ادام بالاسى مەن قۇرما اعاشىنىڭ 7 ۇقساستىعى
اللا تاعالا اتامىز ادامدى جاراتقاندا، ەڭ اۋەلى توپىراقتى ەلەككە سالىپ ەلەگەن. ەلەنگەن توپىراقتان ادامدى جاراتىپ، ەلەكتىڭ ۇستىندە قالعان توپىراقتان وسى قۇرمانى جاراتقاندىعى ايتىلادى.
ەلەكتىڭ ۇستىندە قالعان قوقىمعا «ناحلا» دەلىنەدى. سونداي-اق، قۇرمانىڭ قۇرامى ادام بويىنداعى بارلىق قاجەتتى ۆيتاميندەرگە باي جانە دەنساۋلىققا وتە پايدالى ەكەنىن اتاپ كەتكەن ءجون.
بايقاعانىمىزداي، قازىر دە ارابتار قۇرما اعاشىنا «ناحلا» دەيدى. دەمەك ادام مەن قۇرما اعاشىنىڭ اراسىندا تىعىز قارىم-قاتىناس پەن ۇقساستىق بار. سولاردى اتاپ وتسەك:
1. ادام سەكىلدى قۇرما اعاشتارىنىڭ دا ورتاشا جاسى 60-70 جىل. ال ەڭ ۇزاق عۇمىرلىسى 100-110 جىل.
2. ادام سەكىلدى قۇرما اعاشىنىڭ ەڭ جەمىستى كەزى 15-45 جاس ارالىعىندا بولادى. 60 جاستان كەيىن جەمىس بەرمەيدى.
3. قۇرما اعاشتارى دا ادام سەكىلدى ەركەك-ۇرعاشى بولىپ بولىنەدى. ادام شاشى ءتارىزدى ەركەكتەرىنىڭ جاپىراعى تىك جانە قىسقا بولسا، ۇرعاشىلارىنىكى ۇزىن جانە تومەن قاراي جايىلىپ وسەدى.
4. ولار وزگە وسىمدىكتەر سەكىلدى توزاڭداۋ جولى ارقىلى ەمەس، ۇرىقتاندىرۋ ارقىلى كوبەيەدى. ەركەگىنىڭ ۇرىعىن الىپ، ۇرعاشىسىنا سالىپ، قولدان ۇرىقتاندىرىلادى ەكەن.
5. جاس اعاش انانىڭ قۇرساعى سەكىلدى بۇيىرىنەن تومپايىم ءوسىپ شىعادى. بەلگىلى ءبىر ۋاقىتتان كەيىن ول ۇرعاشى قۇرما اعاشىنىڭ بۇيىرىنەن ءبولىپ الىنادى دا، جاقىن جەرگە وتىرعىزىلادى. ەگەر اناسىنان الىس جەرگە وتىرعىزىلسا، ءولىپ قالادى.
6. ادام باسى سەكىلدى قۇرما اعاشىنىڭ دا جوعارعى جاعىندا «جۋمرا» اتتى دومالاق باسقارۋ جۇيەسى ورنالاسقان. باسقا اعاشتاردىڭ جوعارعى جاعىن كەسىپ الىپ تاستاساڭىز، جانىنان بۇتاعىن جايىپ، ءوسىپ كەتە بەرەدى. ال قۇرما اعاشى ولاي ەمەس. جۇمراسىن كەسىپ تاستاسىڭىز، اعاش قۋراپ كەتەدى. ياعني، ءولىپ قالادى.
7. ادام سۋسىز ءومىر سۇرە المايدى. قۇرما اعاشى دا باسقا اعاشتارعا قاراعاندا سۋدى كوبىرەك قاجەت ەتەتىن وسىمدىك. اعاشتى كۇنىنە سۋارىپ تۇرۋ قاجەت ەكەن. ويلاناتىن دۇنيە!
islam.kz