«اكەمتەاتر اناسى»، ءبي، قوبىز پاديشالارى، كۇمىس كومەي انشىلەر مەن داۋلەسكەر كۇيشى ارۋلار…
استانا. KAZINFORM - بيىل قۇرىلعانىنا 105 جىل تولاتىن Kazinform حالىقارالىق اقپارات اگەنتتىگىنىڭ فوتومۇراعاتىندا عاسىرعا جۋىق ۋاقىت بۇرىنعى ەلىمىزدىڭ تىنىس-تىرشىلىگىنەن سىر بەرەتىن تالاي قۇندى جادىگەر بار.
سول جادىگەرلەردىڭ ءبىر پاراسىن، ناقتىراق ايتقاندا قازاق ونەرى مەن مادەنيەتىنىڭ شوق جۇلدىزدارىنا اينالعان ارۋلاردىڭ سۋرەتتەرىن 8-ناۋرىز - حالىقارالىق ايەلدەر كۇنى مەرەكەسىنە وراي جاريالاۋدى ءجون كوردىك.
ءسابيرا مايقانوۆا
ءارتۇرلى جانردا تەڭدەسسىز دارىنىن پاش ەتىپ، اسىرەسە، ايەل-انا رولدەرىن جان جۇرەگىمەن بەرىلە، شىنايىلىقپەن ويناعان ءسابيرا مايقانوۆا 1914-جىلى 1-قاڭتاردا قىزىلوردا وبلىسىنىڭ قازىرگى سىرداريا اۋدانىندا دۇنيەگە كەلگەن. كسرو جانە قازاق ك س ر حالىق ءارتىسى اتانىپ، ش. ايتماتوۆتىڭ «انا-جەر-انا» قويىلىمىنداعى تولعاناي بەينەسى ءۇشىن 1967-جىلى مەملەكەتتىك سىيلىق العان.
سانالى عۇمىرىن م. اۋەزوۆ اتىنداعى قازاق مەملەكەتتىك اكادەميالىق دراما تەاترىنىڭ ساحناسىنا ارناعان ونەر يەسى 1936 جانە 1958-جىلدارى ماسكەۋ قالاسىندا وتكەن قازاق ادەبيەتى مەن ونەرىنىڭ ون كۇندىندىكتەرىنە، كوپتەگەن حالىقارالىق تەاتر فەستيۆالىنە قاتىسقان.
«اكەمتەاتردىڭ اناسى» اتانعان ونەر يەسىنىڭ وزگەدەن ەرەكشەلىگىن تەاتر سىنشىسى اشىربەك سىعاي «وي تورىندە - تەاتر» اتتى زەرتتەۋ ەڭبەگىندە ناقتى سيپاتتاپ بەرەدى: «الىمدى ساحناگەردىڭ قاي قاپتالىنان كوز سالساڭىز دا، وركەشتى بەينەلەر لەگى، قۇدىرەتتى كەسەك كەيىپكەرلەر توبى جادىڭىزعا ورالىپ، ءدال ءبىر ەجەلگى ەرتەگىلەر ەلىنەن قۋانا قول بۇلعاپ تۇرعان ەسكى تانىستارىڭداي جىلى ۇشىرار ەدى. ۇلتى، رۋحى، ءتۇر- ءتۇسى، تۇرمىس-سالتى، مىنەز-قۇلقى ءارقيلى ايەلدەر كەسكىنى، وزدەرى شىققان ءتۇپ تامىرلارىن تۋعان ءتول توپىراقتارىنان ناق ءبىر قازاقتىڭ ۇلى قىزى، ۇلتىمىزدىڭ ورەلى ونەرپازى ءسابيرا ارقىلى عانا تاپقانداي. كوبىنشە، كوپكە تانىمال بوياۋلارى قالىڭىراق بەلەڭ الىپ جاتاتىن ساتتەردە، ەسىل ساكەڭ ۇرپاعىن ايالاپ اھ ۇرعان انالاردى تولعاپ ءبىر كەتكەندە، بەينە ءبىر بوتاسىن ىزدەپ بوزداعان ارۋاناداي اڭىرار ەدى. ۇلجان، زەينەپ، تولعاناي، ماقپال، ساليحا، ءمورجان، كەساريا، ليۋسي، تحان، ەۆدوكيا يۆانوۆنا... ساناي بەرسەڭ، ۇزىن ءتىزىم جالعاسا بەرمەك، ۇلاسا تۇسپەك. قۇپ، قازاق ايەلدەرىنىڭ پسيحولوگياسىنا، تۇرمىس-تىرشىلىگىنە جاسىنان قانىق بولىپ ءوستى دەلىك. ال ءوز رەپەرتۋارىنداعى گرۋزين، ۆەتنام، ەستون، يسپان، فين، تۇرىك، وزبەك، ورىس، قىرعىز ايەلدەرىنىڭ جان دۇنيەلەرىندەگى نازىك نيۋانستاردى ساحنا سىرىن وقىماعان ونەر يەسى قالاي عانا ءساتتى يگەرە العان؟ گاپ ۇلى اكتريسانىڭ ءومىر مەكتەبىنەن ورنەك، ونەگە تابۋىندا. ونىڭ تابيعي دارىنى ەن دالانىڭ، سايىن ساحارانىڭ ەركە سامالىن ەسكە تۇسىرەر ەدى. جان دارحاندىعى، تالانت مولدىعى، مىنەز كەڭدىگى تۇلا بويىندا «ايعاي سالىپ»، ايعايلاپ ەمەس-اۋ، ءۇنسىز «شىڭعىرىپ» جاتار ەدى. ءسابيرا مايقان قىزى ونەرىنىڭ دە وزگەدەن ەرەكشەلىگى وسىندا».
كۇلاش بايسەيىتوۆا
قازاق ونەرىنىڭ ىرگەتاسىن قالاپ، تابيعي دارىنىمەن كلاسسيكالىق ۇلگىدەگى وپەرا جانرىن جۇرەكسىنبەي مەڭگەرە بىلگەن ونەر ساڭلاعى كۇلاش بايسەيىتوۆا 1912-جىلى دۇنيەگە كەلگەن. ول
بەلگىلى كومپوزيتور، ونەر زەرتتەۋشىسى احمەت جۇبانوۆ «وسكەن ونەر» اتتى كىتابىندا كۇلاشتى ەڭ العاش كورگەنى جايلى بىلاي دەپ جازادى: «قازاق دراما تەاترىنىڭ كۇندىزگى رەپەتيتسياسىنان كەيىن فويەدە تۇرعان ماعان ۇستىندە قارا جىبەك كويلەگى بار، بويى ورتادان جوعارى، شاشى تىلەرسەگىنەن تۇسكەن جاس كەلىنشەك كەلىپ امانداستى. ءجۇرىس-تۇرىسى، كيىم كيىسى، بەت- ءپىشىنى ادامدى وزىنە ەرىكسىز قاراتقانداي» دەپ سۋرەتتەي كەلە: «ايمان-شولپان» سپەكتاكلىندە كۇلاش مەتستسو-سوپرانو داۋىسپەن ايتتى. كۇلاشتىڭ داۋىسىنىڭ باسقالاردان ءبىر ەرەكشەلىگى دياپازونى ۇلكەن بولاتىن. تىڭداۋشىعا جاقسى اسەر ەتەتىن. ەگەردە بۇل ءرولدى كۇلاشتان باسقا ءانشى ورىنداسا ونداي شىقپاعان بولار ەدى. كۇلاشتىڭ داۋسىنىڭ بارلىق رەگيسترى بىردەي اسەم شىعاتىن. اسىرەسە، بەيىمبەتتىڭ «شۇعانىڭ بەلگىسى» پەساسىن قويعاندا شۇعانىڭ ولەر الدىنداعى «بۋرىلتاي» انىنە قۇرىلعان ءنومىرىن ورىنداعاندا كۇلاشتىڭ داۋسىنان سارقىلىپ بولماعان نوتالار بارىن، ءالى دە جوعارعى رەگيستردە ەركىن سامعاي الاتىنىن كورسەتتى».
روزا باعلانوۆا
تۋما تالانت روزا ءتاجىباي قىزى قازاق حالقىنىڭ مۋزىكاسى مەن قازاقستان كومپوزيتورلارىنىڭ شىعارماشىلىعىن ەلىمىزدەن تىسقارى جەرلەرگە تانىمال ەتۋگە جانە تانىتۋعا زور ۇلەس قوستى. ول ەكىنشى دۇنيەجۇزىلىك سوعىس جىلدارىندا كونتسەرتتىك بريگادا قۇرامىندا قىزىل ارميا جاۋىنگەرلەرىنىڭ الدىندا ءان ايتىپ، مايدان دالاسىنان جارالانعانداردى الىپ شىقتى. بەيبىت ۋاقىتتا دا بۇكىل الەمگە كونتسەرتتەرمەن ونەر كورسەتتى، قوعامدىق ىستەرمەن بەلسەندى اينالىستى، قايىرىمدىلىق شارالارىنا قاتىستى.
كسرو، قازاقستان جانە قىرعىزستاننىڭ حالىق ءارتىسى، گاسترولدىك ساپارمەن پولشا، گ د ر، ماجارستان، اۆستريا، چەحوسلوۆاكيا، قىتاي، كورەيا، ءۇندىستان، بيرما، كانادا، شۆەتسيا، بەلگيا جانە باسقا دا ەلدەردى ارالادى. ستالين، كيم ير سەن، ماو تسزە دۋن، چايبولسون، نەرۋ، ينديرا گاندي، حرۋشيەۆ، برەجنيەۆ سىندى كوپتەگەن مەملەكەت باسشىلارى مەن جوعارى لاۋازىمدى ادامداردىڭ الدىندا ونەر كورسەتتى. كورەيا حالىق رەسپۋبليكاسىندا بولعان كەزىندە ۇكىمەت دەلەگاتسياسىنىڭ قاتارىندا جۇرگەن روزا باعلانوۆاعا كيم ير سەن ءوزىنىڭ ۇشاعىن بەرگەننىڭ ارقاسىندا 10 كۇن بويى گاسترولدىك ساپارمەن ەل ارالادى. ءۇندىستاندا ءانشى دجاۆاحارلال نەرۋدىڭ قابىلداۋىندا بولىپ، ينديرا مەن رادجيۆ گانديمەن كەزدەستى.
روزا باعلانوۆا تۋرالى كوپتەگەن كىتاپتار مەن كوركەم سۋرەتتەر جارىق كورىپ، پوەتيكالىق شىعارمالار جيناقتالدى. ونىڭ ەسىمى مارگارەت تەتچەر، ەليزابەت تەيلور سياقتى ۇلى ايەلدەرمەن بىرگە انگلو-امەريكالىق «كىمنىڭ كىم ەكەنى» ەنتسيكلوپەدياسىنا ەنگەن.
دينا نۇرپەيىسوۆا
تۇلا بويىنا تىلسىم كۇي ونەرى دارىپ، قازاق مادەنيەتىندە وشپەس مۇرا قالدىرعان دينا نۇرپەيىسوۆا 1861-جىلى باتىس قازاقستان وبلىسىندا دۇنيەگە كەلگەن.
دينا كەنجە قىزىنىڭ اسەم سازدى اياۋلى كۇيلەرى جار قىزىعىن كورىپ، بالا باقىتىنا مەيىرلەنگەن جىلداردا تۋعان. ۇزاتىلاردا اكەسىنىڭ «ەنشىڭ» دەپ مىنگىزگەن قاراقاسقا اتىنا ارناپ شىعارعان «قاراقاسقا» ات» كۇيى، ءوزى ءپىر تۇتاتىن كۇيشىلەرى داۋلەتكەرەي مەن تۇركەشكە ەلىكتەپ شىعارعان «بۇلبۇل» ، «جىگەر» ، «بايجۇما» سياقتى كۇيلەرى، اقىلدى دا ايبارلى، سۇلۋ دا سىرباز ابىسىنان ارنالعان «كەربەز» كۇيى، ۇلكەن ۇلى جۇرىمباي 1916-جىلعى «يۋن جارلىعى» بويىنشا اسكەرگە شاقىرىلعاندا تارتقان «ون التىنشى جىل» كۇيى، قادىرلەس زامانداستارىنا سۇيسىنۋدەن تۋعان «قوسالقا» كۇيى، بالداي ءتاتتى، باۋىر ەتىندەي جاقىن بالاسى قوڭىرعا ارناعان «اسەم قوڭىر» كۇيى كۇيشىنىڭ وزىندىك قولتاڭباسىن ايقىن تانىتادى.
داۋلەسكەر كۇيشى 1955-جىلدىڭ 31-قاڭتارىندا 94 جاسىندا الماتى قالاسىندا قايتىس بولدى. بالجان نۇرپەيىسوۆا اجەسىنىڭ سوڭعى كۇندەرى تۋرالى بىلاي دەيدى: «ول كىسى ولە-ولگەنشە سوزىنەن جاڭىلىسقان ەمەس. كيەلى قارا دومبىرانى بالا كەزىنەن سەرىك ەتىپ، قۇدىرەتتى ونەگە تۇتقانى سونشالىق، كوز جۇمارىنىڭ الدىندا بەس- ون مينۋت بۇرىن ءوزىنىڭ توسەگىنىڭ تۇسىندا ءىلۋلى تۇرعان دومبىراسىن الدىرىپ، ماپەلەي سيپاپ، ايالاي قاعىپ، قۇرمانعازىنىڭ «قايران شەشەم» كۇيىن شەرتتى. ءالسىز ساۋساقتارى يكەمگە كەلمەي جاتسا دا، كۇيدى كوكىرەگىندە جاڭعىرتىپ جاتىپ دۇنيەدەن وزدى».
راحيا قويشىبايەۆا
درامالىق اكتەر، كينو سالاسىندا دا بىرنەشە ءرولدى ءساتتى ويناعان، ارقا اندەرىن تامىلجىتا شىرقاعاندا الدىنا جان سالمايتىن ءانشى - قازاقستاننىڭ حالىق ءارتىسى، قازاقستان مەملەكەتتىك سىيلىعىنىڭ لاۋرەاتى راحيا قويشىبايەۆا 1916-جىلى قاراعاندى وبلىسىندا دۇنيەگە كەلگەن.
راحيا قويشىبايەۆاعا مۇحتار اۋەزوۆتىڭ «اباي جولى» رومانى بويىنشا جاسالعان پەساسىندا زەرە ءرولى ءۇشىن 1952-جىلى قاز س ر- ءىنىڭ مەملەكەتتىك سىيلىعى بەرىلدى. عابيت مۇسىرەپوۆتىڭ «قوزى كورپەش - بايان سۇلۋ» - ىندا باياننىڭ اناسى كۇنىكەيدىڭ، ع. مۇسىرەپوۆتىڭ «اقان سەرى - اقتوقتى» تراگەدياسىندا اقتوقتىنىڭ شەشەسى دامەلىنى، شاحمەت حۇسايىنوۆ «الدار كوسەسىندە» مەڭسۇلۋدى، ءسابيت مۇقانوۆتىڭ «شوقان ءۋاليحانوۆ» پەساسىندا زەينەپ cياقتى كۇردەلى بەينەلەردى ساحناعا شىعاردى. كلاسسيكالىق دراماتۋرگيادان ن. ۆ. گوگولدىڭ «ريەۆيزورىندا» اننا اندرەيەۆنانىڭ، ا. ن. وستروۆسكييدىڭ «شىندىق جاقسى، ال باقىت ودان دا ارتىق» جانە «تالانتتىلار مەن تابىنۋشىلارىندا» ماۆرا تاراسوۆنا مەن دولينا پانتەلەيەۆنانىڭ، ج. ب. مولەردىڭ «سكاپەننىڭ ايلاسى» مەن «ساراڭىندا» زەربينەتتا مەن فروزينانىڭ جانە باسقالارىنىڭ ساحنالىق تۇلعاسىن جاسادى. 1940-جىلدان كينوعا ءتۇستى، «رايحاندا» انا، «اباي انىندە» زەينەپ، «التىن مۇيىزدە» جامال، «ماحاببات داستانىندا» كۇنىكەي، ء«بىزدىڭ سۇيىكتى دارىگەردە» ميليتسيونەر ايەل، «ەگەر ءبىزدىڭ ءبارىمىز دە» شايشەكەر رولدەرىندە شەبەر وينادى.
قازاق راديوسىنىڭ التىن قورىندا حالىقتىڭ «اقبايان»، «گۇلدەراي»، «اعاجان ءلاتيپا»، «قۇربىماي»، «كوكەماي»، «ماۋسىمجان»، «اعايشا»، «اققايىڭ»، «مايرا»، «احاۋ ارمان»، سىردىڭ «قاراتورعايى»، سادىق كارىمبايەۆتىڭ «جەتىسۋ»، «تراكتورشى قارىنداس» جانە تاعى دا باسقا جيىرما شاقتى ءانى راحيا رىسباي قىزىنىڭ ورىنداۋىندا ساقتالعان.
شارا جيەنقۇلوۆا
ءبي ونەرىنىڭ جارىق جۇلدىزى جيەنقۇلوۆا شارا بايمولدا قىزى 1912-جىلى دۇنيەگە كەلگەن.
شارا بايمولدا قىزى پولشا، چەحوسلاۆاكيا، بىرىككەن اراب امىرلىگى، قىتاي، فرانسيا، يتاليا، موڭعوليا، ءۇندىستان، يران، سيريا، ليۆان سياقتى الىس ەلدەردە قازاقتىڭ ۇلتتىق ءبي ونەرىن ناسيحاتتاي ءجۇرىپ، سول ەلدىڭ ۇلتتىق ءبي ۇلگىلەرىن جەرلەستەرىنە جەتكىزە بىلگەن حاس شەبەر.
ول ۇلى وتان سوعىسى جىلدارىندا قازاقستانعا جىبەرىلگەن ونەر قايراتكەرى گالينا ۋلانوۆادان بىرنەشە بي ۇيرەنىپ، ءوز رەپەرتۋارىنا قوستى. سونداي-اق تاماراحانۋم، ماحمۋد ەسەنبايەۆپەن بىرگە شىعارماشىلىق بايلانىستا بولىپ، ءبي سىرىنا قانىقتى. 1945-1961-جىلدارى جامبىل اتىنداعى قازاق مەملەكەتتىك فيلارمونياسىندا، 1961-65-جىلدارى «قازاق كونسەرت» بىرلەستىگىندە كونتسەرتتىك بريگادامەن ونەر كورسەتتى. 1968-جىلى «قىز جىبەك» سپەكتاكلىنىڭ بالەتتىك قويىلىمىن جاساپ، قازاقستان مەملەكەتتىك سىيلىعىنىڭ لاۋرەاتى، حورەوگرافيا ونەرىندەگى سىڭىرگەن ەڭبەگى ءۇشىن «ەڭبەك قىزىل تۋ» جانە «قۇرمەت بەلگىسى» وردەنىمەن ماراپاتتالدى.
قازاقتىڭ ۇلى جازۋشىسى عابيت مۇسىرەپوۆ: «جان تەبىرەنتە، تەرەڭ سەزىمگە بولەيتىن كەلىستى ورنەك شارانىڭ بويىنان ايقىن سەزىلەدى. ساحنانىڭ ەركەسى دە، ءسانى دە شارا! ونىڭ سەزىم سەرگىتەتىن شىنشىل ونەرى مەن قايتالانباس قولتاڭباسى مەيلىنشە جارقىراپ كورىندى. بۇل دارىن يەسىنىڭ تۋعان حالقىنا قىزمەت ەتۋىنىڭ تاماشا ۇلگىسى»، - دەپ مايتالمان ءبيشىنىڭ ونەرىنە ءادىل باعا بەرگەن.
مارحابا يمانقۇلوۆا
ءبي ونەرىندە جارىق جۇلدىزداي جارقىراپ، ءتۇرلى ۇلتتىڭ بيلەرىن كەرەمەت ورىنداعان ونەرپاز مارحابا يمانقۇلوۆا 1927-جىلى سولتۇستىك قازاقستان وبلىسىندا دۇنيەگە كەلگەن.
مارحابا ءسادۋاقاس قىزىنىڭ بيشىلىك ونەردەگى داڭعىل جولى الماتىداعى رەسپۋبليكالىق ەسترادالىق ونەر ستۋدياسىندا اتاقتى حورەوگراف، قازاقستاننىڭ حالىق ءارتىسى شارا جيەنقۇلوۆانىڭ شەبەرلىك سىنىبىن بىتىرگەن سوڭ باستالادى. وندا ۇلتتىق بيلەرگە، شىعىس حالىقتارىنىڭ جانە ءۇندىنىڭ ءبي ونەرىنە ماشىقتاندى. ايگىلى ۇستاز تالانتتى شاكىرتىنىڭ بويىنداعى زور قۋاتتى تانىپ، وعان ەرەكشە ءۇمىت ارتادى. كەيىنگى ونەر جولىندا دا جاقسى قارىم-قاتىناستا بولادى.
1958 -جىلى ماسكەۋدەگى قازاق ادەبيەتى مەن ونەرىنىڭ ونكۇندىگىنە قاتىسىپ، ۇلكەن تەاتردا وتكەن قورىتىندى كونتسەرتتە ونەر كورسەتتى. كەيىن بەلارۋس، ەستونيا، لاتۆيا ەلدەرىندە جانە رەسەيدىڭ لەنينگراد قالاسىندا گاسترولدىك ساپارلاردا بولىپ، تاماشا بيلەرىمەن تالايلاردى تامساندىردى.
وكىنىشكە وراي دارىندى ءبيشى گاسترولدە جول اپاتىنا ۇشىراپ، اۋىر جاراقاتتىڭ سالدارىنان سۇيىكتى ونەرىنەن قول ءۇزدى.
بيبىگۇل تولەگەنوۆا
قازاقتىڭ بۇلبۇل داۋىستى ءانشىسى، الەمدى ونەرىمەن ءتانتى ەتكەن بيبىگۇل احمەت قىزى تولەگەنوۆا 1929-جىلى سەمەي قالاسىندا دۇنيەگە كەلگەن.
ءاربىر ءانى ۇلتتىق رۋحتىڭ، ساف ونەردىڭ ۇلگىسىنە اينالعان ءانشى 1958-جىلى بۇكىلوداقتىق ەسترادا ارتىستەرى بايقاۋىنىڭ لاۋرەاتى اتاندى. 1967-جىلى ك س ر و حالىق ءارتىسى اتاعىن، 1970-جىلى ك س ر و مەملەكەتتىك سىيلىعىن، 1991-جىلى سوتسياليستىك ەڭبەك ەرى اتاعىن يەلەندى. 1999 -جىلى «التىن بارىس» اتتى قر پرەزيدەنتىنىڭ جەكە التىن بەلگىسىنىڭ، 2000 -جىلى «وتان» وردەنىنىڭ، 2019-جىلى 1-دارەجەلى «بارىس» وردەنىنىڭ يەگەرى بولعان.
ءانشىنىڭ رەپەرتۋارىندا قازاقتىڭ حالىق اندەرى («گاۋھار تاس»، «جيىرما بەس»)، قازاقستان كومپوزيتورلارىنىڭ شىعارمالارى (ءحاميديدىڭ «بۇلب ۇلى»، برۋسيلوۆسكييدىڭ «قوس قارلىعاشى»، تولەبايەۆتىڭ «ەسكە الۋى»، راحماديەۆتىڭ «تارانتەللاسى»، مۇحامەدجانوۆتىڭ «كوكتەم ءۆالسى»، تىلەنديەۆتىڭ «كەل ەركەم، الاتاۋىما»)، سونداي-اق پ. پ. چايكوۆسكي مەن س. ۆ. راحمانينوۆتىڭ رومانستارى، ن. ا. ريمسكي-كورساكوۆتىڭ وپەرالارىنان اريالار جانە باتىس ەۋروپا سازگەرلەرىنىڭ (دونيتسەتتي، گريگ، شۋبەرت) شىعارمالارى دا بار.
بيبىگۇل تولەگەنوۆا وپەرا ونەرىنە دە ەلەۋلى ۇلەس قوسىپ، جىبەك (برۋسيلوۆسكيدىڭ «قىز جىبەگىندە»)، گۇلبارشىن (راحمادييەۆتىڭ «الپامىسىندا»)، ەڭلىك (جۇبانوۆتىڭ «ەڭلىك-كەبەگىندە»)، دجيلدا، ۆيولەتتا (ۆەرديدىڭ «ريگولەتتوسى» مەن «تراۆياتاسىندا») ت. ب. پارتيالاردى ورىندادى.
ءول ۇندىستان، مىسىر، فرانسيا، يتاليا سەكىلدى ەلدەردىڭ ساحنالارىندا ونەر كورسەتىپ، قازاق ونەرىنىڭ مارتەبەسىن اسقاقتاتتى.
فاتيما بالعايەۆا
كاسىبي قوبىز اسپابىندا ورىنداۋشىلىق مەكتەبىنىڭ نەگىزىن قالاعان شەبەر ورىنداۋشى ءارى ۇستاز، قازاقستاننىڭ حالىق ءارتىسى، پروفەسسور بالعايەۆا فاتيما جۇماعۇل قىزى 1926-جىلى تۇركىستان وبلىسىندا دۇنيە كەلگەن.
قوبىز اسپابىندا كاسىبي ورىنداۋشىلىق ونەردىڭ كورنەكتى وكىلى بولۋمەن بىرگە بارلىق سانالى عۇمىرىن ەلىمىزدىڭ بىلىكتى مۋزىكانت ورىنداۋشىلارى مەن پەداگوگتارىن تاربيەلەۋ ىسىنە تولىعىمەن ارناعان ۇستاز جاستار مەن ستۋدەنتتەردىڭ بۋحارەستەگى فەستيۆالىندە (1953)، ماسكەۋدە وتكەن فەستيۆالدە ۇلكەن تەاتردىڭ سيمفونيالىق وركەسترىنىڭ سۇيەمەلدەۋىمەن ا. جۇبانوۆتىڭ قوبىزعا ارنالعان «كوكتەم ءۆالسىن» ورىنداپ، لاۋرەات اتاندى.
رەسپۋبليكانىڭ تۇكپىر-تۇكپىرىندە، 20 دان اسا شەتەلدە كونسەرتتىك ەسترادا ساحناسىندا ونەر كورسەتتى. قوبىزدىڭ «پاديشاسى» اتانعان ول قازاق راديوسىنىڭ التىن قورىنا قوبىزدا ورىندالعان كوپتەگەن شىعارمانى ءۇنتاسپاعا جازدى.
عازيزا جۇبانوۆا
قازاقستاننىڭ جانە ك س ر و- نىڭ حالىق ءارتىسى، قاز س س ر مەملەكەتتىك سىيلىعىنىڭ لاۋرەاتى، پروفەسسور عازيزا جۇبانوۆا 1927-جىلى دۇنيەگە كەلگەن.
عازيزا احمەت قىزى - ءوزىن ۇلاعاتتى ۇستاز رەتىندە تانىتقان تۇلعا. كونسەرۆاتوريا رەكتورى رەتىندە ول ۇلتتىق كادرلار - مۋزىكانت-ورىنداۋشىلار مەن مۋزىكاتانۋشىلاردىڭ قالىپتاسۋىنا ىقپال ەتتى. ولاردىڭ بىرنەشەۋى الەمدىك اتاققا يە بولدى. مىسالى، ا. مۇساحودجايەۆا، گ. مىرزابەكوۆا، گ. قادىربەكوۆا، ج. اۋباكىروۆا، ت. ابدىراشيەۆ جانە تاعى باسقالار.
ع. جۇبانوۆانىڭ مۋزىكاسى ارقىلى قازاق مۋزىكا مادەنيەتى باسقا حالىقتارعا بەلگىلى بولدى. ول - «باتىرلىق پوەماسى» سيمفونيالىق پوەماسىن، «جىگەر» سيمفونياسىن، «ەڭلىك-كەبەك»، «جيىرما سەگىز» وپەراسىن، «اق قۇس تۋرالى اڭىز» بالەتىن، كانتاتالار، رومانستار، ەسترادالىق مۋزىكا، تەاتر مەن كينوعا ارنالعان مۋزىكالار جازدى.
روزا رىمبايەۆا
28 جاسىندا قازاقستاننىڭ حالىق ءارتىسى اتانعان، قىرعىزستان مەن وزبەكستاننىڭ ەڭبەك سىڭىرگەن ءارتىسى روزا قۋانىش قىزى 1957-جىلى قازىرگى اباي وبلىسىندا دۇنيەگە كەلگەن.
ءانشى س. بايتەرەكوۆتىڭ «ءاليا» ءانىن ورىنداۋى ارقىلى حالىقارالىق بەدەلگە يە بولدى. 1979-جىلى ىستامبۇلدا وتكەن حالىقارالىق انشىلەر بايقاۋىندا لاۋرەات اتانسا، 1983-جىلى كۋبادا وتكەن «گالا-83» حالىقارالىق بايقاۋدا باس جۇلدەنى جەڭىپ الادى. بولگاريا، پولشادا وتكەن حالىقارالىق بايقاۋلاردىڭ باس جۇلدەسىن يەلەندى.
1977-جىلى «جىل ءانى» فەستيۆالىنىڭ فينالىنا شىقاننان كەيىن ك س ر و- نىڭ «زۆۋكوۆايا دوروجكا» حيت-شەرۋىندە انشىلەردىڭ ۇزدىك وندىعىنا ەنىپ، 3-ورىندى يەلەندى. وسىدان كەيىن ول اللا پۋگاچيەۆا مەن سوفيا روتارۋدان كەيىنگى ك س ر و- نىڭ ء«ۇشىنشى داۋىسى» دەگەن اتاققا يە بولدى.
بۇعان دەيىن قازاق قىزدارىنىڭ اراسىنان شىعىپ، قازاق ك س ر جوعارعى كەڭەسى ءتورالقاسى ءتوراعاسىنىڭ ورىنباسارى سىندى ەڭ جوعارى لاۋازىمدا قىزمەت ەتكەن شەكەر ەرماعامبەتوۆانىڭ سۋرەتى Kazinform اگەنتتىگىنىڭ فوتوجىلناماسىنان تابىلعانىن جازعانبىز.
اۆتور مارلان جيەمباي
