اقتوبەلىك ۇستاز اۋىل بالالارىنا ساداق اتۋدى تەگىن ۇيرەتىپ ءجۇر
اقتوبە. KAZINFORM - اقتوبەلىك ۇستاز ساداق تارتۋ ونەرىن دامىتىپ، ءوزى ۇيرەنگەندى، وزگەگە ۇيرەتىپ ءجۇر. ساندىگۇل الەنوۆا شالقار اۋدانىندا تۇرسا دا ەلىمىزدە اقتوبەنىڭ اتىنان جارىستارعا قاتىسادى. ناۋرىز مەرەكەسىندە ۇلتتىق سپورتتى دامىتۋ جوباسىن ىسكە اسىرۋداعى تاباندى ەڭبەگى جايلى Kazinform تىلشىنە ايتىپ بەردى.
- اقتوبەدە ساداق اتۋ، ساداق تارتۋ تۋرالى ارا- تۇرا ەستىپ قالعانىمىز بولماسا، كاسىبي مامان بارىن بىلمەيمىز. ءبىز ءۇشىن شالقارداعى مۇعالىمنىڭ وسى سپورتتى دامىتىپ، ەلىمىزدەگى جارىستارعا وبلىس اتىنان شىعىپ جۇرگەنى قىزىق. قول كۇشىن قاجەت ەتەتىن سپورت ءتۇرىن تاڭداۋعا نە تۇرتكى بولدى؟
- ءوزىم شالقار قالاسىندا تۋىپ-ءوستىم. قازىر اتا-اناممەن، ەكى سىڭلىممەن بىرگە سول قالادا تۇرامىن. جوعارى وقۋ ورنىن بىتىرگەن سوڭ 2 جىل ىرعىز اۋدانى قالىباي نەگىزگى مەكتەبىندە فيزيكا ءپانى مۇعالىمى قىزمەتىنە ورنالاستىم. كەيىن شالقار قالاسىنا اۋىسىپ، ماماندىعىم بويىنشا ەڭبەك جولىمدى جالعاسىردىم. جاس مامان ءۇشىن مەكتەپتە ءبارى قىزىقتى بولدى. وقۋشىلار، ساباق ۋاقىتى، ءبىلىم جەتىلدىرۋ كۋرستارى، سەمينارلار، ءتۇرلى كاسىبي سپورتتىق شارالار، ءبارى-ءبارى قىز-قىز قايناپ جاتتى. جاڭا نارسەلەر ۇيرەنگەن سايىن تاعى نە مەڭگەرۋگە بولادى دەپ العا ۇمىتىلا بەرەتىن كەز ەدى. از ۋاقىت قانا جۇمىس ىستەسەم دە ءوزىمدى ءبىرشاما جەتىستىككە جەتكەن، شەبەر مامان رەتىندە كورەتىن بولدىم. تەك كوكەيىمدە ءبىر سۇراق بولدى، وي مازالاي باستادى. «مەن نە ىستەپ ءجۇرمىن؟ قايدا بارا جاتىرمىن؟» دەگەن.
سودان 2015-2016 -جىلدارى اعىلشىن ءتىلىن مەڭگەرمەك بولىپ، وقۋ ورتالىقتارىن ىزدەگەندە مەدينا تولەگەنوۆامەن تانىسىپ، ساباق الا باستادىم. مۇعالىم رەتىندە ونىڭ دۇنيەتانىمى، ادىستەرى، ءبىلىمدى جەتكىزۋى، قاراپايىم نارسەلەردىڭ ءمان-ماعىناسىنا تەرەڭ ءۇڭىلىپ قاراۋعا باعىتتاۋى مەن ءۇشىن ۇلكەن جاڭالىق بولدى. ءار ساباعىنا «بۇگىن نە ۇيرەتەدى، قالاي ۇيرەتەدى ەكەن» دەگەن ويمەن كەلەتىن بولدىم. ءار ساباققا بوس ىدىستاي «مەن ەشتەڭە بىلمەيمىن» دەپ كەلەتىنمىن. ەشتەڭە بىلمەيتىنىڭدى بىلگەننىڭ ءوزى سونداي باقىت بوپ سەزىلەدى.
بۇرىن تەك ءبىلۋ ءۇشىن، وقۋشىعا جەتە ءتۇسىندىرۋ ءۇشىن ءتۇرلى بىلىكتىلىكتى ارتتىرۋ كۋرستارىنا قاتىسسام، بۇل جولى سول كورگەن نارسەدەن، قۇبىلىستاردان عيبرات الۋدى، ونى جەتكىزە ءبىلۋدى ۇعىنىپ، بىلىمگە دەگەن كوزقاراسىم وزگەردى. ساباقتا ءتۇرلى پىكىر الماسىپ، «قايتسەك ءوزىمىز ءومىر ءسۇرىپ وتىرعان ورتاعا وڭ وزگەرىستەر اكەلە الامىز؟ » دەگەن ويلارىمىز ءبىر ارناعا توعىستى. ارامىزدا دوستىق ورناپ، بەكي تۇسكەنىن ءبىلدىم. SDU بىتىرگەن IT ماماننىڭ شالقارعا قايتىپ كەلىپ، ەلگە رياسىز قىزمەت ەتۋ نيەتى، ءبىلىم بەرۋگە دەگەن ىقىلاسى، وقۋشىلارىنا دەگەن ماحابباتى قۋانتتى. ەلگە، تۋعان جەرگە شىن جانى اشيتىن ادامنىڭ ارامىزدا جۇرگەنى جاڭا باستامالاردى قولعا الۋعا جىگەرلەندىرە ءتۇستى.
ءسويتىپ ساداق تارتۋ، اتۋعا دەگەن قىزىعۋشىلىق 2019 -جىلى باستالدى. الەۋمەتتىك جەلى ارقىلى اقتوبەدە ساداق اتۋ كلۋبى اشىلعانىن كوردىم. قىزىعىپ، دوسىم ەكەۋىمىزگە ەكى ساداق ساتىپ الدىم.
- جاڭا دۇنيە ساتىپ الدىڭىز، كەيىن ونى قالاي قولداندىڭىز؟
- كەيىن ساداق تارتۋ ونەرىن زەرتتەي باستادىم. جان-جاقتى اقپارات جيناپ، جاۋىنگەرلىك ونەر جايىنا قانىقتىم. تاپسىرىس بەرگەن ساداق كوكتەمدە عانا قولىما ءتيدى. وعان دەيىن ءتىپتى تۇسىمدە كورىپ، تۇسىمدە دە اتىپ ۇيرەندىم. اقتوبە قالاسىنداعى ساداق اتۋ ورتالىعىنا بارىپ، ءبىر كۇن ءبىر ساعات ساباق الدىم. وزىمە تيەسىلى ساداقتى الىپ، اتىپ كورگەننەن كەيىن اسەرى ەرەكشە ەكەنىن ءتۇسىندىم. رۋحىڭ كوتەرىلىپ، نىساناعا وعىڭ تيگەندە كوڭىلىڭ شاتتانادى. سودان كۇننىڭ ىزعارىنا قاراماستان ساعاتتاپ دالادا ءجۇردىم. وزىڭە ۇناعان ءىس بولعان سوڭ ۋاقىتپەن ساناسپاي جۇرە بەرەدى ەكەنسىڭ.
بۇل 2020 -جىل بولاتىن. جاڭا نارسەنى ۇيرەنۋگە جول اشىلعانىنا قۋاندىم. ساداقتىڭ تاريحي قۇندىلىعى ءوز الدىنا، بۇل قايتپاس قايسارلىققا، توزىمدىلىككە، سابىرعا، ماقساتقا جەتۋدە تاباندىلىققا، ۇستامدىلىققا تاربيەلەيتىن ۇلكەن تاربيە قۇرالى. ساداق اتۋدىڭ ءبىر ەرەكشەلىگى، بۇل ونەر جاستى تالعامايدى. 7 جاستان اسقان كەز كەلگەن ادام بىردەي اينالىسا الادى.
- ال ساداق اتۋ ۇيىرمەسىن اشۋ ويى قايدان كەلدى؟
- ساداق اتۋ ونەرىن زەرتتەگەن سايىن ونىڭ دەنساۋلىققا پايداسىن، مادەني قۇندىلىعىن تەرەڭ ءتۇسىنىپ، قول ءۇزىپ العان ۇلتتىق ونەردى قايتا جاڭعىرتۋدى ماقسات ەتتىك. ساداق اتۋشىلار اراسىندا تاجىريبە، پىكىر الماسىپ، يگى باسامالاردى بىرگە كوتەرەتىن ورتا قۇرىلسا دەگەن ارمان بولدى. بۇعان دەيىن ءوزىم ايتقان «قايدا بارا جاتىرمىن؟» دەگەن سۇراعىما جاۋاپ تاپقانداي بولدىم.
سول جىلدارى اۋداندا ب ۇ ۇ «دامۋ» باعدارلاماسى اياسىندا جوبالار ىسكە اسىرىلىپ جاتتى. جوباعا 1,9 ميلليون تەڭگە بولىنەتىنىن ءبىلدىم. شالقاردا الدىمەن ۆوركاۋت الاڭى سالىندى. تاعى ەكى جوبانى قولداۋعا مۇمكىندىك بار ەكەنىن بىلگەندە دوسىم مەدينا الدىمەن ءبىلىم مەن مادەنيەتتى دامىتىپ، قالىپتاستىرۋدى ۇسىندى. ونىڭ ايتۋىنشا، سودان كەيىن عانا وزگەسىن دامىتۋعا بولادى. ال مەن بوس ۋاقىتتا سپورتپەن شۇعىلدانعان ءجون دەيمىن. ەكەۋمىز اقىلداسا كەلە، كوۆوركينگ ورتالىعىن اشۋدى ءجون دەپ تاپتىق. ءبىراق بۇل ءىستى وزگەلەر قولعا العان ەكەن. ءسويتىپ دوسىم ماعان ساداق اتۋ جوباسىن دايىنداۋدى ۇسىندى. الدىمەن ونىڭ ۇلتتىق سپورت، ونەر ەكەنىن ۇعىندىرىپ، مادەنيەتىن قالىپتاستىرىپ بارىپ، ىسكە كىرىسپەككە ۇمتىلدىق.
جوبا بويىنشا تەگىن قىزمەت كورسەتىلۋى كەرەك. وعان عيمارات تا قاجەت بولدى. شالقار اۋدانى اكىمدىگىنە بارىپ، اقتوبە وبلىسى بويىنشا ساداق اتۋدى ءبىرىنشى بوپ قولعا الۋدى ۇسىندىم. اكىمدىك قولداپ، ەكى سپورت مەكتەبىنىڭ ءبىرىن تاڭداۋعا رۇقسات بەردى. شالقار اۋداندىق اۋلا كلۋبىنىڭ ديرەكتورى مامبەتوۆ ناعاشىباي تالاسباي ۇلى بىردەن كەلىسىمىن بەرىپ، وزىنە شاقىردى. «بۇل سپورتتىڭ بولاشاعى بار، وسى جەردەن اش، قانداي كومەك كەرەك» دەپ قولداي كەتتى.
حالىقارالىق ۇيىمعا ۇسىنعان العاشقى جوبا كوپ ۇزاماي قولداۋ تاپتى. بۇل ءبىز ءۇشىن العاشقى ۇلكەن جوبا بولدى. دوسىم مەدينا، اۋلا كلۋبىنىڭ باسشىسى ناعاشىباي تالاسباي ۇلى، كلۋب جاستارى بولىپ جوبانى جۇزەگە اسىردىق. قيىندىق قۇجاتتى رەتتەۋ كەزىندە كوپ كەزىكتى.
ساداق اتۋ الاڭىنىڭ جوندەۋ جۇمىستارىن جۇرگىزۋ، قۇرال-جابدىقتاردى دايىنداپ، ءار ساتىپ العان دۇنيەنىڭ قۇجاتىن تاپسىرۋ، تەكسەرۋ ساتىسىنان وتتىك. كۇردەلى، ءبىراق ماڭىزدى جوبا ىسكە استى. بوس ۋاقىتتى ءتيىمدى ۇيىمداستىرۋعا جول اشىلعانىنا، شالقار ءۇشىن جاڭا ونەر ءتۇرىنىڭ قالىپتاسۋىنا، ءارتۇرلى سالاداعى جاستاردىڭ باسىن قوساتىن ورتا بولعانىنا قۋاندىم. سەبەبى قولىما ديپلوم الىپ شالقارعا كەلگەن سوڭ ءبىر جىل جۇمىسسىز وتىردىم، ءارى سپورتپەن اينالىسۋعا مۇمكىندىك بولمادى. جاستار جيىلاتىن ورتالىقتار جوق ەدى. تەك مەملەكەتتىك مەكەمەلەردە جۇمىس ىستەيتىن جاستار ءۇشىن عانا مەكتەپتە كەش قالىپ، ۆولەيبول، باسكەتبول ويناۋعا مۇمكىندىك بولاتىن، ال قاراپايىم تۇرعىنعا قولجەتىمسىز.
ءبىر ايتا كەتەرلىگى، ءداستۇرلى ساداق اتۋ جارىسىنا كەلمەيتىن ساداق الىپ قويىپپىن. ءبىراق اۋەسقويلارعا ءتيىمدى بولدى. پاندەميا كەزىندە شەكتەۋلەر ەسكەرىلىپ، 5-6 ادامنان جاتتىقتى. ستۋدەنتتەردىڭ ءبارى اۋىلدا بولىپ، ۇيىرمەگە سۇرانىس ارتتى.
- وقۋشىلار ۇيىرمەگە قاتىستى ما؟
- العاشقى جىلى جاستار، كەيىن وقۋشىلار ۇيرەندى. بىرتە-بىرتە قىزىعۋشىلار جاسى وزگەردى. ءبىر قيىنى، مەندە وسى سالانىڭ ديپلومى بولمادى. دەنە شىنىقتىرۋ ءپانى مۇعالىمى بولماعان سوڭ ۇيىمداستىرۋ كەزىندە كەدەرگى كەزدەسىپ، جاۋاپكەرشىلىك ارتا ءتۇستى. كەيىن ءوزىم تانيتىن ادامداردىڭ بالالارىنا عانا ۇيرەتتىم. ال بيىل جۇمىس قايتا جانداندى. دەگەنمەن، اۋلا كلۋبى تارلىق ەتىپ ءجۇر. قاشىقتىعى 7 مەتر عانا. قىستا توقتاپ قالدىق. قاڭتار ايىندا №8 ج و ب ب م ديرەكتورى ريتا باسماعانبەتوۆا مەكتەپ سپورت زالىن ۇسىنىپ، جاتتىعۋلارىمىز قايتا جاندانىپ جاتىر. ساداقشىلاردى سەنبى- جەكسەنبى كۇندەرى تۇسكە دەيىن شاقىرامىن. تۇراقتى كەلەتىن 5-6 وقۋشى مەن 15-20 ەرەسەك ادام بار. كەيدە مەكتەپتىڭ مۇعالىمدەرى مەن ەدەن جۋۋشىسى دا ساداق تارتىپ كورەدى. كەيبىرىنە ءداستۇرلى ساداق الۋ تۋرالى ۇسىنىس بەردىم. ونەرگە قىزىققانى قۇنى 150 مىڭنان اساتىن ساداقتى ساتىپ تا الدى. بۇل ۇلتتىق ونەردىڭ وسى ءتۇرى قايتا جاندانعانىن بىلدىرەدى.
- ءوز شەبەرلىگىڭىزدى شىڭداۋعا ۋاقىت تاباسىز با؟
- جاتتىعۋ كەزىندە وزىمە ۋاقىت تاپپاي جاتامىن. ءوزىم جاتتىقتىرۋشى بولعاننان كەيىن ساداق اتىپ جاتقان ادامداردى باقىلاپ، اتۋ الاڭىنىڭ قاۋىپسىزدىگىن ساقتاۋ دا ويدى جيناقتاۋعا كەدەرگى كەلتىرەدى. كەيدە ءبارىن تاراتىپ، جالعىز قالىپ ساداق اتقان ۇنايدى. سول كەزدە شەبەرلىكتى شىڭداۋعا مۇمكىندىك بار. بۇل جەردە ءوز نىساناڭا ويدىڭ جوعارى كونتسەنتراتسياسى، فوكۋس كەرەك. بارلىق سپورت سياقتى ساداق اتۋ ۇشىندە ارنايى جاتتىعۋلار جاسالادى.
قولدىڭ، بەلدىڭ، ارقانىڭ بۇلشىق ەتتەرىن دە قىزدىرۋ كەرەك. جاتتىقتىرۋشىسىز وزدىگىمنەن جاتتىعىپ جۇرگەن سوڭ مۇنىڭ ءبارىن مەن جارىستارعا بارعاندا كورىپ، ارنايى ۆيدەو ساباقتار قاراپ ۇيرەنىپ الدىم. الەۋمەتتىك جەلىدەن ۆەگر، تۇرىك ساداقشىلارىنىڭ جاتتىعۋلارىن قارايمىن. قازىر 30 مەتردەن ساداق تارتىپ ءجۇرمىن. نەگىزى 30 - 60 مەتر ارالىعىندا بولادى. ول ءۇشىن جازدا دالالىققا شىعۋ كەرەك. قىس مەزگىلىندە جارىسقا دايىندالۋعا مۇمكىندىكتەر از، اتۋ الاڭى جوق.
- جارىستارعا قاتىستىڭىز با؟
- 2022 -جىلى ەل بىرىنشىلىگىنە باردىم. ءار جارىس تاجىريبە الۋعا، شەبەرلىكتى شىڭداۋعا بەرىلگەن ۇلكەن مۇمكىندىك دەپ ءبىلدىم. سەبەبى تاجىريبەلى ساداقشىلارمەن پىكىر الماسىپ، وزىڭمەن-ءوزىڭ جارىسۋدى ۇيرەنەسىڭ. ساداق اتۋدا وزىڭە ءوزىڭ قارسىلاس بولاسىڭ، ويمەن جۇمىس ىستەيسىڭ. اتۋ الاڭىنا شىققاندا الدىڭدا نىسانا بار، ءوزىڭ بارسىڭ، قولىڭدا ساداق پەن وق، ساداقتى تارتىپ، دەمىڭدى ۇستاپ، وقتى كىرىستەن جىبەرگەندە ۇشىپ بارا جاتقان وق، ماقساتقا ۇمتىلعان وزىڭدەي سەزىلەدى. بۇل جەردە ادامنىڭ رۋحاني تاربيەسى دە بار. ءوزىڭدى زەرتتەي باستايسىڭ.
سونىمەن بىرگە شىمكەنتتە وتكەن ازيا كۋبوگىنا قاتىستىم. وعان ءوزىم عانا ەمەس، جاستاردى اپاردىم. ورىنعا يە بولمادىق، ءبىر جاعىنان ساداق سىندى. كوڭىلىمە كىربىڭ تۇسىرگەنى وسى بولدى.
كوپ ۇزاماي جاز ايلارىندا رەسپۋبليكا بويىنشا «مەرگەندەر مەكەنى» رەاليتي جوباسى باستالدى. باتىس ايماق بويىنشا اقتاۋ قالاسىندا ىرىكتەۋدەن ءوتىپ، استانا قالاسىنا فينالدىق كەزەڭدەرگە جولداما الدىم. سايىس تارتىستى ءارى قىزىقتى بولدى.
ساداقشىلاردىڭ بارلىعىنا ورتاق شارت قويىلىپ، ساداق پەن وقتى وزدەرى بەردى. كەزەكتى سايىس باستالعانشا قانداي نىسانا، قانداي قاشىقتىقتا اتىلاتىنى ايتىلمادى. ءار كۇنى ءارتۇرلى نىسان، ءارتۇرلى قاشىقتىق تاڭدالدى. ەر ادام ءۇشىن دە، ايەل ءۇشىن دە شارت ورتاق. سول سايىستان ءتورتىنشى ورىندى جەڭىپ الىپ، 1000000 تەڭگە كولەمىندە جۇلدەگە يە بولدىم. العان اقشاما جاڭا ساداق ساتىپ الدىم.
قازىر اقتوبە قالاسى بويىنشا «جەبە» ءداستۇرلى ساداق اتۋ فەدەراتسياسى اشىلدى. سول فەدەراتسيانىڭ ۆيتسە- پرەزيدەنتى بولدىم. الداعى ۋاقىتتا جارىستار ۇيىمداستىرىپ، وسى سالانى كەڭىنەن دامىتقىمىز كەلەدى. تەك مەكتەپ ەمەس، بالاباقشادا دا ساداق اتۋ ونەرىن ۇيرەتۋ ماڭىزدى.
اۆتور
التىناي ساعىندىقوۆا
