الاتاۋ بوكتەرىندە بايشەشەك گۇلدەدى

الماتى. KAZINFORM - قازاقستاننىڭ قىزىل كىتابىنا ەنگەن، ەرتە كوكتەمدە گۇلدەيتىن سيرەك جانە جويىلىپ بارا جاتقان وسىمدىك — الاتاۋ بايشەشەگى (Crocus alatavicus) قىستا گۇلدەدى. بۇل تۋرالى ىلە الاتاۋى ۇلتتىق پاركى ءمالىم ەتتى.

تابيعاتتى قورعاۋ سالاسى ماماندارىنىڭ پىكىرىنشە، ادەتتە بايشەشەك ناۋرىز- ساۋىردە عانا گۇلدەيدى. بيىلعى اۋا رايىنىڭ تۇراقسىزدىعى مەن جىلىنۋى وسىمدىكتىڭ ەرتە گۇلدەۋىنە اسەر ەتۋى مۇمكىن.

- ىلە الاتاۋى مەملەكەتتىك ۇلتتىق پاركى سيرەك كەزدەسەتىن بۇل قۇبىلىستى باقىلاپ وتىر، - دەلىنگەن حابارلامادا.

ۇلتتىق پارك ماماندارى تۋريستەر مەن تابيعات سۇيەر قاۋىمعا وسىمدىكتەردى جۇلماڭىزدار، تاپتاماڭىزدار ءارى ولاردىڭ تابيعي ورتاسىن ساقتاڭىزدار دەپ ەسكەرتتى.

سيرەك تۇرلەردى قورعاۋ - بارشامىزدىڭ مىندەتىمىز!

الاتاۋ بايشەشەگى - قازاقستاننىڭ قىزىل كىتابىنا ەنگەن، ەرتە كوكتەمدە گۇلدەيتىن سيرەك جانە جويىلىپ بارا جاتقان وسىمدىك. عىلىمي ادەبيەتتەردە ول بايشەشەك تۇقىمداستارىنا جاتاتىن ەرتە گۇلدەيتىن پيازشىقتى وسىمدىك تۇرلەرى رەتىندە سيپاتتالادى. تاۋ جوتالارىنا بايلانىستى كەيدە «الاتاۋ بايشەشەگى» دەگەن جيناق اتاۋ قولدانىلادى (ويتكەنى الاتاۋ ايماعىندا بىرنەشە سيرەك بايشەشەك تۇرلەرى وسەدى).

قىسقاشا سيپاتتاماسى

ەرتە كوكتەمدە، كوبىنە قار ەرىگەن بويدا گۇلدەيدى.

بيىكتىگى ادەتتە 10- 20 س م.

گۇلدەرى اق، كەيدە ءسال جاسىلداۋ رەڭكتى بولادى.

پيازشىقتان وسەتىن كوپجىلدىق وسىمدىك.

تارالۋ ايماعى

نەگىزىنەن ىلە الاتاۋى، كۇنگەي الاتاۋى، جوڭعار الاتاۋى سياقتى بيىك تاۋلى ايماقتاردا كەزدەسەدى.

الپىلىك جانە سۋبالپىلىك بەلدەۋلەردىڭ شالعىندى، تاستاقتى بەتكەيلەرىن ۇناتادى.

قىزىل كىتاپقا ەنۋ سەبەبى

الاتاۋ بايشەشەگى بىرنەشە فاكتورعا بايلانىستى سيرەپ كەتكەن:

ماقساتسىز تەرۋ (گۇل جيناۋ)؛

تاۋ بوكتەرلەرىندەگى قۇرىلىس، ءتۋريزمنىڭ كۇشەيۋى؛

تابيعي مەكەنىنىڭ تارىلۋى؛

پيازشىقتارىنىڭ قازىلىپ الىنۋى.

وسى سەبەپتەرگە بايلانىستى ول قازاقستاننىڭ قىزىل كىتابىنا ەنگىزىلگەن جانە جويىلىپ كەتۋ قاۋپى بار وسىمدىك سانالادى.

تابيعي پوپۋلياتسيالاردى ساقتاۋ ءۇشىن قورىقتار مەن ۇلتتىق پاركتەردە قورعاۋ جۇمىستارى جۇرگىزىلەدى (مىسالى، ىلە الاتاۋى ۇلتتىق پاركى).

بايشەشەكتى جۇلعانى ءۇشىن اكىمشىلىك ايىپپۇل قاراستىرىلعان.

ءتۇردى قالپىنا كەلتىرۋ ماقساتىندا كەي وڭىرلەردە جاساندى كوبەيۋ جانە قايتا ەنگىزۋ زەرتتەۋلەرى جۇرگىزىلەدى.

قىزىقتى دەرەك
بايشەشەك قازاق حالقىندا كوكتەمنىڭ العاشقى بەلگىسى، ءۇمىت پەن جاڭارۋدىڭ سيمۆولى رەتىندە قابىلدانادى.