الەمدىك ب ا ق- تاعى قازاقستان: تاۋەلسىزدىكتىڭ 33 جىلدىعى، استىق ەكسپورتى مەن مۇناي بولجامىنىڭ تومەندەۋى

بۇل اپتادا جاھانداعى مەديالاردىڭ ءبىرازى قازاقستان تاۋەلسىزدىگىنە 33 جىل تولۋى جونىندە حابار تاراتتى. كەيبىرى كولەمدى ماقالالار ازىرلەگەن. سونداي-اق گۆينەيا-بيساۋ باسشىسىنىڭ ەلىمىزگە رەسمي ساپارمەن كەلۋى، كورشى ەلدەرگە استىق جەتكىزۋ كولەمىنىڭ ۇلعايۋى جانە مۇناي ءوندىرىسى بولجامىنىڭ وزگەرۋى تۋرالى ايتىلدى.

تولىعىراق Kazinform ءتىلشىسىنىڭ شولۋىنان وقىڭىز.

Anadolu: قازاقستان تاۋەلسىزدىكتىڭ 33 جىلدىعىن تويلادى

جەر كولەمى بويىنشا الەمدە 9-ورىنعا يە، تۇركى مەملەكەتتەرى ۇيىمىنا مۇشە بولىپ سانالاتىن قازاقستان ءوز تاۋەلسىزدىگىنىڭ 33 جىلدىعىن اتاپ ءوتتى. وسىلاي كىرىسپە جاساپ، كولەمدى ماقالانى تۇركيالىق Anadolu جاريالادى.

1991-جىلى 16-جەلتوقساندا قازاقستاننىڭ جوعارعى كەڭەسى ەلدىڭ تاۋەلسىزدىگىن رەسمي تۇردە راستايتىن تاريحي قۇجاتتى قابىلدادى. 2,7 ميلليون شارشى شاقىرىمنان اسا جەرگە يە بۇل ەلدىڭ سولتۇستىگىندە رەسەيمەن، شىعىسىندا قىتايمەن، وڭتۇستىكتە جانە وڭتۇستىك-باتىستا قىرعىزستانمەن، وزبەكستانمەن جانە تۇرىكمەنستانمەن ورتاق شەكاراسى بار.

سوڭعى حالىق ساناعىنىڭ دەرەكتەرى بويىنشا، 20 ميلليوننان استام حالقى بار قازاقستاندا قازاقتاردىڭ ۇلەسى 70 پايىزدان اسادى. جەر رەسۋرستارىنا وتە باي، الەمدىك مۇناي قورىنىڭ 3 پايىزىن ساقتايدى. ۋران وندىرىسىندە الەمدە ءبىرىنشى ورىندا. ەۋروپالىق وداققا قاجەت 34 ماڭىزدى شيكىزاتتىڭ 18 ءى قازاقستاندا بار.

ءبىر كەزدەرى تاريحي جىبەك جولىنىڭ نەگىزگى باعىتتارىنىڭ ءبىرى بولعان ەل قازىر ەۋرازيانىڭ «ترانزيتتىك ەلىنە» اينالۋدا. قازاقستان ۇكىمەتى 2029-جىلعا قاراي قىتايدان ەۋروپاعا تاسىمالداناتىن جۇكتەردىڭ سانىن 5 ەسەگە ۇلعايتۋعا نيەتتى.

تاۋەلسىزدىك العاننان بەرى قازاقستان 441 ميلليارد دوللار شەتەلدىك ينۆەستيتسيا تارتا الدى. الەمنىڭ باسەكەگە قابىلەتتى 35 ەلىنىڭ قاتارىنا كىرەتىن قازاقستان تاياۋ 5 جىلدا تاعى 150 ميلليارد دوللار شەتەلدىك ينۆەستيتسيا تارتۋدى جوسپارلاپ وتىر.

قازاقستان «يادرولىق قارۋسىزدانۋدى» ىلگەرىلەتۋدى ءوزىنىڭ سىرتقى ساياساتىنىڭ باسىمدىقتارىنىڭ بىرىنە اينالدىرىپ، ەلدىڭ شىعىسىنداعى سەمەي يادرولىق پوليگونىن - الەمدەگى كولەمى جاعىنان جاپپاي قىرىپ-جويۋ قارۋىنىڭ 4-ارسەنالى ورنالاسقان كەڭەس وداعىنىڭ «مۇراسىن» جاپتى. ەلدىڭ باستاماسىمەن بىرىككەن ۇلتتار ۇيىمى 29-تامىزدى يادرولىق قارۋدى سىناۋدى جويۋ ءۇشىن كۇرەستىڭ حالىقارالىق كۇنى دەپ جاريالادى.

قاسىم-جومارت توقايەۆتىڭ باسشىلىعىمەن قازاقستان ۇكىمەتى 2029-جىلعا قاراي ۇلتتىق ەكونوميكا كولەمىن 450 ميلليارد دوللارعا دەيىن، ياعني، ەكى ەسەگە ارتتىرۋعا نيەتتى.

بۇل تۇستا تۇركيالىق اقپارات اگەنتتىگى قازاقستان مەن تۇركيا قارىم-قاتىناسىنا دا توقتالعان. بيىل ەكى ەل اراسىنداعى ديپلوماتيالىق قاتىناستاردىڭ ورناعانىنا 32 جىل تولدى. وسى كەزەڭدە تۇركيا مەن قازاقستان ءوزارا ساۋدا كولەمىن 30 ميلليون دوللاردان 10 ميلليارد دوللارعا دەيىن ۇلعايتتى.

قازاقستان تۇركى مادەنيەتى ۇيىمى، تۇركى اكادەمياسى، تۇركى مەملەكەتتەرىنىڭ پارلامەنتتىك اسسامبلەياسى جانە تۇركى مادەنيەتى مەن مۇراسى قورى سياقتى بىرلەسكەن ينستيتۋتتاردى قۇرۋعا باستاماشى بولدى.

قازاقستاننىڭ ەڭ ءىرى ساۋدا سەرىكتەستەرى اراسىندا تۇركيا 5-ورىن الادى. كەيىنگى جىلدارى تۇركيا قازاقستانعا ا ق ش پەن شۆەيتساريادان كەيىنگى ينۆەستيتسيالارىن كوبىرەك ارتتىرعان 3- ەل رەتىندە بەلگىلى.

CentralAsia: قاسىم-جومارت توقايەۆ پەن ۋمارۋ سيسوكۋ ەمبالو كەلىسسوز جۇرگىزدى

استانادا قازاقستان پرەزيدەنتى قاسىم-جومارت توقايەۆ پەن گۆينەيا-بيساۋ باسشىسى ۋمارۋ سيسوكۋ ەمبالو اراسىندا كەلىسسوزدەر ءوتىپ، قورىتىندىسى جاريالاندى. ىنتىماقتاستىقتىڭ نەگىزگى باعىتتارى تالقىلانعان باسقوسۋ جايىندا CentralAsia اقپارات تاراتتى.

- ءبىزدى جاھاندىق بەيبىتشىلىك پەن وڭىرلىك تۇراقتىلىقتى ساقتاۋدىڭ ورتاق ءتاسىلى بىرىكتىرەدى. قازىرگى گەوساياسي جاعدايدا بىرىككەن ۇلتتار ۇيىمى مەن افريكا وداعى اياسىندا ءوزارا قولداۋ كورسەتۋ جانە كونسۋلتاتسيالار وتكىزۋ اسا ماڭىزدى، - دەپ اتاپ ءوتتى قاسىم-جومارت توقايەۆ.

قول جەتكىزىلگەن باستى ۋاعدالاستىقتاردىڭ ءبىرى كولىك-لوگيستيكالىق بايلانىستاردى دامىتۋ تۋرالى كەلىسىم بولدى. كوشباسشىلار بيساۋ پورتىن ترانسكاسپيي كولىك دالىزىمەن تۇيىندەستىرۋ جوسپارلارىن بەلگىلەدى، بۇل جاھاندىق سىن-قاتەرلەر جاعدايىندا ەرەكشە ماڭىزدى بولماق.

قازاقستان اۋىل شارۋاشىلىعىندا ازىق-تۇلىك قاۋىپسىزدىگى جونىندەگى يسلام ۇيىمىنىڭ مۇمكىندىكتەرىن پايدالانا وتىرىپ، گۆينەيا- بيساۋعا ءداندى داقىلدار ەكسپورتىن ۇلعايتۋعا نيەتتى. سونداي-اق تاۋ-كەن سالاسىنداعى بىرلەسكەن جوبالار، سونىڭ ىشىندە تەمىر، فوسفات جانە بوكسيت كەن ورىندارىن يگەرۋ ماسەلەلەرى تالقىلاندى.

سيفرلاندىرۋعا، كيبەرقاۋىپسىزدىككە جانە قارجى تەحنولوگيالارىنا ەرەكشە نازار اۋدارىلدى. قازاقستان سيفرلىق قىزمەتتەر سالاسىنداعى ىنتىماقتاستىقتى جانداندىرۋدى ۇسىندى، ال گۆينەيا- بيساۋ دەلەگاتسياسى كەلەسى جىلى استانا حالىقارالىق فورۋمىنا شاقىرىلدى.

Daryo: قازاقستاننان تاجىكستانعا استىق جەتكىزۋ 11 پايىزعا ءوستى

2024-جىلدىڭ قاڭتار-قازانىندا تاجىكستان قازاقستاننان كەلەتىن استىق يمپورتىن 11 پايىزعا ارتتىرىپ، جەتكىزۋ كولەمىن 1,02 ميلليون تونناعا ءوسىردى. 2023-جىلدىڭ وسى كەزەڭىندە رەسپۋبليكاعا 917,1 مىڭ توننا اكەلىنگەن. بۇل جاڭالىقتى وزبەكستاندىق Daryo جازدى.

ءوسىمنىڭ نەگىزگى سەبەبى ساپالى ازىق-تۇلىككە سۇرانىستىڭ كۇشەيۋى، سونداي-اق ەكى ەل اراسىنداعى ىنتىماقتاستىقتىڭ تابىستى دامۋى بولدى. 2024-جىلعى قىركۇيەكتەن جەلتوقسانعا دەيىن تاجىكستانعا ەكسپورتتالعان جاڭا استىق كولەمى 51 پايىزعا ارتىپ، 489 مىڭ توننانى قۇرادى.

تامىز ايىندا قازاقستان مەن تاجىكستان پرەزيدەنتتەرى اراسىندا قول جەتكىزىلگەن ۋاعدالاستىقتار قوسىمشا 100 مىڭ توننا بيداي جەتكىزۋدى كوزدەيدى. قازاقستاندىق استىق ىشكى تۇتىنۋ ءۇشىن دە، ەكسپورتقا قايتا وڭدەۋ ءۇشىن دە تاجىكستاننىڭ ازىق-تۇلىك قاۋىپسىزدىگىن قامتاماسىز ەتۋدە ماڭىزدى ءرول اتقارادى.

تاجىكستاننىڭ جىل سايىنعى 2 ميلليون توننادان اساتىن بيداي قاجەتتىلىگىن ەسكەرسەك، ىشكى ءوندىرىسى شامامەن 1 ميلليون تونناسىن تولىقتىرادى. حالىق سانىنىڭ ۇلعايۋىنان سۇرانىس تا وسۋدە. سول ءۇشىن ەل يمپورتقا جۇگىنە بەرمەك.

تاجىكستان قازاقستانمەن سەرىكتەستىكتى دامىتۋدى ازىق-تۇلىك نارىعىنداعى باعا تۇراقتىلىعىن قولداۋ جانە ازىق-تۇلىك قاۋىپسىزدىگىن نىعايتۋ ءۇشىن ستراتەگيالىق ماڭىزدى قادام رەتىندە قاراستىرادى. مۇنداي ىنتىماقتاستىق ەلگە اگروونەركاسىپتىك كەشەندى ۇزاق مەرزىمدى دامىتۋ ءۇشىن، كليماتتىڭ وزگەرۋىنە جانە الەمدىك باعالاردىڭ اۋىتقۋىنا قارسى تۇرۋعا كومەكتەسپەك.

Report: مۇناي ءوندىرۋ بولجامى وزگەردى

قازاقستاننىڭ ەنەرگەتيكا مينيسترلىگى 2024-جىلدىڭ قورىتىندىسى بويىنشا، مۇناي ءوندىرۋ بولجامىن بۇرىن بولجانعان دەڭگەيدەن (88,4 ميلليون توننادان) تومەندەتۋ جايىن قاراستىردى. بۇل اقپاراتتى ەنەرگەتيكا ءمينيسترى الماسادام ساتقالييەۆتىڭ سوزىنە سىلتەمە جاساي وتىرىپ ازەربايجاندىق Report ءبولىستى.

- 2024-جىلدىڭ قورىتىندىسى بويىنشا، مۇناي ءوندىرۋ 87,8 ميلليون توننانى قۇرايدى. بولجامنىڭ تومەندەۋى ءبىرقاتار فاكتورلارعا بايلانىستى، - دەپ مالىمدەدى مينيستر 17-جەلتوقساندا وتكەن ۇكىمەت وتىرىسىندا.

ول 2024-جىلدىڭ 11 ايىندا ەلىمىزدە كوندەنساتى بار 80,5 ميلليون توننا مۇناي وندىرىلگەنىن حابارلادى. وتكەن جىلدىڭ سايكەس كەزەڭىمەن سالىستىرعاندا 2 پايىزعا تومەن. بۇل رەتتە تەڭىزدە 25,9 ميلليون توننا (%2,1 تومەن)، قاشاعاندا 15,8 ميلليون توننا (%7,2 تومەن) مۇناي ءوندىرىلدى.

- ەسەپتى كەزەڭدە قازاقستان 63,2 ميلليون توننا مۇناي ەكسپورتتادى. وتكەن جىلدىڭ سايكەس كەزەڭىمەن سالىستىرعاندا 1,7 پايىز تومەن، - دەپ ناقتىلاعان الماسادام ساتقالييەۆ.

مينيستر 2024-جىلعى قاڭتار-قاراشادا قازاقستاندا گاز ءوندىرۋ 53,8 ميلليارد تەكشە مەتردى (ءوسىم %0,2) قۇراعانىن قوستى. ەسەپتى كەزەڭدە تاۋارلىق گاز ەكسپورتى 5,4 ميلليارد تەكشە مەتردى (ءوسىم %1,9)، ىشكى تۇتىنۋ كولەمى 18,2 ميلليارد تەكشە مەتردى (ءوسىم %9) قۇرادى.