الەمدە ەڭ كوپ تارالعان قاتەرلى ىسىك تۇرلەرى

 قاتەرلى ىسىك عاسىر دەرتىنە اينالدى. ناۋقاستار سانى جىلدان جىلعا ارتىپ بارادى جانە جاستاردىڭ اراسىندا دا كوبىرەك بايقالا باستادى. عالىمدار اۋرۋدىڭ الدىن الۋ جولدارىن ىزدەپ، ءتيىمدى شەشىمدەر ۇسىنعانمەن وبىردىڭ تۇبەگەيلى ەمى ءالى تابىلعان جوق.

 دەگەنمەن قولعا العان شارالار قانداي؟ دۇنيەجۇزىلىك دەنساۋلىق ساقتاۋ ۇيىمىنىڭ مالىمەتىنشە، ەڭ ءجيى كەزدەسەتىن قاتەرلى ىسىك ءتۇرى - وكپە وبىرى. رەسمي مالىمەت بويىنشا، الەمدە جىلىنا 2,5 ميلليون ناۋقاس تىركەلەدى. بۇل بارلىق ونكولوگيالىق اۋرۋلاردىڭ شامامەن %13 ى. ەكىنشى ورىندا ءسۇت بەزى وبىرى، 2 ميلليون 300 مىڭ جاعداي. ودان كەيىن توق ىشەك وبىرى، جىل سايىن 1 ميلليون 900 مىڭ ادامعا دياگنوز قويىلادى. ءتورتىنشى جانە بەسىنشى ورىنداردا - قۋىق استى بەزى جانە اسقازان وبىرى. قاتەرلى ىسىكپەن كۇرەس XXI عاسىردىڭ ەڭ وزەكتى ماسەلەلەرىنىڭ ءبىرى بولىپ وتىر، سەبەبى عاسىر ورتاسىنا قاراي مۇنداي ناۋقاستار سانى 35 ميلليونعا دەيىن ءوسۋى مۇمكىن.

 ناۋقاستاردىڭ كوپ بولىگى افريكا، ازيا، ورتالىق جانە وڭتۇستىك امەريكا ەلدەرىندە. بۇل ايماقتاردا دەنساۋلىق ساقتاۋ جۇيەسى ەرتە دياگنوستيكالاۋ مەن ەمدەۋگە قاجەتتى رەسۋرستارمەن جەتكىلىكتى قامتاماسىز ەتىلمەگەن. ارىقتاتۋعا ارنالعان دارىلەر قاتەرلى ىسىك قاۋپىن تومەندەتەدى مامانداردىڭ ايتۋىنشا، ارتىق سالماق كەم دەگەندە 13 ءتۇرلى قاتەرلى ىسىك قاۋپىن ارتتىرادى. وسىعان بايلانىستى ارىقتاتاتىن دارىلەر ونكولوگيانىڭ الدىن الۋ شارالارىنىڭ ءبىرى بولۋى مۇمكىن.

 Associated Press باسىلىمىنىڭ مالىمەتىنشە، يزرايلدىك عالىمدار ەرەكشە زەرتتەۋ جۇرگىزگەن. تاجىريبەگە قاتەرلى ىسىكپەن ەشقاشان اۋىرماعان، ءبىراق ارتىق سالماقپەن كۇرەسىپ جۇرگەن 6 مىڭ ەرىكتى قاتىستى. ولار ءتورت جىل بويى قانداعى قانت دەڭگەيىن رەتتەپ، تابەتتى باساتىن دارىلەر قابىلداعان. ناتيجەسىندە قاتەرلى ىسىكتىڭ دامۋ قاۋپىن %7 عا تومەندەتكەن. عالىمدار مۇنى دارىلەردىڭ اعزاداعى قابىنۋ پروتسەسىن ازايتۋىمەن بايلانىستىرادى.

مامانداردىڭ پىكىرىنشە، ءدال وسى قابىنۋ كوبىنە قاتەرلى ىسىكتىڭ ءوسۋىن باستايتىن نەگىزگى تەتىك بولىپ تابىلادى. جاياۋ ءجۇرۋ قاتەرلى ىسىكتىڭ دامۋىن %16 عا تومەندەتەدى ال ۇلىبريتانيادا قاتەرلى ىسىكتىڭ الدىن الۋدىڭ باسقا شارالارى ۇسىنىلۋدا. وكسفورد ۋنيۆەرسيتەتىنىڭ عالىمدارى كۇندەلىكتى جاياۋ ءجۇرۋدىڭ قاتەرلى ىسىك ءقاۋپىن تومەندەتەتىنىن دالەلدەدى. زەرتتەۋگە 85 مىڭنان استام ادام قاتىستى. ولار قيمىل- قوزعالىس كولەمى مەن قارقىنىن ولشەيتىن بەلسەندىلىك ترەكەرىن تاققان. ماماندار بۇل ادامداردى التى جىل باقىلاپ، كۇنىنە 7000 قادام جاسالسا، قاتەرلى ىسىك قاۋپىن %11 عا، ال 9000 قادام %16 عا تومەندەتەدى دەگەن تۇجىرىمعا كەلگەن. ولاردىڭ ايتۋىنشا جاياۋ ءجۇرۋ قارقىنىنىڭ ماڭىزى جوق، باستىسى - تۇراقتىلىق پەن ۇزاقتىق. بۇدان بولەك عالىمدار ءاربىر التىنشى قاتەرلى ىسىك ينفەكتسيالاردان بولاتىنىن ايتتى. سوندىقتان دارىگەرلەر ۋاقىتىلى مەديتسينالىق تەكسەرىس - اۋرۋدىڭ الدىن الاتىن باستى قادام ەكەنىن ەسكە سالادى.

 اۆتورى: ايگەرىم ارداق قىزى

https://24.kz