گيننەستىڭ رەكوردتار كىتابىنا 7 رەت ەنگەن جەلاياق
Kaspi وراسان زور جەتىستىكتەرگە جەتكەن قاراپايىم قازاقستاندىقتار جايلى اڭگىمەلەيتىن بولادى.
- ءبىز ءوزىنىڭ قاجىرلى ەڭبەگىنىڭ ارقاسىندا كەرەمەت جەتىستىكتەرگە جەتكەن ناعىز ادامدار تۋرالى ايتپاقپىز. ءبىز قازاقستاندا تۇرىپ، قازاقستاندا جۇمىس ىستەيمىز.
وزىمىزگە جانە بالالارىمىزعا ۇلگى بولا الاتىن وتانداستارىمىز جانىمىزدا ءجۇر. وسىنداي ادامداردى بارشا قازاقستاندىقتارعا تانىستىرعىمىز كەلەدى. ولاردىڭ ءجۇرىپ وتكەن جولى ەرلىك پەن جەتىستىككە جەتەلەيدى. سول ارقىلى ءبىز وزىمىزگە جانە اينالامىزعا جاڭاشا كوزقاراسپەن قاراي الامىز. جاقسى جاعىنا وزگەرۋ ءبىرىنشى كەزەكتە وزىمىزدەن باستالاتىنىنا سەنىمدىمىز، - دەپ تۇسىندىرەدى Kaspi Bank تىڭ باسقارما ءتوراعاسى ميحايل لومتادزە.
جەر-جاھاندى جۇگىرىپ اينالىپ وتكەن داڭقتى جەلاياق، 1990 - جىلدارى تاۋەلسىز جاس قازاقستاندى كۇللى الەمگە تانىتقان مارات جىلانبايەۆ ادامنىڭ ءوز الدىنا ماقسات قويىپ، وعان جەتۋدىڭ قانداي قيىن جانە قىزىقتى ەكەنىن جاقسى بىلەدى. مارات اتا-اناسىنان جەتى جاسىندا ايىرىلدى. بالالار ۇيىندە ءوستى. اۋەلى ءوزى ءۇشىن جۇگىرىپ جۇرەتىن.
- ەكىباستۇزدا العاشقى اۋەسقوي جۇگىرۋشىلەر كلۋبى ۇيىمداستىرىلدى. كلۋبتا ءۇش باعىت بار ەدى: ساۋىعۋ، ارىقتاۋ جانە سپورت. ساۋىعۋ جانە ارىقتاۋ باعىتىندا ءبارى جاقسى بولدى. «بەگ ي مى» اتتى ماسكەۋلىك سپورت جۋرنالىندا كلۋبىمىز ءارقاشان ەڭ مىقتى 10 كلۋبتىڭ قاتارىنا كىرەتىن. الايدا سپورتتىق جارىستاردا ءبىزدىڭ مارافونشىلارىمىز جەڭىلىپ قالا بەرەتىن. ءسويتىپ، مەن ءوزىمنىڭ جاتتىعۋ ادىستەمەمدى ويلاپ تاپتىم. ول ءتاسىل بويىنشا اپتاسىنا ەمەس، كۇنىنە ەكى مارافون جۇگىرۋ كەرەك ەدى. ءبىزدىڭ مارافونشىلاردىڭ بارلىعى بۇدان باس تارتتى، اتىشۋلى سپورتشىلار: «كۇنىنە 70-80 شاقىرىمدىق جۇكتەمەنى ەشقانداي اعزا كوتەرە المايدى» دەپ مالىمدەدى. بۇل ءادىستى ءوزىم سىناپ كورمەسكە امالىم قالمادى، - دەپ ەسكە الادى م. جىلانبايەۆ.
ماراتتىڭ ءوز بايلامى بويىنشا، ادام مەيلىنشە توقتاماي جۇگىرە بەرۋگە ءتيىس. ادەتتە مارافونشىلار اپتاسىنا 50-70 شاقىرىم جۇگىرسە، سونى جەتكىلىكتى دەپ ەسەپتەيتىن. ال مارات، ءوزى ايتقانداي، اپتاسىنا ەمەس، كۇنىنە سونشا قاشىقتىقتى ارتقا قالدىرىپ وتىرۋدى ۇسىندى. بۇل ۇسىنىستان سپورتشىلاردى بىلاي قويىپ، باپكەرلەر دە باس تارتتى.
- بۇعان دەيىن مەن كۇنىنە 10-12 شاقىرىم جۇگىرەتىنمىن، سودان كەيىن اي سايىن تاعى 5 شاقىرىمنان قوسىپ وتىرۋ قاجەت دەپ شەشتىم. دەمەك، جىلدىڭ سوڭىندا مەن كۇنىنە ەكى مارافوننان جۇگىرۋىم كەرەك بولدى، ال اعزام قالىپتى قاشىقتىقتاعى جۇكتەمە وعان جەڭىل تۇسەتىندەي بەيىمدەلۋى كەرەك بولدى، - دەپ ءتۇسىندىردى مارات. - ارتقا شەگىنبەس ءۇشىن جەرگىلىكتى گازەتتەگى تانىس جۋرناليسپەن كەلىستىم. ول مەنىڭ ەكسپەريمەنت باستاعانىم تۋرالى ماقالا جازدى جانە اي سايىن وقىرماندارعا مەنىڭ ناتيجەلەرىم جايلى حابارلاپ وتىردى. بۇل مەنى قيىندىقتارعا قاراماستان، جاتتىعۋدى جالعاستىرۋعا دەم بەردى.
اقىرى جىلانبايەۆتىڭ تاجىريبەسى جەمىس بەردى. مۇمكىن، شىنىندا دا، ول ەرەكشە جاراتىلعان جان شىعار. زاماننىڭ قيىندىعى ءوز الدىنا. ديەتا ساقتاۋ بىلاي تۇرسىن، تاماق تالونمەن بەرىلەتىن. ەشتەڭەگە قاراماستان، مارات ءوزىن قاتتى شىنىقتىردى. اۋەلگى كەزدەرى بۇلشىق ەتتەرى قاتتى اۋىردى. قۇلاعى تارس ءبىتىپ قالعان كەزدەر دە بولدى. ءاربىر جاتتىعۋعا ۇرىسقا دايىندالعانداي شىعاتىن ەدى. كەيدە بارىنە قول سىلتەپ، تاستاپ كەتكىسى كەلەتىن. ءبىراق ءبارىبىر ىشىندە ءبىر نارسە جىبەرمەي تۇراتىن.
بىرتە-بىرتە جۇگىرۋ ماراتتىڭ ءومىرىنىڭ ءبىر بولشەگىنە اينالدى. جاتتىعۋدىڭ ءبىرىنشى جىلىنىڭ سوڭىندا مارات بىرنەشە الەمدىك رەكورد جاساپ، ەۋروپانىڭ ەڭ بيىك شىڭى ەلبرۋسقا (5642 م) ەكىنشى بولىپ جۇگىرىپ شىقتى جانە گيننەستىڭ رەكوردتار كىتابىنا 3 رەت تىركەلدى:
ءبىر جىلدىڭ ىشىندە (1990 - جىلعى 6 - قازاننان باستاپ 1991 - جىلعى 5 - قازانعا دەيىن) 42 شاقىرىم 195 مەتردەن تۇراتىن كلاسسيكالىق 226 مارافوندى جۇگىرىپ شىقتى؛
1991 - جىلعى 2 - ناۋرىزدان 24 - ناۋرىزعا دەيىن 23 كۇننىڭ ىشىندە قاتارىنان 23 كلاسسيكالىق مارافون جۇگىردى؛
1991 - جىلعى 1 - ماۋسىمنان 15 - ماۋسىمعا دەيىن 15 كۇننىڭ ىشىندە (كۇنىنە ەكى مارافوننان) 30 كلاسسيكالىق مارافون جۇگىردى، ناتيجەسى ورتاشا العاندا - 4 ساعات 00 مينۋت 54 سەكۋند. بۇل الەمدىك رەكوردتى ءالى كۇنگە ەشكىم جاڭارتا العان جوق.
وسى جىلى جىلانبايەۆ ءوزىنىڭ شىنايى باسەكەلەس بولا المايتىنىنا سەنىمدى بولعان مىقتى سپورتشىلاردى دا باسىپ وزدى. ولاردىڭ اراسىندا اتاقتى رەسەيلىك ۆيتالي كوۆەل دە بار ەدى. سول جىلدارى ونى كوپشىلىك جەڭىلۋدى بىلمەيتىن جەڭىمپاز سانايتىن ەدى. سودان كەيىن ونىڭ قولىنا اۆستراليالىق ساياحاتشى روبين دەۆيدسوننىڭ «پۋتەشەستۆيە نە كونچاەتسيا» دەگەن كىتابى ءتۇستى: جاس ايەل ءتورت تۇيەمەن جانە يتىمەن اۆسترالياداعى ءبىر جارىم مىڭ ميلدەن استام ۇلكەن ۆيكتوريا ءشولىن ءجۇرىپ ءوتىپتى. مارات ءشول دالالاردى باعىندىرۋعا بەل بۋىپ، قاراقۇمنان باستاۋدى ءجون كوردى. جوسپار قۇردى، تۇرىكمەنستانداعى ءشول دالا ينستيتۋتىنىڭ قىزمەتكەرلەرىمەن جانە سەرپەنتاريي جۇمىسكەرىمەن كەڭەستى.
- تانىستارىم ماعان قاراقۇمنىڭ قۇپيا كارتالارىن تاۋىپ بەردى، مەن بارلىعىن شەنەۋنىكتەرمەن كەلىسىپ، باستاپ كەتتىم، - دەپ ەسىنە الادى سۋپەرمارافونشى. - قاراقۇمدا ىشىندە سۇلى، قاراقۇمىق، كۇرىش سالىنعان جولدوربامەن ءجۇردىم. باعىتتى كونە قۇدىقتار بويىنشا قۇردىم؛ مالشىلاردان، اسكەري ادامداردان ءشول دالادا قاي جەردە تۇشى سۋ بارىن سۇراپ ءبىلدىم. جول باعىتىن قۇدىقتاردىڭ بىرىندە سۋ بولماي قالعان جاعدايدا، الداعى قۇدىققا قايتىپ باراتىنداي ەتىپ سىزدىم. جولدا كەزدەسكەن مالشىلار سۇرلەنگەن ەتتەن ءدام تاتقىزدى. قاراقۇمدى مەن جالعىز ءوزىم جۇگىرىپ ءوتتىم، قالعان ءشول دالالاردى ادامداردىڭ ەرىپ جۇرۋىمەن ءوتتىم.
مارات قاراقۇم ارقىلى ەڭ ۇزاق قاشىقتىققا جۇگىرىپ ءوتىپ، تاعى ءبىر رەكورد جاڭارتتى (1992 -جىلعى 2 - ساۋىردەن 22 - ساۋىرگە دەيىن 20 كۇننىڭ ىشىندە 1200 شاقىرىم)، قاراقۇمنان كەيىن الەمدەگى ەڭ ءىرى ءشول دالالاردى باعىندىردى.
قازاقستاندىق جۇگىرۋشى گيننەستىڭ كىتابىنا تاعى دا ءۇش رەكورد ەنگىزىپ، بۇكىل الەمدى تاڭعالدىردى:
ساحارا ارقىلى ەڭ ۇزاق جۇگىرىس (1993 - جىلعى 25 - اقپان - 23 - ناۋرىز، 24 كۇننىڭ ىشىندە 1700 شاقىرىم)؛
اۆسترالياداعى ءشول دالا - ۇلكەن ۆيكتوريا ارقىلى ەڭ ۇزاق جۇگىرىس (1993 - جىلعى 24 - قاراشا - 15 - جەلتوقسان، 22 كۇننىڭ ىشىندە 1600 شاقىرىم)؛
امەريكاداعى ءشول دالا - نيەۆادا ارقىلى ەڭ ۇزاق جۇگىرىس (1994 - جىلعى 1-19 - ءساۋىر، 17 كۇننىڭ ىشىندە 1218 شاقىرىم).
- قاراقۇمدى «جاقسى» ءشول دەسە دە بولادى. ساحارا مەن ءۇشىن توزاقتاي كورىندى، - دەپ مويىندايدى جىلانبايەۆ. - دەگەنمەن، ءشول دالالاردىڭ ءارقايسىسى وڭايشىلىقپەن باعىنا قويعان جوق. ەگەر ءسىز جاعاجايداعى قۇممەن ءجۇرىپ كورسەڭىز، مۇنىڭ قانداي بەينەت ەكەنىن تۇسىنەتىن بولارسىز. ال ەندى ەلەستەتىپ كورىڭىزشى، اينالاڭىزدا سۋ دا، ءتىپتى وركەنيەت تە جوق...
جىلانبايەۆ جۇگىرۋ تەحنيكاسىن دامىتا وتىرىپ، ءوزى ءۇشىن مىناداي جاڭالىق اشتى: ءبىرىنشى كۇنى اعزانىڭ ءوزى جۇگىرۋگە سۇرانىپ تۇرادى. سول كەزدە تۇراقتى ىرعاقپەن جۇگىرۋ قاجەت. ياعني جىلدامدىقتى ارتتىرۋعا بولمايدى. سوسىن نەگىزگى ءبىر ماسەلە - ءوزىڭدى جارىس جولىندا تاربيەلەي ءبىلۋ. مىسالى، كۇن شاقىرايىپ، توبەڭدى تەسەردەي ىستىق بولىپ تۇرۋى مۇمكىن. سول كەزدە ساناڭا باسقاشا اقپارات جىبەرىپ، «كۇن سالقىن» دەپ ءوزىڭدى سەندىرە ءبىلۋ دە وتە ماڭىزدى. جاتتىعۋ كەزىندە جەل سوعىپ تۇرسا، «جەل بۇدان دا قاتتى سوعۋى مۇمكىن» دەپ ويدى شىنىقتىرۋ دا ارتىق بولمايدى. جارىسقا شىققان كەزدە وسى ءتاسىلدىڭ ءبارى كومەكتەسەدى. قارسىلاستىڭ بارىنەن جاقسى دايىنداعانىڭا ءوزىڭ سەنىپ، جەڭىسكە جەتەتىنىڭە كۇمانىڭ بولمايدى.
كەيدە ءوزىڭدى سەندىرۋ دە كومەكتەسپەيتىن ساتتەر بولادى. ويتكەنى سۋپەرمارافون - ادام اعزاسى ءۇشىن وتە قاتال سىناق. ابدەن شىنىققان ادامنىڭ اعزاسى بىرتە-بىرتە شەكتەن تىس جۇكتەمەگە ابدەن ۇيرەنىپ، قورعانىس رەاكسياسىن شىعارادى. بۇل، اسىرەسە، قاتتى تالعان، شارشاعان كەزدە كەرەك. سونداي كەزدە ادامنىڭ بويىن ەرەكشە قۋانىش كەرنەپ، شارشاعاڭىندى ۇمىتتىرادى، ءبارى جەڭىل سياقتى ەلەستەپ كەتەدى.
- مارەگە جەتكەننەن كەيىن مەن ۇنەمى قاتتى قۋاناتىنمىن. ويتكەنى تاماشا ءىس تىندىرعانىڭا قاناعاتتانۋ سەزىمى بوي كوتەرەدى. ەڭ باستىسى، ادام وزىنە-ءوزى سەنۋگە ءتيىس، - دەپ قورىتادى سۋپەرمارافونشى مارات جىلانبايەۆ.
ەسەن اتىحان
«ايقىن»
