جاننەت ءابىش - 9 جاسىندا ا ق ش پەن جاپونيانى مويىنداتقان 21-عاسىر ويۋشىسى
جاڭا عاسىر ويۋشىسى
ول ءوزىن جيىرما ءبىرىنشى عاسىردىڭ ويۋشىسىمىن دەپ ەسەپتەيدى. ال كەيبىر ونەرتانۋشىلار ونىڭ قىلقالامىنان سيۋررەاليزمنىڭ ءىزىن كورەدى. ەكى ونەردىڭ قاتىسى قانشا دەپ ويلاۋىڭىز مۇمكىن. جاننەت ءابىشتىڭ وعان جاۋابى دايىن.
«قازاق تانىمىنا ادامدى تۋرا بەينەلەپ سىزۋ جات. ءتىپتى بالبالداردىڭ ءوزى ءبىر تيپتەس، ناقتى ناقىشتالماعان بولىپ كەلەدى. ال بۇل كەزدە باتىس رەاليزمنىڭ شىڭىن باعىندىرىپ جاتقان ەدى. قازاق ءوز ويىن سۋرەت سالىپ اۋرەلەنبەي-اق، ويۋ ارقىلى بىلدىرگەن. ويۋدىڭ جاڭاعى رەاليستىك سۋرەتتەردەن ءمانى الدەقايدا تەرەڭ بولاتىنى سودان. جالپى، قازاقتىڭ ۇلتتىق ءبيى مەن ويۋى تۇنىپ تۇرعان فيلوسوفيا عوي. ءون بويى تۇسپال. ونى تۇسىنۋگە تۇيسىك ءتىلى، كورۋگە كوكىرەك كوزى كەرەك»، - دەيدى جاس سۋرەتشى.
شىم-شىتىرىق شيماي مەن باتتاسقان بوياۋلار الەمىنىڭ وكىلىنەن مۇنداي ءسوز ەستيمىز دەپ ويلاماعان ەدىك. سالۆادور ءداليدى ءپىر تۇتۋى ءتيىس كەيىپكەرىمىز قازاقتىڭ كەستەشى ايەلدەرىن سۋرەت ونەرىنىڭ اۋليەسى سانايدى ەكەن. بۇل دا ءبىز كۇتپەگەن ءبىر عاجاپ دۇنيە سەكىلدى بولدى!
«ءبىزدىڭ شەشەلەرىمىز بەن اجەلەرىمىز شەتىنەن كەستەشى، ىسمەر بولعانىن بىلەسىز. ويۋ- ورنەك سىزۋ ولار ءۇشىن كۇندەلىكتى تۇرمىس سانالاتىن. ال سول ويۋلارعا قاراپ ويلانىپ كوردىڭىز بە؟ وتاعاسىنا دەگەن ىڭكارلىگى دە، توركىنىنە دەگەن ساعىنىشى دا، بالاسىنا دەگەن تىلەۋقور ماحابباتى دا سول ويۋلاردا سايراپ تۇر عوي، شىركىن! تۇسكيىزدەر مەن سىرماقتارعا قاراپ جاتىپ، سول اجەلەرىمدى ايايمىن، كەيدە. قانشاما سىرشىل سۋرەت يەلەرى ىشتەن تىنىپ، بار ونەرىن ويۋعا سالىپ وتە بەرگەن؟ ! مەن سۋرەتشى رەتىندە ءوز باستاۋىمدى سول ويۋلاردان الدىم»، - دەيدى جاننەت.
جاننەت ءابىش ەسىمدى سۋرەتشىنىڭ بار ەكەنىن الەم 2001 -جىلى بىلگەن بولاتىن. نيۋ- يوركتە وتكەن «بولاشاق بالالاردىڭ كوزىمەن اتتى» اتتى حالىقارالىق كونكۋرستا ول ءبىرىنشى ورىن الدى. ەكى جىلدان كەيىن جاپونيادا ازيا ەلدەرىنىڭ جاس سۋرەتشىلەر اراسىنداعى بايقاۋدا جاننەت باس جۇلدەنى قانجىعاسىنا بايلادى.
ويىنعا قۇمارتپاي، ويۋعا تەلمىرگەن قاراكوز قانداسىنىڭ تالانتىن بايقاپ، ونى ۇلكەن ونەرگە باۋلىعان جاناتحان ساعيدان ەدى. موڭعوليا استاناسىندا ەرەكشە ۇيىرمە اشىپ، جاستاردىڭ تالانتىن ءوز تانىمى بويىنشا ۇشتاعان سۋرەتشىنى بەرگى جاقتاعى ءبىز بىلمەگەنىمىزبەن، ول جاقتىڭ قازاقتارى ماقتان ەتەدى. ءقازىر ونىڭ قوس ۇلى اكەنىڭ ءىزىن جالعاپ، ازياعا تانىمال سۋرەتشى اتانىپ ءجۇر. وسىنداي ورتادان شىققان قازاق قىزىنىڭ كوشپەلى وركەنيەتتىڭ ۋىزىنا جارىپ ءوسۋى زاڭدىلىق تا شىعار.
2006 -جىلى ول حالىقارالىق «شابىت» كونكۋرسىنىڭ گران-پري جۇلدەگەرى اتانىپ، ەلوردادا «ويۋ ءتۇس» دەگەن اتپەن كورمە وتكىزدى. ەلدەگى تانىمال سۋرەتشىلەردىڭ قارشاداي جاننەتكە نازارى اۋاتىنى دا وسى تۇس. ال 2008 -جىلى «دارىن» مەملەكەتتىك جاستار سىيلىعىنىڭ لاۋرەاتى اتانعان ەڭ جاس سۋرەتشى بولىپ تىركەلدى.
مەكتەپ بىتىرگەن سوڭ جاننەتتى ت. جۇرگەنوۆ اتىنداعى قازاق ۇلتتىق ونەر اكادەمياسى قۇشاق جايا قارسى الدى. روزا ابەنوۆا، بايان بارمانقۇلوۆا، كاميللا لي سياقتى وتاندىق ونەرتانۋشىلار ءبىراۋىزدان «فەنومەن» دەپ باعالاسا، مايتالمان سۋرەتشى اعالارى ءالى كۇنگە دەيىن جول نۇسقاپ، قامقورلىق تانىتىپ كەلەدى. وقۋ بىتىرگەننەن كەيىن جاننەت رەجيسسەرلىككە دە بەت بۇردى. اراسىندا دەكوراتيۆتى كەسكىندەمە مەن ديزاينەرلىككە دە ۋاقىت تاۋىپ ءجۇر.
قازاق بيلەرىنىڭ ءوزى ايتقان قۇپياسىن اشۋ ءۇشىن «Qazaqstan» ۇلتتىق ارناسىندا كوپ سەريالى دەرەكتى توپتاما ءتۇسىردى. «ونەر شەجىرەسى» اتتى 15 سەريالى جۇمىسى دا كورەرمەننىڭ كوڭىلىنەن شىقتى. قازاقتىڭ باي الەمىن زامانداستارىنا تۇسىنىكتى تىلمەن كورسەتۋ ءۇشىن ءتۇرلى تاسىلدەردى پايدالانىپ، ونداعان فيلم مەن روليكتەر ءتۇسىردى.
ءوزىن كوشپەلى وركەنيەتتىڭ ۇزىگى سانايتىن زاماناۋي سۋرەتشىنىڭ تۋىندىلارىنا كوز تاستاپ كوردىك. ويىمىز - تىلسىم تۋىندىلاردان قازاق ويۋىنا ۇقساستىق تابۋ ەدى.
«بۇل سۋرەتتى 14 جاسىمدا سىزىپپىن. اتىن «ماڭگىلىك ماسەلە» دەپ قويعانمىن. انىقتاپ قاراساڭىز، ويۋعا ۇقساس قىزىل قۇستى قۇشاعىمەن قورعاشتاپ، كوككە ۇمتىلعان ەر ادامدى كورەسىز. ونىڭ اياق جاعىندا بۇزاۋ قۇشاقتاعان ايەل بار. قىزىل قۇس ماقسات پەن مۇددەنىڭ سيمۆولى رەتىندە الىنعان. ال سيىر - ۇيدەگى بەرەكە مەن مولشىلىقتىڭ بەلگىسى. مۇنداي تارتىس ءار جانۇيادا بولىپ جاتىر. ونىڭ قاشان باستالعانىن، قاشان اياقتالاتىنىن ەشكىم بىلمەيدى. سوندىقتان دا بۇل - ماڭگىلىك ماسەلە»، - دەيدى كۇلىپ ول.
كىشكەنە سىرماقتىڭ ۇستىندە ەبەدەيسىز وتىرعان الىپ دەنەلى ۇسقىنسىز ادامنىڭ سۇلباسىنا كوزىم ءتۇستى. تۋىندىنىڭ اتى «جالعىزدىق» ەكەن.
«قاراڭىز، مىنا ادام باياعىدا- اق ەسەيىپ كەتكەن. ال استىنداعى سىرماق - ونىڭ كومفورت اياسى. بۇل ايا وزىنە تارلىق ەتەتىنىن بىلسە دە، شىققىسى كەلمەيدى. ونىڭ سىرتىندا سارى ءتۇستى كەڭىستىك قورشاپ تۇر. بۇل ءتۇس مەن ءۇشىن دابىلدىڭ، ەسكەرتۋدىڭ، سىن- قاتەردىڭ سيمۆولى. سىرماق ۇستىندەگى پەندەنىڭ كوزىنە اينالاسى وسىلاي كورىنىپ تۇر»، - دەيدى سۋرەتشى.
شەتەلدىك ارىپتەستەرى جاننەتتىڭ قانىق تۇستەردى مەيلىنشە باتىل ۇيلەستىرە الاتىنىن ەرەكشە باعالايتىن كورىنەدى. ءتىپتى سونىڭ قۇپياسىن سۇراعاندار دا بولىپتى.
«ونىڭ قۇپياسى مەنىڭ بالالىق شاعىمدا جاتىر. قازاق ويۋلارىنىڭ كۇڭگىرت تۇسپەن بويالعان كەزىن كوردىڭىز بە؟ جالپى قازاق الەمى تۇتاس قانىق بوياۋدان تۇرادى عوي. سونىڭ ءبارى مەنىڭ جادىما ءسابي كۇنىمدە كود بولىپ ەنگەن سياقتى»، - دەيدى جاننەت.
ول بىزگە بۇعان دەيىن تالاي كورمەنىڭ كوركىن اشقان تۋىندىلارىن عانا كورسەتتى.
كۇزدە «ادام» دەگەن تاقىرىپپەن جاڭا كورمە وتكىزبەكشى ەكەن. تىڭ تۋىندىلارىن كورمەگە دەيىن سىرت كوزدەن تاسادا ۇستايمىن دەپ شەشسە كەرەك. قيالشىل ءبۇلدىرشىننىڭ ويۋشى بويجەتكەنگە اينالعان شاعىنداعى سۋرەتتەرىن كورۋ ءۇشىن كۇزگى كورمەدە جولىعۋعا ۋاعدالاستىق. سول ءۇشىن كۇزدى اسىعا كۇتەمىز!
اۆتور: ەسىمجان ناقتىباي