التىن قۇيما قالاي قۇيىلادى - استاناداعى زاۋىتتان فوتورەپورتاج
استانا. KAZINFORM - استاناداعى اففيناجداۋ زاۋىتىندا كۇن سايىن بالقىتىلعان مەتالدان 999,9 سىنامالى التىن قۇيمالار الىنادى. تازا مەتال. بىرەۋىنىڭ سالماعى - 12 كەلى. قازاقستاننىڭ التىن قورىن تولىقتىراتىن باعالى زات. التىن قۇيۋ تسەحىنداعى جۇمىس نەسىمەن قىزىقتى؟ نەگە التىن اقشادان اۋىر؟ Kazinform اگەنتتىگى وسى جانە وزگە دە ساۋالدىڭ جاۋابىن ىزدەپ، ەكسكليۋزيۆتى رەپورتاج ازىرلەگەن ەدى.
مەتاللۋرگ قانداي بولۋ كەرەك؟
سىمبات مۇراتبەكوۆ وسكەمەن قالاسىنىڭ تۋماسى. اۋلەتىندە بۇرىن مەتاللۋرگتەر بولماعان. ماماندىقتى ءوزى تاڭداپ، مەملەكەتتىك گرانتپەن وقىعان. ەلوردادا وتباسىمەن تۇرادى. كەيىنگى ەكى جىل بالقىتىلعان مەتالل تازا التىنعا اينالاتىن ىستىق تسەحتا ەڭبەك ەتەدى.
- بۇل جۇمىس ناعىز ەر ازاماتتارعا ارنالعان. شىمىر ءارى ءتوزىمدى بولۋ كەرەك. مۇندا كوپ نارسە ۇجىمنىڭ ۇيىمشىلدىعىنا بايلانىستى. مەن ءۇشىن ۇجىم - ەكىنشى وتباسىم، - دەيدى.
15 جىلدىق تاجىريبەدەن كەيىن وت پەن جۇمىستىڭ ىستىعىنا ابدەن توسەلىپ العانىن ايتادى. كەيىن التىن ءوندىرۋ تسەحىن باسقارىپ، ۇجىمعا جەتەكشىلىك ەتۋدى ارماندايتىنىن دا جاسىرمادى.
- ءار جاڭا قۇيما - ءبىر توپ ازامات ەڭبەگىنىڭ جەمىسى. دەگەنمەن، زاۋىت تەك قانا ەر ازاماتتارعا ارقا سۇيەمەيدى، نازىك جاندىلار زەرتحانادا جانە اكىمشىلىك بولىمدە جۇمىس ىستەيدى. ولاردىڭ مىندەتى - ەشبىر ماسەلەنى نازاردان تىس قالدىرماۋ، - دەيدى مامان.
التىننىڭ 1 گرامى دا شاشاۋ شىعارىلمايدى
كاسىپورىنعا كىرىپ-شىعۋ وڭاي ەمەس. ارنايى رەجيم بار. التىن بۇيىمداردى، تەلەفون جانە باسقا جەكە زاتتاردى كىرەبەرىستەگى شكافقا نەمەسە ارنايى بولمەگە قالدىرۋ قاجەت.
قاۋىپسىزدىك شارالارى قاتاڭ، ءۇش دەڭگەيلى تەكسەرۋدەن ءوتۋ كەرەك. جۇيە تالاپتارىن ءبىز دە ساقتادىق.
ءتىپتى، اۋىسىم سوڭىندا جۇمىسشىلاردىڭ ارنايى كيىمى مەن اياق كيىم جابىندارى (باحيلا) ورتەلەدى، سەبەبى التىننىڭ ءبىر گرامى دا ءوندىرىس اۋماعىنان شىقپاۋى ءتيىس.
وسى ورايدا ايتا كەتەتىن جايت، جۇمىسشىلاردىڭ كىرىپ-شىعۋ پروتسەسىن فوتو-ۆيدەوعا تۇسىرە المادىق، سەبەبى وعان تىيىم سالىنعان.
بوگدە ادام كىرمەيدى
بۇل زاۋىت - قورشاعان ورتاعا زيان كەلتىرمەستەن، قالالىق جەردە مەتالدى اففيناجداۋ ءوندىرىسىن جۇرگىزۋدىڭ جارقىن مىسالى. ەلەكتروحيميالىق تازالاۋ ءادىسى ارتىق زاتتاردى لاقتىرماۋعا مۇمكىندىك بەرەدى.
ءوندىرىس ورنىنا كەز كەلگەن ادام كىرە المايدى. جۋرناليستەر دە سەح اۋماعىنا سيرەك كىرەدى.
قۇيماعا قول تيگىزۋگە بولادى، ءبىراق تەك قولعاپپەن. سەبەبى تازا التىن - وتە سەزىمتال مەتال. كەز كەلگەن سىزات، ساپاعا نۇقسان كەلتىرەدى.
زاۋىت تەك قازاقستاندىق شيكىزاتتى وڭدەيدى، اتاپ ايتقاندا دورە قورىتپاسى، ليگاتۋرا، شليح، كاتودتى التىن جانە زەرگەرلىك بۇيىمدار سىنىقتارى.
ماسەلەن، مىنا فوتودان لومباردتاردان جەتكىزىلگەن التىن اشەكەيلەر، اتاپ ايتقاندا سىرعا- ساقينا مەن القالاردىڭ 1200- 1400 گرادۋس تەمپەراتۋراداعى پەشكە جىبەرىلىپ جاتىر.
ءيا، قىمبات مەتالدىڭ قۇيماعا اينالۋ جولى ىستىق تسەحتان باستالادى. الدىمەن ونى بالقىتىپ، قوسپالار مەن قوجدان تازارتادى. وسى ساتىدا جارتىلاي دايىن ونىمنەن انودتار الىنىپ، ەلەكتروليزگە جىبەرىلەدى. ال التىن قۇيمالار سيقىرى ونىڭ قۇرامىن زەرتحانادا ناقتى تەكسەرگەننەن كەيىن باستالادى. دەمەك، سەنىم ارت، ءبىراق تەكسەر - زاۋىت زاڭى وسى.
ەلەكتروليز - التىندى جوعارى تازالىققا جەتكىزەتىن ءادىس. مەتالدى قىشقىلدا ەرىتىپ، توك ارقىلى قايتادان تازا كۇيىندە ءبولىپ الادى. الدىمەن التىننان انودتار دايىندالادى، بۇل - شامامەن %92 التىن بار پلاستينالار. ولاردى تيتان كاتودتارمەن بىرگە قىشقىل ەرىتىندىگە سالادى.
ەلەكتر توگى بەرىلگەن سوڭ، قوسپالار مەن التىن اراسىنداعى بايلانىس ۇزىلەدى. التىن ەرىتىندىدە يوندار تۇرىندە قوزعالىپ، كاتودقا جەتكەندە تازا كريستالل تۇرىندە تۇنادى. ارتىق قوسپالار ەرىتىندىدە قالادى. بۇل ءادىس ارتىق بالقىتۋسىز ەڭ جوعارى ساپالى، تازا التىن الۋعا مۇمكىندىك بەرەدى. تەك ەلەكتروليز ارقىلى %99,99 تازالىقتاعى ءتورت توعىزدىق بانكتىك التىن وندىرىلەدى.
ەلەكتروليزدەن كەيىن تازا التىن پلاستينالار ارنايى پەشتە (گرانۋلياتور) قايتا بالقىتىلىپ، 12 كەلى التىن گرانۋلاسى گرافيت قالىپتارعا قۇيىلادى دا، تۋننەلدى پەشكە جىبەرىلەدى. ودان ءارى دايىن ءونىم تسەحىنا وتەدى. قۇيمالار 1200 گرادۋستا 20 مينۋت ىشىندە دايىن بولادى.
سودان كەيىن قۇيمالار بۋمەن جۋىلىپ، سپيرتپەن سۇرتىلەدى جانە جىلتىراتىلىپ، تەحنيكالىق باقىلاۋدان وتەدى. ەگەر سىزات، ويىق نەمەسە جارىلۋ انىقتالسا، قۇيما قايتا بالقىتىلادى. ءبىراق، بۇل - وتە سيرەك كەزدەسەتىن جايت.
تاڭبالاۋ قۇپياسى
التىن قۇيمالارىن شىعارۋداعى سوڭعى كەزەڭ - تاڭبالاۋ. بۇرىن ول قولمەن جاسالسا، 2022 -جىلدان باستاپ اۆتوماتتى تۇردە نۇكتەلىك تاڭبالاۋ ارقىلى ورىندالادى. كومپيۋتەرگە ستاندارتتار الدىن الا ەنگىزىلىپ، ينەمەن ءدال بەدەر سالىنادى. ءار تاڭبالاۋ 5 مينۋت ۋاقىت الادى.
دايىن ءونىم تسەحىنىڭ باستىعى رۋسلان سەيسەنبەكوۆ جاڭا قۇيمانى كورسەتتى.
- مىنە، مۇندا ءبارى كورسەتىلگەن، ياعني شىعارىلعان جىل، اي، پارتيا ءنومىرى جانە قۇيمانىڭ رەتتىك ءنومىرى. مىندەتتى تۇردە ەكى ءمور باسىلادى: زاۋىتتىكى (قازاقستاندا اففيناجدالعان التىن وندىرەتىن تاعى ەكى زاۋىت بار) جانە «قازاقستان» دەگەن ءمور. سونىمەن قاتار، التىن ماركاسى جانە تازالىعى، ياعني ءتورت توعىزدىق %99,99 كورسەتىلەدى، - دەيدى مامان.
دايىن ءونىمنىڭ جالعىز تاپسىرىس بەرۋشىسى - ۇلتتىق بانك. بارلىق التىن ەلىمىزدىڭ التىن قورىنا كەتەدى. الايدا، زەرگەرلەر ءۇشىن سيمۆوليكالىق كۆوتا قاراستىرىلعان. ولار زاۋىتتان تىكەلەي گرانۋلالار ساتىپ الا الادى، ءبىر قولعا ەڭ كوبى 100 گرام التىن بەرىلەدى. ايتپاقشى بىلە ءجۇرىڭىز، 98,5 سىناماسىمەن ساتىلاتىن اشەكەيلەردەگى ناقتى التىن مولشەرى - %92، قالعانى باسقا مەتالل قوسپالارى.
سالماقتى دا باعالى كىرپىش
استانا قالاسىنداعى №1 يندۋستريالىق پاركتىڭ اففيناجداۋ زاۋىتى ايىنا 4-5 توننا التىن وندىرەدى. ءوندىرىس كولەمى تۇتىنۋشى تاپسىرىسىنا بايلانىستى وزگەرىپ وتىرادى. ءار التىن قۇيماسى قاتاڭ باقىلانادى.
- بۇل اۋىر ءارى ادال مەتالل. ءبىر گرامم جالعان جوق. مۇنداي ادامدار دا سونداي، - دەيدى زاۋىتتىڭ تەحنيكالىق ديرەكتورى زەكايل تولەۋبايەۆ.
ونىڭ ايتۋىنشا، زاۋىتتا 80 ادام جۇمىس ىستەيدى. 2013 -جىلعى اشىلعان كۇنىنەن بەرى بىردە- ءبىر جازاتايىم وقيعا تىركەلمەگەن، سەبەبى ءتارتىپ پەن قاۋىپسىزدىك تالاپتارى قاتاڭ ساقتالادى. ءسوز باسىندا ايتقانىمىزداي، ءۇش ساتىلى جۇيە: تەكسەرىپ كىرگىزۋ، بەينەباقىلاۋ جانە كۇزەت.
ارينە، زاۋىت باسشىلىعىنان التىن ۇرلاۋ ارەكەتتەرى تۋرالى دا سۇرادىق. باسشىلىق ونداي جاعدايدىڭ بولماعانىن ايتتى.
- التىندى زاۋىتتان الىپ شىعۋ مۇمكىن ەمەس، سەبەبى باقىلاۋ جۇيەسى كەز كەلگەن ارەكەتتى بىردەن توقتاتادى. تولىعىراق ايتۋدىڭ قاجەتى جوق دەپ ويلايمىن، سەبەبى بۇل - رەجيمدىك نىسان. بۇل جەردە ماسەلە تەحنيكادا ەمەس، ادامداردىڭ ادالدىعىندا. التىن - تەك ادال جانە ەڭبەكقور ادامداردى عانا قابىلدايدى، بۇل - ەجەلدەن بەلگىلى جايت، - دەپ ءتۇسىندىردى زەكايل تولەۋبايەۆ.
وسى ورايدا زاۋىت باسشىلىعى كاسىپورىنعا كىرىپ- شىعۋدىڭ وڭاي ەمەستىگىنە توقتالدى. ارنايى سكانەر مەن بىرنەشە باقىلاۋ ساتىسى بار، ولاردان وتكەن كەزدە قۇيما الىپ شىعۋ تۇرماق، پلاستينا، ۇنتاق، ءتىپتى توزاڭ الىپ شىعۋ مۇمكىن ەمەس.
سونداي-اق وزىڭىزبەن التىن بۇيىم الىپ كىرسەڭىز، ول كەرى شىعارىلمايدى. دابىل جۇيەسى ىسكە قوسىلادى دا، كىرگىزىلگەن اشەكەي زاۋىتتا قالادى. مۇنداي جاعداي بولعان. سوندىقتان بارلىق مەتالل بۇيىمدى، اشەكەي، كوزىلدىرىك پەن ۇيالى تەلەفوندى كىرەبەرىستە قالدىرۋ قاجەت.
تاعى ءبىر قىزىق جايت، التىن ءتىسى بار ادام، بۇل ەرەكشەلىگى تۋرالى الدىن الا ەسكەرتۋى ءتيىس.
تازا التىن - تازا ەڭبەك
ءقازىر زاۋىتتا قالدىقتاردى وڭدەيتىن ەكى سەح جۇمىس ىستەپ تۇر. ءبىرىنشىسى، بۇرىننان بار، ارنايى كيىم، باحيلا، سۇزگى، التىنمەن جاناسقان بارلىق زاتتى جاعىپ، قايتا بالقىتادى.
ەكىنشى تسەح 2023 -جىلدىڭ سوڭىندا اشىلعان. مۇندا تەرميالىق وڭدەۋ قالدىقتارى مەن شلاكتار وڭدەلەدى. ناتيجەسىندە التىن مەن كۇمىستىڭ جوعارى ۇلەسى بار كونتسەنتراتتار الىنادى. بۇل ءادىس كىرىس كوزى ءۇشىن عانا ەمەس، تابيعاتتى قورعاۋ، قورشاعان ورتاعا تۇسەتىن جۇكتەمەنى ازايتۋ ءۇشىن دە قولدانىلادى.
ءار قۇيمانىڭ ارتىندا ونداعان ادامنىڭ ەڭبەگى تۇر. جۇمىسشىلار ءۇشىن التىن - جاي عانا قىمبات مەتالل ەمەس، وسىنداعى ءار ماماننىڭ اسقان جاۋاپكەرشىلىگىن تالاپ ەتەتىن تازا ەڭبەك.
- التىن وزىنە ادال جانە ەڭبەكقور ادامداردى عانا جاقىنداتادى. سونداي-اق بۇل تسەحتا جۇمىس ىستەۋدىڭ ءوز ەرەكشەلىكتەرى بار. مىسالى، بۇل - وتە شۋلى جەر، جۇمىس اۋىر، سوندىقتان ءبىزدىڭ توزىمدىلىگىمىز عانا ەمەس، قاتتى داۋىستاپ سويلەيتىنىمىز دە ەرەكشەلەنىپ تۇرادى، - دەيدى مەتاللۋرگ سىمبات مۇراتبەكوۆ.
ايتا كەتەيىك، بيىل مەتاللۋرگتەردىڭ كاسىبي مەرەكەسىنە وراي ءوندىرىس جەلىسىندە 30 مىڭىنشى مەرەيتويلىق قۇيما قۇيىلىپتى. بۇل ەستەلىك قۇيما ەڭبەگى التىن باعاسىنان كەم تۇسپەيتىن ۇجىمعا ايتىلعان العىس بەلگىسىندەي...
اۆتور
داۋلەت ىزتىلەۋ
