الەمدە ءسوز بوستاندىعى قۇلدىراپ بارادى

 كەيىنگى ۋاقىتتا جاھاندا ساياساتكەرلەر مەن ءىرى مەدياكومپانيالار ءجيى سوتتاسىپ جاتىر. ءبىرى جالعان اقپارات تاراتتى دەسە، ەندى ءبىرى بەدەلىن قورعاپ الەك. بۇل ۇدەرىس ءسوز بوستاندىعىن تەجەۋ الدە بىرەۋلەردىڭ اۋزىنا قاقپاق قويۋ ما؟ الدە ماسەلە باسقادا ما؟

الەمدەگى ءسوز بوستاندىعى كەيىنگى جارتى عاسىرداعى ەڭ بەيشارا حالگە ءتۇستى. RSF ۇيىمىنىڭ جاڭا ەسەبىندە الەم ەلدەرىنىڭ جارتىسىنان استامىندا العاش رەت مەدياداعى احۋال وتە اۋىر دەپ باعالاندى. بۇل - بۇرىن- سوڭدى بولماعان كورسەتكىش. ۇيىم ساراپشىلارىنىڭ ايتۋىنشا، جۋرناليستەرگە جاسالاتىن شابۋىلدىڭ ەڭ كوزگە تۇسەتىن ءتۇرى فيزيكالىق قۋدالاۋ بولعانىمەن، ەڭ جاسىرىن ءارى قاۋىپتى سوققى - ەكونوميكالىق قىسىم ەكەنى سەزىلەدى. جارنامادان تۇسەتىن تابىستىڭ ازايۋى، قارجىلىق دەمەۋشىلەر مەن بيلىككە تاۋەلدىلىك - جۋرناليستيكا قۇندىلىعىن قۇلدىراتاتىن باستى فاكتورعا اينالعان.

 RSF مۇنى «كورىنبەيتىن تۇساۋ» دەپ سيپاتتايدى. الەمدىك باسپا ءسوز ەركىندىگىن ولشەيتىن بەس كورسەتكىشتىڭ ىشىندە ەڭ السىرەگەنى - ءدال وسى جۋرناليستيكانىڭ قارجىلىق جاعدايى. بۇگىندە تاريحتاعى ەڭ تومەنگى دەڭگەيگە تۇسكەن.

 ەنن بوكوندە، RSF رەداكسيالىق ديرەكتورى:

- بۇگىنگى مەدياكەڭىستىكتە ەركىندىك پەن تاۋەلسىزدىكتى ساقتاپ قالۋ ءۇشىن تۇراقتى ءارى اشىق قارجىلىق جاعداي قاجەت. سەنىمدى اقپارات - قىمبات دۇنيە. ەكونوميكالىق تاۋەلسىزدىك بولماسا، ەركىن باسپا ءسوز دە جوق. اقپارات قۇرالدارى قىسىمعا ۇشىراعاندا، ساپا ەمەس، سان قۋالاۋعا ءماجبۇر بولادى.

دەرەككوز: World Press Freedom Index - 2025 بۇگىنگى كۇنى باسپا سوزگە اسەر ەتەتىن سىن- قاتەرگە جاساندى ينتەللەكت تە كىرەدى. ب ۇ ۇ باس حاتشىسى ەسكەرتكەندەي، Deepfake, جالعان اۋديو مەن ۆيدەو، بۇرمالانعان دەرەككوزدەر قوعامدى شاتاستىرىپ، جۋرناليستيكاعا دەگەن سەنىمگە سىزات ءتۇسىرۋى مۇمكىن.

اندرەا حيكەرسون، ميسسيسيپي ۋنيۆەرسيتەتىنىڭ جۋرناليستيكا جانە جاڭا مەديا مەكتەبىنىڭ دەكانى:

- جۋرناليستەردىڭ ەڭ ۇلكەن مىندەتتەرىنىڭ ءبىرى - عىلىمي دەرەكتەردى حالىققا دۇرىس جەتكىزۋ. جاساندى ينتەللەكت مۇنى جەڭىلدەتكەنىمەن، قاۋىپ تە كوپ. ج ي قىسقاشا مازمۇندامادا قاتەلەسۋى مۇمكىن، كەيدە ءتىپتى جالعان قورىتىندى دا بەرەدى. سوندىقتان جۋرناليستەر وتە مۇقيات بولۋعا ءتيىس. ساراپشىلار باسپا ءسوزدى قورعاۋ ءۇشىن مەملەكەتتەردىڭ ساياسي ەركى جەتكىلىكسىز دەيدى. اقپاراتتىق مايداندا جاڭا تەحنولوگيالىق شەشىمدەر قاجەت. ويتكەنى الەم شىندىق پەن جالعاندى اجىراتا المايتىن اقپاراتتىق حاوسقا تاپ بولۋى مۇمكىن.

 اۆتورى: ايگەرىم ارداق قىزى

 https://24.kz