بولاشاق حالئقتئق باعدارلاماعا اينالدئ - ا.احمةتجانوأ
قازاقستاننئث ازاماتئ بولعانئمدئ ماقتان تذتامئن. «قازمذناي گاز» ذ ك" ا ق بارلاؤ جوبالارئ جونئندةگئ باس مةنةدجةرئ انؤار احمةتجانوأ قازاقپاراتقا بةرگةن سذحباتئندا وسئلاي دةدئ. ا.احمةتجانوأ 1998 جئلئ «بولاشاق» حالئقارالئق پرةزيدةنتتئك باعدارلاماسئ بويئنشا أاشينگتون قالاسئنداعئ (ا ق ش) دجونس حوپكينس ؤنيأةرسيتةتئندة
حالئقارالئق قارئم-قاتئناستاردئ تةرةثئرةك وقئتؤ مةكتةبئنئث (SAIS) ماگيستراتؤراسئنا وقؤعا تذستئ. اتالمئش مةكتةپ حالئقارالئق قارئم-قاتئناستار مةن الةمدئك ةكونوميكا سالاسئندا مامانداردئ دايئنداؤ جونئنةن گارأاردپةن جانة كولؤمبييامةن قاتار تذرعان، ا ق ش-تاعئ، جالپئ الةمدةگئ بارئنشا بةدةلدئ وقؤ ورئندارئنئث ءبئرئ بولئپ تابئلادئ.
- مةن ماگيستر دةثگةيئ ءذشئن «ةنةرگةتيكالئق رةسؤرستار، قورشاعان ورتا، تةحنيكا جانة تةحنولوگييالار» جانة «حالئقارالئق قارجئ» دةگةن 2 ماماندئقتئ تاثدادئم. . SAIS -تة ذسئنئلعان ماماندئقتاردئث ئشئندة مةن ءذشئن ةث تارتئمدئلارئ ءارئ قازاقستاننئث وركةندةؤئنة لايئقتئ ذلةس قوسؤ ءذشئن قاجةتتئسئ دة وسئلار بولدئ. ال قازاقستاندا مةن قاراعاندئ مةملةكةتتئك ؤنيأةرسيتةتئندة «حالئقارالئق ةكونوميكالئق قارئم-قاتئناستار» ماماندئعئ بويئنشا جوعارئ ءبئلئم العان بولاتئنمئن.
- ءانؤار مذرات ذلئ، ذيرةنشئكتئ جذيدةن بولةك، شةتةلدة وقؤ بارئسئ ءبئرئنشئ كةزةكتة سئزگة نةنئ ذيرةتتئ؟
- ا ق ش-تاعئ ءبئلئم بةرؤ جذيةسئ سول جئلدارداعئ (1998-2000 جئلدار) قازاقستاندئق جذيةدةن الدةقايدا ايرئقشا. ول ستؤدةنتتةردئث وزدئگئمةن ءبئلئم الؤعا بارئنشا باعئتتالعان، وندا قانداي دا ءبئر «يدةيالاردئ تئقپالاؤ» دةگةن جوق. العاشقئ كةزدةرئ ءوزئث تاثداؤ جاساپ، ساباقتئ ءوز ةركئثمةن وقئعاندئقتان، قيئن بولدئ. كوپ ؤاقئتئمدئ كئتاپحانالارعا جذمساپ، توپپةن جذمئس ئستةؤگة ذيرةندئم. وقؤ، ءوز كوزقاراسئثدئ جةتكئزة ءبئلؤ، ءوز ذستانئمئثدئ قورعاؤ، باسقالاردئث وي-پئكئرئن تئثداپ، ودان پايدا شئعارؤدئ دا ذيرةتتئ.
- العان ءبئلئمئثئزدئث وتانعا ورالعاسئن قانشالئق پايداسئ ءتيدئ؟ دالئرةگئ، ءبئلئم-بئلئگئثئزدئ تيئسئنشة قولدانا الدئثئز با؟
- وقؤئمدئ بئتئرگةننةن كةيئن ماماندئعئمدئ ةسكةرة وتئرئپ، «قازاقويل» ذلتتئق مذناي-گاز كومپانيياسئندا جذمئس ئستةي باستادئم. العاشقئ كذندةردةن باستاپ-اق، شةتةلدة جيناعان ءبئلئمئمدئ جذمئستا قولدانؤعا تئرئستئم. العاشقئ كذندةردئث «ةيفوريياسئ» وتكةننةن كةيئن، ءوزئم سيياقتئ الدئنا ذلكةن ماقسات قويعان مئثداعان جاستارمةن «جاقسئ ماعئنادا» باسةكةگة تذسةتئنئمدئ تذسئندئم. بذگئن مةن «بولاشاقتئقتار» وزدةرئن تاؤئپ، سذرانئسقا ية بولعانئنا، ذلكةن جةتئستئكتةرگة قول جةتكئزئپ جاتقاندئعئنا شئن جذرةكتةن ريزامئن.
جذمئس ئستةپ جذرگةن العاشقئ كذندةردة ءوزئم ءذشئن ءبئر نارسةنئ كوكةيگة ءتذيدئم: جاقسئ ءبئلئم الؤ جةتكئلئكسئز، ونئ تاجئريبةدة پايدالانا ءبئلؤ جانة تذراقتئ جةتئلدئرئپ وتئرؤ قاجةت. مةنئث ويئمشا، ماعان جذمئسئمدا كومةكتةسةتئن نةگئزگئ ةرةجة وسئ. ونئث ذستئنة، جاعدايعا ساراپتاما جاساي ءبئلؤ، وزدئگئثنةن شةشئم قابئلداؤ، باستامالار ذسئنؤ، ناتيجةلةرگة قول جةتكئزؤ - قازاقستاندا كادةگة جاراتئپ وتئرعان شةتةلدة العان نةگئزگئ ءبئلئمئمنئث ءبئرئ.
- ءبئلئم الؤدان باسقا، شةتةل سئزگة نة بةردئ، قانداي تذستارئ ةستة قالدئ؟
- ةث الدئمةن، وزئثة، ءوز كذشئثة جانة مذمكئندئكتةرئثة سةنؤگة ذيرةتتئ. ا ق ش-تاعئ وقؤ - شةتةلگة العاش رةت ذزاق ؤاقئتقا شئعؤئم بولدئ. ذيدةن الئستا، جالعئز، جات ةل، بوتةن ءتئل. بارلئعئ ساعان، سةنئث ءئس-ارةكةتئثة بايلانئستئ بولعاندئقتان، وسئنئث بارئنة توزؤگة تئرئساسئث.
ةكئنشئدةن، جاؤاپكةرشئلئككة ذيرةتتئ. پرةزيدةنتتئك باعدارلاما ستيپةندياتئ اتاؤئنئث ءوزئ وسئ بةدةلدئ مةكتةپكة ستؤدةنت رةتئندة مةنئ تاثداؤ كةزئندة وزةكتئ فاكتورلاردئث ءبئرئ بولدئ. سوندئقتان، وقؤئمنئث ءبئرئنشئ كذنئنةن باستاپ اياعئنا دةيئن مةن ذلكةن جاؤاپكةرشئلئكتئ سةزئندئم، جاي عانا ستؤدةنت ةمةس، ءوز ةلئمنئث، حالقئمنئث، ةلباسئمنئث وكئلئ بولدئم. سول كةزدةرئ مةنئث شةتةلدةگئ كؤرستاستارئمنئث كوپشئلئگئ قازاقستان تؤرالئ از بئلةتئن. ولاردئث ةلئمئز تؤرالئ پئكئرئ شةتةلدة ءبئلئم الئپ جاتقان ستؤدةنتتةر - قازاقستاندئقتارعا قاراپ قالئپتاستئ. ءبئز وقؤدا بولسئن، سپورتتا بولسئن، بارلئق جاعئنان ةث ذزدئك بولؤعا تئرئستئق. قاجةتتئ ءبئلئم الئپ، ومئرلئك تاجئريبة جيناؤعا، ونئ ءوز ةلئمئزدة لايئقتئ پايدالانؤعا تئرئستئق.
ذشئنشئدةن، بارئنشا اشئقتئلئق پةن ءارتذرلئ ادامدارمةن ةركئن سويلةسؤگة، ارالاسؤعا ذيرةتتئ. امةريكا - ذلت، ءدئن، الةؤمةتتئك جاعداي جاعئنان، ءتئپتئ جاي ومئرگة دةگةن كوزقاراس جاعئنان جان-جاقتئ ةل. سوندئقتان، ءاربئر جاعدايدا سول ساتكة سايكةس ءوزئثدئ ذستاي ءبئلؤ كةرةك. دةگةنمةن، اشئقتئلئق پةن ءاركئمگة تذسئنئكتئ بولؤئثدئ ذمئتپاؤ كةرةك. قازئر بذل وثاي سيياقتئ. ال سةنئث جاسئث 20-دان ةندئ اسقاندا - بارئنة ذيرةنؤگة ءتيئسسئث. ارينة، تاعئ كوپ نارسة ةسئمدة قالدئ: كوپ ةستئگةن امةريكاداعئ ءومئر، باسقا ةلدةردئث ستؤدةنتتةرئمةن قارئم-قاتئناس، ولاردئث سالت-داستذرلةرئمةن جانة مادةنيةتئمةن تانئسؤ. وعان قوسا، وتانئثدئ ساعئندئرعان كذندةر بار. قالاي بولعاندا دا، قانداي قيئندئقتار بولماسئن، بذل جاقسئ ؤاقئت بولدئ دةپ سانايمئن. وقؤ كةزئندة تانئسقان كوپتةگةن ستؤدةنتتةرمةن دوس بولئپ قالدئم، ءالئ كذنگة دةيئن ارالاسئپ تذرامئز.
- ةل باسئ «بولاشاق» ستيپةنديياسئن «سةرپئندئ جوبا» دةپ اتادئ. باعدارلامانئث تذلةكتةرئ ةلئمئزدئث دامؤئنا قانداي ذلةس قوسئپ وتئر؟
- «بولاشاقتئقتاردئث» ةلئمئزدئث دامؤئنا قوسئپ جاتقان ذلةسئ جايئندا كوپ ايتئلدئ، قايتالاعئم كةلمةيدئ. بذگئندة «بولاشاقتئث» ستيپةندياتتارئ قازاقستان ءذشئن ماثئزدئ باعئتتاردئث بةلسةندئ قاتئسئپ كةلةدئ. تةك مةملةكةتتئك قئزمةتتة ةمةس، جةكة سةكتوردا دا. تذلةكتةردئث بارلئعئ ةنةرگيياسئ اسئپ-تاسئپ، سذيئكتئ ئسئمةن اينالئسؤدا، ذلكةن قذرمةتكة ية. جالپئ العاندا، جذمئستا عانا ةمةس، جةكة ومئرئندة دة ذلكةن جةتئستئكتةرگة جةتة بئلگةن ادامدار دةپ بئلةمئن.
- «بولاشاقتئقتاردئث» بارلئعئ باعدارلاماعا جانة ونئث جاثاشئلدئعئنا باسا نازار اؤدارئپ كةلةدئ. قالاي ويلايسئز، اتالمئش ستيپةندييا قانشالئقتئ قولايلئ جانة مةملةكةت ونئ ودان ءارئ جاقسارتؤئ ءذشئن نة ئستةؤ كةرةك؟
- «بولاشاق» ستيپةنديياسئ سانئن وسئرؤمةن بارئنشا قولايلئ بولدئ. ونئث ذستئنة ستيپةندياتتاردئث گةوگرافيياسئ دا بارئنشا كةثةيدئ. ةگةر بذرئن بذل نةگئزئنةن ا ق ش، ذلئ بريتانيا جانة گةرمانيا وقؤ ورئندارئنئث ستؤدةنتتةرئ بولسا، قازئر قئتاي، رةسةي دة قوسئلدئ. جاثا زةلاندييادا دا وقيدئ دةپ ويلايمئن. بذل دا باعدارلامانئث قولايلئلئعئن باعالاؤعا بولاتئن فاكتور. «بولاشاق» حالئقتئق باعدارلاماعا اينالدئ دةپ سانايمئن.
باعدارلامانئ جاقسارتؤعا قاتئستئ ايتاتئن بولسام، «جةتئلدئرؤدئث شةگئ جوق». سوندئقتان، بةلگئلئ ءبئر وث وزگةرئستةر ءالئ دة بولادئ دةپ ويلايمئن. قورئتا كةلگةندة، مةن «بولاشاق» ستيپةندياتئ بولؤ مذمكئندئگئ تؤعان، ءالئ دة وسئ مذمكئندئككة قول جةتكئزة الاتئن ءاربئر ادام قانداي بولماسئن قيئندئقتارعا قاراماستان، وزئنة سةنئپ، جوعارئ بئلئكتئ مامان بولؤعا تئرئسؤئ كةرةك دةپ سانايمئن. مةن «بولاشاق» باعدارلاماسئنئث تذلةگئ بولعانئمدئ، قازاقستاننئث ازاماتئ بولعانئمدئ ماقتان تذتامئن.
سونئمةن بئرگة، ةل باسئ نذرسذلتان ءابئش ذلئ نازارباةأقا بئزگة دةگةن تذراقتئ قامقورلئعئ ءذشئن، 1993 جئلئ «بولاشاق» حالئقارالئق ستيپةنديياسئن بةكئتؤ تؤرالئ شةشئم قابئلداعانئ ءذشئن ذلكةن العئسئمدئ بئلدئرةمئن. «بولاشاق» مةن ءذشئن جاثا مذمكئندئكتةر اشتئ.