ا ق ش پەن ساۋد ارابياسى قورعانىس سالاسىندا 142 ميلليارد دوللارلىق كەلىسىمگە قول قويدى
استانا. KAZINFORM - اق ءۇيدىڭ مالىمدەۋىنشە، پرەزيدەنت دونالد ترامپتىڭ تاياۋ شىعىسقا ساپارىنىڭ العاشقى كۇنىندە ا ق ش پەن ساۋد ارابياسى اراسىندا «تاريحتاعى ەڭ ءىرى قورعانىس ونىمدەرىن ساتۋ كەلىسىمىنە» قول قويىلدى، دەپ حابارلايدى ВВС.
بۇدان بولەك، بىرنەشە ەكونوميكالىق كەلىسىم دە جاسالدى. ەر-ريادتان كەيىن ترامپ كاتار مەن بىرىككەن اراب امىرلىكتەرىنە اتتانادى.
اق ءۇيدىڭ مالىمدەمەسىندە ا ق ش پەن ساۋد ارابياسى اراسىنداعى قارۋ-جاراق كەلىسىمىنىڭ قۇنى 142 ميلليارد دوللار بولاتىنى جانە ول ساۋد ارابياسىنا «ا ق ش- تىڭ ون بەسكە جۋىق قورعانىس كومپانياسىنان زاماناۋي اسكەري تەحنيكا مەن قىزمەتتەردى» جەتكىزۋدى قامتيتىنى ايتىلعان.
كەلىسىم بەس سانات بويىنشا جاسالعان:
كەلىسىم ساۋد ارابياسى قارۋلى كۇشتەرىنىڭ الەۋەتىن ارتتىرۋعا باعىتتالعان اۋقىمدى دايىندىق پەن قولداۋدى دا قامتيدى، سونىڭ ىشىندە اسكەري اكادەميالار مەن اسكەري-مەديتسينالىق قىزمەتتەردى نىعايتۋ بار.
سونىمەن قاتار، اق ءۇيدىڭ باسپا ءسوز حابارلاماسىندا سەيسەنبى كۇنى جاسالعان وزگە دە كەلىسىمدەر كەلتىرىلگەن.
اتاپ ايتقاندا، ساۋد ارابياسى ا ق ش- قا 600 ميلليارد دوللار ينۆەستيتسيا سالۋعا مىندەتتەلدى. ينۆەستيتسيا باعىتتارىنىڭ ءبىرى – ا ق ش اۋماعىنداعى جاساندى ينتەللەكت بويىنشا دەرەكتەر وڭدەۋ ورتالىقتارىن قۇرۋ بولادى.
امەريكالىق تەحنولوگيالىق كومپانيالار ەكى ەلدەگى «وزىق ترانسفورماتسيالىق تەحنولوگيالارعا» 80 ميلليارد دوللار ينۆەستيتسيا سالۋعا كەلىستى.
سونداي-اق ا ق ش ساۋد ارابياسىنا 14,2 ميلليارد دوللار كولەمىندە گاز تۋربينالارى مەن ەنەرگەتيكالىق تەحنولوگيالاردى، جانە 4,8 ميلليارد دوللارعا Boeing 737-8 جولاۋشى ۇشاقتارىن ەكسپورتتايتىن بولادى.
ەكى ەل ەنەرگەتيكا جانە تاۋ-كەن ءوندىرىسى سالالارىندا ىنتىماقتاستىق ورناتۋعا دا ۋاعدالاستى.
پرەزيدەنت ترامپ ساۋد ارابياسىنىڭ جەتەكشى تۇلعالارىمەن، سونىڭ ىشىندە تاق مۇراگەرى مۇحاممەد بين سالمانمەن كەزدەسىپ جاتقاندا، ا ق ش دەلەگاتسياسى قۇرامىنداعى ترامپتىڭ كەڭەسشىسى، ميللياردەر يلون ماسك، OpenAI كومپانياسىنىڭ باس ديرەكتورى سەم التمان جانە چيپ ءوندىرۋشى الىپ Nvidia كومپانياسىنىڭ باسشىسى دجەنسەن حۋانگ ساۋد بيزنەسىنىڭ جەتەكشى وكىلدەرىمەن كەلىسسوزدەر جۇرگىزدى.
العاشقى رەسمي شەتەلدىك ساپار
بۇل ترامپتىڭ جاڭا پرەزيدەنتتىك مەرزىمىنىڭ باستالۋىنان بەرگى العاشقى رەسمي شەتەلدىك ساپارى بولىپ وتىر.
بين سالمانمەن كەلىسسوزدەردەن كەيىن ا ق ش پرەزيدەنتى ساۋد-امەريكالىق ينۆەستيتسيالىق فورۋمعا قاتىستى. فورۋمعا Citigroup ،IBM ،Qualcomm ،Alphabet جانە Franklin Templeton كومپانيالارىنىڭ باسشىلارى دا قاتىستى.
كەيىن ول پارسى شىعاناعى ەلدەرى كوشباسشىلارىنىڭ سامميتىنە قاتىسادى.
سارسەنبى كۇنى ا ق ش پرەزيدەنتى كاتارعا جول تارتادى. جۇما كۇنى بىرىككەن اراب امىرلىكتەرىنە بارىپ، تاياۋ شىعىستاعى ساپارىن اياقتايدى.
ترامپپەن بىرگە تاياۋ شىعىسقا ا ق ش مەملەكەتتىك حاتشىسى ماركو رۋبيو، تاياۋ شىعىس بويىنشا ا ق ش پرەزيدەنتىنىڭ ارنايى وكىلى ستيۆ ۋيتكوفف جانە قورعانىس ءمينيسترى پيت حەگسەت تە باردى.
دۇيسەنبى كۇنى ترامپ 15- مامىر، بەيسەنبىدە ىستامبۇلدا ءوتۋى مۇمكىن رەسەي مەن ۋكراينا اراسىنداعى بەيبىت كەلىسسوزدەرگە قاتىسۋ ءۇشىن ساپار جاساۋ مۇمكىندىگىن دە جوققا شىعارمادى.
بۇل كەزدەسۋدى وتكىزۋ باستاماسىن رەسەي كوتەرگەن. الايدا ۋكراينا پرەزيدەنتى ۆلاديمير زەلەنسكي ءوزى تۇركياعا باراتىندىعىن جانە وندا رەسەي پرەزيدەنتى ۆلاديمير پۋتيندى كۇتەتىنىن مالىمدەدى. كرەمل ازىرگە پۋتيننىڭ قاتىساتىنىن راستاعان جوق، سوندىقتان مۇنداي كەلىسسوزدەردىڭ ناقتى وتەتىنى جانە قانداي فورماتتا بولاتىنى بەلگىسىز.
ميللياردەرلەر تۇسكى اسى
BBC تىلشىلەرىنىڭ حابارلاۋىنشا، ترامپتىڭ تاياۋ شىعىسقا ساپارىنىڭ باستى ماقساتى – ا ق ش- قا، اسىرەسە پارسى شىعاناعى ەلدەرىنىڭ ءال-اۋقات قورلارىنان قوسىمشا ينۆەستيتسيالار تارتۋ.
بۇل ترامپقا ءوزىنىڭ «امەريكا بارىنەن بۇرىن» دەگەن يدەولوگياسىنىڭ ناقتى ناتيجەلەر بەرىپ جاتقانىن سايلاۋشىلارىنا كورسەتۋگە كومەكتەسەدى.
ا ق ش پرەزيدەنتىنىڭ ساپارى ونىڭ بۇكىل الەمگە جاريالاعان ساۋدا سوعىسى اياسىندا ءوتىپ جاتىر. اق ءۇي ەنگىزگەن يمپورتتىق باج سالىعى جاھاندىق ساۋداعا ايتارلىقتاي اسەر ەتىپ، ا ق ش ەكونوميكاسىنىڭ وزىنە دە كەرى ىقپال ەتتى.
پاتشا سارايىنداعى سالتاناتتى تۇسكى اسقا شاقىرىلعان VIP قوناقتاردىڭ قاتارىندا ترامپتىڭ كەڭەسشىسى، ميللياردەر يلون ماسك تا بار.
سونىمەن قاتار، OpenAI باس ديرەكتورى سەم التمان، چيپ ءوندىرۋشى الىپ Nvidia كومپانياسىنىڭ باسشىسى دجەنسەن حۋانگ جانە فيفا پرەزيدەنتى دجانني ينفانتينو دا شاقىرىلعان.
بۇل قوناقتار ساۋديالىق تاراپپەن كەلىسسوزدەرگە ءوز دەڭگەيىندە قاتىساتىنىن ەسكەرسەك، ا ق ش دەلەگاتسياسىنىڭ بۇل ساپارىنىڭ نەگىزگى ماقساتى - بيزنەس مۇددەلەر ەكەنىن اڭعارۋعا بولادى.
ترامپتىڭ ساۋد ارابياسى، كاتار جانە ب ا ءا- گە ساپارى - ونىڭ جاڭا پرەزيدەنتتىك مەرزىمىنىڭ العاشقى شەتەلدىك ساپارى.
ءساۋىر ايىنىڭ سوڭىندا ترامپ يتالياعا بارىپ، ريم پاپاسى فرانسيسكتىڭ جەرلەۋ راسىمىنە قاتىسقان ەدى، ءبىراق ول ساپار الدىن الا جوسپارلانباعان.
ساۋد ارابياسى ترامپتىڭ الدىڭعى پرەزيدەنتتىك مەرزىمىندە دە العاش بارعان شەت مەملەكەتى بولعان. بۇل ا ق ش پرەزيدەنتتەرى الدىمەن كانادا نەمەسە مەكسيكا سياقتى باستى وداقتاستارىنا بارادى دەگەن داستۇردەن اۋىتقۋ.
يزرايلدى اينالىپ ءوتتى
BBC ءتىلشىسى ەنتوني زۋركەر ترامپتىڭ تاياۋ شىعىس ساپارىندا يزرايلدىڭ بولماۋىن ايتارلىقتاي جايت دەپ ەسەپتەيدى.
ونىڭ ايتۋىنشا، يزرايلدىك شەنەۋنىكتەر ا ق ش اكىمشىلىگىنە ساپار باعىتىنا يزرايلدى قوسۋ تۋرالى ءوتىنىش جاساعان، ءبىراق ناتيجە بولماعان.
يزرايلدەگى ا ق ش ەلشىسى مايك حاكابي سەنبى كۇنى امەريكا- يزرايلدىك قارىم-قاتىناستار بەرىك كۇيىندە قالاتىنىن مالىمدەگەنىمەن، مۇنداي اشىق ەلەمەۋ ا ق ش- تىڭ وڭىردەگى باسىمدىقتارىنىڭ باسقا باعىتقا اۋىسقانىن كورسەتۋى مۇمكىن.
دۇيسەنبى كۇنى امەريكالىق جانە يزرايلدىك ازاماتتىعى بار ەدان الەكساندر ەسىمدى يزرايلدىك تۇتقىن حاماس- پەن ا ق ش- تىڭ تىكەلەي كەلىسسوزدەرى ناتيجەسىندە بوساتىلدى، بۇل كەلىسسوزدەرگە يزرايل قاتىسپاعان.
ا ق ش- تىڭ يەمەندەگى حۋسيتتەرمەن اتىستى توقتاتۋ بويىنشا جۇرگىزىپ جاتقان كەلىسسوزدەرى دە يزرايلدىڭ مۇددەلەرىن قاراستىرمايدى. سونىمەن بىرگە، ا ق ش- تىڭ يرانمەن يادرولىق باعدارلاماسى بويىنشا تىكەلەي كەلىسسوزدەر باستاۋى يزرايل باسشىلىعىن الاڭداتىپ وتىر.
يزرايل پرەمەر-ءمينيسترى بينيامين نەتانياحۋ ترامپتىڭ اق ۇيگە قايتا ورالۋىنان كەيىن ۆاشينگتوندا ونى العاش بولىپ قارسى العان شەتەلدىك كوشباسشى بولعان.
الايدا ترامپ، بەينەلەپ ايتقاندا، يزرايلدىڭ ىرگەسىندە ءجۇرىپ، نەتانياحۋعا سوقپاي كەتپەك.
گازا ماسەلەسى
اراب ەلدەرىنىڭ كوشباسشىلارى ترامپقا يزرايلدى گازا سەكتورىندا اتىستى توقتاتۋعا بارىنشا كوندىرۋگە اق ءۇيدىڭ ىقپال ەتۋىن سۇرايتىنى انىق.
ترامپ بىرنەشە مارتە بۇل سوعىستىڭ توقتاۋىن قالايتىنىن مالىمدەگەنىمەن، وسى ناقتى ماسەلەگە قاتىستى قانداي ۇسىنىستارمەن كەلگەنى ازىرگە بەيمالىم.
نەتانياحۋ ا ق ش پرەزيدەنتىمەن تىعىز قارىم-قاتىناسىن كورسەتۋگە تىرىسىپ، گازا سەكتورىنداعى يزرايلدىڭ اسكەري وپەراتسياسىنىڭ باستى ماقساتى - حاماس- تى جويۋ ەكەنىن جانە بۇل ماقساتتى ەكى تاراپتىڭ دا قولدايتىنىن اتاپ ءوتتى.
قازىر وڭىردەگى كوپتەگەن ادام، اسىرەسە پالەستينالىقتار، ترامپتىڭ كەلەسى ءتورت كۇندە نە ايتاتىنىن جانە نە ىستەيتىنىن كۇتىپ وتىر.
ايتا كەتەلىك نەتانياحۋ يزرايل ا ق ش- تىڭ اسكەري كومەگىنەن باس تارتۋى مۇمكىن ەكەنىن بولجاعان ەدى.
اۆتور
نازىم بولەسوۆا
