اعا سۇلتان شىڭعىس تورەدەن قالعان تابارىك
استانا. KAZINFORM - اقمولا وبلىستىق تاريحي-ولكەتانۋ مۋزەيىنىڭ كورمە زالىندا ابىلاي حاننىڭ نەمەرەسى، ءۋالي حاننىڭ ۇلى، زامانىندا كوكشەتاۋ وكرۋگىنىڭ اعا سۇلتانى بولعان شىڭعىس كيگەن شاپان تاريحتان سىر شەرتەدى.
بولمىسى بولەك اقشىل كوك ءتۇستى، وزگەشە ءپىشىندى شاپان الىستان كوز تارتادى. زامانىندا كىرپياز، بەكزات تورەنىڭ يىعىنا ىلگەن دۇنيەسى. تازا جىبەكتەن جاسالعان. بۇرىنعىلار بۇيىمنىڭ باعاسىن بىلگەن-اۋ. التىن جىپپەن وسىمدىك بەينەلەس، ادەمى بەدەرلەرمەن كەستەلەنىپتى. كورگەن جاننىڭ كوزىن اربايتىن كوركەمدىكتىڭ استارى وسىندا جاتقان شىعار. بۇگىنگە جەتكەن دەرەكتەرگە قاراعاندا التىنمەن كەستەلەنگەن شاپاندى 1855 -جىلى سانكت-پەتەربۋرگ قالاسىندا شىڭعىس ءۋاليحانوۆقا ورىس پاتشاسى II الەكساندر سىيلاعان. 1969 -جىلى سىرىمبەت تاۋىنىڭ ەتەگىن جايلاعان ءۋاليحانوۆتار اۋلەتىنىڭ ۇرپاعى جەتپىسباي مىرزابايەۆ مۋزەيگە تاپسىرىپتى.
تورەنىڭ اتا قونىسىندا تىلسىم تاريح تۇنىپ تۇر. ايعانىم حانىمعا، قازاقتىڭ اسىل پەرزەنتى شوقانعا قاتىستى قانشاما قۇندى دۇنيە. بىرەۋىن عانا ايتا كەتەلىك. سول ساپارىمىزدا جاقسىلار ۇشقان جاسىل تاۋدىڭ ەتەگىندەگى ايعانىم قونىسىندا بولعانبىز. كونە زاماننان كۇمبىرلەتىپ سىر شەرتەتىن جيھازدار سول كۇيى تۇر ەكەن. ارالىق قابىرعالار مەن كىرەبەرىستەرگە شامدار ىلىنگەن.
جۇمساق ديۆان، وعان جابىلعان ءارتۇرلى اڭ تەرىلەرى. كونە بۇيىمداردىڭ بارلىعى وسى ءبىر ۇيدە سول زاماننىڭ وزىندە ونەر مەن مادەنيەتتىڭ شۋاعى كىلكىپ تۇرعاندىعىن كورسەتەدى. ول زاماننان بەرى قانشاما ۋاقىت وتپەدى دەسەڭىزشى. تاريحي قۇجاتتار بۇل كەشەننىڭ 1824 -جىلدان 1834 -جىلعا دەيىن سالىنعاندىعىن ايعاقتايدى.
سول زاماندا قازاق دالاسىن زەرتتەپ، جەرگىلىكتى حالىقتىڭ تىنىس-تىرشىلىگى تۋرالى قۇندى دەرەكتەر قالدىرعان بەلگىلى وقىمىستى ا. ك. گەينس سىرىمبەتتەگى ايعانىم سارعالداق قىزىنىڭ مۇراجايى تۋرالى بىلاي دەپ جازادى: «ونىڭ مەكەنجايىن قالىڭ قاراعايلى اسەم ەكى تاۋ قورشاپ تۇردى. تاستاقتى ءبىر قىرقادان اسىپ ىلديعا تۇسە بەرگەنىمىزدە، كادىمگى بىزدەگى ورتا قولدى پومەشيكتەردىڭ داستۇرىندە سالىنعان بىرنەشە ءۇي مەن مەشىتتى كوزىمىز شالدى. شىڭعىس پەن ايەلى تۇرعان ورتاداعى ءۇيدىڭ جيھازى پومەشيكتەردىڭ جيھازىنا ۇقسايدى. زالدا 12 پەساعا دەيىن وينايتىن ورگان قويىلعان. اينالار مەن دۋالدىق شامدار ىلىنگەن، ورتادا حرۋستالدى، ۇزبەلى سالپىنشاعى بار قولا شىراعدان. ەسىكتەرى تۇتىلعان شاعىن-شاعىن جىبەك پەردەلەردىڭ شاشاق باۋلارى مەن ورنەكتەرى تۇرپاتتى، كولەمدى بولعانىمەن كوزگە نازىك كورىنەدى. قوناق بولمەسىنە گارنەر نەمەسە كورنيلوۆ ۆازالارىن قويۋدىڭ ورنىنا قىتاي ۆازالارى قويىلعان».
ساياحاتشىنىڭ جازعان وسى جازبالارىندا بەينەلەنگەن بۇيىمدار، ءۇي جيھازدارى، قاسيەتتى قارا قونىستىڭ ورنالاسۋ ءتارتىبى ءدال سول قالپىندا جايناپ تۇر.
كوز كورىپ، كوڭىلگە تۇيگەن دۇنيەنى تاعى ءبىر جاڭعىرتقىمىز كەلگەنى. بۇگىنگى شاپان جاققان كوڭىل شىراعدانىنىڭ شالقۋى شىعار-اۋ!
كوكشەتاۋ
«ەگەمەن قازاقستان»
