الەم ەلدەرى شەتەلدىك ءبىلىم ارقىلى ەكونوميكانى جاڭعىرتادى

استانا. قازاقپارات - شەتەلدە ءبىلىم الۋ - بۇگىندە تالاپشىل جاسقا قولجەتىمدى دۇنيە. الەمنىڭ ۇزدىك وقۋ ورىندارىندا وقىپ-توقىپ، تاجىريبە جينايمىن دەيتىن جاستار قاتارى جىلدان جىلعا ارتىپ كەلەدى. ءبىرقاتار مەملەكەتتەر مۇنداي مۇمكىندىك ۇسىنىپ قانا قويماي، كەيىن ەلگە قىزمەت ەتۋدى مىندەتتەۋ ارقىلى ەكونوميكاسىن دامىتىپ وتىر.

اعىلشىن تىلىندە brain drain جانە brain gain دەگەن تۇسىنىك بار. العاشقىسى - دارىندى جاستاردىڭ شەتەلگە كەتىپ، قايتا ورالماۋى، ياعني، ەلدىڭ بىلىكتى ماماندارىنان ايىرىلۋى. ەكىنشىسى - شەتەلدە وقىعان ءبىلىمدى جاستاردىڭ ەلگە ورالىپ، ءتۇرلى سالانى دامىتۋعا ۇلەس قوسۋى.

ساراپشىلاردىڭ پىكىرىنشە، ءدال وسى سوڭعى تاجىريبە - ەكونوميكانى تۇلەتۋدىڭ باستى تەتىگى. ماسەلەن، قىتاي سوڭعى ونجىلدىقتا جاستاردى شەتەلدە وقىتۋ مەن العان ءبىلىمىن ەلدىڭ يگىلىگىنە جۇمساۋدى باستى ستراتەگياعا اينالدىردى. China Scholarship Council باعدارلاماسى ارقىلى جىل سايىن مىڭداعان ستۋدەنت الەمنىڭ جەتەكشى ۋنيۆەرسيتەتتەرىنە جول تارتادى. وقۋ بىتىرگەن سوڭ ولار عىلىم مەن تەحنولوگيا، مەديتسينا، ينجەنەريا جانە يننوۆاتسيالىق ءوندىرىس سالاسىندا ەڭبەك ەتىپ، جاڭا جوبالاردى جۇزەگە اسىرادى.

ساراپشىلاردىڭ پىكىرىنشە، وسى تاجىريبە قىتايدى قىسقا مەرزىمدە جاھاندىق عىلىمي-تەحنولوگيالىق ورتالىققا اينالدىردى. بۇگىندە شەتەلدە ءبىلىم العان قىتايلىق عالىمدار جاساندى ينتەللەكت، بيوتەحنولوگيا جانە جاسىل ەنەرگەتيكا سالاسىندا حالىقارالىق دەڭگەيدە زەرتتەۋ جۇرگىزىپ ءجۇر.

ءۇندىستان دا ماماندارىن الپاۋىت ەلدەردە دايارلاپ، ۇلتتىق IT- يندۋستريا مەن مەديتسينا سالاسىنا باسىمدىق بەرىپ وتىر. سونىڭ ارقاسىندا ءۇندى كومپانيالارى الەمدىك نارىققا شىقتى. رەسمي دەرەكتەرگە سۇيەنسەك، بىلتىردىڭ وزىندە 760 مىڭ ءۇندى ازاماتى شەتەلدە جوعارى ءبىلىم العان. UNESCO مالىمەتى بويىنشا مەملەكەتتىك شاكىرتاقىمەن وقۋعا جىبەرىلگەندەردىڭ %78- ءى ەلگە قايتىپ كەلەدى. ولار كاسىپكەرلىكپەن اينالىسىپ نەمەسە مەملەكەتتىك قىزمەتكە ارالاسادى.

ماسەلەن، كەمبريدجدە ءبىلىم العان جاستاردىڭ ءبىرى اگروتەح ستارتاپ قۇرىپ، 5 ميلليون دوللار ينۆەستيتسيا تارتقان. بۇل جوبا جەرگىلىكتى فەرمەرلەر تابىسىن %30- كە ارتتىرعان. ادام كاپيتالىن دامىتۋعا مول قارجى قۇيىپ وتىرعان ەلدەردىڭ ۇشتىگىندە ساۋد ارابياسى بار. بيىلدىڭ وزىندە بۇل ەلدىڭ مەملەكەتتىك شاكىرتاقىسىمەن 53 مىڭ ستۋدەنت 56 مەملەكەتتە ءبىلىم الىپ جاتىر. تاجىريبە جيناپ كەلگەن جاستار ساۋد ارابياسىنىڭ مەديتسينا، مۇناي- گاز، ەنەرگەتيكا جانە IT سالالارىندا ەڭبەك ەتىپ ءجۇر.

ساراپشىلاردىڭ ايتۋىنشا، بۇل - ەلدىڭ «Vision 2030» ستراتەگياسىنا سايكەس، ادامي رەسۋرستارعا جاسالعان ەڭ ءىرى ينۆەستيتسيا.

24.kz