ا م ت- مەن مامىلە قازاقستانعا قارجى ۇنەمدەپ، ينۆەستورلار الدىنداعى ابىرويىن ساقتاۋعا مۇمكىندىك بەردى - مينيستر شارلاپايەۆ
«ارسەلورميتتال تەمىرتاۋ» - مەن قازاقستانعا قارسى سوت تالابى مەن شاعىمنان تولىعىمەن باس تارتۋ تۋرالى كەلىسىمنىڭ راسىمدەلۋى - ەلىمىزگە قارجى ۇنەمدەپ، ينۆەستورلار اراسىنداعى ابىرويىن ساقتاپ قالۋعا مۇمكىندىك بەردى.مۇنداي پىكىردى Jibek Joly تەلەارناسىنا ەكسكليۋزيۆتى سۇحبات بەرگەن ونەركاسىپ جانە قۇرىلىس ءمينيسترى قانات شارلاپايەۆ ءبىلدىردى.
- قانات بەيسەمباي ۇلى، «ارسەلورميتتال تەمىرتاۋ» كاسىپورنى قانداي شارتتارمەن مەملەكەت مەنشىگىنە قايتارىلدى جانە بۇرىنعى مەنشىك يەسىنە بارلىق قاراجات تولەندى مە؟
- مامىلە سوماسى 286 ميلليون دوللاردى قۇرادى. مامىلەگە قاتىستى بارلىق ەسەپ ايىرىسۋلار اياقتالدى. بۇل اقشا قاراجاتىنىڭ تولەنگەنىن جانە ا م ت اكسيالارىنىڭ قازاقستاننىڭ مەملەكەتتىك قورى مەنشىگىنە وتكەنىن بىلدىرەدى.
- باستاپقى سوما 3,5 ميلليارد دوللار بولعان ەدى. ونى 286 ميللين دوللارعا دەيىن تومەندەتە الدىق. بۇعان قالاي قول جەتكىزدىڭىزدەر؟ نەلىكتەن مۇنداي ۇلكەن سوماعا تومەندەدى؟
- بۇل كەلىسسوزدەر پروتسەسى اياسىندا جۇرگىزىلگەن جۇمىستارمەن بايلانىستى. ءبىز قارجىلىق جانە تەحنيكالىق اۋديت جۇرگىزدىك. «ارسەلورميتتال تەمىرتاۋ» جۇمىس ىستەيتىن نارىققا بارىنشا تىڭعىلىقتى ساراپتاما جاسادىق جانە 11 ايعا سوزىلعان كەلىسسوزدەردىڭ قورىتىندىسىندا اتالعان سوماعا ىمىرالاستىق. بۇل جاعدايدا ول ەكى جايتتىڭ ناتيجەسى: كەلىسسوزدەرگە دايىندىق اياسىندا جۇرگىزىلگەن جان-جاقتى ساراپتامالىق جۇمىس جانە كەلىسسوزدەر پروتسەسىنىڭ ءوزى.
- قازاقستان ەكونوميكاسى ءۇشىن كاسىپورىن قانداي ماڭىزدى رولگە يە؟ وسى ورايدا ءسىز ونىڭ ورتا ازياداعى ەڭ ءىرى كاسىپورىن سانالاتىنىن ايتىپ وتكەن ەدىڭىز…
- بىرىنشىدەن، بۇل 180 مىڭ ادام تۇراتىن تەمىرتاۋدىڭ قالا قۇراۋشى كاسىپورنى. قازىرگى ۋاقىتتا كاسىپورىننىڭ وزىندە 32 مىڭ ادام جۇمىس ىستەيدى. تۇپتەپ كەلگەندە، بۇل قاراعاندى وبلىسىنداعى وتە ماڭىزدى جۇمىس بەرۋشى سانالادى. مۇنشاما كوپ جۇمىسشى ەڭبەك ەتەتىن كەز كەلگەن كاسىپورىن ودان بولەك قۇرال-جابدىقتار جەتكىزۋمەن اينالىساتىن، مۇمكىن وزگە دە قوسالقى قىزمەتتەر كورسەتەتىن ادامداردى جۇمىسپەن قامتاماسىز ەتەدى. دەمەك، ءبىر جۇمىس ورنى ءۇش جۇمىس ورنىن قۇرادى دەپ ايتا الامىز. سوندىقتان دا شامامەن 100 مىڭ ادامنىڭ تاعدىرى اتالعان كاسىپورىننىڭ جۇمىسقا قابىلەتتىلىگىمەن بايلانىستى بولىپ وتىر. وسى تۇرعىدان العاندا، وڭىرگە الەۋمەتتىك اسەرىنە قاتىستى ايتار بولساق، بۇل - الىپ كاسىپورىن. ارينە، جۇمىسشىلار سانىن دا ەسكەرگەن ءجون. دەگەنمەن، مۇنان دا ماڭىزدىسى - 100 پايىز كىرىكتىرىلگەن بولات ءوندىرىسى. كاسىپورىن قازىرگى ساتتە شامامەن 3,2 ميلليون توننا بولات وندىرەدى. مۇنداي مولشەردە بولات وندىرەتىن كاسىپورىن ورتا ازيادا جوق.
- بريفينگ بارىسىندا ءسىز قازاقستاننىڭ سوت قۋدالاۋىنا تۇرتكى بولمايتىنداي كەلىسىمشارت جاساسقانىن، ءبىزدىڭ تاراپقا ەشقانداي شاعىمنىڭ بولمايتىنىن ايتقان ەدىڭىز. مۇنداي كەلىسىمشارتقا قالاي قول جەتكىزە الدىڭىزدار؟ ويتكەنى مەنىڭ بىلۋىمشە، ماسەلەن فرانتسيا دا، يتاليا دا وسىنداي جەتىستىككە ۇمتىلعانىمەن، وعان قول جەتكىزە المادى. سوت شىعىندارى سالدارىنان ولاردا كاسىپورىندار جابىلىپ قالعان بولاتىن.
- شىنىمەن دە، مۇنداي جايتتار بار. تۇپتەپ كەلگەندە، ءبارى دە قاراپايىم. ەگەر مەملەكەت قانداي دا ءبىر جولمەن، ايتالىق، ينۆەستوردىڭ قۇقىعىن بۇزىپ، دۇنيەسىن ونىڭ كەلىسىمىنسىز تارتىپ السا، وندا ينۆەستوردىڭ حالىقارالىق سوتقا بارىپ سوتتاسۋعا تولىق قۇقىعى بار. وسى تۇرعىدا الساق، شىنىمەن دە ا م ت بۇكىل الەمدە بارىنشا تۇراقتى ابىرويعا يە ءارى ۇكىمەتپەن ايتالىق، سوت تالابى شارتتارمەن داۋلاسۋدان دا قورىقپايدى. ال قازىرگى جايتتا ءبىز ءۇشىن، ەگەر مامىلە جاسالىپ، ا م ت- عا مەنشىك قۇقىعى قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ پايداسىنا شەشىلگەن جاعدايدا، ونىڭ سوتتىق قۋدالاۋدان تولىقتاي باس تارتىلۋىن ءبىلدىرۋى تۇبەگەيلى ماڭىزعا يە بولدى. ينۆەستورلاردىڭ حالىقارالىق جۇيەنى قولدانۋىنا قاتىستى دەرەك وتە كوپ. حالىقارالىق قۇقىعىم بۇزىلدى دەپ سانايدى دا ءبىزدى، تەك قازاقستاندا عانا ەمەس، سونىمەن قاتار وزگە ەلدەردە دە سوتقا بەرەدى. وسى تۇرعىدان العاندا، بۇل مامىلە ەڭ الدىمەن قازاقستان ءۇشىن ۇزاققا سوزىلاتىن سوت تالقىلاۋلارىنا قارجىنى ۇنەمدەۋگە مۇمكىندىك بەردى. ويتكەنى حالىقارالىق سوتتاردا ۇزاققا سوزىلاتىن سوت تالقىلاۋلارى وتە قىمباتقا تۇسەدى. ال ەكىنشى جاعىنان بۇل قازاقستانعا ينۆەستورلار ءۇشىن تارتىمدى ەل رەتىندە ابىرويىن ساقتاپ قالۋعا مۇمكىندىك بەرىپ وتىر. ياعني، بىزبەن ا م ت اراسىندا ەشقانداي تالقىلاۋ الداعى ۋاقىتتا بولمايدى. وسى ورايدا بۇل تەك ونەركاسىپ جانە قۇرىلىس مينيسترلىگىنىڭ عانا جۇمىسى ەمەستىگىن اتاپ وتكىم كەلەدى. ادىلەت مينيسترلىگىندەگى، باس پروكۋراتۋراداعى ارىپتەستەرىم دە بۇل پروتسەسكە بارىنشا جۇمىلدى. وسىلايشا ءبىز ا م ت- مەن قول قويىلعان كەلىسىم ارقىلى ولاردىڭ بىزبەن سوتتاسپاۋىنا كەپىلدىكتى قامتاماسىز ەتتىك.
- ولار مۇنداي قادامعا قالاي باردى؟
- كەلىسسوزدەر سولاي بولدى. ولار وزدەرىنىڭ، ءبىز ءوزىمىزدىڭ ۇستانىمىمىزدى قورعادىق. تۇپتەپ كەلگەندە، ولار بىزبەن ۋاعدالاسۋعا ءماجبۇر بولدى.
- ا م ت «قازاقستان حالقىنا» قورىنا 16 ميلليارد تەڭگە اۋدارۋ تۋرالى شەشىم قابىلدادى. بۇل وتە قوماقتى سوما. ءسىزدىڭ ويىڭىزشا، ولار مۇنداي قادامعا نەلىكتەن باردى؟
- ءسىزدىڭ ساۋالىڭىزدى تۇزەتكىم كەلەدى. ەڭ الدىمەن، بۇل قارجىنى «ارسەلورميتتال تەمىرتاۋ»، ياعني قازاقستاندىق كاسىپورىن اۋدارمايدى. بۇل «ارسەلورميتتال» باس كومپانياسى اۋدارىپ وتىرعان قايىرىمدىلىق. دۇرىس ايتاسىز، قايىرىمدىلىق سوماسى 16 ميلليارد تەڭگەنى قۇرايدى. بۇل - «قازاقستان حالقىنا» قورى جۇمىس ىستەگەن ۋاقىتتان بەرگى قايىرىمدىلىق مولشەرى جاعىنان ءۇشىنشى ورىندا تۇرعان سوما. مەنىڭشە، بۇعان بىرنەشە جايت اسەر ەتتى. دەگەنمەن، ءبىز كەتىپ بارا جاتقان ينۆەستور ءوڭىردى دامىتۋعا جانە تەمىرتاۋ قالاسىن دامىتۋعا قانداي دا ءبىر قوشتاسۋ سىيلىعىن قالدىرعانى ءجون عوي دەپ شەشتىك. اتالعان قاراجاتتىڭ 50 پايىزى قاراعاندى وبلىسىنىڭ الەۋمەتتىك نىساندارىنا، ال 50 پايىزى تىكەلەي تەمىرتاۋ قالاسىنا جۇمسالاتىن بولادى. وسى ورايدا اتالعان قايىرىمدىلىقتىڭ مولشەرى كەلىسسوزدەر ۇستانىمىنىڭ ءبىر بولىگى بولعاندىعىن اتاپ وتكەن ماڭىزدى. ءبىز ينۆەستور اتالعان اكتيۆتەن شىعىپ قانا قويماي، ءوزىن الەۋمەتتىك جاۋاپكەرشىلىگى بار ينۆەستور رەتىندە كورسەتۋىن جانە دە ءوڭىردىڭ دامۋىنا قاراجات قۇيۋىن تالاپ ەتتىك.
اۆتور
مارلان جيەمباي
