كةدةندئك وداق ةكونوميكانئث ناقتئ سةكتورئن دامئتؤ ءذشئن ناقتئ مذمكئندئكتةر قذرادئ - مينيستر ب.جامئشةأ

None
None
ئث 31-ئ. قازاقپارات /مذراتبةك ماقذلبةك/ - بيئلعئ جئلئ ءبئرقاتار ماثئزدئ شةشئمدةر قابئلداندئ

قازاقستان، رةسةي جانة بةلارؤس اراسئندا كةدةندئك وداق قذرؤ تؤرالئ كةلئسئمگة قول قويئلدئ. قازاقستان رةسپؤبليكاسئنئث قارجئ ءمينيسترئ بولات جامئشةأ ءذش ةل ةكونوميكاسئنئث دامؤئ ءذشئن قانداي پةرسپةكتيأالار اشئلاتئنئ، الداعئ جئلدان قانداي وزگةرئستةر كذتؤگة بولاتئنئ تؤرالئ ءبئزدئث تئلشئمئزگة اثگئمةلةپ بةردئ.

- بولات بيداحمةت ذلئ،الداعئ جئلدان باستاپ قازاقستان كةدةندئك وداقتئث مذشةسئ بولادئ. قازاقستان، رةسةي جانة بةلارؤس اراسئنداعئ ساؤدا-ةكونوميكالئق قاتئناستاردا قانداي وزگةرئستةر ورئن الادئ؟ كةدةندئك وداقتئ قذرؤ بئزدةردئث ةلدةرئمئزدئث ودان ءارئ الةؤمةتتئك-ةكونوميكالئق دامؤئ ءذشئن قانداي ءمانئ بار؟

- وزدةرئثئز بئلةتئندةي، 2010 جئلعئ قاثتاردئث 1-ئنةن باستاپ ءبئرئثعاي كةدةندئك تاريفتةر بويئنشا كةلئسئم كذشئنة ةنةدئ جانة بذل ءبئزدئث رةسپؤبليكامئزدئث رةسةي فةدةراسياسئمةن جانة بةلارؤس رةسپؤبليكاسئمةن كةدةندئك وداق اياسئندا ةكونوميكالئق ءوزارا ءئس-قيمئلئ باستالاتئنئن بئلدئرةدئ. جالپئ، كةدةندئك وداق دةگةننئث ءدال انئقتاماسئ - بذل وداققا مذشة-مةملةكةتتةر اراسئنداعئ باج الئمئنسئز جذرگئزئلةتئن ساؤدا جانة ءذشئنشئ ةلدةر ءذشئن كةدةندئك باجداردئث كةلئسئلگةن مولشةرئ. قاثتاردئث 1-ئنةن باستاپ قازاقستان، رةسةي جانة بةلارؤس اراسئندا باج الئمئنسئز ساؤدا جذرگئزئلةتئن بولادئ، 2010 جئلعئ ماؤسئمنئث 1-ئنةن باستاپ كةدةندئك وداقتئث كةدةندئك كودةكسئ كذشئنة ةندئ جانة ءذش ةل اراسئندا كةدةندئك رةسئمدةر جذزةگة اسئرئلمايتئن بولادئ. كةدةندئك باقئلاؤ، سانيتارلئق-ةپيدةميولوگيالئق، فيتوسانيتارلئق، أةتةرينارلئق، كولئكتئك باقئلاؤ جذزةگة اسئرئلمايدئ. 2011 جئلعئ شئلدةنئث 1-ئنةن باستاپ كةدةندئك وداقتئث ئشكئ شةكارالارئنان باقئلاؤدئث بارلئق وسئ تذرلةرئ الئپ تاستالادئ. تةك شةكارالئق باقئلاؤ عانا قالادئ. مذنئث تاؤارلاردئ ةركئن جئلجئتؤ تذرعئسئندا ايتارلئقتاي اسةر ةتةتئنئ تذسئنئكتئ. اكئمشئلئك كةدةرگئلةر دة بولمايدئ، وداققا مذشة-مةملةكةتتةر اراسئنداعئ ساؤدا جةثئلدةيدئ.

ارينة، بيزنةس بذل جةثئلدئكتةردئث بارلئعئن دا وث قابئلدايدئ، ويتكةنئ اكئمشئلئك كةدةرگئلةر تاؤارلاردئث قوزالئسئن قيئنداتا تذسةدئ. قئزمةتتةردئ ةركئن ذسئنؤعا، جذمئس كذشتةرئن جانة كاپيتالداردئ جئلجئتؤعا بايلانئستئ ماسةلةلةر ءالئ بار. ءار ةلدة ءارتذرلئ قولدانئلاتئن مونوپولياعا قارسئ رةتتةؤ ماسةلةلةرئ قالئپ وتئر جانة ول ءبئزدئث كاسئپورئندارئمئز بةن ءبئزدئث ةلئمئزدةگئ رةسةيلئك جانة بةلارؤستئق كاسئپورئندار ءذشئن كةدةرگئ رةتئندة قئزمةت ةتؤئ مذمكئن. مونوپوليالئق سالالار دا جوق ةمةس - تةمئرجول، ةنةرگةتيكا. سوندئقتان، ةگةر بئزدةر تاؤارلاردئث ةركئن قوزعالئسئ ءذشئن مذمكئندئك قذراتئن وتة ماثئزدئ قادام جاسايتئن - كةدةندئك وداق قذراتئن بولساق - وسئ جولمةن ودان ءارئ جئلجئعانئمئز ورئندئ بولماق. بذل ءوز كةزةگئندة، اقشا-نةسية، قارجئ، كوشئ-قون ساياساتئن كوزدةيتئن بولادئ. ياعني، تذتاستاي العاندا، مةملةكةتتةردئث ةكونوميكالئق ساياساتتارئن كةلئسؤدئ تالاپ ةتةدئ. سوندئقتان، ةؤرازةق مةملةكةتارالئق كةثةسئ مةملةكةتتةر باسشئلارئ دةثگةيئندة وتكةن وتئرئستا ءبئرتذتاس ةكونوميكالئق كةثئستئك قذرؤ تؤرالئ شةشئم قابئلدانعان بولاتئن. ءبئرتذتاس ةكونوميكالئق كةثئستئك قذرؤ - بذل كةلةسئ كةزةث. ول ءذشئن نورماتيأتئك بازا الداعئ ةكئ - 2010-2011 جئلدار ئشئندة قذرئلؤئ ءتيئس. بذل كةلئسئمدةردئث بارلئعئ بئردةي وسئ مةرزئمدةردة كذشئنة ةنبةيتئنئ تذسئنئكتئ، جةكةلةگةن شةشئمدةردئ ئسكة اسئرؤ كةزةث-كةزةثمةن جذزةگة اسئرئلاتئن بولادئ.

كةدةندئك وداق، ءبئرتذتاس ةكونوميكالئق كةثئستئك قذرؤ ءبئزدئث ةل ءذشئن شيكئزاتتئق ةمةس ةكونوميكانئ دامئتؤعا مذمكئندئك بةرةدئ. شيكئزاتتئق ةمةس ةكونوميكا ءذشئن، ةث الدئمةن، ساتؤ رئنوگئ ماثئزدئ. ةگةر ساتؤ رئنوگئ بولماسا - ةشقانداي دا باسةكةلةستئككة قابئلةتتئ ءوندئرئس تة بولمايدئ. كةدةندئك وداق، ءبئرتذتاس ةكونوميكالئق كةثئستئك شيكئزاتتئق ةمةس سةكتوردئ دامئتؤعا مذمكئندئكتةر قذرادئ، ءبئراق كةپئلدئك بةرمةيدئ. كةدةندئك وداقتئث ئشئندة باسةكةلةستئكتئث بولاتئنئ ءسوزسئز جانة بذل ورئندئ دا، ويتكةنئ شئنايئ ةكونوميكا تةك باسةكةلةستئك قابئلةتتئ جاعدايدا عانا قذرئلادئ.

مئنة، كةدةندئك وداق جانة ءبئرتذتاس ةكونوميكالئق كةثئستئك قذرؤداعئ شةشئلؤئ ءتيئستئ ساياسي جانة ةكونوميكالئق مئندةتتةردئث قئسقاشا ءمانئ وسئنداي.

- كةيبئر تاؤارلار باعالارئنئث ارتؤ مذمكئندئگئنة بايلانئستئ كةدةندئك وداقتئ قذرؤدئث ئقتيمال تةرئس سالدارلارئنا الاثداؤشئلئق تانئتئپ وتئرعاندار دا جوق ةمةس. وسئعان وراي ءسئز نة ايتقان بولار ةدئثئز؟

- وزگةرئستةرگة ذشئراؤعا بةيئم ءبئرقاتار تاؤارلار بويئنشا وتپةلئ كةزةث كوزدةلگةن جانة تيئسئنشة، كةلةسئ جئلئ ولار بويئنشا كةدةندئك تاريفتةردئث ءوسؤئ بولمايدئ. سونئمةن قاتار، تاياؤ كةلةشةكتة، ءذشئنشئ ةلدةردةن يمپورتتالاتئن ءبئرقاتار تاؤارلار بويئنشا باعانئث ارتؤئ مذمكئن، ءبئراق مئندةتتئ تذردة ةمةس. كوپ نارسةنئ تولةم قابئلةتئنئث سذرانئسئ، سونداي-اق رةسةيلئك جانة بةلارؤستئق تاؤارلار تذرئندةگئ بالامالاردئث بار-جوعئ انئقتايتئن بولادئ. ةگةر ورتا جانة ذزاق مةرزئمدئ پةرسپةكتيأالار تؤرالئ ايتار بولساق، ءبئزدئث ةلئمئزدة وتاندئق ءوندئرئستئث دامؤئ ءذشئن جاعدايلار قذرئلاتئن بولادئ. ءبئزدئث ةكونوميكامئزدئث شيكئزاتتئق باعئتئ ونئث ءالسئز جاعئ بولئپ تابئلادئ. ارينة، ءبئزدئث ةلئمئزدة مذنايدئث جانة باسقا دا قازبا بايلئقتاردئث بار بولؤئ - ماثدايئمئزداعئ باق. بذل سالالار ءبئزدئث ةكونوميكامئزدئث وزةگئ بولئپ وتئر جانة قازئرگئ داعدارئس جاعدايئندا قازاقستاننئث نةگئزگئ ةكسپورتتئق ذستانئمئن وسئلار قالئپتاستئرؤدا، بئزدةردة ماكروةكونوميكالئق كورسةتكئشتةردة تذراقتئلئق ورناعان.

سولاي بولعانئمةن، ءبئزدئث ةكونوميكامئز داعدارئس جولاعئنان شئعا قويعان جوق. ماكروكورسةتكئشتةر دةثگةيئندة جاعداي وثعا باستئ، ءبئراق ميكروةكونوميكالئق دةثگةيدة بذل تؤرالئ ءسوز قوزعاؤ ءالئ ةرتة. قذرئلئس جانة قارجئ سةكتورلارئ دا تولئق كولةمدة تذراقتانا قويعان جوق. شاعئن بيزنةسكة قاتئستئ دا وسئنئ ايتؤعا بولادئ.

وسئلايشا، بئزدةردئث مذناي ءوندئرؤ جانة كةن ونةركاسئپتةرئمئز، جالپئ العاندا، ةكونوميكانئ داعدارئستان شئعارؤعا ئقپال ةتؤدة، ءبئراق ةكونوميكانئث مذنداي ءبئرجاقتئ دامؤئ، ءسوزسئز، تاؤةكةل فاكتورئ بولئپ تابئلادئ. ول ةلدةگئ بذكئل حالئقتئث ءومئر ءسذرؤ دةثگةيئن ارتتئرؤعا ئقپال ةتة المايدئ. سوندئقتان بئزدةر ءذشئن ةكونوميكانئ ءارتاراپتاندئرؤ وتة ماثئزدئ. بئزدةردئث تاؤار وندئرؤشئلةرئمئز ءذشئن ساتؤدئث ذلكةن رئنوگئ اشئلعاندا عانا ولار باسةكةلةستئككة قابئلةتتئ بولا الادئ. مئنة، كةدةندئك وداق وسئ ءذشئن قذرئلئپ وتئر.

- كةدةندئك وداقتئث قذرئلؤئنا بايلانئستئ قارجئ مينيسترلئگئنئث الدئندا قانداي مئندةتتةر تذر؟

- كةدةندئك وداقتئ قذرؤ اياسئندا قول قويئلعان بارلئق كةلئسئمدةردئ ئسكة اسئرؤ ءذشئن ءبئزدئث مينيسترلئك الدئندا قئرؤار جذمئستاردئ اتقارؤ مئندةتئ تذر. اتاپ ايتقاندا، وداقتئث كةدةندئك كودةكسئن ئسكة اسئرؤ ءذشئن بارلئق جاعدايلار جاساؤ قاجةت. قازاقستان وسئ قذجاتتئ ازئرلةؤگة جاؤاپتئ. كةدةندئك كودةكستئث نةگئزئنة 1973 جئلعئ كيوتو كونأةنسياسئ الئنعان. وسئ كونأةنسيادا كةدةندئك ساياساتتئث نةگئزگئ ماسةلةلةرئ رةتتةلگةن.

كةدةندئك وداققا بايلانئستئ جاناما سالئقتار - قوسئلعان قذن سالئعئ جانة اكسيزدةر - وداق ئشئندةگئ ساؤدا كةزئندة قالايشا جينالادئ دةگةن سذراقتئث تؤئنداؤئ ءسوزسئز. جاناما سالئقتاردئ جيناؤ فؤنكسياسئ كةدةن كوميتةتئنةن الئنئپ سالئق كوميتةتئنة بةرئلةدئ. الداعئ ؤاقئتتارئ ئشكئ شةكارالاردان بارلئق كةدةندئك بةكةتتةر الئنئپ تاستالاتئن بولادئ جانة جاناما سالئقتاردئ جيناؤدئث قيئنداي تذسةتئنئ دة بةلگئلئ. جاناما سالئقتاردئ جيناؤ فؤنكسياسئنا ية بولعان سالئق كوميتةتئ رةسةيدئث جانة بةلارؤستئث سالئق ورگاندارئمةن اقپاراتتئق الماسؤ نةگئزئندة باقئلاؤدئ جذزةگة اسئرادئ.

كةدةندئك وداقتئ قذرؤ اياسئنداعئ جذمئستاردئث ماثئزدئ باعئتتارئنئث ءبئرئ - سئرتقئ كةدةندئك شةكارانئ نئعايتؤ. اعئمداعئ جئلئ ناركوترافيككة قارسئ كذرةس اياسئندا مةملةكةتتئك شةكارالاردئ جانة كةدةندئك شةكارالاردئ نئعايتؤ باعدارلاماسئ قابئلداندئ.

كةدةن كوميتةتئندة جةدةل باسقارؤ ورتالئعئ قذرئلدئ. بارلئق باستامالاردا بئزدةر ذكئمةت جانة بارلئق مةملةكةتتئك ورگاندار تاراپئنان قولداؤ تاؤئپ وتئرعانئمئزدئ باسا ايتقئم كةلةدئ. جةدةل باسقارؤ ورتالئعئ بارلئق كةدةندئك بةكةتتةردة جاعدايدئ باقئلايتئن بولادئ.

- كةدةندئك باجداردئث ارتؤئنا بايلانئستئ كةيبئر تاؤارلاردئث باعالارئ ارتؤئ مذمكئن دةگةندئ ايتتئثئز. قانداي تاؤارلاردئث باعالارئ جانة ولار قانشالئقتئ كوتةرئلةتئنئ تؤرالئ قازئر ءسوز قوزعاؤعا بولا ما؟

- ءيا، ءذشئنشئ ةلدةردةن يمپورتتالاتئن كوپتةگةن تاؤارلاردئث تذرلةرئنة دةگةن كةدةندئك تاريفتةر كوتةرئلةدئ. بذل تاريفتةر «كازاحستانسكايا پراأدا» جانة «ةگةمةن قازاقستان» گازةتتةرئندة جاريالاندئ. ناقتئلئ تاؤارلاردئث تذرلةرئ بويئنشا باعالاردئث كوتةرئلؤئنة قاتئستئ توقتالساق - وتة كذردةلئ ماسةلة. قازئر تاؤار رةسةيدةن نةمةسة بةلارؤستان اكةلئنسة، ولار قئمباتتامايتئنئن ايتؤعا بولادئ.

- كةدةندئك وداقتئ قذرؤ وداققا مذشة مةملةكةتتةردئث ذلتتئق أاليؤتالارئنئث تذراقتئلئعئنا اسةر ةتة مة؟ ق ر پرةزيدةنتئ ن.نازارباةأ ايتقان كةدةندئك وداق بازاسئندا ايماقتئق نةمةسة ذلتتئق أاليؤتادان جوعارئ أاليؤتا قذرئلؤئ مذمكئن بة؟ بئزدةردئث ةكونوميكالارئمئزدئث دوللارعا تاؤةلدئلئگئ ازايا ما؟

- ذلتتئق أاليؤتالاردئث تذراقتئلئعئ كوپتةگةن فاكتورلارعا تاؤةلدئ. ونئث ئشئندة التئن-أاليؤتا رةزةرأئنة، ول ءوز كةزةگئندة سئرتقئ ساؤدا تةثگةرئمئنة تاؤةلدئ. تذراقتئلئق ينفلياسيا دةثگةيئنة جانة كوپتةگةن فاكتورلارعا تاؤةلدئ. ةسةپ ايئرئسؤلار جذيةسئندة ةش نارسة وزگةرمةيدئ، ايئرباستاؤ باعامئنئث قارقئنئن ايقئندايتئن فاكتورلاردئث جاعدايلارئندا دا ةشقانداي وزگةرئس بولامايدئ. جاثا فاكتورلار پايدا بولمايدئ.

- سذحباتئثئز ءذشئن راحمةت!

سوڭعى جاڭالىقتار
telegram