مۇحتار ماعاۋين 80 جاسقا تولدى

نۇر- سۇلتان. قازاقپارات - تاريحشى، قازاقستاننىڭ حالىق جازۋشىسى مۇحتار ماعاۋين سەكسەننىڭ سەڭگىرىنە شىقتى، دەپ حابارلايدى قازاقپارات ءتىلشىسى.

ول - فيلولوگيا عىلىمدارىنىڭ دوكتورى، پۋبليتسيست، قازاقستاننىڭ حالىق جازۋشىسى اتاعىن العان ساناۋلى قالامگەرلەردىڭ ءبىرى. قازاقتىڭ اۋىز ادەبيەتىن زەرتتەۋشى عالىم مۇحتار ماعاۋين 1940 -جىلى 2 - اقپاندا شىعىس قازاقستان وبلىستى اياگوز اۋدانى بارشاتاس اۋىلىندا دۇنيە ەسىگىن اشقان. 22 جاسىندا قازاق مەملەكەتتىك ۋنيۆەرسيتەتىنىڭ فيلولوگيا فاكۋلتەتىن، 1965 -جىلى ونىڭ اسپيرانتۋراسىن ءبىتىرىپ، ەڭبەك جولىن سول جىلى باستاعان. قازاق ادەبيەتى گازەتىندە ءبولىم مەڭگەرۋشىسى، 1967-1971 -جىلدارى جازۋشى باسپاسىندا باس رەداكتوردىڭ ورىنباسارى، قازاق ك س ر عىلىم اكادەمياسىنىڭ م. اۋەزوۆ اتىنداعى ادەبيەت جانە ونەر ينستيتۋتىندا اعا عىلىمي قىزمەتكەر بولىپ ىستەگەن. ماسكەۋدە م. گوركي اتىنداعى ادەبيەت ينستيتۋتىندا قازاق فولكلورى مەن قازاق ادەبيەتى تاريحى بويىنشا ارنايى لەكتسيالىق كۋرستار جۇرگىزگەن. وتكەن عاسىردىڭ الپىسىنشى جىلدارى قازاق پروزاسىنا مۇحتار ماعاۋين، قابدەش ءجۇمادىل، ءابىش كەكىلبايەۆ، ورالحان بوكەي، دۋلات يسابەكوۆ، تولەن ابدىك قاتارلى اسا دارىندى جاستار لەگى كەلدى.

جازۋشى عابيت مۇسىرەپوۆ: «مۇحتار ماعاۋين انا ءتىلىمىزدىڭ بايلىعىن، ورالىمدى، استارلى، ءارى وت- جالىندى، ءارى نازىك تە بيازى بوياۋ- سىرلارىن العاشقى ادىمدارىنان باستاپ- اق كورسەتەدى. ءتىلىمىزدىڭ ورالىمدىعىن تەرەڭدەتۋگە قوسقان ۇلەسى از ەمەس» دەپ ماعاۋينگە شىنايى انىقتاما بەرگەن دە بولاتىن. ال ونىمەن قاتارلاس، قالامداس جازۋشى ءا. كەكىلبايەۆ «مۇحتار ماعاۋين - داعدارىس تىعىرىعىنا قامالعان ادەبيەتىمىزدىڭ ودان ءارى دامۋىنا جاڭا قارقىن بىتىرۋگە تىرىسقان الپىسىنشى جىلدارداعى سەرپىلىستە ايرىقشا كوزگە ءتۇسىپ، سول قارقىنىن ءالى كۇنگە ۇدەتپەسە، باسەڭدەتپەي، جانقيارلىق تانىتىپ كەلە جاتقان كەسەك تۇلعامىز. ونىڭ بۇگىنگى دە، ەرتەڭگى دە وقىرماندار الدىندا سىڭىرگەن ەڭبەگى ۇشان- تەڭىز. قادىم زاماندار تاقىرىبىنا العاش قادام تارتقان عالىم رەتىندە ۇلتتىق كوركەم ويدىڭ ەڭ كەمەل كۇشتەرىنىڭ ءتول تاريحىمىزدىڭ كەندە زەردەلەنىپ كەلە جاتقان كەزەندەرىن كورسەتۋگە جاپپاي جۇمىلۋىنا تۇرتكى بولدى. ءوزى دە سول بايگەدە وزىپ شىعا العان جۇلدەلى جۇيرىك» دەپ باعالادى.

قابدەش ءجۇمادىلدىڭ دە مەمۋارلارىندا مۇحتارمەن ۇزەڭگىلەسە ءىلياس ەسەنبەرليننىڭ «كوشپەندىلەر» تريلوگياسىنىڭ دۇنيەگە كەلۋىنە قالاي ۇلەس قوسقانىن، ءماعاۋيننىڭ تاريح قويناۋىندا ۇمىتىلىپ قالعان جىراۋلاردى قالاي تىرىلتكەنىن كەڭىرەك باياندالادى. مۇحتار ماعاۋين ءار جىلدارى «قازاق ادەبيەتىندە» ، «جازۋشى» باسپاسىندا، «جالىن» جۋرنالىندا قىزمەت ەتتى. «كەشقۇرىم» اتتى العاشقى اڭگىمەسى 1964 -جىلى «جۇلدىز» جۋرنالىندا جاريالاندى. كەيىنگى جىلدارى ول «اقشا قار» ، « ءبىر اتانىڭ بالالارى» ، «قيانداعى قىستاۋ» ، «كوك كەپتەر» پوۆەستەر مەن اڭگىمە جيناقتارىن، «كوك مۇنار» ، «شاقان شەرى» روماندارىن، «الاساپىران» رومان- ديلوگياسىن، «قوبىز سارىنى» اتتى مونوگرافيانى، «عاسىرلار بەدەرى» ، «قازاق تاريحىنىڭ الىپپەسى» عىلىمي- زەرتتەۋ ەڭبەكتەرىن، «قازاق حاندىعى داۋىرىندەگى ادەبيەت» وقۋلىقتارىن، حرەستوماتيا جانە باسقا دا وقۋ قۇرالدارىن جازدى. 1983-1984 -جىلدارى ەركىن شىعارماشىلىق قىزمەتتە بولىپ، 1984-1986 -جىلدارى جازۋشى باسپاسىنىڭ باس رەداكتورى بولىپ جۇمىس ىستەدى. 1988 -جىلدان بەرى ءجۇلدىز جۋرنالىنىڭ باس رەداكتورى بولدى. 2002 -جىلى ون ءۇش تومدىق شىعارمالار جيناعى باسىلىپ شىقتى. كوپتەگەن شىعارمالارى ورىس تىلىنە اۋدارىلعان، شەتەل تىلدەرىندە باسىلىپ تا شىققان.

مۇحتار ماعاۋين - قايراتكەرلىگى مويىندالعان جازۋشى. پروفەسسور تۇرسىن جۇرتباي جازعانداي «ول - ازاماتقا ءتان ومىرلىك كوزقاراس قايشىلىعى بار، جازۋشىعا ءتان تاعدىرى بار، وقىمىستىعا ءتان وي تارتىسى بار تاعدىرلى تۇلعا» . «مۇحتار ءماعاۋيننىڭ تاۋەلسىزدىك جىلداردا جازعان جاڭا تۇرپاتتاعى شىعارمالارى كوركەمدىك الەمدى يگەرۋدىڭ تىڭ ارناسىن قالىپتاستىرىپ، ۇلتتىق رۋحتى سىلكىندىرەتىن وزگەشە ءدۇبىرلى قۇبىلىسقا اينالىپ وتىر» . جازۋشىنى تەرەڭ زەرتتەگەن فيلولوگيا عىلىمدارىنىڭ كانديداتى اقەدىل تويشان ۇلى دا ءماعاۋيننىڭ شىعارماشىلىعىنا وسىلاي جوعارى باعا بەرەدى.