماعان ذيالئپ كةلةدئ. «اعا مةن ءومئر ءسذرؤئم كةرةك قوي. ماعان ءذي بةرئپ جاتئر، قازئر جاعدايئم جاقسئ»، دةيدئ. وي، اينالايئن قازاقتا ءبئر ماقال بار «ةسةكتئث ارتئن جؤساث دا مال تاپ» دةگةن. ةندئ ءومئر سذرؤئثة كةرةك بولسا، مةن سةنئث قالاي جولئثدئ كةسةيئن، دةدئم.

تاعئ دا ايتامئن قوستامايمئن، ءبئراق قاجةتئ جوق دةپ ءذزئلدئ-كةسئلدئ ايتؤ قيئنداؤ بولار. حالئق وزئنة كةرةگئن ءسذزئپ الار. ءبارئبئر ءداستذرلئ ونةر، تابيعي ونةر ءبئرئنشئ ورئندا تذرادئ. قازئر شةت ةلدئث ءوزئ داثعازا مؤزئكاعا قذشتار ةمةس. ءبئز ةلئكتةگئش حالئقپئز. دةگةنمةن سونئث ءوزئن داثعازا ةتپةي، ادةمئلةپ تة جةتكئزؤگة بولادئ. ايعايلاتئپ، دابئرلاتئپ، قذلاقتئث قابئن تةسكةنشة ويناؤدئث كةرةگئ جوق. شؤعا قارسئمئن، مؤزئكانئ ءارقاشان قوس قولئمدئ كوتةرة قولدايمئن.

- انتولوگياعا جينالعان كذيلةردئث اراسئندا ءوزئثئز بذرئن ةستئمةگةن، تاث قالدئرعان كذيلةر بولدئ ما؟

-كذي جان-جاقتئ جينالدئ. اثگئمة باسئندا اتاپ وتكةن بوعدا كذيشئنئث «ءوتتئ-كةتتئ» دةگةن كذيئن كةزئندة ا.زاتاةأيچ جازئپ كةتكةن ةكةن. وسئ كذي شئقپاي ءجذر ةدئ. سونئ ءبئر تاسپادان تاؤئپ الئپ، جاماپ-جاسقاپ انتولوگياعا كئرگئزئپ جئبةردئك. وتة كةرةمةت، قولعا تذسپةيتئن كذي. جيناقپةن بئرگة حالئقتئث نازارئنا جول تارتتئ. ال ءدينا اجةمئزدئث ءوزئ جازعان كذي تاباقتارئ كوپ قوي. قارشئعا احمةدياروأتئث جازؤئمةن كذيلةرئ جةكة كئتاپ بولئپ تا جارئق كوردئ. ءبئراق 1000 كذي جيناؤ بارئسئندا اجةمئزدئث «تارتؤ سالةمدةمة» دةگةن ءبئر كذيئن مذراعاتتان تاؤئپ الدئق. ويپئرئم-اي، كةرةمةت كذي جانة ءدينا اجةمئزدئث ءوز ورئنداؤئندا، ساپاسئ دا جوعارئ. سول كذيدئ كورئپ ءبارئمئز دة تاث قالدئق. 1950 جئلدارئ جازئلعان كذي 2010 جئلئ تابئلئپ، 60 جئلدان كةيئن حالقئنا تابئس ةتئلئپ وتئر. بذل عالامات ةمةس پة! جالپئ «التئن قورداعئ» كذيلةردئ ءمينيستردئث بذيرئعئنسئز ةشكئمگة بةرمةيدئ. ءمينيستردئث «ءبارئن شئعارئثئز، بئرئدة قالماسئن» دةگةن بذيرئعئنان كةيئن عانا تابئئپ وتئر. مئنة وسئنداي مادةني قذندئلئقتارئمئزدئث حالقئمةن تابئسؤئ قاجةت دذنية.

جالپئ بذل جوبا عاسئردان-عاسئرعا ذلاساتئن جوبا. مادةنيةت سالاسئندا اتقارعان ةثبةكتةرئمئز ذشان-تةثئز، كوپتةگةن كئتاپتار جارئق كورئپ، عئلئمي جذمئستار دا اتقارئلئپ جاتئر. دةگةنمةن، وسئ كذي انتولوگياسئنان اساتئن ءبئرئ دة جوق. بذل حالئق مذراسئ، ةندئ ولمةيدئ. مئنانئ قاراثئز، مذقان تولةبايةأ «سوقئر ءيشان» دةگةن ءبئر كذيدةن ءبئر وپةرا جازدئ. ال ول «التئن قورعا» ةنگةن التئن وپةرا بولئپ ةسةپتةلئنةدئ. 1000 كذي دةگةنئمئز، 1000 وپةرا ةمةس پة؟ عاجاپ قوي. وپةرا دةگةنئمئز مؤزئكانئث ةث دامئعان، ةث كذردةلئ ءتذرئ ةمةس پة؟ ال ءبئزدئث قازاقتئث 1000 كذيئنةن 100 وپةرا شئققانئث وزئندة عاجايئپ دذنية. دةمةك، قازاقتئث دومبئراسئ جةر بةتئندةگئ تةثدةسسئز اسپاپ. ءبئر مئسال كةلتئرة كةتةيئن، بةلگئلئ عالئم ا.زاتاةأيچ 1930 جئلداردئث وزئندة-اق بالالايكا مةن دومبئرانئ سالئستئرئپ، دومبئرا تاريحيلئققا باعئتتالعان، ارتئندا بئرنةشة مئث كذيئ تذرعانئ، ءتئلئ بار ةكةندئگئن ايتا كةلئپ، «قازاقتار دومبئرالارئثئزدئ، كذيلةرئثئزدئ ساقتاثئزدار. بذل تةثدةسسئز دذنية»، دةپ جازئپ كةتكةن.

- بةلگئلئ عالئم اقسةلةؤ سةيدئمبةك اعامئز ءوزئنئث «كذي شةجئرة» اتتئ كئتابئندا «قازاقتا نةشة مئث كذي بولسا، ونئث قوسارلانا ايتئلاتئن سونشاما اثئز-اثگئمةسئ بار» دةيدئ. ال مئنا جارئق كورئپ وتئرعان انتولوگيادان كذي اثئزدارئ تئس قالئپ قويئپتئ.

-ءيا، وسئ جيناقتئ جاسار كةزدة ونئ دا ويلاستئرئپ، كذي اثئزئمةن قاتار، نوتاسئ دا قوسا بةرئلؤ كةرةك دةگةن جوسپار بولعان. ءبئراق ؤاقئتتئث تئعئزدئعئنان كذي اثئزدارئن كئرگئزئپ ذلگةرة المادئق. ال ةندئ نوتاسئن قوسساق، بئرنةشة توم كئتاپ شئعادئ عوي. جالپئ اثئزئمةن نوتاسئن قوسئپ شئعارعاندا نذر ذستئنة نذر بولار ةدئ.

- ارينة قاعازعا تذسئرسةثئز بئرنةشة كئتاپقا ارقاؤ بولارلئق كذي اثئزدارئ بار ةكةندئگئ بةلگئلئ. دةگةنمةن ولاردئ ديسكئگة تذسئرؤگة بولار ةدئ عوي.

- دذرئس ايتاسئث، بذل مةنئث ويئمدا جذرگةن نارسة. مادةنيةت جانة اقپارات ءمينيسترئنئث ويئندا دا بولؤئ كةرةك. وسئ ماسةلةمةن سول كئسئگة كئرگئم كةلئپ ءجذر. قولداؤ بولسا، ونئ دا جاسايتئن بولامئز.

- وسئ انتولوگيانئث تذساؤكةسةرئندة ءسوز سويلةگةن مادةنيةت جانة اقپارات ءمينيسترئ مذحتار قذل-مذحاممةد «كةلةسئ جئلئ وسئ كذيلةردئث ئشئندةگئ وركةسترگة ارنالعاندارئن ئرئكتةپ الئپ، وركةستردئث ورئنداؤئندا 5 ديسكئمةنةن 100 كذيدئ شئعارماق ويئمدا بار» دةگةن بولاتئن. اتالعان جيناقتئث شئعؤئنا باسشئلئق جاساثئز دةگةن ذسئنئس تذسپةدئ مة؟ جالپئ ول جيناققا قانداي كذيلةر ةنؤئ مذمكئن؟

-مينيسترلئك تاراپئنان ءالئ ونداي ذسئنئس تذسة قويعان جوق. مةنئث ويئمشا، بذل جيناق تا جان-جاقتئ، ياعني 7 كذيشئلئك مةكتةپتئث بارلئعئن دا قامتؤئ قاجةت. وعان داؤلةتكةرةي، قذرمانعازئ، تاتتئمبةت سياقتئ كذيشئلةردئث حالئقتئث ذعئمئنا ءسئثئستئ بولعان سذبةلئ-سذبةلئ كذيلةرئ ةنگةنئ دذرئس. ماسةلةن، شئعئس قازاقستاننان «سال كذرةث»، ارقادان «كوكةيكةستئ»، «سارجايلاؤ»، باتئستان «سارئ ارقا»، «اداي»، جةتئسؤدان «اققؤ»، «اتا تولعاؤ»، ماثعئستاؤدان «اقساق قذلان - جوشئ حان»، قاراتاؤدان «مايدا قوثئر»، سئر وثئرئنةن «نار يدئرگةن» سياقتئ كذيلةر ةنسة، جاقسئ بولار ةدئ.

-اثگئمةثئزگة راحمةت!

سوڭعى جاڭالىقتار