الەمنىڭ مۇسىلمان ەلدەرى قۇربان ايتتى قالاي تويلايدى؟

استانا. قازاقپارات - قاسيەتتى قۇربان ايت - دۇنيەجۇزىندەگى 1،5 ميللياردتان استام مۇسىلمان بالاسى ءۇشىن ۇلىق مەرەكە. بۇكىل الەم بويىنشا ب ۇ ۇ-عا مۇشە تاۋەلسىز ەلدەردىڭ قاتارىندا 50 دەن استام مۇسىلمان مەملەكەتى بار دەپ ەسەپتەلەدى.

Қазақстандықтар Құрбан айтта қанша күн демалады
Фото: Мухтор Холдорбеков/Kazinform

مۇسىلمان ەلدەرىنىڭ كوپشىلىگىندە دەرلىك قۇربان ايت مەيرامى مەملەكەتتىك دەڭگەيدە اتالىپ وتىلەدى. كۇللى مۇسىلمان قاۋىمىن ىزگىلىك پەن مەيىرىمدىلىككە جەتەلەيتىن قاسيەتتى قۇربان ايت مەرەكەسىنىڭ ءار ەلدە تويلانۋىنىڭ سالت-داستۇرلىك ەرەكشەلىكتەرى - ءوز الدىنا ءبىر اڭگىمە.

ساۋد ارابياسىنداعى قۇرباندىق شالۋ جوباسى

اراب ەلدەرىندە، ساۋد ارابياسىندا قۇربان ايت مەرەكەسى «يد ءال-ادحا» دەپ اتالادى. مەككە تۇبىندەگى اسا ۇلكەن «ءال-مۋايسام» قاساپحاناسىندا 700 مىڭنان استام قوي، 10 مىڭنان اسا ءىرى قارا مەن تۇيە قۇرباندىققا شالىنىپتى. «ءال-مۋايسام» قاساپحاناسىنداعى قۇرباندىق شالۋ راسىمىنە 18 مىڭ قاساپشى، 730 ۆەتەرينار، 77 شاقتى ءدىن وقۋىندا جۇرگەن ستۋدەنت اتسالىسقان.

تۇرىكتەر قۇربان ايتتا تۋىستارىمەن تابىسادى

تۇركيادا قۇربان ايت كۇندەرى ءتورت كۇن دەمالىس جاريالانادى، ءبىراق ءىس جۇزىندە مەكتەپتەر مەن ءبىرقاتار مەكەمەلەر اپتا بويى دەمالىسقا شىعادى. قۇربان شالعان ادام كەشكىسىن مۇقتاج ادامدارعا داستارقان جايادى. تۇرىك اعايىندار بۇل مەرەكەدە ءۇي-ءىشى، اعايىن-تۋىسىمەن باس قوسىپ، ارقا-جارقا بولىپ قالادى.

ءازىربايجاندىقتار ءۇشىن ايتتىڭ ءمانى - مەيىرىمدىلىك

ءازىربايجان مۇسىلماندارى ايت كۇندەرى قۇربان شالىپ، كەدەي-كەپشىكتەرگە ۇلەستىرەدى. باكۋدەگى جاماعات تەزەپير دەگەن باس مەشىتكە جينالىپ، ايت مەيرامىن اتاپ وتەدى. بۇل ءدىني مەيرامنىڭ ءمانى - مەيىرىمدىلىك، قايىرىمدىلىق، ادامدارعا سۇيىسپەنشىلىك سىيلاۋ.

ماروككولىقتار اندەتىپ ايتتايدى

ماعىرىپتاعى، ياعني سولتۇستىك افريكا ەلى ماروككودا قۇربان ايت مەرەكەسى «يد ءال-بابىر» دەپ اتالادى. بويىنا جاقسى كيىمدەرىن كيگەن ماروككولىقتار تاڭ اتا ايت نامازىن وقۋ ءۇشىن مەشىتكە اعىلادى. ايت نامازىنان كەيىن ولار كوشەگە جينالىپ، اللاعا تاكبىر ايتادى.

بۇدان سوڭ يمامنىڭ ۋاعىزىن تىڭداپ، قۇران سۇرەلەرىن وقىپ، سالات ءال-يداين عيباداتىن ورىندايدى. سودان كەيىن قۇربان شالۋ راسىمىنە كىرىسەدى. ماروككولىق مۇسىلمانداردىڭ ءبىر ەرەكشەلىگى - ايتتا بولسىن، قۋانىشتى-قايعىلى كۇندەرى بولسىن اۋەندەتىپ جۇرەدى.

مالايزيالىقتار ايت مەيرامىندا ۇلتتىق كيىم كيىپ، ۇلتتىق تاعامدار پىسىرەدى

مالايزيا جۇرتى ءۇشىن قۇربان ايت مەيرامى - جايماشۋاق وتباسىلىق مەرەكە، ءبىر كۇنى دەمالىپ، ەرتەسىنە جۇمىسقا كىرىسىپ كەتەدى. مالاي حالقى ايت كۇنى ازاندا نامازعا ۇلتتىق كيىمىن كيىپ بارادى. ەر-ازاماتتار «بادجۋ مەلايۋ» دەپ اتالاتىن ۇزىن جەڭ جەيدە، كەڭ شالبار كيسە، ايەلدەر «بادجۋ كۋرونگ» كويلەگىن كيەدى. ايت نامازىنان كەيىن اتا-انالارىنىڭ ۇيىنە سالەم بەرىپ شىعادى.

ءاربىر ىقشام اۋدان تۇرعىندارى ءبىر سيىردى بىرىگىپ ساتىپ الىپ، قۇرباندىق شالادى. قۇرباندىققا شالىنعان مالدىڭ ەتىن بىرىگىپ پىسىرىپ، مۇقتاج جاندارعا، دوستارىنا، تۋىستارىنا تاراتادى. ولار مەيرام كۇندەرى «رەندانگ» سياقتى ۇلتتىق تاعامدارىن دايىندايدى.

مالايزيالىقتار ءۇشىن ادامنىڭ توق بولۋى ماڭىزدى، سوندىقتان دا ولار ءبىر-بىرىنەن «قالىڭ قالاي؟» دەپ ەمەس، «قارنىڭ توق پا، تاماق ءىشتىڭ بە؟» دەپ ءجون سۇراسىپ جاتادى.

عاليا قامباربەكوۆا، ر.ب.سۇلەيمەنوۆ اتىنداعى شىعىستانۋ ينستيتۋتى تاياۋ جانە ورتا شىعىس ەلدەرى ءبولىمىنىڭ عىلىمي قىزمەتكەرى، ف.ع.ك.، يران تانۋشى:

- يراندا قۇربان ايت ۇلكەن دايىندىقپەن تويلانادى. ءبىراق قالاي تويلاناتىنىن ءتورت توپقا ءبولىپ قاراستىرۋعا بولادى. ءبىرىنشى، قۇربان ايت دەگەندە بىردەن قاجىلىققا بارۋ ماسەلەسى باستى نازارعا الىنادى. دەمەك، يسلام رەسپۋبليكاسى بولعاندىقتان، كوبىسى قاجىلىققا بارعىسى كەلەدى جانە مىڭداعان مۇسىلمان جىلدار بويى قاجىلىق ساپارىنا بارۋ ءۇشىن سارىلا كەزەك كۇتەدى. كىمنىڭ كەزەگى بيىلعا تۇسسە، ول ادام بار ىقىلاسىمەن وسى ساپارعا دايىندالادى. تۋىستارى، تانىستارى اقشا بەرىپ، مەككەدە ءبىزدىڭ دە اتىمىزدان قۇرباندىق شال دەپ ءوتىنىش جاسايدى.

يراندا ارنايى مەملەكەتتىك قاجىلىق ۇيىمى جۇمىس ىستەيدى. بۇل مەكەمە قۇربان ايت جاقىنداعان سايىن ارنايى ۇشاق رەيستەرى ۇيىمداستىرىلىپ، ولاردى ارنايى شىعارىپ سالىپ، ارنايى كۇتىپ الادى. ادەتتە ءاربىر قاجىعا قىزىعۋشىلىقپەن، قۇرمەتپەن قارايدى. ياعني يراندىقتار ءۇشىن قۇربان ايتى قاجىلىق پارىزىن وتەۋدى ەسكە سالادى.

ەكىنشى، ەلدە قالعانداردىڭ ىشىندەگىلەرى مۇمكىن بولعانشا قۇرباندىق شالۋعا تىرىسادى. حالىقتىڭ سانى كوپ، ال تەگەران 17 ميللليونعا جۋىق حالقى بار قالا بولعاندىقتان، قالانىڭ سىرتىنا ارنايى مال ساتاتىن جانە مال سوياتىن جەر دايىندايدى. ءاربىر مالدىڭ ارنايى مالدارىگەرى بەرگەن انىقتاماسى بولادى.

ادەتتە قۇرباندىققا قوي شالادى. ءاربىر وتباسى قۇرباندىق شالادى دەپ ايتا المايسىڭ، ءبىراق ءار ماحاللەدە ءبىر قۇرباندىق شالىنىپ، كورشى-قولاڭدى، بۇكىل ماحاللە تۇرعىندارىن قۇرباندىقتان ءدام تاتۋعا شاقىرادى. نەگىزىنەن، ۇلكەن شاهارعا قاراعاندا شاعىن قالالار مەن اۋىل-اۋىلداردا قۇربان ايت جاقسى تويلانادى.

ءۇشىنشى، يراندا مۇلدەم قۇرباندىق شالمايتىن جانە مۇسىلمان بولا تۇرا، قۇرباندىق شالۋعا قارسى توپتار دا بار. ولاردىڭ پىكىرىنشە، مالدى سويىپ قان اعىزعانشا، ءبىر تال ەككەن ابزال. وسى قارسى توپ قۇربان ايتقا دەيىن ورازا تۇتىپ، اش جۇرەدى. قۇربان ايت بىتكەن سوڭ دا ورازا ۇستايدى. «مۇسىلماندىق - تاماق جەپ، قوناق شاقىرىپ، اقشانى شاشۋ ەمەس» دەپ سانايدى بۇل توپ. ەگەر ارتىق اقشا بولسا، ول اقشاسىن كەدەي-كەپشىككە تاراتادى. تۋرا وسىنداي ۇندەۋلەر قازىر فەيسبۋك بەتتەرىندە دە كوبەيە باستادى. بۇل - جىلدا بولاتىن جايت.

ءتورتىنشى، زوراستريزم ءدىنىن ۇستاناتىندار قۇربان ايتتا مۇسىلمانداردىڭ مال سويىپ، قان اعىزعانى بارىنشا تەرىس قىلىق ەكەنىن ايتىپ، ەل اراسىنا بۇل ءىستى ىستەمەۋ كەرەكتىگىن تاراتادى. بۇل جايت تا فەيسبۋك پاراقشالارىندا جىلدا كورىنىس تابادى.

سوڭعى جاڭالىقتار